Dönem: 22 Yasama Yılı: 4
TBMM (S. Sayısı: 1147)
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında
Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına Yönelik
Yardım Sağlanmasının Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşmanın
Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyonu
Raporu (1/1115)
Not: Tasarı; Başkanlıkça
Millî Savunma ile Dışişleri komisyonlarına havale edilmiştir.
|
|
T.C. |
|
|
|
Başbakanlık |
6/10/2005 |
|
|
Kanunlar ve Kararlar |
|
|
|
Genel Müdürlüğü |
|
|
|
Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-1173/4378 |
|
|
|
|
|
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı
Bakanlar Kurulunca 23/09/2005 tarihinde kararlaştırılan “Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Yayılmanın Önlenmesi
Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine
İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile
gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz ederim.
Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
GEREKÇE
Türkiye ile Amerika
Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki mevcut işbirliği 50 yıllık ittifak
ilişkisinin yarattığı sağlam zemin, günümüz koşullarının doğurduğu çıkar ve
amaç birliği, diğer alanlarda olduğu gibi asimetrik tehditlere karşı verilen
mücadelede de birlikte hareket etmemizi gerekli kılmaktadır. ABD ile
işbirliğimiz nükleer silahlar, kimyasal silahlar, biyolojik ve radyolojik
silahları kapsayan kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi alanında da
sürdürülmektedir. “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri
Hükümeti Arasında Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının
Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşma” müşterek değerlerimiz
doğrultusunda dayanışmamızın, stratejik işbirliğimizin ve özel ilişkilerimizin
pekiştirilmesi açısından önem taşımaktadır.
Diğer taraftan, terörist
saldırılarda ortaya çıkan artış ve terörist örgütlerin sadece ülke içi
çatışmalar dolayısıyla değil, uluslararası saldırılar nedeniyle de gündeme
gelmeleri, terör örgütlerinin saldırılarında kitle imha silahı kullanmaları
olasılığını ortaya çıkarmıştır. 11 Eylül saldırısından sonra ise bu konu,
uluslararası politikanın gündeminin temel ekseni haline gelmiş ve dikkatler bu
konuya yönelmiştir.
Söz konusu çerçeve
Anlaşmanın amacı, taraflar arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ve
Türkiye’nin kitle imha silahlarının, füze fırlatma sistemlerinin ve bağlantılı
çift-kullanımlı malzeme ve teknolojinin yasadışı ticaretinin engellenmesi,
caydırılması, tespit edilmesi ve önlenmesine yönelik olarak ulusal ihracat
kontrol sistemini, kolluk uygulamalarını ve sınır güvenliğini desteklemek
konusundaki çabaların desteklenmesidir.
Türkiye, kitle imha
silahlarının yayılması riskinin yüksek olduğu bölgelere yakınlığı dolayısıyla
yayılmanın önlenmesi çabalarını yakından izlemekte ve bunlara aktif destek
vermektedir. Bu bağlamda, kitle imha silahlarını temin etmeye çalıştığından
kuşkulanılan ülkelerin yayılmanın önlenmesine ilişkin küresel ve bölgesel
düzenlemelere katılımlarının sağlanmasına yönelik çabalar da desteklenmektedir.
Bunun yanısıra, yayılmaya karşı savunma ve caydırma amaçlı etkin önlemlerin
alınmasına yönelik çalışmalara da katkı yapılmaktadır. Söz konusu Anlaşma bu
alanda sarf edilen çabalara destek ve kolaylık sağlayacaktır.
Etkin ihracat kontrol ve
sınır güvenlik sistemlerinin, kitle imha silahlarının, füze fırlatma
sistemlerinin, bağlantılı çift-kullanımlı malzeme ve teknolojinin yayılmasının
kontrol edilmesi ile bu tür malzemenin yayılması konusunda endişe verici son
kullanıcılara ve son kullanımlara transfer edilmesinin denetim altına alınması
büyük önem taşımaktadır.
Bu çerçevede, kitle imha
silahlarının ve füze fırlatma sistemleri ile bunlarla bağlantılı çift-kullanımlı
malzemeler ve teknolojinin yayılmasının önlenmesi ve bu tür malzemenin yetkisiz
kişiler tarafından edinilmesini önlemeye, kötü niyetli son kullanıcılara ve son
kullanımlara transferlerinin denetim altına alınması için ekonomik, teknik ve ilgili
diğer yardımların sağlanmasının kolaylaştırılması konusunda ABD ile işbirliği
yapılmasının ülkemizin yararına olduğu düşünülmektedir.
