Dönem: 22

Dönem: 22 Yasama Yılı: 4

TBMM (S. Sayısı: 1099)

Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı; Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile Plan ve

Bütçe Komisyonu Raporu (1/1133, 1/1074)

Not: (1/1133) esas numaralı Tasarı, Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji, Adalet ile Plan ve Bütçe; (1/1074) esas numaralı Tasarı, Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji, Avrupa Birliği Uyum ve Adalet ile Plan ve Bütçe komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.

Başbakanlık 7/11/2005

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-1100/4866

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 5/10/2005 tarihinde kararlaştırılan “Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

17/3/2004 tarihli ve (3) sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile kabul edilen "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi" elektrik üretim ve dağıtım sektörünün özelleştirilmesine ilişkin yol haritasını çizmiş ve buna istinaden 2/4/2004 tarihli ve (22) sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. özelleştirme kapsam ve programına alınmıştır. Söz konusu Özelleştirme Stratejisi Belgesi çerçevesinde özelleştirme uygulamalarının zamanında ve sorunsuz yürütülebilmesi bakımından bazı konularda değişiklik yapılması gerekmektedir.

Bu kapsamda, Tasarı ile, fiyat eşitleme mekanizması, geçiş dönemi sözleşmeleri, kamulaştırma ve diğer bazı hususlarda 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununda değişiklikler yapılmaktadır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1.- Madde ile, dağıtım tesislerinin özelleştirilmesi kapsamında, söz konusu tesislerin sınırlarının daha net belirlenebilmesini teminen, dağıtım sistemine bağlı olan üretim tesisleri ile iletim sistemine bağlı üretim tesislerinin durumlarına açıklık getirmek üzere "İletim tesisi" tanımında değişiklik yapılmaktadır.

Madde 2.- Madde ile, hisselerin nama yazılılık şartı kaldırılmak suretiyle, üretim faaliyeti gösteren tüzel kişilere ilişkin düzenlemelerin olabildiğince serbestleştirilmesini ve yeni üretim yatırımlarını teşvik edici bir ortamın tesis edilmesini, buna ilaveten dağıtım ve üretim varlıklarının özelleştirilmesinin gündemde olduğu bir dönemde daha önceden halka açılmış ya da İMKB'de halen işlem gören mali açıdan güçlü şirketlerin de özelleştirmelere katılabilmesini teminen Elektrik Piyasası Kanununun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrası yeniden düzenlenmiştir.

Kanunun 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (a) bendinin birinci paragrafında, üretim faaliyeti gösterecek tüzel kişiler arasında bağlı ortaklıklar ve Strateji Belgesi çerçevesinde oluşturulma çalışmaları sürdürülen üretim portföy grupları yer almadığı için söz konusu paragrafa "diğer kamu üretim şirketleri" ifadesi eklenerek, paragraf bu doğrultuda yeniden düzenlenmiştir.

Madde 3.- Mevcut düzenlemede herhangi bir aykırılık durumunun tespiti durumunda para cezasıyla eş zamanlı bir ihtar mekanizması uygulanmaktadır. Bu durum piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilere, para cezasına maruz kalmadan önce aykırılığın belirli bir süre içerisinde giderilebilmesi için bir süre tanımamaktadır. Oysa söz konusu düzenleme ile asıl amaçlanan para cezası uygulamak değil piyasa katılımcılarını Kanunla çerçevesi çizilen yapı içerisinde faaliyet göstermeye yöneltmektir. Bu itibarla, yapılan değişiklikle para cezasını içeren bir yaptırım uygulamadan önce aykırılık yaratan durumun giderilmesi için ihtarda bulunulması ve yapılan ihtara rağmen aykırılığın devam etmesi halinde para cezası verilmesi öngörülmektedir.

Madde 4.- Madde ile, TEDAŞ'ın faaliyet alanında yer alan ve dağıtım faaliyeti için gerekli olan işletme ve varlıklar üzerinde, mülkiyeti saklı kalmak kaydı ile, TEDAŞ ile belirlenen dağıtım bölgelerinde faaliyet göstermek üzere kurulan elektrik dağıtım şirketleri arasında işletme hakkı devir sözleşmesi imzalanabilmesi amaçlanmıştır.

Madde 5.- Bu düzenleme ile, 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) bendinin kamulaştırma mevzuatı ile uyumlu hale getirilmesi amaçlanmıştır. Bununla birlikte yapılan değişiklikle, dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesi öncesinde başlamış olup, henüz ödemeleri yapılmamış kamulaştırma işlemlerinde ödemelerin nasıl yapılacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (d) fıkrasında belirtilen mülkiyetin gayri ayni haklar ifadesi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile uyumluluk açısından irtifak hakları olarak değiştirilmiştir.

Madde 6.- Geçici 9 uncu madde ile, dağıtım ve perakende satış şirketlerine maliyetlerini yansıtan tarifeler uygulanması sonucunda bölgeler arasında özellikle kayıp-kaçak nedeniyle oluşan aşırı farklılaşmaların ulusal tarifeye yansımasının önlenmesi, tüketicilere ulusal bazda tek bir satış fiyatı uygulanması, toptan ve perakende satış fiyatlarına müdahale edilmeden perakende satışta rekabet ortamının oluşturulması, dağıtım şirketlerinin gelirlerinin önceden tahmin edilebileceği bir mekanizmanın oluşturulması, eşitleme mekanizmasının uygulanması sürecinde sistemde oluşan kayıpların tüm kullanıcılara yansıtılması koşullarının oluşturulmasında gerekli şartların tesisi hedeflenmektedir.

Geçici 10 uncu madde ile, özelleştirme öncesinde ve özelleştirme yapıldıktan sonra belirli bir süre piyasada enerji alım ve satımının nasıl olacağı konusunda belirlilik sağlanması ve özelleştirme öncesinde üretim, ticaret ve dağıtım şirketleri arasında geçiş dönemi anlaşmaları yapılabilmesi için düzenleme yapılmaktadır. Strateji Belgesinde belirtilen geçiş dönemi anlaşmalarının sürelerine, oluşturulması hedeflenen piyasa yapısı dahilinde üst sınırlama getirilmekte ve bu anlaşmalara ilişkin hak ve yükümlülüklerin, dağıtım ve üretim tesislerinin özelleştirilmesi durumunda lisans sahiplerine ait olacağı belirtilmektedir.

Madde 7.- Yürürlük maddesidir.

Madde 8.- Yürütme maddesidir.

T.C.

Başbakanlık 5/7/2005

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-1100/3250

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 6/6/2005 tarihinde kararlaştırılan “Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun yürürlüğe girmesinden bu yana ikincil mevzuat EPDK tarafından oluşturulmuş ve piyasa işleyişi başlamıştır.

Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın katılımı ile hazırlanan ve elektrik sektörünün liberalizasyonu ve özelleştirilmesine ilişkin uygulama sürecini belirleyen "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi" Yüksek Planlama Kurulunun 17/03/2004 tarihli ve 2004/3 sayılı kararı ile kabul edilmiştir.

Söz konusu Belgede, dağıtım ve üretim tesislerinin özelleştirme ilkeleri ve hazırlık çalışmaları ile piyasa ve geçiş dönemi uygulamaları konusunda ileride problemler oluşmamasını ve özelleştirme ile birlikte düzgün bir piyasa işleyişini sağlamak üzere ihtiyaç duyulan mevzuat değişikliklerinin özelleştirme öncesinde yapılacağı kabul edilmiştir.

Bu çerçevede hazırlanan Tasarı ile, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda değişiklikler yapılması amaçlanmaktadır.

Bu değişiklikler sonucunda, Strateji Belgesinde belirtildiği üzere, hedeflenen piyasa yapısına sağlıklı bir biçimde geçilebilmesi, bu dönemde kamuya yük getirilmemesi, 4628 sayılı Kanunun bugüne kadarki uygulamaları sonucunda ortaya çıkan ve piyasanın gelişimini etkileyen olumsuzlukların ve eksikliklerin giderilmesi, yine 4628 sayılı Kanunda öngörülmemiş olan, ancak sağlıklı bir liberal piyasa işleyişi için elzem olan düzenlemelerin yapılması, geçmiş sektör modeli çerçevesinde yapılmış olan uygulama ve düzenlemelerin yeni piyasa uygulamaları üzerindeki bozucu etkilerinin giderilmesi, özelleştirmenin kolaylaştırılması ve özelleştirme sonrası doğabilecek sorunların önlenmesi sağlanacaktır.

Ayrıca, bu çerçevede oluşturulmaya çalışılan elektrik piyasasında arz güvenliğini teminen gerekli tedbirlerin alınması başta olmak üzere, çeşitli hususlarla ilgili AB Müktesebatı ve uygulamaları paralelinde düzenlemelerin yapılması amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Kanunun 2 nci maddesinin (a) bendinde, üretim faaliyeti gösterecek tüzel kişiler arasında bağlı ortaklıklar ve Strateji Belgesi çerçevesinde oluşturulma çalışmaları sürdürülen üretim portföy grupları yer almadığı için söz konusu paragrafa "diğer kamu üretim şirketleri" ifadesi eklenerek, paragraf bu doğrultuda yeniden düzenlenmiştir.

Madde 3.- Madde ile, piyasa katılımcıları ve karar vericilerin piyasanın gelişimine ilişkin hususlarda bilgi sahibi olmalarını sağlamak ve elektrik piyasasının iyi işleyişini teminen karşılaşılabilecek sorunların müştereken çözümüne katkı sağlamak üzere AB müktesebatı ve uygulamaları paralelinde yıllık piyasa gelişim raporlarının EPDK tarafından hazırlanarak yayımlanması amaçlanmıştır.

Madde 4.- Mevcut düzenlemede herhangi bir aykırılık durumunun tespiti durumunda para cezasıyla eş zamanlı bir ihtar mekanizması uygulanmaktadır. Bu durum piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilere para cezasına maruz kalmadan önce aykırılığın belirli bir süre içerisinde giderilebilmesi için bir süre tanımamaktadır. Oysa söz konusu düzenleme ile asıl amaçlanan para cezası uygulamak değil piyasa katılımcılarını Kanunla çerçevesi çizilen yapı içerisinde faaliyet göstermeye yöneltmektir. Bu itibarla, yapılan değişiklikle para cezasını içeren bir yaptırım uygulamadan önce aykırılık yaratan durumun giderilmesi için ihtarda bulunulması ve yapılan ihtara rağmen aykırılığın devam etmesi halinde para cezası verilmesi düzenlenmektedir.

Madde 5.- Elektrik dağıtım hizmetlerinde verimliliğini artırılması için yabancı yatırımcıların bilgi, teknoloji ve becerilerinden yararlanılması amacıyla, yabancı yatırımcıların dağıtım bölgelerinde çoğunluk hissesi sahibi olması yönündeki engellerin kaldırılması hükmü getirilmiştir.

Madde 6.- 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) bendinde, kamu veya özel hukuk tüzel kişisi ayrımı yapılmaksızın enerji sektörü ile ilgili bütün kamulaştırmaların Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca yapılacağı belirtilmektedir.

Anayasanın 46 ncı maddesine göre TEDAŞ, EÜAŞ ve TEİAŞ gibi kamu kurumlarının kamulaştırma yapmaları imkânı bulunmaktadır. TEDAŞ, EÜAŞ ve TEİAŞ tarafından 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun yürürlüğe girdiği 03/03/2001 tarihine kadar 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri doğrultusunda kamulaştırma yapılmaktaydı. 4628 sayılı Kanun ile bu imkân ortadan kaldırılmıştır. Bu düzenleme ile kamulaştırma işlemlerinin kısa sürede sonuçlandırılabilmesi ve kamulaştırılan taşınmaz malların söz konusu TEDAŞ, EÜAŞ ve TEİAŞ adına tescil edilmesi imkânı getirilmiştir.

4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) bendinde, Kurulca verilecek lüzum kararının kamu yararı kararı yerine geçeceği ve Bakanlık onayı ile yürürlük kazanacağı belirtilmekteyken, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu gereğince yapılan kamulaştırmalarda lüzum kararının Bakanlıkça onaylanması hükmü bulunmamakta, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu gereğince yapılacak kamulaştırmalarda da kamulaştırma kararının kamu yararı kararı yerine geçeceği belirtilmektedir. Kamulaştırma mevzuatında sadece kamu yararı kararı ve kamulaştırma kararı söz konusudur. Bu iki kararın dışında kamulaştırma mevzuatında lüzum kararı ve bu kararın onaylanması söz konusu değildir. Bu düzenleme ile 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) bendinin kamulaştırma mevzuatı ile uyumlu hale getirilmesi amaçlanmıştır.

Kanunun 15 inci maddesinin (c) bendinde kamulaştırma bedeli ile tezyid-i bedellerin kamulaştırma talep eden tüzel kişilerce ödeneceği belirtilmektedir. Ancak 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 29 uncu maddesinde belirtilen kamulaştırma bedeli dışındaki kamulaştırma giderlerinin kimin tarafından ödeneceği hususunda belirsizlik bulunmaktadır. Ayrıca, 4650 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda yapılan değişiklikler sonrasında kamulaştırma işlemlerinde tezyid-i bedel kavramı kalmamıştır. Kesinleşen son bedel kamulaştırma bedeli olmaktadır. Bu nedenle yapılan düzenleme ile, 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) bendi, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri ile uyumlu hale getirilmiştir.

Bununla birlikte yapılan değişiklikle, dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesi öncesinde başlamış olup, henüz ödemeleri yapılmamış kamulaştırma işlemlerinde ödemelerin nasıl yapılacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

d) 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (d) bendinde belirtilen mülkiyetin gayri ayni haklar ifadesi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile uyumluluk açısından irtifak hakları olarak değiştirilmiştir.

4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (d) bendinde, tüzel kişilerin kamuya ait araziler üzerinde mülkiyetin gayri ayni hak tesisi veya kiralama talep etmeleri halinde, bu istek Kurulca uygun görüldüğünde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca mülkiyetin gayri ayni hak tesisi veya kiralamanın yapılmasından sonra talepte bulunan tüzel kişiye bu sözleşmelerin devredilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu durum ise ilgili tapu sicil müdürlüklerinde iki defa resmi senet düzenlenmesine ve kiralama işlemlerinin çok uzun sürmesine sebep olmaktadır. Gereksiz zaman kaybına sebep olan bürokratik işlemlerin azaltılması amacıyla bu maddede düzenleme yapılmıştır.

Ayrıca, 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (d) bendinde "kamuya ait araziler" ifadesi geçmektedir. Enerji yatırımları için gerekli olan özel mülkiyetteki taşınmaz mallar 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) bendi gereğince kamulaştırılmakta, Hazine dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmaz mallar hakkında ise 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi hükümleri uygulanmaktadır. Bunların dışında geriye sadece Hazinenin mülkiyetindeki veya devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallar kalmaktadır. Bu nedenle "kamuya ait araziler" ifadesi "Hazinenin mülkiyetindeki veya devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallar" olarak değiştirilmiştir.

