Dönem: 22 Yasama Yılı: 3
T.B.M.M. (S. Sayısı: 948)
Adalet ve Kalkınma
Partisi Grup Başkanvekili Bursa Milletvekili
Faruk Çelik ile Bursa Milletvekili Sedat Kızılcıklı’nın; Büyükşehir
Belediyesi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ve İçişleri
Komisyonu Raporu (2/436)
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Büyükşehir Belediyesi
Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifimiz ve gerekçesi ilişikte
sunulmuştur.
Gereğini saygılarımızla
arz ederiz.
Faruk Çelik Sedat
Kızılcıklı
Bursa Bursa
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Ak Parti Grup
Başkanvekili ve Bursa Milletvekili Faruk Çelik ile Bursa Milletvekili Sedat
Kızılcıklı tarafından verilen (2/436) Büyükşehir Belediyesi Kanununda
değişiklik yapılmasına dair vermiş oldukları Kanun Teklifini aşağıda imzaları
bulunan biz Bursa Milletvekilleri olarak destekliyoruz ve katılıyoruz.
Saygılarımızla.
|
|
Mehmet Altan
Karapaşaoğlu |
Şevket Orhan |
Abdulmecit Alp |
|
|
Bursa |
Bursa |
Bursa |
|
|
Niyazi Pakyürek |
Mehmet Emin Tutan |
Zafer Hıdıroğlu |
|
|
Bursa |
Bursa |
Bursa |
|
|
Mustafa Dündar |
Faruk Anbarcıoğlu |
|
|
|
Bursa |
Bursa |
|
GENEL GEREKÇE
10.7.2004 tarihinde kabul
edilen 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesi
büyükşehir belediyesinin sınırlarını düzenlemektedir.
Aynı maddenin dördüncü
fıkrası, büyükşehir belediyesi kapsamına alınan ilçelerin mülkî sınırları
içinde kalan belediye ve köyler ile, büyükşehir belediyesi kapsamına alınan
belediyelerin mücavir alan sınırları içerisine bulunan köylerden; belirtilen
mesafelerin dışında kalan belediye ve köyler, Büyükşehir Belediyesi Kanununun
yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde belediye meclisi veya köy ihtiyar
heyetinin talebi üzerine büyükşehir belediye meclisinin kararı ve İçişleri Bakanlığının
onayı ile başka bir işleme gerek kalmaksızın büyükşehir belediye sınırları
içine alınabileceğini, bu köylerin mahalle olarak hangi ilçe veya ilk kademe
belediyesine katılacaklarının aynı meclis kararında gösterileceğini düzenlemektedir.
İlçe merkezi büyükşehir
sınırları içine giren yerlerde bu ilçeye bağlı köylerin de belediye sınırları
içine alınması yönetim bütünlüğü bakımından gereklidir. Bu köylere hizmetlerin
götürülmesi bakımından da olumlu sonuçlar doğuracaktır.
Getirilen bu teklif ile
sınır karışıklıkları önlenmekte ve hizmetlerin yürütülmesi açısından yetki
karmaşasının önüne geçilmektedir.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1.- Bu madde ile;
İlçe merkezi büyükşehir sınırları içine giren yerlerde bu ilçeye bağlı köylerin
de belediye sınırları içine alınması ve böylece yönetim bütünlüğünün sağlanması
amaçlanmaktadır.
Madde 2.- Yürürlük
maddesidir.
Madde 3.- Yürütme
maddesidir.