Söz konusu Anlaşma ile
ihracat kontrolü alanında lisans ve uygulayıcı kurumlarımıza, ABD tarafından
kitle imha silahlarının üretiminde kullanılabilecek, hassas teknoloji ihtiva
eden çift-kullanımlı malzemelerin tespit edilebilmesine imkân verecek uzmanlık
ve teknik donanımın verilmesi öngörülmektedir. Öte yandan, ABD Türkiye’ye
hizmetler veritabanı, bilgisayar yazılımı, eğitim veya araç-gereç, malzemeler,
tahsisat ve teknoloji tedariki şeklinde, bedelsiz yardım sağlama niyetindedir.
Dışişleri Komisyonu
Raporu
|
|
Türkiye Büyük Millet
Meclisi |
|
|
|
Dışişleri Komisyonu |
26/04/2006 |
|
|
Esas No.: 1/1115 |
|
|
|
Karar No.: 146 |
|
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Dışişleri Bakanlığı
tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 6/10/2005 tarihinde Türkiye Büyük
Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 12/10/2005 tarihinde tali
komisyon olarak Millî Savunma Komisyonuna, esas komisyon olarak da
Komisyonumuza havale edilen ''Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik
Devletleri Hükümeti Arasında Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım
Sağlanmasının Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasının
Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı'', Komisyonumuzun 13/4/2006 tarihli 35
inci toplantısında Dışişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay
Başkanlığı temsilcilerinin de katılmalarıyla görüşülmüştür.
Ülkemiz ile Amerika
Birleşik Devletleri Arasında Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Önlenmesi
amacıyla gerçekleştirilecek işbirliğine hukuki zemin teşkil etmek üzere 14 Haziran 2005 tarihinde Ankara'da
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında
Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının Kolaylaştırılması
İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşma imzalanmıştır.
Tasarı ve gerekçesi
incelendiğinde Anlaşma ile;
- Kitle imha silahları
ile bunların üretiminde kullanılabilecek çift kullanımlı malzemelerin tespiti ve önlenmesi,
- Bu amaçlara yönelik
olarak ihtiyaç duyulan teçhizatın temini ile vergi ve diğer mali
yükümlülüklerden muafiyet sağlanması,
- Anlaşma kapsamında
Amerika Birleşik Devletleri tarafından sağlanan yardımın kullanılması ve denetimi,
- Anlaşmanın
yürütülmesinden sorumlu ülke kurumları,
- Anlaşmanın yürürlüğe
giriş tarihi ve geçerlilik süresi,
konularında
düzenlemelerin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Komisyonumuzda Tasarının
tümü üzerinde yapılan görüşmelerde;
- Amerika Birleşik
Devletleri'ne yapılan 11 Eylül saldırısından sonra terörün dünyada ciddi bir
tehdit olarak görüldüğü,
- 15-20 Kasım 2003
tarihleri arasında İstanbul'da gerçekleştirilen terör eylemlerinin Türkiye'nin
de aynı tehdit altında olduğunu gösterdiği,
- Terör örgütlerinin
kitle imha silahlarına ulaşması halinde sonuçlarının çok ağır ve tahrip edici
olabileceği ve bunun önlenmesi için dünya çapında çalışmalar yapıldığı,
- Bu çalışmaların
özellikle çift kullanımlı malzemelerin tespiti ve kontrolü üzerinde yoğunlaştığı,
-Anlaşma ile çifte
kullanımlı malzemelerin tespitine yönelik malzeme ve teçhizatın Amerika
Birleşik Devletleri'nden hibe yoluyla sağlanarak gümrüklere yerleştirilmesinin
öngörüldüğü,
şeklindeki Hükümet
temsilcilerinin açıklamalarını takiben Komisyon üyelerimiz tarafından;
- Amerika Birleşik
Devletlerinin hangi ülkeler ile bu tip anlaşmalar yaptığı,
- NATO'ya üye başka bir
ülke ile Amerika Birleşik Devletleri arasında böyle bir anlaşma yapılıp
yapılmadığı,
- Anlaşmanın 3 üncü
maddesinde öngörülen denetimin kapsamının ne olacağına,
yönelik sorulara Hükümet
temsilcileri tarafından verilen ek açıklama ve cevaplarda;
- Amerika Birleşik
Devletleri tarafından daha çok çifte kullanımlı malzemelerin geçiş bölgelerinde
yer alan ülkeler ve özellikle Doğu Bloku ülkeleriyle kitle imha silahlarının
yayılmasının önlenmesine yönelik anlaşmaların yapıldığı
- Ülkemizin geçiş
bölgesinde yer alan bir konumunun bulunduğu ve ayrıca kitle imha silahlarının
ülkemizdeki terör örgütlerinin eline geçmesinin önlenmesi bakımından Anlaşmanın
teknoloji ve veri tabanı sağlayacağı,
- Amerika Birleşik
Devletleri ile NATO üyesi diğer ülkeler arasında yapılmış bu tip bir anlaşmanın
bulunmadığı,
- Anlaşmanın 3 üncü
maddesi ile öngörülen denetimin belli zamanlarda Amerika Birleşik Devletleri
yetkilileri tarafından, hibe yoluyla sağlanmış teçhizatın kullanımının
izlenmesine yönelik olduğu; sürekli bir denetimin söz konusu olmadığı, malzeme
ve teçhizatın tamamen ülkemiz görevlileri tarafından kullanılacağı,
ifade edilmiştir.
Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin ardından Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerin görüşülmesine geçilmiştir.
Tasarının 1 inci maddesi;
Komisyonumuzun 8 Aralık 2005 tarihli 27 nci toplantısında Komisyon üyelerimizce
Anlaşmanın başlığında yer alan ''yayılmanın önlenmesi'' ibaresinin açıklığı sağlamak bakımından İngilizce
metninde olduğu gibi ''kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi'' olarak
değiştirilmesi gerektiği yönündeki istemleri doğrultusunda Anlaşmanın Türkçe
metindeki başlığının karşılıklı nota teatisi ile değiştirilmesi nedeniyle bu
yeni başlığa uyum sağlaması için değiştirilmiştir.
Tasarının yürütmeye
ilişkin 2 nci maddesi, yürürlüğe ilişkin 3 üncü maddesi aynen; yapılan değişiklikle beraber tümü;
kabul edilmiştir.
Tasarının onay sürecinin
bir an önce tamamlanarak yürürlüğe girebilmesi amacıyla Tasarının İçtüzüğün 52
nci maddesine göre öncelikle görüşülmesine karar verilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurulun
onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
|
Başkanvekili |
Sözcü |
Kâtip |
|
|
Eyyüp Sanay |
Mustafa Dündar |
Metin Yılmaz |
|
|
Ankara |
Bursa |
Bolu |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mahmut Koçak |
Aziz Akgül |
Halil Akyüz |
|
|
Afyonkarahisar |
Diyarbakır |
İstanbul |
|
|
|
|
(Muhalifim) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet B. Denizolgun |
Şükrü Mustafa Elekdağ |
Hüseyin Kansu |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
|
(Muhalefet şerhim vardır) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Onur Öymen |
Fikret Ünlü |
Ufuk Özkan |
|
|
İstanbul |
Karaman |
Manisa |
|
|
(Muhalefet şerhi ile) |
(Muhalifim) |
(Muhalefet şerhi ile) |
|
|
Üye |
Üye |
|
|
|
Nihat Eri |
Abdullah Veli Seyda |
|
|
|
Mardin |
Şırnak |
|
MUHALEFET
ŞERHİ
06/10/2005 tarih ve
1/1115 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri
Hükümeti Arasında Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının
Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun
Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ile ilgili muhalefet şerhi aşağıda
sunulmaktadır.
1- Türkiye, Nükleer
Silahların Yayılmasının Önlenmesi Sözleşmesine taraftır. Bu çerçevede Birleşmiş
Milletler Güvenlik Konseyi Daimi Üyelerinin dışındaki bütün ülkelerin bu
silahlara sahip olmalarına karşı ilkeli bir politika izlemesi zorunludur.
Amerika ile imzalanan Sözleşmede Türkiye’nin bu konudaki temel yaklaşımı açıkça
ifade edilmemektedir. Bunu bir eksiklik olarak görüyoruz.
2- Ayrıca benzeri
Sözleşmeleri, ABD’nin, Türkiye’nin dışında sadece eski Sovyet Cumhuriyetleri ve
Sırbistan gibi ülkelerle imzalamış olması ve Türkiye hariç hiçbir NATO
ülkesiyle böyle bir anlaşma imzalama yoluna gitmemesini de Türkiye’yi diğer
NATO ülkelerinden ayırıcı bir uygulama olarak değerlendiriyoruz.