Madde 7.- 4628 sayılı Kanun ile rekabetçi bir serbest piyasa düzenine geçilmiştir. Kanun, 3096 sayılı Kanunu zımnen ilga etmiş olup, bu Kanuna göre verilmiş haklar dışında uygulama alanı kalmamıştır. Bu nedenle, 3096 sayılı Kanun ve ilgili yönetmeliklerinin yürürlükten kaldırılması amacıyla madde düzenlenmiştir. Ancak, mevcut uygulamalara ilişkin müktesep haklar korunmaktadır.

Madde 8.- Kanunun mevcut halinde, arz güvenliğini teminen EÜAŞ'ın "gerektiğinde" yeni kapasite yatırımı yapabileceği hükmü bulunmaktadır. Ancak, EÜAŞ'ın da özelleştirileceği ve "gerektiğinde" kelimesine istinaden ne zaman gerektiğine kimin karar vereceği ve kararı aldıktan sonra nasıl yapılacağı belirsizliği arz güvenliğini tehlikeye düşürmektedir. Getirilen düzenlemede, elektrik piyasasında arz güvenliğini teminen gerekli tedbirlerin, ilgili AB Müktesebatı ve uygulamaları paralelinde alınması ve bu çerçevede 2003/54/EC rumuzlu AB Elektrik Direktifine uyumun sağlanması amaçlanmıştır.

Madde 9.- Elektrik Piyasası Kanununun söz konusu maddesinde, özelleştirilinceye kadar Bağlı Ortaklıkların mevcut statülerinin korunması hükmü bulunmaktadır. Oysa yapılacak bir özelleştirme öncesinde gerektiğinde bağlı ortaklık kurulması ve/veya mevcutların yeniden yapılandırılabilmesi gerekmekte olduğundan Maddenin ilk fıkrası iptal edilmiştir.

4628 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (a) bendinin (1) numaralı alt bendi, Strateji Belgesi çerçevesinde özelleştirilen bölgelerdeki uygulamalara paralellik sağlamak üzere yeniden düzenlenmiştir.

Ayrıca, (2) numaralı alt bent yeniden düzenlenerek, Mevcut Sözleşmeler uyarınca faaliyet gösteren özel dağıtım şirketlerinin sözleşmeleri 4628 sayılı Kanun gereğince tadil edileceğinden, yatırım faaliyetlerinin TEDAŞ tarafından değil, 4628 sayılı Kanun çerçevesinde düzenlenerek sözleşmelerindeki esaslar çerçevesinde denetlenmesi amaçlanmıştır.

Söz konusu maddenin (b) bendi mevcut haliyle farklı yorumlara yol açtığından daha açık bir şekilde yazılmıştır. Ayrıca, kredilere ilişkin giderlerin maliyetlere yansıtılması için, mevcut ve kurulacak bağlı ortaklık ve EÜAŞ'ın yeniden yapılandırılmasıyla oluşacak diğer kamu üretim şirketlerine ait tesisler için alınmış kredilerin yükümlülüğünün, bu tesislere sahip olan bağlı ortaklık ve diğer kamu üretim şirketinin bünyesinde olması gerekmektedir. Bağlı ortaklıkların ve diğer kamu üretim şirketlerinin enerji maliyetlerinin gerçek maliyetleri yansıtması ve özelleştirilmeleri durumunda da bütün kredilerin ödeme yükümlülüklerinin EÜAŞ'ta kalmayıp, şirket maliyetlerine yansıtılması amaçlanmıştır.

Geçici 6 ncı maddede, EÜAŞ'ın TETAŞ'a yaptığı satışlara ilişkin kurallar yeniden düzenlenmektedir. Ayrıca, maddeye EÜAŞ bağlı ortaklıklarının TETAŞ'a satış yapamayacakları şeklinde yanlış anlamayı ortadan kaldırmak amacıyla "bağlı ortaklıkları" ifadesi, oluşturulma çalışmaları sürdürülen üretim portföy grupları doğrultusunda da "Elektrik Üretim Anonim Şirketi'nin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketleri" ifadesi eklenmiştir. Strateji Belgesi çerçevesinde yeniden yapılandırılacak olan EÜAŞ'ın özelleştirme çalışmalarının tamamlanma durumu, TETAŞ'ın yükümlülükleri ve arz-talep dengesi göz önünde bulundurularak, 5 yıl boyunca TETAŞ'a yapılacak elektrik enerjisi/kapasite satışına ilişkin esasların kuruluşların görüşleri doğrultusunda Bakanlık tarafından belirlenmesi hükmü getirilmiştir.

Öngörülen tam rekabetçi, serbest piyasaya geçiş için Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesinde belirtilen takvim dahilinde çalışmalar sürdürülmektedir. Geçici 7 nci maddeye eklenen fıkra ile, özelleştirilecek dağıtım bölgelerinde müşteri portföyüne ilişkin olarak belirlilik getirmek ve özelleştirmeye talip olacak şirketlerin fizibilite hazırlamalarına imkân sağlamak açısından, serbest tüketici sınırları 2009 yılı sonuna kadar belirlenmiştir.

Geçici 9 uncu madde ile, dağıtım ve perakende satış şirketlerine maliyetlerini yansıtan tarifeler uygulanması sonucunda bölgeler arasında özellikle kayıp-kaçak nedeniyle oluşan aşırı farklılaşmaların, bu farklılaşmalar makul düzeylere ininceye kadar bir geçiş dönemi için tüketicilere ulusal bazda tek bir satış fiyatı uygulanması, toptan ve perakende satış fiyatlarına müdahale edilmeden perakende satışta rekabet ortamının oluşturulması, dağıtım şirketlerinin gelirlerinin önceden tahmin edilebileceği bir mekanizmanın oluşturulması, eşitleme mekanizmasının uygulanması sürecinde sistemde oluşan kayıpların tüm kullanıcılara yansıtılması koşullarının oluşturulmasında gerekli şartların tesisi hedeflenmektedir.

Geçici 10 madde ile, özelleştirme öncesinde ve özelleştirme yapıldıktan sonra belirli bir süre piyasada enerji alım ve satımının nasıl olacağı konusunda belirlilik sağlamak, TETAŞ'ın yükümlendiği sözleşmeleri nedeniyle almak zorunda olduğu enerjinin piyasaya satışını garantilemek amacıyla, özelleştirme öncesinde üretim, ticaret ve dağıtım şirketleri arasında geçiş dönemi anlaşmaları yapılabilmesi için düzenleme yapılmaktadır. Strateji Belgesinde belirtilen geçiş dönemi anlaşmalarının sürelerine, oluşturulması hedeflenen piyasa yapısı dahilinde üst sınırlama getirilmekte ve bu anlaşmalara ilişkin hak ve yükümlülüklerin, dağıtım ve üretim tesislerinin özelleştirilmesi durumunda lisans sahiplerine ait olacağı belirtilmektedir.

Madde 10.- Madde ile, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının işletme hakkını alan tüzel kişinin, bu varlıklar üzerinde yapmış olduğu genişleme ve yenileme yatırımlarını muhasebeleştirmesine ve kendi bilançosunda gösterebilmesine imkân sağlanması amaçlanmıştır.

Madde 11.- Madde ile, 10 uncu maddedeki düzenlemeye paralel olarak, elektrik üretim ve dağıtım varlıkları üzerinde yapılan genişleme ve yenileme yatırımlarının muhasebeleştirilmesine ve bilançoda gösterilebilmesine imkân sağlanmaktadır.

Madde 12.- Özelleştirme kapsam ve programına alınan ve % 50'den fazla kamu payı bulunan kuruluşların fiilen kullanımında olan taşınmaz malların bir kısmının Hazinenin özel mülkiyetinde veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının mülkiyetinde olması veya Devlet ormanları olması nedeniyle, özelleştirme işlemlerinin ülkenin ekonomik gereksinimleri de göz önünde bulundurularak süratle sonuçlandırılması ve hizmetin ifasının devamlılığının sağlanması amacıyla mülkiyete veya irtifak hakkına ilişkin işlemlerin en kısa sürede ve resmi prosedür kısaltılarak sonuçlandırılması ve bedelsiz devirlerinin sağlanması amaçlanmıştır.

Madde 13.- Yürürlük maddesidir.

Madde 14.- Yürütme maddesidir.

ELEKTRİK PİYASASI KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK

YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI (1/1074)

MADDE 1.- 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (31) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"31. İletim tesisi: Üretim tesislerinin 36 kW üstü gerilim seviyesinden bağlı olduğu noktalar ile iletim şalt sahalarının orta gerilim fiderleri de dahil olmak üzere dağıtım tesislerinin bağlantı noktalarına kadar olan tesisleri,"

MADDE 2.- 4628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile dördüncü fıkrasının (a) bendinin birinci paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"a) Üretim faaliyetinde bulunacak tüzel kişiler: Otoprodüktör, otoprodüktör grupları, Elektrik Üretim Anonim Şirketi, Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketleri ile özel sektör üretim şirketleridir. Üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, lisansları uyarınca gerçek ve tüzel kişilere elektrik enerjisi ve/veya kapasite satışı yapar."

MADDE 3.- 4628 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin altıncı fıkrasının (k) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"k) Her yılın Mayıs ayının sonuna kadar, piyasanın gelişimine ilişkin olarak; Kurumun iç denetim bilgisi ve sonuçları yanında, dış çevre ve rekabet yapısı analizi ve sektörün geleceğine ilişkin tahminler ile kaynak ve kabiliyetlerin analizi hususlarını içerecek piyasa gelişimi raporu ile yıllık faaliyet raporunu hazırlamak, Bakanlığa sunmak ve yayımlamak."

MADDE 4.- 4628 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (f) bentleri ile ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"a) Kurul tarafından bilgi isteme veya yerinde inceleme hallerinde; istenen bilgilerin yanlış, eksik veya yanıltıcı olarak verildiğinin saptanması veya hiç bilgi verilmemesi ya da yerinde inceleme imkânının verilmemesi hallerinde, on beş gün içinde bilgilerin doğru olarak verilmesi ve/veya inceleme imkânının sağlanması ihtar edilir. Yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, ikiyüz bin Yeni Türk Lirası para cezası verilir.

b) Bu Kanun hükümlerine ve çıkarılan yönetmelik, talimat ve tebliğlere aykırı hareket edildiğinin saptanması halinde, aykırılığın otuz gün içinde giderilmesi ihtar edilir ve yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, ikiyüzelli bin Yeni Türk Lirası para cezası verilir.

c) Lisans genel esasları ve yükümlülüklerinden herhangi birinin yerine getirilmediğinin saptanması halinde, otuz gün içinde düzeltilmesi ihtar edilir. Yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, üçyüz bin Yeni Türk Lirası para cezası verilir.

d) Lisans müracaatında veya lisans yürürlüğü sırasında, lisans verilmesinde aranan şartlar konusunda, gerçek dışı belge sunulması veya yanıltıcı bilgi verilmesi veya lisans verilmesini etkileyecek lisans şartlarındaki değişikliklerin Kurula bildirilmemesi halinde lisans iptal edilir. Ancak, anılan gerçek dışı belge veya yanıltıcı bilgi veya lisans şartlarındaki değişikliğin düzeltilmesinin mümkün görülmesi halinde, otuz gün içinde düzeltilmesi ihtar edilir. Yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere dörtyüz bin Yeni Türk Lirası para cezası verilir.

e) Lisans süresi boyunca iştirak ilişkisi yasağına aykırı davranışta bulunulması halinde, otuz gün içinde iştirak ilişkisinin düzeltilmesi ihtar edilir. Yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere dörtyüzelli bin Yeni Türk Lirası para cezası verilir.

f) Piyasada lisans kapsamı dışında faaliyet gösterildiğinin saptanması halinde, on beş gün içinde kapsam dışı faaliyetin veya aleyhe faaliyetin durdurulması ihtar edilir. Yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere beşyüz bin Yeni Türk Lirası para cezası verilir."

"Yukarıdaki para cezalarını gerektiren fiiller için Kurul, fiilin niteliğine göre ihtar sürelerini farklı uygulayabilir. Söz konusu para cezalarının uygulanmasını takiben para cezasına konu fiilin; verilen ihtar süresi içerisinde giderilmemesi veya tekrarlanması hallerinde para cezaları, her defasında bir önceki cezanın iki katı oranında artırılarak uygulanır. Bu cezaların verildiği tarihten itibaren iki yıl içinde idari para cezası verilmesini gerektiren aynı fiil işlenmediği takdirde önceki cezalar tekrarda esas alınmaz. Ancak, aynı fiilin iki yıl içinde tekrar işlenmesi halinde artırılarak uygulanacak para cezasının tutarı, cezaya muhatap tüzel kişinin bir önceki mali yılına ilişkin bilançosundaki gayri safi gelirinin yüzde onunu aşamaz. Cezaların bu düzeye ulaşması halinde Kurul lisansı iptal edebilir."

MADDE 5.- 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Bu özelleştirme uygulamaları çerçevesinde, bu Kanunda belirtilen piyasa faaliyetlerinde yer alan gerçek ve tüzel kişilerden, aynı veya birlikte hareket eden yabancı gerçek ve tüzel kişiler elektrik üretim ve dağıtım tüzel kişiliklerinde çoğunluk paya sahip olabilirler, ancak, sektörel bazda kontrol oluşturacak şekilde pay sahibi olamazlar."

MADDE 6.- 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) ve (d) fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"c) Kamulaştırma:

Elektrik piyasasında üretim, dağıtım ve iletim faaliyetlerinde bulunan lisans sahibi tüzel kişilerin kamulaştırma talepleri değerlendirilerek 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda belirtilen esaslar dahilinde Kurumca kamulaştırma yapılır. Bu konuda Kurulca verilecek olan kamulaştırma kararları kamu yararı kararı yerine geçer. Bu durumda kamulaştırma bedelleri ile kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği diğer giderler kamulaştırma talebinde bulunan lisans sahibi tüzel kişi tarafından ödenir.

Kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti, dağıtım tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşuna, bunların bulunmaması hâlinde Hazineye; kullanım hakkı ise, dağıtım bölgesinde dağıtım lisansını haiz tüzel kişiye ait olur. Kamulaştırma bedellerinin tarifeler yoluyla geri ödenmesine ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir.

Üretim faaliyetinde, kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti Hazineye, kullanım hakkı ise üretim faaliyeti ile ilgili lisans sahibi tüzel kişiye ait olur. Kullanım hakları, ilgili lisansın bir cüz'ü olup geçerliliği lisansın geçerlilik süresi ile sınırlıdır.

Kamu tüzel kişiliğini haiz lisans sahibi tüzel kişilerce yürütülen iletim faaliyetleri için gerekli kamulaştırma işlemleri bu tüzel kişiler tarafından yapılır ve kamulaştırılan varlıklar bu tüzel kişiler adına tescil edilir. Geçmiş yıllarda Hazine adına tescil edilmiş olan varlıkların kamu tüzel kişiliklerine devri yapılır.