İçişleri Komisyonu Raporu
|
|
Türkiye Büyük Millet Meclisi |
|
|
|
İçişleri Komisyonu |
|
|
|
Esas No.: 2/436 |
17.6.2005 |
|
|
Karar No.: 19 |
|
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Başkanlığınızca 27.4.2005 tarihinde
Komisyonumuza havale edilen "Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekili
Bursa Milletvekili Faruk Çelik ile Bursa Milletvekili Sedat Kızılcıklı'nın,
Büyükşehir Belediyesi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Teklifi", Komisyonumuzun 5.5.2005 tarihli 13 üncü toplantısında,
olgunlaştırılması amacıyla oluşturulan bir alt komisyona havale edilmiştir. Alt
Komisyon üyeliklerine seçilen, Adana Milletvekili Ali Küçükaydın, Ankara
Milletvekili Nur Doğan Topaloğlu, Bursa Milletvekili Şevket Orhan, Eskişehir
Milletvekili Muharrem Tozçöken, İstanbul Milletvekili Sıdıka Sarıbekir ve İzmir
Milletvekili Hakkı Ülkü, Ankara Milletvekili Nur Doğan Topaloğlu'nu alt
komisyon başkanlığına seçerek çalışmalarına başlamıştır. Alt Komisyon, İçişleri
Bakanlığı, Erzurum, Adana ve Ankara Büyükşehir belediyeleri ile Türk
Belediyeler Birliğini toplantılarına davet etmiş ve gelen yazılı görüşleri de
dikkate alarak 15.6.2005 tarihinde Teklifi karara bağlamış ve raporunu
Komisyonumuza sunmuştur. Komisyonumuz 16.6.2005 tarihli 19 uncu toplantısında
İçişleri ve Adalet bakanlıkları ile Türk Belediyeler Birliği temsilcileri ve
Teklif sahiplerinin de katılımıyla Alt Komisyon metnini esas alarak Teklifi
inceleyip görüşmüştür.
Teklif ile 5216 sayılı Kanun gereğince;
1. Büyükşehir belediyesi sınırları içinde
kalan ilçelerin büyükşehir belediyesi sınırlarına girmeyen belediye ve
köylerinin büyükşehir sınırları içine alınması,
2. İlçe merkezi büyükşehir belediyesi
sınırlarına girmediği halde, bu ilçenin büyükşehir belediye sınırlarına giren
belediye ve köylerinin büyükşehir belediye sınırları dışına çıkarılması,
Hüküm altına alınmaktadır.
Bilindiği gibi 5216 sayılı Kanun
hükümlerine göre mevcut büyükşehir belediyelerinin sınırları konusunda iki
ölçüt getirilmiştir:
A. Mülki sınır ölçütü: İstanbul ve Kocaeli
için il mülki sınırı aynı zamanda büyükşehir belediye sınırıdır.
B. Nüfus ve çap ölçütü: Mevcut valilik
binası merkez kabul edilmek ve il mülkî sınırları içinde kalmak şartıyla,
1. Nüfusu birmilyona kadar olan
büyükşehirlerde yarıçapı yirmi kilometre,
2. Nüfusu birmilyondan ikimilyona kadar
olan büyükşehirlerde yarıçapı otuz kilometre,
3. Nüfusu ikimilyondan fazla olan
büyükşehirlerde yarıçapı elli kilometre,
Olan dairenin sınırı büyükşehir
belediyesinin sınırıdır.
5216 sayılı Kanunun aynı maddesinin
dördüncü fıkrasında, hizmet bütünlüğünün bozulmaması için ilçe merkezi,
belirtilen sınırlar içine girmesine rağmen bu ilçelerin büyükşehir belediyesi
sınırları dışında kalan belediye ve köylerinin büyükşehir belediyesi sınırları
içine alınmasına olanak tanınmaktadır. Buna göre, bu belediye ve köyler,
Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde belediye meclisi veya köy
ihtiyar heyetinin talebi üzerine büyükşehir belediye meclisinin kararı ve
İçişleri Bakanlığının onayı ile başka bir işleme gerek kalmaksızın büyükşehir
belediye sınırları içine alınabilecektir.
Ancak belirtilen süre dolmuş olmasına
rağmen, başvuru yapılmadığından kimi belediye ve köyler halen büyükşehir
dışındadır ve bu da büyükşehir belediyelerinin hizmet bütünlüğünü olumsuz
etkilemektedir. Teklif bu olumsuzluğu gidermeye çalışmaktadır.