3- Bunun yanı sıra
ABD’nin bu sözleşme çerçevesinde vereceği malzeme ve teçhizatın denetiminde
Amerikan makamlarına Türkiye’nin genel devlet anlayışıyla bağdaşmayacak ölçüde
yetki verilmiş olmasını da uygun bulmuyoruz.
Bu nedenlerle Sözleşmeye
muhalefet şerhi koymuş bulunuyoruz.
|
|
Onur Öymen |
Şükrü M. Elekdağ |
Halil Akyüz |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
Ufuk Özkan |
Fikret Ünlü |
|
|
|
Manisa |
Karaman |
|
HÜKÜMETİN
TEKLİF ETTİĞİ METİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
HÜKÜMETİ ARASINDA YAYILMANIN ÖNLENMESİ AMAÇLARINA YÖNELİK YARDIM SAĞLANMASININ
KOLAYLAŞTIRILMASI İÇİN İŞBİRLİĞİNE İLİŞKİN ANLAŞMANIN
ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI
MADDE 1- 14
Haziran 2005 tarihinde Ankara'da imzalanan ''Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına
Yönelik Yardım Sağlanmasının Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin
Anlaşma"nın onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
HÜKÜMETİ İLE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HÜKÜMETİ ARASINDA KİTLE İMHA
SİLAHLARININ YAYILMASININ ÖNLENMESİ AMAÇLARINA YÖNELİK YARDIM SAĞLANMASININ
KOLAYLAŞTIRILMASI İÇİN İŞBİRLİĞİNE İLİŞKİN ANLAŞMANIN ONAYLANMASININ UYGUN
BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI
MADDE 1- 14
Haziran 2005 tarihinde Ankara'da imzalanan ''Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Kitle İmha Silahlarının
Yayılmasının Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının
Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşma"nın onaylanması uygun
bulunmuştur.
MADDE 2- Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul
edilmiştir.
MADDE 3- Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul
edilmiştir.
|
|
Recep Tayyip Erdoğan |
|
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
|
Dışişleri
Bak. ve Başb. Yrd. V. |
Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. V. |
Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. V. |
|
|
B. Atalay |
K. Unakıtan |
M. Aydın |
|
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı V. |
Devlet
Bakanı |
|
|
B. Atalay |
O. Pepe |
M. Aydın |
|
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
Adalet
Bakanı |
|
|
N.
Çubukçu |
K.
Tüzmen |
C. Çiçek |
|
|
Millî
Savunma Bakanı |
İçişleri
Bakanı |
Maliye
Bakanı |
|
|
M. V. Gönül |
A. Aksu |
K. Unakıtan |
|
|
Millî
Eğitim Bakanı |
Bayındırlık
ve İskân Bakanı |
Sağlık
Bakanı |
|
|
H. Çelik |
F. N. Özak |
R. Akdağ |
|
|
Ulaştırma
Bakanı |
Tarım ve
Köyişleri Bakanı |
Çalışma
ve Sos. Güv. Bakanı |
|
|
B. Yıldırım |
M. M. Eker |
M. Başesgioğlu |
|
|
Sanayi
ve Ticaret Bakanı V. |
En. ve
Tab. Kay. Bakanı |
Kültür
ve Turizm Bakanı |
|
|
H. Çelik |
M. H. Güler |
A. Koç |
|
|
|
Çevre ve
Orman Bakanı |
|
|
|
|
O. Pepe |
|
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
HÜKÜMETİ ARASINDA YAYILMANIN ÖNLENMESİ AMAÇLARINA YÖNELİK
YARDIM SAĞLANMASININ KOLAYLAŞTIRILMASI İÇİN İŞBİRLİĞİNE
İLİŞKİN
ANLAŞMA
Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti (bundan böyle “Türkiye” olarak tanımlanacaktır) ile Amerika Birleşik
Devletleri Hükümeti (bundan böyle “Birleşik Devletler” olarak tanımlanacaktır),
ikisi birlikte “Taraf Devletler”:
Kitle İmha Silahları
(KİS) ve füze fırlatma sistemleri ile bunlarla bağlantılı çift-kullanımlı
malzemeler ve teknolojinin yayılmasının önlenmesi ve bu tür malzemenin yayılma
konusunda endişe verici son kullanıcılara ve son kullanımlara transferlerinin
denetim altına alınması için ekonomik, teknik ve ilgili diğer yardımların