Lisansların iptali halinde, lisans sahibi tüzel kişiler tarafından ödenmiş bulunan kamulaştırma bedelleri iade edilmez. Özelleştirme öncesi kamu tüzel kişileri tarafından yapılmış ve bedeli ödenmemiş kamulaştırmaların bedeli ilgili kamu tüzel kişiliği veya Hazine tarafından ödenir.

d) İrtifak Hakları ve Kiralama:

Piyasada üretim veya dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi tüzel kişiler, faaliyetleri ile ilgili olarak Hazinenin mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallar üzerinde, irtifak hakkı tesisi veya kiralama yapılabilmesi için Kurumdan talepte bulunur. Bu talebin Kurulca uygun görülmesi halinde, ilgili kanunlar uyarınca Maliye Bakanlığı ile lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri arasında lisans süresi ile sınırlı olmak üzere irtifak hakkı tesisi veya kiralama sözleşmesi düzenlenir. Bu sözleşmelerde, sözleşmenin ilgili lisansın bir cüz'ü olduğu ve geçerliliğinin lisansın geçerlilik süresi ile sınırlı olduğu hükmü yer alır. Bu şekilde tesis edilen irtifak hakkı veya kiralama bedelini ödeme yükümlülüğü Kurumdan irtifak hakkı veya kiralama talebinde bulunan lisans sahibi tüzel kişiye aittir. Ancak, piyasada kamu tüzel kişiliğini haiz lisans sahibi tüzel kişilerce yürütülen üretim, dağıtım veya iletim faaliyetleri için gerekli olan irtifak hakkı tesisi veya kiralama taleplerinde, Maliye Bakanlığı ile söz konusu kamu tüzel kişileri arasında lisans süresi ile sınırlı olmak üzere irtifak hakkı tesisi veya kiralama sözleşmesi düzenlenir."

MADDE 7.- 4628 sayılı Kanunun 17 nci maddesine aşağıdaki (d) bendi eklenmiştir.

"d) 4/12/1984 tarihli ve 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun ile bu Kanun hükümlerine göre Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelikler yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 3096 sayılı Kanun uyarınca akdedilmiş sözleşmeler, ilgili mevzuatına tabi olarak sözleşme süresi bitiminde sona erer."

MADDE 8.- 4628 sayılı Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir.

"Arz güvenliği

EK MADDE 3.- Arz güvenliğinin sürdürülmesi için Bakanlık, uzun dönem talep artışı, inşa halindeki ve/veya planlanan üretim kapasite yatırımları, arz talep dengesi ile iletim ve dağıtım sistemlerinin kalitesi ve bakımına ilişkin hususları izleyerek ulusal düzeyde politika ve stratejileri belirler, bu stratejilere uygun yatırımların yapılması için gerekli tedbirleri alır. Kurum bu politika ve stratejilere uygun olarak gerekli düzenleme ve denetlemeleri yapar."

MADDE 9.- 4628 sayılı Kanunun geçici 5 ve geçici 6 ncı maddeleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, geçici 7 nci maddesine aşağıdaki fıkra ve aynı Kanuna aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 5.- Özelleştirme öncesi döneme ilişkin olarak;

a) Dağıtım faaliyeti çerçevesinde;

1. Özelleştirilmemiş dağıtım bölgelerinde, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin TEDAŞ ve/veya perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketleri tarafından yürütülmesine devam olunur. Ancak, perakende satış şirketleri bu bölgelerde serbest olmayan tüketicilere elektrik enerjisi satışı faaliyetini 2010 yılından sonra gösterebilir.

2. Mevcut sözleşmeler uyarınca, TEDAŞ'ın mülkiyetindeki dağıtım tesislerini işleten özel dağıtım şirketlerinin yatırım programlarının ve projelerinin incelenmesi, onaylanması, onaylanarak programa alınan projelerin yatırım programına uygun olarak yapılıp yapılmadığının denetlenmesi işlemleri sözleşmelerinde belirtilen usullere göre yapılır.

b) Üretim faaliyeti çerçevesinde; özelleştirme programına alınmış tesisler dahil olmak üzere, Elektrik Üretim Anonim Şirketinin ve bünyesindeki bağlı ortaklıklar ile Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketleri tarafından işletilmekte olan üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisinin satış fiyatları içerisinde; tesisler için kullanılmış öz kaynak, kredi, anapara, faiz ve kur farkları ile yönetim giderleri de yer alır.

GEÇİCİ MADDE 6.- Elektrik Üretim Anonim Şirketi ve bünyesindeki bağlı ortaklıklar ile Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketlerinin, piyasaya ve TETAŞ'a yapacağı elektrik enerjisi/kapasite satışına ilişkin usul ve esaslar ile satışın hangi tesislerden ve hangi miktarlarda yapılacağı, Kanunun yürürlüğe girişinden sonraki beş yıl süresince kuruluşların görüşleri çerçevesinde Bakanlık tarafından kararlaştırılır."

"Serbest tüketici limiti, 2006 yılı için yedi milyon ikiyüz bin (7.2 Milyon) kilovatsaat, 2007 yılı için altı milyon sekizyüz bin (6.8 Milyon) kilovatsaat, 2008 yılı için altı milyon dörtyüz bin (6.4 Milyon) kilovatsaat, 2009 yılı için altı milyon (6.0 Milyon) kilovatsaat olarak uygulanır."

"GEÇİCİ MADDE 9.- Düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım tarife farklılıkları nedeniyle oluşacak fiyat farklılıklarına maruz bırakmayacak şekilde tesis edilmiş geçici bir "Fiyat Eşitleme Mekanizması" uygulanır. Eşitleme mekanizmasına ilişkin usul ve esaslar ile TETAŞ ve perakende satış lisansını haiz dağıtım şirketlerinin bu uygulamaya ilişkin görev ve yükümlülükleri, Bakanlık ile Hazine Müsteşarlığı'nın görüşleri alınmak suretiyle Kurul tarafından bu Kanunun yürürlüğe girmesini takiben altmış gün içerisinde çıkarılacak tebliğle düzenlenir. Elektrik Enerjisi Fiyat Eşitleme Mekanizmasının uygulama süresi 31 Aralık 2010 tarihinde sona erer. Bu süre, Bakanlık ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığı ile Kurulun kararıyla her defasında birer yıl olmak üzere üç yıla kadar uzatılabilir.

GEÇİCİ MADDE 10.- TETAŞ, Elektrik Üretim Anonim Şirketi, perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketleri, Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan gruplar veya kamu üretim şirketleri arasında, süresi beş yılı aşmamak kaydıyla Geçiş Dönemi Anlaşmaları imzalanır. Söz konusu anlaşmalara ilişkin hak ve yükümlülükler, üretim ve dağıtım varlıklarının özelleştirilmesine paralel olarak lisans sahiplerine ait olur."

MADDE 10.- 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 272 nci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Gayrimenkullerde veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarında maliyet bedelinin artması:

Madde 272.- Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir.

(Bir geminin iktisap tarihindeki süratini fazlalaştırmak, yolcu ve eşya yükleme ve barındırma tertibatını genişletmek veya değiştirmek suretiyle iktisadi kıymetini devamlı olarak artıran giderlerle bir motorlu kara nakil vasıtasının kasa veya motorunun yenisi ile değiştirilmesi veya alımında mevcut olmayan yeni bir tertibatın eklenmesi için yapılan giderler maliyet bedeline eklenmesi gereken giderlerdendir.)

Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının işletme hakkı verilmiş ise, kiracı veya işletme hakkına sahip tüzel kişi tarafından yapılan bir ve ikinci fıkralardaki giderler bunların özel maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. Kiracının veya işletme hakkına sahip tüzel kişinin faaliyetini icra için vücuda getirdiği tesisata ait giderler de bu hükümdedir.

Gayrimenkuller veya elektrik üretim ve dağıtım varlıkları için yapılan giderler hem tamir, hem de kıymet artırma giderlerinden terekküp ettiği takdirde, mükellef bu giderlerden maliyet bedeline eklenecek kısmı ayrı göstermek mecburiyetindedir."

MADDE 11.- 213 sayılı Kanunun 327 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 327.- Gayrimenkullerin, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadi kıymetlerini artıran ve 272 nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya işletme hakkı süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir. Kira veya işletme hakkı süresi dolmadan, kiralanan veya işletme hakkı alınan şeyin boşaltılması veya işletme hakkının herhangi bir sebeple sona ermesi halinde henüz itfa edilmemiş olan giderler, boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılır."

MADDE 12.- 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 19 uncu maddesinin (B) bendinin birinci paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, (B) bendinin (d) alt bendindeki "tahakkuk eden" ibaresinden sonra gelmek üzere "vergi, resim ve harçlar ile" ibaresi eklenmiş ve (B) bendinin (e) alt bendi madde metninden çıkarılmıştır.

"TEDAŞ tarafından bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla fiilen kullanılan, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile -özel mevzuatı gereği tescili mümkün olmayanlar hariç- il özel idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazlar, başkaca herhangi bir işleme gerek kalmaksızın bedelsiz olarak bu kuruluşlara devredilir ve/veya belediyelere ait taşınmazlar ile Devlet orman arazileri de dahil olmak üzere bu kuruluşlar lehine bedelsiz olarak mülkiyetin gayri ayni haklar tesis edilir. Buna ilişkin olarak;"

MADDE 13.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 14.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
B. Atalay	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
N. Çubukçu	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı V.	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
A. Coşkun	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	F. N. Özak	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı V.
B. Yıldırım	M. M. Eker	A. Aksu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	A. Koç
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe

Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Plan ve Bütçe Komisyonu 22/2/2006

Esas No.: 1/1133, 1/1074

Karar No.: 73

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 7.11.2005 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 14/11/2005 tarihinde tali komisyonlar olarak Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu ile Adalet Komisyonuna; esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen "Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı", Komisyonumuzun 15.12.2005 tarihinde Hükümeti temsilen Maliye Bakanı Kemal UNAKITAN ile Maliye Bakanlığı, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu temsilcilerinin katılımlarıyla yaptığı 30 uncu birleşiminde; 1/1074 esas numaralı Kanun Tasarısıyla aynı mahiyette olması nedeniyle İçtüzüğün 35 inci maddesi uyarınca birleştirilmesi ve görüşmelerde 1/1133 esas numaralı Tasarının esas alınmasına karar verilmesi suretiyle incelenip, görüşülmüştür.

Özelleştirmenin temel amacı nihai olarak, devletin ekonomide işletmecilik alanından tümüyle çekilmesini sağlamaktadır. Zira özelleştirme ile devletin ekonomideki sınai ve ticari aktivitesinin en aza indirilmesi hedeflenirken, rekabete dayalı piyasa ekonomisinin oluşturulması, devlet bütçesi üzerindeki KİT finansman yükünün azaltılması, kamu hizmetlerinin özel teşebbüse gördürülmesi suretiyle sağlanacak rekabet ortamında daha ucuz ve kaliteli hizmet sunumunun sağlanması, sermaye piyasasının geliştirilmesi ve atıl tasarrufların ekonomiye kazandırılması, bu yolla elde edilecek kaynakların altyapı yatırımlarına kanalize edilebilmesi mümkün olacaktır.

Bu bağlamda 17/3/2004 tarihli ve (3) sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile kabul edilen "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi", elektrik üretim ve dağıtım sektörünün özelleştirilmesine ilişkin amaç, esas ve usuller ile temel ilkeleri belirlemiş ve buna istinaden 2/4/2004 tarihli ve (22) sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. özelleştirme kapsam ve programına alınmıştır. Söz konusu Kuruma ilişkin özelleştirme işlemlerinin sorunsuz bir şekilde yürütülebilmesi içinse, Strateji Belgesinin uygulanmasına esas teşkil etmek üzere, kanuni düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde;

- Dağıtım tesislerinin özelleştirilmesi kapsamında, dağıtım sistemine ve iletim sistemine bağlı üretim tesislerinin durumunun netleştirilerek, bu tesislerin sınırlarını daha belirgin hale getirmek amacıyla 'iletim sistemi' tanımında değişiklik yapılmasının,

- Anonim şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem gören hisselerinin nama yazılılık şartının kaldırılmasının, böylece üretim ve faaliyet gösteren tüzel kişilerin teşvik edilmesinin; ayrıca önceden halka açılmış veya İMKB'de halen işlem gören mali açıdan güçlü şirketlerin özelleştirmelere katılabilmesine imkân sağlanmasının,

- Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketlerinin üretim faaliyetinde bulunacak tüzel kişiler kapsamına alınmasının,

- Piyasadaki katılımcıların Kanunla sınırları belirlenen yapı içerisinde faaliyette bulunmalarını sağlamak için; aykırılığın tespiti halinde, para cezasıyla eş zamanlı ihtar uygulamasından vazgeçilerek; ilk olarak aykırılık yaratan durumun giderilmesi için ihtarda bulunulması, yapılan ihtara rağmen aykırılığın devamı halinde para cezasını içeren bir yaptırımın uygulanmasının,

- Para cezalarını gerektiren fiiller için Enerji Piyasası Düzenleme Kuruluna, fiilin niteliğine göre ihtar sürelerini farklı uygulama yetkisinin verilmesinin,

- TEDAŞ'a dağıtım faaliyeti için gerekli olan işletme ve varlıklar üzerinde elektrik dağıtım şirketleri ile işletme hakkı devir sözleşmesi düzenleme yetkisinin verilmesinin,

- Kanundaki kamulaştırmaya ilişkin hükümlerde yapılan değişiklikle kamulaştırma mevzuatı ile uyum sağlanmasının,

- 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinde yer alan "mülkiyetin gayri ayni haklar" ifadesinin Türk Medeni Kanunu ile uyum sağlamak amacıyla "irtifak hakları" olarak değiştirilmesinin,

- Düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleri arasındaki maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak düzenleme yapılmasının,

- Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının görüşleri alınmak suretiyle, 2010 yılına kadar geçerli olmak üzere, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından usul ve esasları belirlenecek Fiyat Eşitleme Mekanizması ile bölgeler arasındaki farklılaşmaların ulusal tarifeye yansımasının önlenmesinin, tüketicilere ulusal bazda tek bir satış fiyatının uygulanmasının, perakende satışta rekabet ortamının oluşturulması ve dağıtım şirketlerinin gelirlerinin önceden tahmin edilebilmesini sağlayacak bir mekanizmanın oluşturulmasının,

- Özelleştirme öncesinde ve özelleştirme yapıldıktan sonra belirli bir süre piyasada enerji alım ve satımının nasıl olacağı konusunda belirlilik sağlanmasının ve üretim, ticaret ve dağıtım şirketleri arasında geçiş dönemi anlaşmalarının yapılabilmesinin sağlanmasının,

öngörüldüğü anlaşılmaktadır.