Teklifin tümünün görüşülmesi sırasında
lehinde ve aleyhinde olmak üzere iki görüş ortaya çıkmıştır:
1. Teklifin Lehindeki Görüşler
Büyükşehir belediye sınırlarının yarıçapa
göre belirlenmiş olması coğrafi yapıyı dikkate almayan ve dolayısıyla coğrafi
bütünlüğü bozan bir sonuç doğurmuştur. Dolayısıyla büyükşehir sınırlarında,
mevcut coğrafi yapıyı dikkate alan ayarlamalar yapmak zorunludur. Bunun için de
ilçe merkezinin büyükşehir sınırlarına girmesi halinde, sınırlar içine girmeyen
belediye ve köyleri de sınırlar içine almak zorunluluktur. Bu konuda herhangi
bir karar vermeye gerek bulunmamalıdır. Çünkü önemli olan hizmetlerin en etkin,
kaliteli ve verimli şekilde sunumudur. Bölünmüşlük bu sunumu
olanaksızlaştırmaktadır. Öte yandan aynı ilçenin belediye ve köylerinin farklı
sınırlar içinde olması nedeniyle aldıkları hizmetlerin farklılaşması doğru
değildir. Aynı mantıkla ilçe merkezi dışarıda kaldığı halde büyükşehir
sınırlarına giren belediye ve köylerin büyükşehire dahil olması doğru değildir.
Büyükşehir sınırları içine giren bu belediye ve köylerde vatandaşların ilçe
merkezi ile büyükşehir arasında bölünmesi söz konusu olacaktır. Vatandaşlar
belediye hizmetleri için büyükşehire, diğer hizmetler için ilçe merkezine
gideceklerdir. Dolayısıyla sınırdaki ilçelerle ilgili olarak ilçe merkezinin
bulunduğu yere göre işlem yapmak en doğru çözümdür.
2. Teklifin Aleyhindeki Görüşler
Kimi ilçelerin belediye ve köyleri ilçe
merkezinden çok uzaktadır. Bu belediye ve köyleri zorunlu olarak büyükşehire
bağlamak, buraların hizmetlerden tümüyle mahrum kalmasına neden olacaktır.
Çünkü büyükşehir belediyelerinin olanakları bugün için ve yakın bir gelecekte
buralara hizmet götürmeye elverişli değildir. Dolayısıyla buraların tümüyle
hizmetten yoksun kalması kaçınılmazdır. Öte yandan büyükşehir sınırları içine
alınma nedeniyle, köy statüsünde olan yerlerde daha önce ödenmeyen vergi, resim
ve harçların ödenmesi söz konusu olacaktır. Bu da hizmette artış olmamasına
rağmen külfette artış anlamına gelecektir ki bunu hakkaniyetle bağdaştırmak
olanaklı değildir.
Alt Komisyon bu görüşler doğrultusunda her
iki görüşü de uzlaştıran bir çözüm üretmeye çalışmıştır. Bulunan çözüme göre,
Teklifteki düzenleme benimsenmiş ancak belirtilen yerlerde büyükşehir
sınırlarına girme ve sınırlardan çıkma bir usule bağlanmış ve bu usulün
kullanılması için iki yıllık bir süre öngörülmüştür. Böylece yerel seçmenlerin
iradesinin aksine olarak sınır değişikliğine izin verilmediği gibi büyükşehir
sınırlarının sürekli muallakta kalması da önlenmiştir. Alt Komisyon büyükşehir
sınırlarına girmek için belediye meclisi veya köy ihtiyar heyetinin talebi,
büyükşehir belediye meclisinin kararı ve İçişleri Bakanlığının onayını gerekli
görürken, büyükşehir belediyesi sınırlarından çıkmak için belediye meclisi veya
mahalle ihtiyar heyetinin kararı, büyükşehir belediye meclisinin görüşü ve
İçişleri Bakanlığının onayını yeterli görmüştür. Bu konudaki ayrım, sınırlar
içine alınırken, hizmet götürecek olan büyükşehirin kararının aranması;
sınırlar dışına çıkarken ise, hizmet sunma yükümü kalkacak olan büyükşehirin
sadece görüşüne başvurulmasıdır.