Komisyonumuzda Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmelerde;

- Şirket hisselerinin nama yazılı olması koşulunun borsada işlem görenler bakımından kaldırılmasının öngörüldüğü, bu uygulamanın tekelleşmenin önünü açacağı,

- Enerji piyasasında yapılacak ihalelere katılacak şirketlere ilişkin koşullara bakıldığında Türk şirketlerinin bu koşullara yeterince sahip olmadığı ve bu konuda yabancı şirketlerle rekabet edecek seviyede bulunmadıkları, ağır sözleşme koşullarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiği,

- Enerji sektörünün hiçbir şekilde ihmal edilmemesi gerektiği, Enerji Sektörü Reformu ve Strateji Belgesinin bu konuda önemli bir yol haritası çizdiği; bu çerçevede kanuni düzenleme yapılması konusunda bir gecikme söz konusu olmakla birlikte, gerekli düzenlemelerin en kısa zamanda yapılması gerektiği,

- Yapılacak özelleştirmeler sonucunda özel sektör dağıtım şirketlerinin de kaçak elektrik kullanımının engellenmesi yönünde önemli katkılarda bulanacağı,

- Fiyat eşitleme mekanizmasının ortadan kalkmasının öngörülmesiyle bölgesel tarife bedeli uygulamasına geçileceğinin anlaşıldığı, ancak bu uygulamanın düzgün işlememesi durumunda sosyal patlamaya neden olabileceği,

- Özel sektörün özellikle enerji alanında yatırım yapması arzu ediliyorsa, enerji piyasasında güven ortamının oluşturulması gerektiği, özelleştirme strateji belgesinde güven ortamının oluşturulmasına ilişkin bir düşünce bulunmasına karşın bu konuda net bir tutumun oluşmamış olduğu,

- Arz güvenliğini sağlayacak şekilde rekabete açık bir piyasanın oluşturulmasının enerji konusunda yapılan düzenlemelerin temel amacı olduğu,

- Yasalarda öngörülen rekabet anlayışının piyasanın işleyiş mekanizmasına ve pratiğe de yansıtılması gerektiği, aksi halde kaliteli ve ucuz hizmetten söz edilemeyeceği,

- Çukurova, Kepez ve Aktaş'ın imtiyaz sözleşmelerinin gerekli değerlendirmelerin yapılmasına imkan sağlayacak bir süre tanınmadan acele bir anlayışla feshedildiği; bu şirketlerde hissesi bulunan küçük yatırımcıların haklarının korunması konusunda özenli davranılmadığı, yaklaşık 34500 insanın mağduriyetine sebep olunduğu, bu mağduriyetin kısa sürede giderilmesi gerektiği,

- Enerjide yeterli hukuki alt yapı oluşturulmadan ve ekonomik gelişme sağlanmadan özelleştirme uygulamasına başlanmasının doğru olmadığı,

- Ülkemizde enerji kullanım maliyetlerinin Avrupa ve Amerikanın yaklaşık 2-3 kat üzerinde olduğu, özellikle elektrik üretiminde verimliliği artırmak gerektiği,

- Tasarıda çapraz sübvansiyon ve fiyat tarifesinin belirlenmesiyle ilgili çok önemli düzenlemelerin bulunduğu,

- Enerji konusundaki özelleştirmelerin on yıldır ülkemizde tartışıldığı, asıl önemli olan konunun Türkiye'nin enerji ihtiyacının ne kadar olduğu ve bunun giderilmesinin ne şekilde olacağı,

- Türkiye Elektrik İletim AŞ'nin yaptığı araştırmalarda Türkiye'de enerjinin tüketiminde her yıl %7-9 oranında bir talep artışının söz konusu olacağı; bu şekilde ortaya çıkan enerji ihtiyacının giderilebilmesi için gerekli yatırımların yapılması gerektiği, kamu sektörünün bu konuda yeterli yatırımları yapmadığı, özel sektörde de bu konuda yeterli bir çalışmanın söz konusu olmadığı ve yatırımların ertelendiği,

- Enerji sektöründe, kamunun payının % 83, özel sektörün payının %17 olduğu ve enerjiye ilişkin yatırımların özel sektör tarafından yapılması için gerekli ortamın sağlanması gerektiği,

- Bölgesel tarife uygulamasının sosyal ve ekonomik açıdan bölgeler arasındaki eşitsizliği daha da artıracağı, bu nedenle ulusal tarife uygulamasının devam etmesinde fayda bulunduğu,

- Enerji sektörünün ülke açısından önemine dikkat edilmesi gerektiği, bu alanın bütünüyle kâr amacıyla hareket edilen bir alan olmadığı ve kamunun denetiminin sağlanması gerektiği, ayrıca stratejik özelliği sebebiyle belli bir oranda kamu payının korunması gerektiği ve yapılacak özelleştirmelerde hukuki alt yapının çok sağlam olması gerektiği,

- Kamunun maliyetleri bütünüyle fiyatlara yansıtmadığı ve fiyatları sübvanse etmek suretiyle maliyetleri üstlendiği, ancak özelleştirmeyle birlikte fiyatların yükseleceği,

şeklindeki görüş ve eleştirilere müteakip, Hükümet tarafından yapılan tamamlayıcı açıklamalarda;

- Tasarının acele hazırlanmış bir tasarı olmadığı, yaklaşık 2 yıldır elektrik piyasasının özelleştirilmesi sürecinde özelleştirmenin başarısı ve özelleştirme sonrasında piyasanın işleyişinde herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesi için Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığının ortak çalışmalar yürüttüğü, Tasarının bu çalışmaların bir ürünü olduğu,

- Özelleştirme çalışmalarının çerçevesini oluşturan "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi"nin Yüksek Planlama Kurulunun 17 Mart 2004 tarihli ve 2004/3 sayılı Kararı ile onaylanmış olduğu, bu belgede elektrik sektörü reformu ve özelleştirme sürecinde temel hedef ve adımların belirlendiği, sorumlu kuruluşlar tarafından yapılacak işlerin zaman planı içerisinde ayrıntılı olarak yer aldığı,

- Strateji Belgesinde yer alan eylem planı çerçevesinde elektrik sektöründe özelleştirme çalışmalarına dağıtım bölgelerinden başlanmasının öngörüldüğü, üretim şirketlerinin özelleştirilmesi sürecinin de 2006 yılının ortasında başlatılmasının hedeflendiği,

- Özelleştirme öncesinde belirsizliklerin giderilmesi amacıyla öngörülen değişikliklerin büyük önem arz ettiği, bu düzenlemelerin başında da hisselerin nama yazılı olma şartının kaldırıldığı,

- Elektrik fiyatlarında artışın söz konusu olmamasının bütçeye yük getirmediği ve yapılacak özelleştirmeler neticesinde de fiyatlarda bir artışın söz konusu olmayacağı,

- Sektöre ilişkin kanunlarda yapılan değişikliklerle, yatırımcıların yatırım kararlarını kolaylaştırmak amacıyla bürokratik işlemlerin ortadan kaldırılarak onay veren kurum sayısının azaltıldığı,

- Kaçak elektrik kullanım oranında bir azalma olduğu, bu alanda yapılacak özelleştirmelerle bu oranın daha da düşeceği,

- Yapılan özelleştirmelerde ihaleyi hak eden şirketlerin belirli yatırımlar yapması gerektiği ve bu durumun Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından takip edileceği,

ifade edilmiştir.

Tasarının geneli üzerinde yapılan görüşmeleri müteakiben Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerinin görüşülmesine geçilmiştir. Ancak konunun daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilmesini teminen bir alt komisyon kurulması kararlaştırılmıştır.

Alt komisyonun 19/12/2006 ve 23/12/2006 tarihlerinde Maliye Bakanlığı ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımlarıyla yaptığı toplantılar neticesinde maddeler üzerinde gerekli değerlendirme ve değişiklikler yapılarak hazırlanan rapor ve metin Komisyonumuza sunulmuştur.

Bu defa, Komisyonumuzun 7/2/2006 tarihinde, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ve ilgili kamu kuruluşlarının temsilcilerinin katılımlarıyla yapmış olduğu 44 üncü birleşiminde, alt komisyon metni esas alınmak suretiyle maddelerin görüşülmesine geçilmiştir.

Alt komisyon metninin çerçeve;

- 1 inci maddesi; aynen,

- 2 nci maddesi; madde çerçevesinin redaksiyona tabi tutulması; maddeyle 4628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasının değiştirilen (a) bendinde yer alan "kamu üretim şirketi" ibaresinin hukuki bir tanım olmadığı gerekçesiyle ve içeriğinin netleştirilmesi amacıyla "Elektrik Üretim Anonim Şirketi, Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketleri" şeklinde değiştirilmesi ve bendin redaksiyona tabi tutulması suretiyle,

- 3, 4 ve 5 inci maddeleri aynen,

- 6 ncı maddesi; bu maddeye bağlı geçici 9 uncu maddesinde yer alan "Beş yıllık ilk uygulama dönemi" ibaresinin, kanunun yürürlük tarihinde ortaya çıkan zorunlu gecikme nedeniyle beş yıllık bir dönemin öngörülmesi durumunda şirketlerin bilanço dönemleriyle bir uyuşmazlık ortaya çıkabileceği göz önüne alınarak "Bu tarihte sona eren ilk uygulama dönemi" şeklinde değiştirilmesi; geçici 10 uncu maddesi aynen; 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığınca görevlendirilen şirketler ile yapılan sözleşmeler kapsamında, yatırımın yapılacağı yerlere rastlayan Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar üzerinde görevli şirketler lehine Maliye Bakanlığınca irtifak hakkı tesis edildiği, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığınca bu yatırımları yapan şirketlerin 3096 sayılı Kanun kapsamından çıkarıldığı ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanun hükümlerine göre üretim lisansı alarak serbest piyasada faaliyette bulunmalarına izin verildiği, bu durumda olan şirketler tarafından lehlerine irtifak hakkı tesis edilen Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların satışının talep edilmesi halinde, satış bedeli tespit edilirken, yürürlükteki mevzuat hükümleri gereği bu taşınmazların zemininin rayiç bedeli ile üzerinde bulunan yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmının bedelinin de alınması gerektiği, ancak 3096 sayılı Kanun gereğince düzenlenen sözleşme hükümlerine göre, şirketlerce yapılan yatırımın bedelinin Bakanlıkça tarife yoluyla ödenmesi öngörülmüş olduğundan, taşınmazların satışı sırasında yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça yapılan ödemeler dışında ayrıca bir bedel alınmasının sözleşme hükümlerine göre hakkaniyete uygun olmayacağı, bu nedenle satışı talep edilen taşınmazlar için şirketten tahsil edilecek bedelin, arazi ve arsanın rayiç bedeli ile bu arazi ve arsalar üzerinde şirketlerce yapılan yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça şirkete yapılan ödemelerin toplamı olacağı yönündeki geçici bir hükmün 4628 sayılı Kanuna eklenmesini öngören bir düzenlemenin maddeye geçici 11 inci madde olarak eklenmesi suretiyle,

- 7 nci maddesi; Kamu İhale Kanunun 62 nci maddesinin (c) bendi hükmü gereği arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma işlemleri tamamlanmadan ihaleye çıkılamayacağı genel kuralına, enerji iletim tesisleri için istisna getiren bu madde hükmünün Kamu İhale Kanununda değişiklik yapan bir tasarı kapsamında değerlendirilmesinin daha uygun olacağı gerekçesiyle Tasarı metninden çıkarılması ve müteakip maddelerin teselsül ettirilmesi suretiyle,

- Yürürlük ve yürütmeye ilişkin 8 ve 9 uncu maddeleri ise 7 ve 8 inci maddeler olarak aynen, kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Bu Raporun Sözcüsü
Sait Açba	M.Altan Karapaşaoğlu	Taner Yıldız
Afyonkarahisar	Bursa	Kayseri
Kâtip	Üye	Üye
Mehmet Sekmen	Sabahattin Yıldız	Halil Aydoğan
İstanbul	Muş	Afyonkarahisar
Üye	Üye	Üye
Mehmet Zekai Özcan	M. Mesut Özakcan	A. Kemal Deveciler
Ankara	Aydın	Balıkesir
	(Karşı oy yazımız ektedir)	(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
Ali Osman Sali	Ahmet İnal	Osman Nuri Filiz
Balıkesir	Batman	Denizli
Üye	Üye	Üye
Alaattin Büyükkaya	Birgen Keleş	Kemal Kılıçdaroğlu
İstanbul	İstanbul	İstanbul
	(Karşı oy yazım ektedir)	(Ayrışık oy ektedir)
Üye	Üye	Üye
M. Mustafa Açıkalın	Bülent Baratalı	Selami Yiğit
İstanbul	İzmir	Kars
	(İmzada bulunamadı)	(Ayrışık oy ektedir)
Üye	Üye	Üye
Y. Selahattin Beyribey	Mikail Arslan	Muzaffer Baştopçu
Kars	Kırşehir	Kocaeli
Üye	Üye	Üye
Mustafa Ünaldı	Mustafa Özyürek	Gürol Ergin
Konya	Mersin	Muğla
	(İmzada bulunamadı)	(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
O. Seyfi Terzibaşıoğlu	Osman Seyfi	Cemal Uysal
Muğla	Nevşehir	Ordu
Üye	Üye	Üye
Kazım Türkmen	İmdat Sütlüoğlu	Musa Uzunkaya
Ordu	Rize	Samsun
(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
Enis Tütüncü	M.Ergun Dağcıoğlu	M.Akif Hamzaçebi
Tekirdağ	Tokat	Trabzon
(İmzada bulunamadı)		(Ayrışık oy yazısı ektedir)

AYRIŞIK OY

Tasarıya aşağıdaki nedenlerle katılmıyoruz.

Enerji sektörü ağır aksak ilerlemiş ve yeterince gelişmemiş olsa da milyonlarca tüketicinin, güçlenen sanayinin ihtiyacını karşılayabilen bir gelişme göstermiştir. Ancak son birkaç yıllık dönemde, geçmişteki badirelerle karşılaştırılamayacak karmaşık bir süreç yaşandığını gözlemliyoruz.

Ülkenin bugününü olduğu kadar yarınlarını da ciddi ve geri dönülemeyecek biçimde etkileyecek konularda yalnız politik değil zihinsel bir karmaşa, kargaşa durumu yaşanmaktadır. Sektörün nasıl bir yapıya kavuşacağı gibi en temel konularda bile, bırakın belirlenmiş ve mesafe kat edilmiş olan bir yol haritasını, ortada bir fikri uzlaşmanın dahi olmadığını söylemek mümkündür.

4628, 4646, 5015 gibi piyasa kanunları, bu kanunlara göre çıkarılmış onlarca yönetmelik, tebliğ, karar yürürlükte; Avrupa Birliği'nin enerji direktifleri, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının açıklamaları ve bir takım uygulamaları, Yüksek Planlama Kurulu kararı haline getirilmiş bir strateji belgesi de vardır.

Üstelik kanunların nasıl yorumlanması gerektiği, bu kanunların ülkenin gerçekliklerine uygun olup olmadığı gibi konularda bile, kamu kuruluşları arasında dahi, farklı yaklaşım ve uygulamalardan kaynaklanan ve sektörün geleceğinin nasıl olacağını belirsizliğe iten bir süreç yaşanmaktadır. Tüm bunlar, yeni enerji özelleştirmelerinin de dava konusu olabileceği bir ortamda olup bitmektedir. Buna rağmen, travmaya dönüşmüş bir ideolojik tutuculukla, farklı ve muhalif görüşler ve değerlendirmelere kulak verilmemektedir.

Ancak özellikle son iki yılda 4628 sayılı Kanunla düzenlenen yapının Türkiye'ye uymadığı, karmaşık ve uygulanamaz olduğuna yönelik tartışmalar, hükümetin politik tercihleri, kamu kurumlarının farklı uygulamaları zaten yeni doğmakta olan "piyasaya güven"i zedelerken, yenilenebilir enerji konusunda olduğu gibi kanuni düzenlemelerle özel sektör yatırımlarının nasıl teşvik edileceğinin belirlenmemesi gibi sebeplerle lisans alınan yatırımların hayata geçirilmesi askıya alınmıştır.

TEİAŞ'ın çalışmalarına göre, OECD ortalamalarının çok altında elektrik enerjisi tüketilen ülkemizde önümüzdeki 20 yıllık sürede yıllık yüzde 6 ile yüzde 8 arasında talep artışı yaşanacağı ve 2005 yılı için 159 milyar kWh olan enerji talebinin 2030 yılına gelindiğinde 500 milyar kWh'a ulaşacağı öngörülmektedir.

TEİAŞ, 2005-2020 döneminde toplam 35 bin MW yeni kapasite ilavesi için, inşa halinde ve lisans almış projelerin yatırım harcamaları hariç ve 2020 sonrası yatırımların bu döneme yansıyan harcamaları dahil olmak üzere, inşaat dönemi faizi hariç toplam yatırım tutarını yaklaşık 53.2 Milyar Dolar olarak öngörmektedir. Bu durumda, sadece elektrik enerjisi sektörü için önümüzdeki 15 yıl boyunca yıllık ortalama 3.3 milyar dolar yatırım yapılması gerekmektedir.

Bugün sektörün önündeki en büyük belirsizlik: "2009-2011 yıllarında yaşanması beklenen enerji açığı riski"nin giderilmesi için bugünden başlanması gereken yatırımlarının nasıl ve kimler tarafından yapılacağıdır. Kaldı ki diğer bir senaryoya göre ülkemiz enerji darboğazı ile 2009 yılına gelmeden karşılaşacaktır.

1990'ların başından beri "Türkiye enerji talep tahminlerinin abartılarak ülkenin elektrik kesintileri ile karşılaşacağı korkutması sonucu ürettiği enerjiyi pahalıya mal eden santrallerin yaptırılması, doğal gaz talebinin abartılması ile uzun vadeli ve pahalı alım kontratları yapılması sonucunda kamunun zarara uğratıldığı" yönündeki tespit ve değerlendirmeler sadece mevcut "enerji politikaları"nı eleştirenlerin değil; Devletin, Hazine, DPT gibi çok sayıda kurumunun hazırladığı raporlarda kayıt altına alınmıştır.

İşin vahimi; son iki yıldır özel sektör temsilcileri tarafından bile yatırım ortamındaki belirsizliğin giderilememesi halinde Türkiye'nin bir kez daha uzun vadeli alım garantili anlaşmalara mahkum kalacağı yüksek sesle ifade edilmiştir.

Özelleştirme programındaki TEDAŞ'ın dağıtım sistemi zaten uzun bir zamandır tehlike sinyali vermekte, yeni yatırım, bakım onarım yapılamadıkça sistem daha da eskimekte, kalifiye personel sayısı azalıp, kayıp ve kaçaklar artmakta, tahsilat düşmektedir. Yıllardır (12 yıldır) özelleştirileceği söylenip sürünceme de bırakılan her kurumda olduğu gibi çalışan personelin şevki, motivasyonu, inancı kalmamıştır, gelecek kaygısı ağır basmaktadır.

Yukarıda belirtilen çerçevede hazırlanmış olan bu Kanun Tasarısı ile Yüksek Planlama Kurulu'nun 17/3/2004 tarih ve 2004/03 sayılı kararı ile kabul edilen ve elektrik sektörünün liberalizasyonu ve özelleştirilmesine ilişkin uygulama sürecini belirleyen "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi" de dikkate alınarak çeşitli yasalarda değişiklikler yapılmaktadır.

Komisyon görüşmeleri sırasında Elektrik Enerjisi Sektörü reformu altında Özelleştirme Strateji Belgesinde yer alan hususların en kısa sürede uygulamaya geçirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Oysa bu şekilde kayıtsız ve koşulsuz olarak enerjide özelleştirmelerin yapılması konusunda bir mutabakat söz konusu değildir. Geçmişte yapılan enerjideki özelleştirme uygulamalarının yarattığı sıkıntılar ve milyarlarca dolarlık kamu zararı dikkate alındığında bugün yapılacak özelleştirme uygulamalarının titizlikle ele alınması zorunluluğu açıktır. Bu yasal düzenleme yeterli açıklık sağlamadığı gibi çeşitli şirket çıkarlarının kollanmasının önüne geçemeyecektir.

Nitekim Elektrik Dağıtım Şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin hazırlanan ihale şartnamelerine göre yerli firmaların bu ihaleye katılımı söz konusu bile olmayacaktır.

Tasarının ikinci maddesinde yer alan ve organize sanayi bölgeleri (OSB) sınırları içerisinde olup, bedelsiz olarak veya sembolik bedel ile TEDAŞ'a devredilen tesislerin mülkiyeti ve işletme haklarının aynı bedelle organize sanayi bölgesine devredileceği yönündeki düzenleme bir güvenlik önleminden yoksundur. Bu da OSB'lere bu şekilde devredilen tesislerin OSB'ler tarafından üçüncü kişilere devredilemeyeceği yönünde olması gereken bir düzenlemedir. Bu nedenle söz konusu düzenlemeyi eksik buluyoruz.

YİD SÖZLEŞMELERİ KAPSAMINDAKİ SANTRALLERE İLİŞKİN DÜZENLEME

Tasarıya komisyon görüşmeleri sırasında eklenen Geçici 9 uncu madde ile "3096 Sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre Bakanlık ile yapılan sözleşmesi karşılıklı mutabakatla sonlandırılarak, 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında adına üretim lisansı düzenlenen ve faaliyette bulunmalarına izin verilen şirketler tarafından, daha önce düzenlenen sözleşme kapsamında lehlerine irtifak hakkı tesis edilmiş Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların doğrudan satışının talep edilmesi durumunda; bu taşınmazlar rayiç bedeli ile üzerlerinde bulunan yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı için tespit edilecek bedel üzerinden, Maliye Bakanlığınca hak lehdarına doğrudan satılabilir." düzenlemesi yapılmıştır. Aynı maddede yapılan diğer bir düzenleme ile ise bedel tespitine "Yapı ve tesislerin Hazine'ye geçmesi gereken kısmı için şirketten alınacak bedel, bu yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça şirkete yapılan ödemeler ile kanuni faiz uygulanmak suretiyle bulunacak toplam tutardır. Yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça şirkete bir ödeme yapılmamış ise satış bedeli tespit edilirken taşınmazın üzerinde bulunan yapı ve tesislerin değeri dikkate alınmaz." hükmü getirilmiştir.

Bu hüküm Tasarının en önemli hükmüdür.

Komisyonda; 3096 sayılı Kanun çerçevesinde imzalanan Yap-İşlet-Devret sözleşmeleri kapsamında 23 şirketin işletmeye geçtiği, kalan 31 adetten 22 adedinin ise karşılıklı mutabakatla sözleşmelerinin feshedildiği, düzenlemenin de daha çok sözleşmesi feshedilmiş şirketleri konu aldığı ifade edilmiştir.

Ancak 22 sözleşmenin fesih tarihleri bu düzenlemenin çok öncesindedir. Tasarı söz konusu 22 sözleşmeyle sınırlı olmayıp çok daha geniş kapsamlıdır. Yine komisyon görüşmeleri sırasında sözleşme feshiyle Hazinenin yüksek fiyatla elektrik enerjisi satınalma yükümlülüğünün sona erdirildiği ifade edilmiştir. Hazinenin enerji maliyetinin düşürülmesine katılmamak mümkün değildir. Ancak anılan sözleşmeler daha önce feshedildiği için Tasarının böyle bir amacı olamaz. Bu nedenle söz konusu düzenlemenin gerekçeleri objektif olarak ortaya konulmamıştır. Tasarının en önemli hükmüne konu olan bu düzenlemenin Hükümet Tasarısıyla değil de bir önergeyle gelmiş olması düşündürücüdür. Böyle önemli bir konuda Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı ortada yoktur.

Yapılan incelemede ise komisyona teknik düzeyde bilgi verilmediği ortaya çıkmıştır. Komisyona teknik bilgi vermek isteyen kamu görevlileri de Maliye Bakanı tarafından engellenmiştir.

Madde metnine göre düzenlemenin kapsamına sözleşmesi feshedilen şirketler yanında sözleşmesi feshedilmemiş olup halen üretimde bulunan şirketler de girmektedir.

Kabul edilen haliyle düzenleme; şu anda devlete satış yapan YİD santrallerini de kapsadığı için kamuyu zarara uğratıcı, şirketlerin çıkarlarını gözeten bir nitelik arz etmektedir. Çünkü:

- Tarife yapısı içerisinde kamulaştırma ve yatırım kalemi tutarı belli olmayan, Bakanlığın sözleşmelerin imzalandığı tarihler itibariyle yürürlükte olan Kanun ve ilgili mevzuatına aykırı olarak sadece elektrik satış fiyatı üzerinden anlaşma yaptığı 3 adet (Enron-Unimar ve Doğa) büyük doğalgaz santrali mevcuttur. Diğer bir deyişle Bakanlık bu santrallerin yatırım maliyetini halen bilmemektedir. Bu durumda maddenin ikinci fıkrasının ilk cümlesinde yer alan yapı ve tesislerin Hazineye Bakanlık hangi bedel üzerinden satışı gerçekleştirecektir?

- Kaldı ki; Devlet Denetleme Kurulu, TC Sayıştay Başkanlığı ile Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının bizzat kendi bünyesi içinde oluşturduğu komisyon tarafından düzenlenen ve yap-işlet-devret modeliyle yaptırılan santrallerden dolayı kamunun büyük oranda zarara uğradığının tespit edildiği raporlar mevcuttur. Birbirinden çok farklı kurumlar tarafından hazırlandığı halde içerik olarak birbirleriyle tamamen örtüşen ve halen işletmede olan 23 adet santralden dolayı kamunun büyük oranda zarara uğradığı belirtilen bu raporlar yok sayılarak, (şirketler nezdinde herhangi bir işlem yapılması bir yana) yeniden kamu aleyhine ve fakat şirketler lehine bir düzenleme yapılmaya çalışılmaktadır. Bu düzenlemenin kanunlaşması halinde Devletle şirketler arasında yeni bir hukuki durum yaratılacak ve bu kapsamda Devlet; bugüne kadar şirketlere yaptığı fazla ödemelerden doğan alacaklarından vazgeçmiş olacaktır. Şirketlerin kasasında bulunan ve Devletten fazladan aldıkları para tutarı; santrali satın almaları halinde Devlete ödeyecekleri paradan çok daha fazladır. Bu durumda serbest piyasada rekabetten nasıl söz edilebilir?

- Ayrıca sözleşmelerin karşılıklı mutabakatla sonlandırılacak olması kamu zararlarının söz konusu edildiği raporların işlem görmeden ortadan kaldırılması sonucunu yaratacaktır. Böyle bir mutabakatın kabulü hukuka aykırıdır.

- Türkiye bugüne kadar yüksek tarifeden elektrik satın almış ve bunun bedelini bir ekonomik krizle ödemiştir. Şirketler bu dönemde yüksek kâr oranları ile çalışmışlardır. Ancak 2009 yılı itibariyle birçok santralin yatırım geri ödemesi son bulduğu için tarifeler büyük oranda düşecek, şirketlerin kâr marjı azalacaktır. Diğer bir deyişle bu yıldan itibaren ülke olarak nihayet kâra geçecek ve üretim şirketlerinden ucuz enerji satın alacakken bundan vazgeçmek ve şirketlerin serbest piyasaya çıkarak daha yüksek fiyattan enerji satıp tekrar kâr marjlarını yükseltecek bir düzenleme yapılmasının yolunu açan bu düzenlemenin gündeme gelme nedenlerini anlamak güçtür.

- Hidroelektrik santrallerinin ömrü minimum 50-100 yıldır. Yapılan bu düzenleme ile Devlet; en azından 30-80 yıl yüksek verimle çalıştıracağı bir santrali İHALESİZ OLARAK üretim şirketine (santrali devlet adına işleten şirkete) satmaktadır. Bu uygulama Anayasanın "kamu kaynaklarından herkesin eşit şekilde yararlanması" ilkesine aykırıdır.

- HES'lerin işletme giderleri cent/kwh olarak 0,1 cent civarındadır. Devlet santralin kendisinde kalması halinde; 0,1 cent karşılığında enerji üretip nihai tüketicilere ve sanayicilere ucuz elektrik satacakken bu santralleri özelleştirerek şirketlerin bugün için geçerli serbest fiyatı olan 7 centten elektrik satmasına cevaz verilmiş ve ülke olarak bir kez daha zarara uğramamıza yol açılmış olacaktır.

- Şu anda Devlete elektrik satan şirketlerin işlettiği santrallerin çoğuna ilişkin sözleşmeler zaten 2009 tarihi itibariyle sona erecektir. Yani 3 yıl sonra bu santralleri kamu hiçbir bedel ödemeksizin geri alma ve kendisi işleterek ucuz enerji üretme hakkına sahip olacakken bu santralleri satma yönünde tecelli eden iradeyi anlamak güçtür.

Ayrıca bu düzenlemenin yürürlükteki yasalar çerçevesinde sözleşmesi daha önce feshedilmiş olan 22 şirketi kapsayacak şekilde yapılmış olması da doğru değildir. Zira söz konusu şirketler 10.05.2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun Geçici 1 inci maddesine göre "4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında tanımlanan sözleşmeler arasında yer alan ve bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapacak olan işletmeye girmemiş yap-işlet-devret modeli kapsamındaki tüzel kişiler, mevcut sözleşmelerinden doğan haklarından feragat etmek şartıyla bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanırlar." Bu hükmün anlamı söz konusu 22 şirkete 5346 sayılı Kanun kapsamında belirli avantajların sağlanmış olmasıdır. Bu avantaja rağmen Tasarı ile ilave bir avantajın sağlanmış olmasını doğru ve etik bulmuyoruz.

YÜRÜTMENİN YASAMAYA BASKISI

Konunun görüşülmesi sırasında komisyona teknik bilgi veren Devlet Planlama Teşkilatı görevlisi Maliye Bakanı tarafından baskı altına alınarak objektif görüş vermesi engellenmiştir. Böylece Plan ve Bütçe Komisyonu üyelerinin doğru bilgilenmesi engellenmiştir. Yürütme organı yasamaya müdahale ederek adeta yasama organı üzerinde baskı kurmuştur. Bunu şiddetle kınıyoruz.

ÇEAŞ, KEPEZ VE AKTAŞ'IN KÜÇÜK HİSSEDARLARININ MAĞDURİYETİ

Çukurova Elektrik AŞ., Kepez AŞ. ve Aktaş AŞ.'nin imtiyaz sözleşmelerinin feshi neticesinde, adı geçen şirketlerin, feshe yol açan usulsüz işlemlerde hiçbir sorumluluğu olmayan küçük hissedarları mağdur olmuş bulunmaktadır. Bunlardan İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında hisse senedi iktisap edenler, tamamen borsa kuralları çerçevesinde yatırım yapmışlar ve imtiyaz sözleşmelerinin iptali sonucunda sermaye piyasasında güven unsuru olumsuz etkilenmiştir.