Komisyonumuz, Alt Komisyon tarafından
geliştirilen bu çözümü benimsemiştir. Ancak Komisyonumuzda merkezi büyükşehir
sınırlarına girmeyen ilçelere bağlı belediye ve köylerin büyükşehirden
çıkmaları halinde statülerinin ne olacağı konusunda tereddüt oluşmuştur. Bir
görüşe göre, bu yerler, başka bir işleme gerek kalmaksızın eski köy ve belediye
statüsüne geri döneceklerdir. Diğer bir görüşe göre eski statüye geri
dönebilmek için buraların belediye ya da köy olarak yeniden kurulmaları
gerekir. Çünkü halen büyükşehir sınırlarına girmiş olan bu yerlerin tüzel
kişilikleri kalkmış durumdadır ve tüzel kişiliklerin yeniden kazanımı için
yeniden kurulmaları gerekir. Komisyonumuz, bu yerlerin başka bir işleme gerek kalmaksızın
eski statülerine geri dönmelerini sağlamak için maddeye "eski
statüleriyle" ibaresi eklemiştir. Komisyonumuz düzenlemenin 5216 sayılı
Kanunda değişiklik öngörmesine rağmen 5216 sayılı Kanunun geçici maddesi
olmadığını görerek, maddeyi bağımsız bir geçici madde olarak düzenlemiştir.
Komisyonumuzda verilmiş olan bir önerge
5216 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında değişiklik
öngörmektedir. Söz konusu fıkra hükmü şöyledir:
"Büyükşehir belediyesi sınırları
içine katılan ilçe belediyeleri ile nüfusu 50.000 ve üzerinde olan belediyeler,
büyükşehir ilçe veya ilk kademe belediyesine dönüşür. Diğer belediyeler ile
köylerin tüzel kişiliği kalkar. Tüzel kişiliği kalkan belediyelerin katılacağı
ve köylerin mahalle olarak bağlanacağı belediyeler, Bakanlar Kurulu kararında
belirtilir."
Bu hükme göre örneğin nüfusu 49.000 olan
ve büyükşehir belediyesi sınırlarında kalan bir belediyenin tüzel kişiliği,
büyükşehir belediyesi içine girmiş olmaktan dolayı, kalkacaktır. Oysa
büyükşehir dışında nüfusu örneğin 3000 olan bir belediyenin tüzel kişiliği
sürecektir. Dolayısıyla büyükşehir sınırları içine giren belediyelerle,
sınırlar dışında kalan belediyeler arasında tüzel kişilik bakımından ciddi bir
eşitsizlik bulunmaktadır. Söz konusu önerge bu eşitsizliği gidermekte ve
belediyelerin tüzel kişiliklerini kaybetmelerinin önüne geçmektedir.
Komisyonumuz görüşülmekte olan Teklifle çok yakından ilgili olduğunu düşünerek
önergedeki düzenlemeyi Teklife yeni bir madde olarak eklemiştir. Önerge, Teklife
1 inci madde olarak eklenmiştir.