Küçük hissedarlar tarafından idari işlemlerin iptali ve uğradıkları zararların tazmini için idari yargıda yüzlerce dava açılmıştır. Bu davalardan karara bağlananlar devlet lehine sonuçlanmış olmakla birlikte sosyal devlet ilkesinin gereği ve sermaye piyasasında güveni sağlamak amacıyla İMKB'de yatırım yapan küçük hissedarların mağduriyetinin giderilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede mağduriyetin giderilmesi amacıyla vermiş olduğumuz önergeler kabul edilmemiştir. Önergelere göre imtiyaz sözleşmelerinin feshinde sorumluluğu tespit edilen ortaklar, önerilen düzenlemenin kapsamı dışında olduğundan bunların haklarının korunması söz konusu değildir. Ayrıca amaç, borsada güven unsurunu korumak olduğundan maddenin kapsamı, imtiyaz sözleşmesi iptal edilen şirketlerin hisse senetlerini İstanbul Menkul Kıymetler Borsasından iktisap eden İMKB Takasbank AŞ.de hesabı bulunan yatırımcılarla sınırlı tutulmuştur. Hakim ortaklar, bunlarla birlikte hareket eden ortaklar ve hisse senetlerini İMKB den iktisap etmemiş ortaklar, önergelerle önerilen maddenin kapsamı dışında kalmaktadır. Tasarı söz konusu küçük hissedarların mağduriyetini gidermemiştir.

M. Akif Hamzaçebi	M. Mesut Özakcan	Kemal Kılıçdaroğlu
Trabzon	Aydın	İstanbul
	Birgen Keleş
	İstanbul

KARŞI OY YAZISI

17 Mart 2004 tarihinde yayınlanan "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi", elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının etkin ve verimli bir biçimde işletilerek "kayıp ve kaçakların önlenmesini", "elektrik maliyetinin" düşürülmesi, "arz güvenliğinin sağlanmasını", dağıtım ve üretimin özelleştirilerek rekabete açılması yoluyla gerekli "yenileme yatırımlarının kamuya yükümlülük getirmeden özel sektör tarafından yapılmasını" öngörmüş, Türkiye 21 dağıtım bölgesine ayrılarak elektrik enerjisi alanında özelleştirmelerin dağıtımdan başlamasını hedeflemiştir.

"Elektrik Piyasası Kanunu ile Kamu İhale Kanununda Değişiklik yapan 1/1133 ve 1/1074 esas numaralı tasarı", 2006 yılı sonuna kadar yapılması karara bağlanan elektrik dağılım ihalelerinde uygulanacak usul ve esaslara açıklık getirmemektedir.

"Ticari sır" gerekçesiyle gizli tutulan elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin ihale şartnamelerinde, mali kriterlerin yanı sıra "ülke içinde en az üç yıllık iş deneyimi" ve ağır "teknik yeterlilik" kriterleri getirilmiştir.

Daha önceki yıllarda birçok dağıtım ihalesinin Danıştay tarafından iptal edilmesinin sonucu, Türkiye'de sadece Kayseri Bölgesine hizmet veren tek bir dağıtım şirketinin bulunması göz önüne alındığında, açılacak dağıtım ihalelerinde, yerli şirketlerin yeterlilik almaları mümkün olamayacak, ülkenin ekonomik ve sosyal hayatını biçimleyen elektrik dağıtımında, uluslar arası alanda kartel oluşturan yabancı şirketlere büyük bir avantaj sağlanacaktır.

Elektrik dağıtım ve enerji sözleşmeleri ile ilgili hukuki belirsizlik sürerken, EÜAŞ- TETAŞ ve TEDAŞ yükümlülüklerinin tanımı tam olarak yapılmadan gidilecek elektrik dağıtım ihaleleri yeni sorunlar yaratacaktır.

Strateji Belgesiyle yıllık 7,8 GW-saat ve üzerinde elektrik tüketenler "serbest tüketici" olarak nitelenmiş, bu limitin 2009 yılı başına kadar sabit kalması, serbest olmayan tüketicilere sadece dağıtım şirketleri tarafından satış yapılacağı karara bağlanmıştır.

Oysa, Avrupa Birliği mevzuatları 2007 yılı Haziran ayından itibaren tüm tüketicilerin "serbest tüketici" olmalarını öngörmektedir.

Strateji Belgesinin Avrupa Birliği mevzuatı ile çelişmesinin yanı sıra, Strateji Belgesini esas alan tasarı da Avrupa Birliği mevzuatı ile çelişmektedir.

Şöyle ki; Elektrik Piyasası Kanununa eklenen Geçici 9 uncu madde ile, 31 Aralık 2010 tarihine kadar bir geçiş süreci öngörülmekte, bu geçiş sürecinde tüm ülkede, bölgelerarası fiyat farklılığının kaldırılarak tek bir "ulusal tarife" uygulanması hükme bağlanmaktadır.

Bölgesel maliyet farklılıkları ile gerekçelendirilen "ulusal tarife" uygulaması, gerekli yenileme çalışmalarını tamamlayarak kayıp ve kaçakları asgariye indirmiş bölgelerdeki tüketiciler açısından eşitsizliğe yol açacaktır.

"Serbest tüketicilerin" yoğun, müşteri portföyünün dar olduğu bölgelerin ihalesini kazanacak olan özel şirketler, maliyeti kaçınılmaz bir biçimde fiyatlara yansıtacaklar, bu da tek "ulusal fiyat" uygulaması nedeniyle tüm ülke çapında elektrik fiyatlarının artmasına yol açacaktır. Tüm tüketiciler ancak 31 Aralık 2010 tarihinden sonra "serbest tüketici" olacaklar, "rekabet" ile "ucuz ve güvenli" elektriğin en önemli unsurlarından olan perakende şirketleri geçiş sürecinde piyasaya giremeyecektir.

Geçiş süreci boyunca uygulanacak "ulusal tarife" TEDAŞ tarafından teklif edilecek ve EPDK tarafından onaylanacaktır. Ancak onaylı bu tarifeler ile uygulanacak çapraz sübvansiyonun Bakanlar Kurulu önerisi doğrultusunda değiştirilmesi, bağımsız bir üst kurul olan EPDK'nu, yürütmenin müdahalesine açık hale getirmektedir.

Strateji Belgesi hedeflerini gerçekleştirmek iddiasıyla hazırlanan Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı"nın 2 nci Maddesi "g" fıkrası ile "Organize Sanayi Bölgeleri" de "serbest tüketici" sayılmış, bedelini ödemek kaydı ile OSB'ne elektrik tedarikçisini seçme hakkının yanı sıra, "şirket kurma şartı aranmaksızın dağıtım veya üretim faaliyetlerinde bulunmaları hakkı tanınmıştır.

Özelleştirilecek olan dağıtım portföyünün en büyük müşterileri demir-çelik- çimento sanayinin yanı sıra Organize Sanayi Bölgeleridir. Tasarının 2 nci Maddesi "g" fıkrası ile düzenlenen Organize Sanayi Bölgelerinin "serbest tüketici" sayılması, bu bölgelerin dışında kalan sanayici açısından "haksı rekabet" doğuracağı gibi, Organize Sanayi Bölgelerinin ikinci bir dağıtım şirketi gibi yetkilendirilmesi, dağıtım özelleştirmelerinin katılacak şirketler açısından cazibesini yitirmesine yol açacaktır.

"Serbest Tüketici" olan Organize Sanayi Bölgelerinin kendi ihtiyaçları için dağıtım ve üretim faaliyetlerinde bulunmalarının yolunun açılmasına karşın, bu haklarını 3 üncü kişilere devir veya kiralamalarını önleyecek bir düzenleme yapılmadığı için yolsuzluklara açık hale gelmiştir.

"Yap-İşlet" ve "Yap-İşlet-Devret" modellerinde işletme hakkı devir sözleşmelerinden kaynaklanan ihtilafların çözümünde kamu zararının giderilmesindeki belirsizlikler bu tasarı ile de giderilememiştir.

ÇEAŞ ve Kepez'in imtiyaz sözIeşmelerinin iptal edilmesinin ardından mağdur olan yaklaşık 35 bin küçük yatırımcının mağduriyetlerinin giderilmesine yönelik düzenleme bu tasarı ile de yapılamamıştır.

Elektrik üretim ve dağıtımı ile ilgili kamu kuruluşları, bugüne kadar yapılması gerekli yenileme, bakım ve onarım çalışmalarından "maliyetin yüksek olması" nedeniyle kaçınmışlardır. Maliyetin, kamunun yüklenemeyeceği kadar yüksek olması, özel sektör için de caydırıcı nitelik taşımaktadır. Gerekli yatırım ve hukuki alt yapı hazırlanmadan yapılacak elektrik dağıtım ihalelerinden beklenen "yeterli, kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli elektrik" amacının sağlanması mümkün görülmemektedir.

Bu gerekçelerle, 1/1133, 1/1074 sayılı Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısına karşı olduğumu bildiririm.

Selami Yiğit

Kars

Plan ve Bütçe Komisyonu

Alt Komisyon Raporu

Esas No.: 1/1133, 1/1074 26/12/2005

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı tarafından tali komisyon olarak Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu ile Adalet Komisyonuna esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen "Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı", 15.12.2005 tarihinde Komisyonumuz gündemine alınarak görüşülmeye başlanmış, ancak ayrıntılı bir şekilde incelenerek gerekli düzenlemelerin yapılabilmesi amacıyla bir alt komisyonda görüşülmesi uygun görülmüştür. Alt komisyonun 19.12.2005, 21.12.2005 ve 23.12.2005 tarihlerinde Maliye Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin de katılımlarıyla yapmış olduğu toplantılar neticesinde, Tasarının tümü ve maddeleri üzerindeki müzakereler tamamlanarak bir rapor ve metin hazırlanmıştır.

Tasarının tümü üzerinde alt komisyonda yapılan görüşmelerde, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları tarafından;

- Tasarı üzerinde bir mutabakatın söz konusu olduğu, ancak bazı itiraz noktalarının bulunduğu, bunların da giderilmesi suretiyle Tasarı üzerinde tam mutabakatın sağlanmış olacağı,

- Tasarının çok uzun çalışmalar sonucunda hazırlandığı ve özünü değiştirecek müdahalelerden kaçınılması gerektiği,

- Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesinde yer alan hususların en kısa sürede uygulamaya geçirilmesi gerektiği; Tasarının, bu belgede yer alan hususların hayata geçirilmesini amaçladığı,

ifade edilmiştir. Tasarının tümü üzerinde yapılan müzakerelerin ardından maddelerinin görüşülmesine geçilmiştir.

Tasarının;

- Çerçeve 1 inci maddesi; aynen,

- Çerçeve 2 nci maddesi; maddenin kanun tekniğine uygunluğunun sağlanması amacıyla redaksiyona tabi tutulması ve 4628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (g) bendinin de değiştirilmesinin öngörülmesi nedeniyle (g) bendi ibaresinin madde çerçevesine eklenmesi; 4628 sayılı Kanunun değiştirilmesi öngörülen 2 nci maddesinin; şirketlerin hisselerinin nama yazılı olması hususunu düzenleyen üçüncü fıkrasının üst komisyonda yeniden değerlendirilmesi temennisiyle; dördüncü fıkrasının üretim faaliyeti gösterebilecek tüzel kişileri tanımlayan (a) bendinin, Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan yeni kamu üretim şirketleriyle Elektrik Üretim Anonim Şirketinin tek bir ad altında "kamu üretim şirketi" olarak tanımlanması ve otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarının da üreticiler arasında yer alması ve bunların gerçekleştirebilecekleri satışın Kanunun ilgili maddelerinde sınırlandırılarak düzenlenmiş olmasından hareketle, üretici olarak tanımlanmasında bir sakınca bulunmadığı gerekçesiyle diğer üretim şirketleriyle birlikte anılmasını sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi; 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 20 nci maddesi ile Organize Sanayi Bölgelerine tanınan görev ve yetkilerin uygulanabilmesi amacıyla (g) bendinde değişiklik yapılarak söz konusu görev ve yetkilerin 4628 sayılı Kanuna da yansıtılması ve iki kanun arasında uyum ve paralellik sağlanması suretiyle,

- Çerçeve 3 üncü maddesi; maddede öngörülen para cezalarının Kabahatler Kanununa uygun olarak idari para cezası olduğunun belirtilmesi ve ilgili düzenlemeler nedeniyle çıkacak uyuşmazlıkların, konunun teknik özelliği nedeniyle Danıştayda görüşülmesini sağlamak amacıyla Kabahatler Kanunundan istisna tutulması hususunun üst komisyonca karara bağlanması temennisiyle,

- Çerçeve 4 üncü maddesi; aynen,

- Çerçeve 5 inci maddesi; maddede geçen "taşınmaz mallar" ibarelerinin Türk Medeni Kanununa uygun olarak "taşınmazlar" şeklinde değiştirilmesi; "kamulaştırma" başlıklı (c) fıkrasının; birinci paragrafının kamulaştırma bedelleri ve diğer giderlerin tarifeler yoluyla geri alınacağına ilişkin son cümlesinin daha uygun olacağı gerekçesiyle ikinci paragrafa dördüncü cümle olarak taşınması, dördüncü paragrafının son cümlesinde yer alan "Hazine tarafından" ibaresinin Hazine Müsteşarlığı şeklinde bir yanlış anlamaya yol açabileceği gerekçesiyle "bütçeden" şeklinde değiştirilmesi; (d) fıkrasının başlığında yer alan "tahsis" ibaresinin, tahsisin yalnızca kamu tüzel kişileri adına yapılabileceği gerekçesiyle fıkranın başlığından ve fıkra metninden çıkarılması, tahsis yerine "kullanma izni" ibaresinin eklenmesi ve metin içinde bu yönde değişiklik yapılması, fıkranın ikinci paragrafında yer alan "ile 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirilen üretim ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin faaliyetleri" ibaresinin söz konusu uygulamalardan yalnızca kamu tüzel kişilerinin yararlandırılması, aksi halde özel hukuk tüzel kişileri arasında haksız rekabete yol açabileceği gerekçesiyle metinden çıkarılması suretiyle;

- Çerçeve 6 ncı maddesi; bu maddeyle 4628 sayılı Kanuna eklenen geçici 9 uncu maddede yer alan "Bu süre, Bakanlık ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Kurul kararıyla her defasında birer yıl olmak üzere toplam üç yıla kadar uzatılabilir." cümlesinin, serbestleşme sürecinin tam olarak ve en kısa sürede hayata geçirilmesinin ve özelleştirmelerin bir an önce gerçekleştirilmesinin sağlanması amacına dönük olarak metinden çıkarılması suretiyle; yine bu maddeye bağlı geçici 10 uncu madde ise aynen,

- Baraj, sulama, petrol ve doğal gaz boru hattı projelerinin ülkemizin başlıca enerji yatırımlarından olduğu; ancak, bu tür projelerin gerçekleşmesi sonucunda üretilecek elektrik enerjisinin, üretim tesislerinden tüketim noktalarına iletilmesini sağlayan ve enerji iletim hattı ile trafo merkezlerinden oluşan "enerji iletim tesisleri"nin bu grupla birlikte değerlendirilmemesi halinde, enerji sektörü faaliyetlerinin anlamlı bir bütün oluşturmayacağı, bu nedenle diğer büyük enerji yatırımlarında olduğu gibi enerji iletim tesislerinin kurulacağı sahaların kamulaştırılması için ihtiyaç duyulan sürelerin, yatırımların ihale edilmesine ilişkin süreci geciktirmeden kullanılması ve arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma çalışmaları yapılırken bunların tamamının bitmesinin beklenmesi halinde kaybedilecek süreyi kazanmak adına, ihale işlemlerinin de bir taraftan ikmal edilerek yatırımların önünün açılmasını sağlamak amacıyla 4.1.2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin (c) bendinin son cümlesinde yer alan "doğal gaz boru hattı" ibaresinden sonra gelmek üzere "ve enerji iletim tesisi" ibaresinin eklenmesini öngören bir düzenlemenin metne yeni 7 nci madde olarak eklenmesi ve diğer maddelerin teselsül ettirilmesi suretiyle;

- Yürürlük ve yürütmeye ilişkin 7 ve 8 inci maddeleri ise 8 ve 9 uncu maddeler olarak aynen, kabul edilmiştir.

Ayrıca;

- 3096 sayılı Türkiye Elektrik Piyasası Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile yapılan sözleşmesi karşılıklı mutabakat ile sonlandırılarak, 4628 sayılı Kanun kapsamında adına üretim lisansı düzenlenen ve faaliyette bulunmalarına izin verilen şirketler tarafından talep edilmesi halinde, daha önce düzenlenen sözleşme kapsamında lehlerine irtifak hakkı tesis edilmiş Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların rayiç bedeli ile; üzerindeki yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı için tespit edilecek bedel üzerinden, doğrudan satışını mümkün kılan; ancak, yapı ve tesisler için tarife yoluyla kamu tarafından şirkete bir ödeme yapılamamış ise, satış bedeli tespit edilirken yapı ve tesislerin değerinin dikkate alınmamasını öngören geçici bir düzenlemenin 4628 sayılı Kanuna ilave edilmesi hususunun,

- Elektrik üretimi, dağıtımı veya ticareti konusunda özel hukuk tüzel kişileri ile Yap-İşlet-Devret veya Yap-İşlet veya İşletme Hakkı Devri yöntemine göre imzalanmış olan özel hukuk sözleşmeleri ile imtiyaz sözleşmelerinin uygulanması aşamasında ortaya çıkan, hakeme ve/veya yargıya intikal etmiş ya da intikal etmemiş olan ihtilafların sulh yoluyla halline imkan tanıyan ve bunun yöntemini belirleyen geçici bir düzenlemenin 4628 sayılı Kanuna ilave edilmesi hususunun,

- 4.12.1984 tarihli ve 3096 sayılı Kanunun 11 inci maddesi gereğince rezervuarlı tesisler için yapılan kamulaştırmalar nedeniyle 31.12.2005 tarihi itibariyle Hazine tarafından ödenmemiş olan kamulaştırma bedellerinin Özelleştirme Fonundan ödenmesini öngören geçici bir düzenlemenin 4628 sayılı Kanuna ilave edilmesi hususunun,

Komisyonun takdirine sunulması kararlaştırılmıştır.

Raporumuz, Plan ve Bütçe Komisyonuna arz olunur.

Başkan	Üye	Üye
M. Altan Karapaşaoğlu	Taner Yıldız	M. Mesut Özakcan
Bursa	Kayseri	Aydın
		(Ayrışık oy yazım ektedir)

KARŞI OY YAZISI

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı tarafından tali komisyon olarak, Sanayi, Ticaret ve Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu ile Adalet Komisyonuna ve Avrupa Birliği Uyum Komisyonuna esas komisyon olarak da komisyonumuza havale edilen "Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" Alt Komisyon raporunda;

- Çok uzun çalışmalar sonucunda hazırlandığı özünü değiştirecek müdahalelerden kaçınılması gerektiği, Tasarı üzerinde kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları arasında bir mutabakatın söz konusu olduğu,

- Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesinde yer alan hususların en kısa sürede uygulamaya geçirilmesi gerektiği ifadeleri yer almaktadır.

Bu ifadelere katılmıyorum. Şöyle ki;

- Öncelikle ifade etmek gerekir ki, konu ile ilgili iki tasarı hazırlanmıştır. 1/1074 ve 1/1133 esas numaralı Tasarılar bilindiği üzere Plan ve Bütçe Komisyonumuza gelmiş uzun çalışmalar sonucu hazırlandığı ifade edilen bu iki Tasarı tali komisyon olarak belirtilen üç komisyonun hiç birisinde görüşülmeden Plan ve Bütçe Komisyonumuza gönderilmiştir.

- Alt Komisyonumuzda 1/1074 ve 1/1133 esas numaralı Tasarılarda örtüşen ve farklı maddeler olmakla birlikte görüşmeler 1/1133 esas numaralı Tasarı dikkate alınarak sürdürülmüştür.

- Kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütleri arasında mutabakat sözkonusu olmadığı için bazı mali ve hukuki hususları içeren önergelerin üst Komisyonumuzda değerlendirilmesi kabul görmüştür.

- Elektrik Enerji Sektörü reformu adı altında Özelleştirme Strateji Belgesinde yer alan hususların en kısa sürede uygulamaya geçirilmesi gerektiği belirtilmektedir. Oysa bu şekilde kayıtsız ve koşulsuz olarak enerjide özelleştirmelerin yapılması konusunda bir mutabakat sözkonusu değildir. Geçmiş enerjideki özelleştirme uygulamaların yarattığı sıkıntılar ve milyarlarca dolarlık kamu zararı dikkate alındığında bugün yapılacak özelleştirme uygulamalarının titizlikle ele alınması zorunluluğu açıktır. Bu yasal düzenleme yeterli açıklık sağlamadığı gibi çeşitli şirket çıkarlarının kollanmasının önüne geçemeyecektir. Nitekim Elektrik Dağıtım Şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin hazırlanan ihale şartnamelerine göre yerli firmaların bu ihaleye katılımı sözkonusu bile olamayacaktır.

Ayrıca;

- Alt Komisyon Raporunun dördüncü sayfasında yer alan Komisyonun takdirine sunulacak düzenlemeler içerisinde sulh yoluyla ihtilafların çözümüne olanak tanıyacak olan önergenin kapsamına "Elektrik dağıtımı yapan özel hukuk tüzel kişileri" de dahil edilmiştir. Oysa alt Komisyonda ilgili kamu kurumlarının talebi doğrultusunda dağıtım şirketlerinin kapsama alınmaması yönünde görüş birliği oluşmuştu. Bu görüş birliğine karşın raporda "Elektrik dağıtım şirketleri"nin de yer almasına katılmıyorum.

- Tasarıda yer almamasına karşın, Alt Komisyonda eklenmek istenen Yap-İşlet, Yap-İşlet-Devret, işletme hakkı devirlerine ilişkin sözleşmelerden kaynaklı ihtilafların sulh kapsamına alınmasına yönelik önerge üst Komisyonun takdirine bırakılmıştır. Böyle bir düzenleme ile kamu zararının hukuki yollara başvurulmaksızın nasıl ve ne kadarının tahsil edilebileceği belirsizdir. Sonuçta tarafların anlaşmasına bağlıdır. Hatta yapılacak uygulamaya bağlı olarak büyük miktarlarda kamu alacağını içeren ihtilaflar için af sözkonusu olabilecektir.

- Bu önergeye (yukarıdaki) paralel olarak getirilen ve üst Komisyonun takdirine bırakılan diğer bir düzenleme ile mevcut Yap-İşlet-Devret sözleşmelerinin mutabakatla sonlandırılmasının ardından aslında sözleşme süresinin sonunda bedelsiz olarak ve çalışır halde kamuya devredilmesi gereken santralin aynı şirkete satılmasına olanak sağlanacaktır. Mülkiyet devri yöntemiyle ikinci bir satış gündeme getirilmektedir. Bu ise hem hukuki açıdan hem de kamu yararı açısından uygun değildir.

- ÇEAŞ ve KEPEZ'in imtiyazının kaldırılmasının ardından mağdur olan küçük yatırımcılara yönelik olarak Hükümetin sorunun çözümü için çalışma yapması talep edilmiş olup nitekim ilk günkü Alt Komisyon toplantısında ilgili Bakanlarla görüşülüp konunun çözüme bağlanması benimsenmiş ve mümkün ise bu Kanun kapsamına alınması öngörülmüş olmasına karşın bu durum Alt Komisyon Raporuna yansıtılmamıştır.

M. Mesut Özakcan

Aydın

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU

ALT KOMİSYON METNİ

ELEKTRİK PİYASASI KANUNU VE KAMU İHALE KANUNUNDA

DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (31) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"31. İletim tesisi: Üretim tesislerinin 36 kV üstü gerilim seviyesinden bağlı olduğu noktalardan itibaren iletim şalt sahalarının orta gerilim fiderleri de dahil olmak üzere dağıtım tesislerinin bağlantı noktalarına kadar olan tesisleri,"

MADDE 2.- 4628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile dördüncü fıkrasının (a) bendi ile (g) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, dördüncü fıkrasının (c) bendinin son paragrafında yer alan "denetim" ibaresinden sonra gelmek üzere "yetkisi" ibaresi eklenmiş, 3 üncü maddesinin (c) bendinin üç numaralı alt bendinin ikinci paragrafında yer alan "Özel sektörde" ibaresi "Özel sektör" şeklinde değiştirilmiştir.

"a) Üretim faaliyeti gösterebilecek tüzel kişiler: Özel sektör ve kamu üretim şirketleri ile otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarıdır. Özel sektör ve kamu üretim şirketleri, lisansları uyarınca gerçek ve tüzel kişilere elektrik enerjisi ve/veya kapasite satışı yapar."

"g) Organize Sanayi Bölgeleri: 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre kurulan organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; onaylı sınırlar içerisinde 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre şirket kurma şartı aranmaksızın Kurumdan lisans almak koşuluyla dağıtım ve/veya üretim faaliyetlerinde bulunur.

Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın serbest tüketici sayılır.

Organize sanayi bölgesi katılımcılarından serbest tüketici limitini aşan tüketiciler, organize sanayi bölgesine dağıtım bedeli ödemek kaydıyla tedarikçisini seçme hakkına sahiptir.

Organize sanayi bölgelerinin, ürettiği veya serbest tüketici sıfatıyla temin ettiği elektrik enerjisinin; katılımcılarının kullanımına sunulmasına, lisans ve dağıtım bedellerinin belirlenmesine, organize sanayi bölgelerinin bu bent kapsamında gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin esas ve usuller, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının görüşü alınarak Kurum tarafından hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.

Organize sanayi bölgeleri sınırları içerisinde olup, bedelsiz olarak veya sembolik bedel ile TEDAŞ'a devredilen tesislerin mülkiyeti ve işletme hakları üç ay içinde aynı bedelle ilgili organize sanayi bölgesine devredilir.

MADDE 3.- 4628 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (f) bentleri ile ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"a) Kurul tarafından bilgi isteme veya yerinde inceleme hallerinde; istenen bilgilerin yanlış, eksik veya yanıltıcı olarak verildiğinin saptanması veya hiç bilgi verilmemesi ya da yerinde inceleme imkanının verilmemesi hallerinde, on beş gün içinde bilgilerin doğru olarak verilmesi ve/veya inceleme imkanının sağlanması ihtar edilir. Yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, ikiyüz bin Yeni Türk Lirası idari para cezası verilir.

MADDE 4.- 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"TEDAŞ'ın faaliyet alanında yer alan ve dağıtım faaliyeti için gerekli olan işletme ve varlıklar üzerinde, mülkiyeti saklı kalmak kaydı ile, TEDAŞ ile belirlenen dağıtım bölgelerinde faaliyet göstermek üzere kurulan elektrik dağıtım şirketleri arasında işletme hakkı devir sözleşmesi düzenlenebilir."

MADDE 5.- 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) ve (d) fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"c) Kamulaştırma:

Elektrik piyasasında üretim ve/veya dağıtım faaliyetlerinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin kamulaştırma talepleri Kurum tarafından değerlendirilir ve uygun görülmesi halinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda belirtilen esaslar dahilinde Kurumca kamulaştırma yapılır. Bu konuda Kurulca verilecek olan kamulaştırma kararları kamu yararı kararı yerine geçer. Bu durumda kamulaştırma bedelleri ile kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği diğer giderler kamulaştırma talebinde bulunan lisans sahibi tüzel kişi tarafından ödenir.

Kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti, üretim veya dağıtım tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşuna, bunların bulunmaması hâlinde ise Hazineye ait olur. Hazine adına tescil edilen taşınmazlar üzerinde Maliye Bakanlığınca kamulaştırma bedelini ödeyen lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri lehine bedelsiz irtifak hakkı tesis edilir. İrtifak hakkının geçerliliği lisansın geçerlilik süresi ile sınırlıdır. Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerce yeni dağıtım tesisleriyle ilgili yapılan kamulaştırmaların gerektirdiği kamulaştırma bedelleri ile diğer giderler tarifeler yoluyla geri alınır. Lisansın sona ermesi veya iptali halinde, lisans sahibi tüzel kişiler tarafından ödenmiş bulunan kamulaştırma bedelleri iade edilmez. Ancak, dağıtım lisansının süresi sonunda tarifeler yoluyla geri alınmayan kamulaştırma bedelleri iade edilir.

Kamu tüzel kişiliğini haiz lisans sahibi tüzel kişilerce yürütülen üretim, dağıtım veya iletim faaliyetleri için gerekli olan taşınmazlarla ilgili kamulaştırma işlemleri bu tüzel kişiler tarafından yapılır ve kamulaştırılan taşınmazlar bu tüzel kişiler adına tescil edilir. Ancak 3/3/2001 tarihinden sonra üretim, dağıtım veya iletim lisansı sahibi kamu tüzel kişileri lehine ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar Hazine adına kamulaştırılan taşınmazlar bu kamu tüzel kişilerine bedelsiz olarak devredilir.

4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirilen lisans sahibi tüzel kişilerin faaliyette bulunduğu dağıtım bölgelerinde, özelleştirme tarihi itibarıyla mevcut olan dağıtım tesisleriyle ilgili kamulaştırma işlemleri yapılmamış taşınmazların kamulaştırma bedelleri ve diğer giderler lisans sahibi tüzel kişi tarafından ödenir. Bu giderlere ilişkin belgelerin ibraz edilmesinden sonra, en geç otuz gün içerisinde, bütçeden lisans sahibi tüzel kişiye ödeme yapılır.

Özel hukuk tüzel kişilerince yürütülen üretim veya dağıtım faaliyetleri için gerekli olan Hazineye ait taşınmazlar dışındaki kamu kurum veya kuruluşlarına ait taşınmazlar, Kurumca 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi uygulanarak temin edilir. Bu taşınmazlar üretim veya dağıtım tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşuna, bunların bulunmaması hâlinde ise Hazineye ait olur.

d) İrtifak Hakkı, Kullanma İzni ve Kiralama:

Piyasada üretim veya dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri, faaliyetleri ile ilgili olarak Hazinenin mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiralama yapılabilmesi için Kurumdan talepte bulunur. Bu talebin Kurulca uygun görülmesi halinde, ilgili mevzuat uyarınca Maliye Bakanlığı ile lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri arasında lisans süresi ile sınırlı olmak üzere irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiralama sözleşmesi düzenlenir. Bu sözleşmelerde, sözleşmenin geçerliliğinin lisansın geçerlilik süresi ile sınırlı olacağı hükmü yer alır. Bu şekilde tesis edilen irtifak hakkı, kullanma izni veya kiralama bedelini ödeme yükümlülüğü, lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisine aittir.