Teklifin yürürlük ve yürütmeye ilişkin 2
ve 3 üncü maddeleri aynen kabul edilmiştir.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Tevfik Ziyaeddin
Akbulut |
Ali Sezal |
Şükrü Önder |
|
|
Tekirdağ |
Kahramanmaraş |
Yalova |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Sinan Özkan |
Ali Küçükaydın |
Şevket Gürsoy |
|
|
Kastamonu |
Adana |
Adıyaman |
|
|
|
|
(İmzada bulunamadı) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Şevket Orhan |
Ali Ayağ |
Fuat Geçen |
|
|
Bursa |
Edirne |
Hatay |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Recep Koral |
Sıdıka Sarıbekir |
Hakkı Ülkü |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İzmir |
|
|
|
(İmzada bulunamadı) |
(İmzada bulunamadı) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Seracettin Karayağız |
Nurettin Sözen |
Selami Uzun |
|
|
Muş |
Sivas |
Sivas |
|
|
|
(İmzada bulunamadı) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet Kartal |
Mehmet Çiçek |
Nadir Saraç |
|
|
Van |
Yozgat |
Zonguldak |
|
|
(İmzada bulunamadı) |
|
(İmzada bulunamadı) |
ADALET VE KALKINMA
PARTİSİ GRUP BAŞKANVEKİLİ BURSA MİLLETVEKİLİ FARUK ÇELİK İLE BURSA MİLLETVEKİLİ
SEDAT KIZILCIKLI’NIN TEKLİFİ
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN
TEKLİFİ
MADDE 1.- 10.7.2004 tarihli ve 5216 sayılı
Büyükşehir Belediyesi Kanununun Geçici 2 nci maddesinin dördüncü fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Birinci fıkra gereğince büyükşehir
belediyesi kapsamına alınan ilçelerin mülki sınırları içinde kalan belediye ve
köyler ile büyükşehir sınırları kapsamına alınan belediyelerin mücavir alan
sınırları içerisinde kalan köyler bu mesafelerin dışında olsa dahi büyükşehir
belediyesi sınırları içine alınır. Bu köylerin mahalle olarak hangi ilçe veya
ilk kademe belediyesine katılacakları büyükşehir belediye meclisince
belirlenir. Bağlı bulunduğu ilçe veya mücavir alanında bulunduğu belediyenin
birinci fıkrada belirtilen mesafelerin dışında kalması halinde, bu ilçe ve
belediyelerin büyükşehir sınırları içinde kalan köyleri büyükşehir belediye
sınırları dışında bırakılır.”
MADDE 2.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN
KABUL
ETTİĞİ METİN
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN
TEKLİFİ
MADDE 1.- 10.7.2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir
Belediyesi Kanununun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
"Büyükşehir belediyesi sınırları içine katılan ilçe
belediyeleri büyükşehir ilçe bele-diyesine diğer belediyeler ilk kademe
beledi-yesine dönüşür. Köylerin tüzel kişiliği kalkar ve bunların mahalle
olarak katılacağı bele-diyeler, Bakanlar Kurulu kararında belirtilir."
GEÇİCİ MADDE - 5216 sayılı Kanunun Geçici 2 nci maddesinin
birinci fıkrası gereğince büyükşehir belediyesi kapsamına alınan ilçelerin
mülkî sınırları içinde kalan, ancak aynı fıkrada belirtilen sınırlar dışında
olan belediye ve köyler, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde
belediye meclisi veya köy ihtiyar heyetinin talebi üzerine büyükşehir belediye
meclisinin kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile başka bir işleme gerek
kalmaksızın büyükşehir belediye sınırları içine alınabilir. Bu köylerin mahalle
olarak hangi ilçe veya ilk kademe belediyesine katılacakları aynı meclis kararında
gösterilir.
5216 sayılı Kanunun Geçici 2 nci maddesinin birinci fıkrası
gereğince merkezleri büyükşehir belediyesi sınırları dışında kalan ilçelerin,
büyükşehir belediye sınırları içine giren belediye ve köyleri, bu Kanunun
yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde belediye meclisi veya mahalle ihtiyar
heyetinin kararı ve büyükşehir belediye meclisinin görüşü üzerine İçişleri
Bakanlığının onayı ile başka bir işleme gerek kalmaksızın, eski statüleriyle,
büyükşehir belediye sınırları dışına çıkarılabilir.
MADDE 2.- Teklifin 2 nci maddesi aynen kabul edilmiştir.
MADDE 3.- Teklifin 3 üncü maddesi aynen kabul edilmiştir.