Piyasada kamu tüzel kişiliğini haiz lisans sahibi tüzel kişilerce yürütülen üretim, dağıtım veya iletim faaliyetleri için gerekli olan, Hazinenin mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlarla ilgili olarak irtifak hakkı tesisinin veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde, Maliye Bakanlığı tarafından ilgili kamu tüzel kişileri lehine lisans süresince bedelsiz irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir."

MADDE 6.- 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

GEÇİCİ MADDE 9.- Düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleri arası maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak şekilde tesis edilmiş geçici bir "Fiyat Eşitleme Mekanizması" uygulanır. Fiyat Eşitleme Mekanizmasına ilişkin usul ve esaslar ile Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi ve perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketlerinin bu uygulamaya ilişkin görev ve yükümlülükleri, Bakanlık ile Hazine Müsteşarlığının görüşleri alınmak suretiyle Kurul tarafından altmış gün içerisinde çıkarılacak tebliğ ile düzenlenir. Fiyat Eşitleme Mekanizmasının uygulanacağı geçiş dönemi 31 Aralık 2010 tarihinde sona erer. Beş yıllık ilk uygulama dönemi için, TEDAŞ tarafından yapılan tarife tekliflerinde, ulusal tarife uygulamasının gerekleri esas alınır ve teklif edildiği şekliyle Kurulca onaylanır. Bu dönem süresince abone grupları arasında çapraz sübvansiyon uygulanır. Bu kapsamda, TEDAŞ tarafından ilk uygulama dönemini kapsayacak şekilde Kuruma yapılan tarife teklifinde abone grupları için uygulanacak çapraz sübvansiyona da yer verilir. Kurul onaylı bu tarifeler ile çapraz sübvansiyon, ancak Bakanlar Kurulu kararı çerçevesinde yapılacak öneri ile değiştirilebilir. Geçiş dönemi süresince tüm hesaplar 4628 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatına uygun şekilde ayrıştırılarak tutulur.

GEÇİCİ MADDE 10.- Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi, Elektrik Üretim Anonim Şirketi, perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketleri, Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan gruplar veya kamu üretim şirketleri arasında, süresi beş yılı aşmamak kaydıyla enerji alım-satımına ilişkin geçiş dönemi anlaşmaları imzalanır. Söz konusu anlaşmalara ilişkin hak ve yükümlülükler, üretim ve dağıtım varlıklarının özelleştirilmesine paralel olarak lisans sahiplerine ait olur.

MADDE 7.- 4.1.2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin (c) bendinin son cümlesinde yer alan "doğal gaz boru hattı" ibaresinden sonra gelmek üzere "ve enerji iletim tesisi" ibaresi eklenmiştir.

MADDE 8.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 9.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

ELEKTRİK PİYASASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (31) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 2.- 4628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile dördüncü fıkrasının (a) bendinin birinci paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, dördüncü fıkrasının (c) bendinde yer alan "denetim" ibaresinden sonra gelmek üzere "yetkisi" ibaresi eklenmiş, 3 üncü maddesinin (c) bendinin ikinci paragrafında yer alan "Özel sektörde" ibaresi "Özel sektör" şeklinde değiştirilmiştir.

"Piyasada faaliyet gösterebilecek özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilerin, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre anonim şirket veya limited şirket olarak kurulması ve anonim şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki hisselerinin nama yazılı olması şarttır. Bu şirketlerin ana sözleşmelerinde bulunması gereken hususlar yönetmelikle düzenlenir. 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre kurulan ve onaylı sınırları içerisinde faaliyet gösteren organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri bu hükmün dışındadır."

MADDE 3.- 4628 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (f) bentleri ile ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"a) Kurul tarafından bilgi isteme veya yerinde inceleme hallerinde; istenen bilgilerin yanlış, eksik veya yanıltıcı olarak verildiğinin saptanması veya hiç bilgi verilmemesi ya da yerinde inceleme imkanının verilmemesi hallerinde, on beş gün içinde bilgilerin doğru olarak verilmesi ve/veya inceleme imkanının sağlanması ihtar edilir. Yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, ikiyüz bin Yeni Türk Lirası para cezası verilir.

MADDE 4.- 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

MADDE 5.- 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) ve (d) fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"c) Kamulaştırma:

Kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti, üretim veya dağıtım tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşuna, bunların bulunmaması hâlinde ise Hazineye ait olur. Hazine adına tescil edilen taşınmaz mallar üzerinde Maliye Bakanlığınca kamulaştırma bedelini ödeyen lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri lehine bedelsiz irtifak hakkı tesis edilir. İrtifak hakkının geçerliliği lisansın geçerlilik süresi ile sınırlıdır. Lisansın sona ermesi veya iptali halinde, lisans sahibi tüzel kişiler tarafından ödenmiş bulunan kamulaştırma bedelleri iade edilmez. Ancak, dağıtım lisansının süresi sonunda tarifeler yoluyla geri alınmayan kamulaştırma bedelleri iade edilir.

Kamu tüzel kişiliğini haiz lisans sahibi tüzel kişilerce yürütülen üretim, dağıtım veya iletim faaliyetleri için gerekli olan taşınmaz mallarla ilgili kamulaştırma işlemleri bu tüzel kişiler tarafından yapılır ve kamulaştırılan taşınmaz mallar bu tüzel kişiler adına tescil edilir. Ancak 3/3/2001 tarihinden sonra üretim, dağıtım veya iletim lisansı sahibi kamu tüzel kişileri lehine ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar Hazine adına kamulaştırılan taşınmaz mallar bu kamu tüzel kişilerine bedelsiz olarak devredilir.

4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirilen lisans sahibi tüzel kişilerin faaliyette bulunduğu dağıtım bölgelerinde, özelleştirme tarihi itibarıyla mevcut olan dağıtım tesisleriyle ilgili kamulaştırma işlemleri yapılmamış taşınmaz malların kamulaştırma bedelleri ve diğer giderler lisans sahibi tüzel kişi tarafından ödenir. Bu giderlere ilişkin belgelerin ibraz edilmesinden sonra, en geç otuz gün içerisinde, Hazine tarafından lisans sahibi tüzel kişiye ödeme yapılır.

Özel hukuk tüzel kişilerince yürütülen üretim veya dağıtım faaliyetleri için gerekli olan Hazinenin dışındaki kamu kurum veya kuruluşlarına ait taşınmaz mallar, Kurumca 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi uygulanarak temin edilir. Bu taşınmaz mallar üretim veya dağıtım tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşuna, bunların bulunmaması hâlinde ise Hazineye ait olur.

d) İrtifak Hakkı, Kiralama ve Tahsis:

Piyasada üretim veya dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri, faaliyetleri ile ilgili olarak Hazinenin mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallar üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kiralama yapılabilmesi için Kurumdan talepte bulunur. Bu talebin Kurulca uygun görülmesi halinde, ilgili mevzuat uyarınca Maliye Bakanlığı ile lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri arasında lisans süresi ile sınırlı olmak üzere irtifak hakkı tesisi veya kiralama sözleşmesi düzenlenir. Bu sözleşmelerde, sözleşmenin geçerliliğinin lisansın geçerlilik süresi ile sınırlı olacağı hükmü yer alır. Bu şekilde tesis edilen irtifak hakkı veya kiralama bedelini ödeme yükümlülüğü, Kurumdan irtifak hakkı veya kiralama talebinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisine aittir.

Piyasada kamu tüzel kişiliğini haiz lisans sahibi tüzel kişilerce yürütülen üretim, dağıtım veya iletim faaliyetleri ile 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirilen üretim veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin faaliyetleri için gerekli olan, Hazinenin mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallarla ilgili olarak irtifak hakkı tesisi veya tahsis talebi üzerine, Maliye Bakanlığı ile ilgili kamu tüzel kişileri arasında bedelsiz irtifak hakkı tesisi veya tahsis işlemi yapılır."

MADDE 6.- 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

GEÇİCİ MADDE 9.- Düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleri arası maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak şekilde tesis edilmiş geçici bir "Fiyat Eşitleme Mekanizması" uygulanır. Fiyat Eşitleme Mekanizmasına ilişkin usul ve esaslar ile Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi ve perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketlerinin bu uygulamaya ilişkin görev ve yükümlülükleri, Bakanlık ile Hazine Müsteşarlığının görüşleri alınmak suretiyle Kurul tarafından altmış gün içerisinde çıkarılacak tebliğ ile düzenlenir. Fiyat Eşitleme Mekanizmasının uygulanacağı geçiş dönemi 31 Aralık 2010 tarihinde sona erer. Bu süre, Bakanlık ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Kurul kararıyla her defasında birer yıl olmak üzere toplam üç yıla kadar uzatılabilir. Beş yıllık ilk uygulama dönemi için, TEDAŞ tarafından yapılan tarife tekliflerinde, ulusal tarife uygulamasının gerekleri esas alınır ve teklif edildiği şekliyle Kurulca onaylanır. Bu dönem süresince abone grupları arasında çapraz sübvansiyon uygulanır. Bu kapsamda, TEDAŞ tarafından ilk uygulama dönemini kapsayacak şekilde Kuruma yapılan tarife önerisinde abone grupları için uygulanacak çapraz sübvansiyona da yer verilir. Kurul onaylı bu tarifeler ile çapraz sübvansiyon, ancak Bakanlar Kurulu kararı çerçevesinde yapılacak öneri ile değiştirilebilir. Geçiş dönemi süresince tüm hesaplar 4628 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatına uygun şekilde ayrıştırılarak tutulur.

MADDE 7.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 8.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
B. Atalay	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
N. Çubukçu	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	F. N. Özak	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	M. M. Eker	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	A. Koç
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

ELEKTRİK PİYASASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (31) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 2.- 4628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile dördüncü fıkrasının (a) bendi ve (g) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, dördüncü fıkrasının (c) bendinin son paragrafında yer alan "denetim" ibaresinden sonra gelmek üzere "yetkisi" ibaresi eklenmiş, 3 üncü maddesinin (c) bendinin (3) numaralı alt bendinin ikinci paragrafında yer alan "Özel sektörde" ibaresi "Özel sektör" şeklinde değiştirilmiştir.

"a) Üretim faaliyeti gösterebilecek tüzel kişiler: Özel sektör üretim şirketleri, Elektrik Üretim Anonim Şirketi, Elektrik Üretim Anonim Şirketinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketleri ile otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarıdır. Özel sektör ve kamu üretim şirketleri, lisansları uyarınca gerçek ve tüzel kişilere elektrik enerjisi ve/veya kapasite satışı yapar."

Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın serbest tüketici sayılır.

Organize sanayi bölgesi katılımcılarından serbest tüketici limitini aşan tüketiciler, organize sanayi bölgesine dağıtım bedeli ödemek kaydıyla tedarikçisini seçme hakkına sahiptir.

MADDE 3.- 4628 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (f) bentleri ile ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"a) Kurul tarafından bilgi isteme veya yerinde inceleme hallerinde; istenen bilgilerin yanlış, eksik veya yanıltıcı olarak verildiğinin saptanması veya hiç bilgi verilmemesi ya da yerinde inceleme imkanının verilmemesi hallerinde, on beş gün içinde bilgilerin doğru olarak verilmesi ve/veya inceleme imkanının sağlanması ihtar edilir. Yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, iki yüz bin Yeni Türk Lirası idari para cezası verilir.

b) Bu Kanun hükümlerine ve çıkarılan yönetmelik, talimat ve tebliğlere aykırı hareket edildiğinin saptanması halinde, aykırılığın otuz gün içinde giderilmesi ihtar edilir ve yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, iki yüz elli bin Yeni Türk Lirası idari para cezası verilir.

e) Lisans süresi boyunca iştirak ilişkisi yasağına aykırı davranışta bulunulması halinde, otuz gün içinde iştirak ilişkisinin düzeltilmesi ihtar edilir. Yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere dört yüzelli bin Yeni Türk Lirası idari para cezası verilir.

MADDE 4.- 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

MADDE 5.- 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (c) ve (d) fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"c) Kamulaştırma:

d) İrtifak Hakkı, Kullanma İzni ve Kiralama:

MADDE 6.- 4628 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

GEÇİCİ MADDE 9.- Düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleri arası maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak şekilde tesis edilmiş geçici bir "Fiyat Eşitleme Mekanizması" uygulanır. Fiyat Eşitleme Mekanizmasına ilişkin usul ve esaslar ile Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi ve perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketlerinin bu uygulamaya ilişkin görev ve yükümlülükleri, Bakanlık ile Hazine Müsteşarlığının görüşleri alınmak suretiyle Kurul tarafından altmış gün içerisinde çıkarılacak tebliğ ile düzenlenir. Fiyat Eşitleme Mekanizmasının uygulanacağı geçiş dönemi 31 Aralık 2010 tarihinde sona erer. Bu tarihte sona eren ilk uygulama dönemi için, TEDAŞ tarafından yapılan tarife tekliflerinde, ulusal tarife uygulamasının gerekleri esas alınır ve teklif edildiği şekliyle Kurulca onaylanır. Bu dönem süresince abone grupları arasında çapraz sübvansiyon uygulanır. Bu kapsamda, TEDAŞ tarafından ilk uygulama dönemini kapsayacak şekilde Kuruma yapılan tarife teklifinde abone grupları için uygulanacak çapraz sübvansiyona da yer verilir. Kurul onaylı bu tarifeler ile çapraz sübvansiyon, ancak Bakanlar Kurulu kararı çerçevesinde yapılacak öneri ile değiştirilebilir. Geçiş dönemi süresince tüm hesaplar 4628 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatına uygun şekilde ayrıştırılarak tutulur.

GEÇİCİ MADDE 11.- 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elekt-rik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre Bakanlık ile yapılan sözleşmesi karşılıklı mutabakatla sonlandırılarak, 4628 sayılı Kanun kapsamında adına üretim lisansı düzenlenen ve faaliyette bulunmalarına izin verilen şirketler tarafından, daha önce düzenlenen sözleşme kapsamında lehlerine irtifak hakkı tesis edilmiş Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların doğrudan satışının talep edilmesi durumunda; bu taşınmazlar rayiç bedeli ile üzerlerinde bulunan yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı için tespit edilecek bedel üzerinden, Maliye Bakanlığınca hak lehdarına doğrudan satılabilir.

Yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı için şirketten alınacak bedel, bu yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça şirkete yapılan ödemeler ile kanuni faiz uygulanmak suretiyle bulunacak toplam tutardır. Yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça şirkete bir ödeme yapılmamış ise, satış bedeli tespit edilirken taşınmazın üzerinde bulunan yapı ve tesislerin değeri dikkate alınmaz.

MADDE 7.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 8.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.