sağlanmasının kolaylaştırılması konusunda işbirliği yapılmasının, Türkiye ile
Birleşik Devletler’in çıkarına olduğunu tanıyarak;
Etkin ihracat kontrol ve
sınır güvenlik sistemlerinin; KİS’lerin, füze fırlatma sistemlerinin,
bağlantılı çift-kullanımlı malzeme ve teknolojinin yayılmasının kontrol
edilmesi ile bu tür malzemenin yayılma konusunda endişe verici son
kullanıcılara ve son kullanımlara transfer edilmesinin denetim altına
alınmasında elzem olduğunu tanıyarak;
Böyle bir işbirliğinin
ilerletilmesinde, Birleşik Devletler’in Türkiye’ye, hizmetler veritabanı,
bilgisayar yazılımı, eğitim veya araç-gereç, malzemeler, tahsisat ve teknoloji
tedariki şeklinde, bedelsiz yardım sağlama niyetinde olduğunu not ederek;
Aşağıdaki konularda
anlaşmaya varmışlardır:
I. İŞBİRLİĞİNİN KAPSAMI
a) Anlaşmanın amacı;
taraflar arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ve Türkiye’nin, KİS’lerin,
füze fırlatma sistemlerinin ve bağlantılı çift-kullanımlı malzeme ve
teknolojinin yasadışı ticaretinin engellenmesi, caydırılması, tespit edilmesi
ve önlenmesine yönelik olarak ulusal ihracat kontrol sistemini, kolluk
uygulamalarını ve sınır güvenliğini takviyeye yönelik çabalarının
desteklenmesidir.
b) Türkiye bakımından,
Anlaşmanın eşgüdüm makamı, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Uluslararası
Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü olacaktır. Birleşik Devletler bakımından ise,
ABD Dışişleri Bakanlığı Yayılmanın Önlenmesi Bürosudur. Her iki Taraf Devlet,
birbirlerine yazılı bildirimde bulunmak suretiyle kendi eşgüdüm makamını
değiştirebilir.
c) Taraflar veya
tarafların bakanlıkları ya da kurumları, kendi eşgüdüm makamlarıyla irtibat
halinde, bu Anlaşmanın amaçlarının yerine getirilmesine yönelik uygulama
anlaşmaları veya düzenlemeler yapabilirler. Bu tür uygulama anlaşmaları veya
düzenlemeler çerçevesinde sağlanan herhangi bir yardıma ve bağlantılı bütün
faaliyetler ile personele, bu Anlaşmanın hükümleri uygulanır.
d) Bu Anlaşmayla Birleşik
Devletler tarafından sağlanacak yardımın (herhangi bir malzeme veya teçhizat
için teknik gereksinimleri de içeren) miktarı ve türü, Türkiye’nin ihtiyaç ve
gereksinimleri tam olarak gözönünde bulundurularak Birleşik Devletler
tarafından belirlenir.
e) Taraflar, ne tür bir
yardıma ihtiyaç duyulduğunu işbirliği halinde tespit edecek ve bu yardımın
uygulanmasını kolaylaştıracaklardır.
f) Bu Anlaşmanın amaçları
bakımından, “kitle imha silahları” terimi; nükleer silahlar ile diğer nükleer
patlayıcı aygıtlar, kimyasal silahlar, biyolojik silahlar ve radyolojik
silahlar anlamına gelmektedir.
II. VERGİLER VE DİĞER MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER
Bu Anlaşma kapsamında
ücretsiz olarak sağlanan hizmetler, veri tabanı, bilgisayar yazılımı, eğitim,
araç-gereç, malzemeler, tahsisat ve teknoloji, Türkiye Cumhuriyeti ülkesinde uygulanan
(katma değer vergisi ve özel tüketim vergilerini de kapsayan) vergilere veya
(damga vergisini de kapsayan) harçlara tâbi olmayacaktır.
III. YARDIM KULLANIMININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Makul talep üzerine,
Birleşik Devletler temsilcilerinin, bu Anlaşma çerçevesinde sağlanan herhangi
bir yardımın kullanımını, Anlaşmanın yürürlükte bulunduğu süre içinde, yardımın
bulundurulduğu veya kullanıldığı yerde izlemesine izin verilir. Eşgüdüm
makamları, böyle bir izleme mekanizmasının kapsamı, koşulları ve yöntemlerinin
belirlenmesi için danışmalarda bulunacaklardır.
IV. YARDIMIN KULLANILMASI
Türkiye, bu Anlaşma
çerçevesinde sağlanan bütün hizmetler, veri tabanı, bilgisayar yazılımı,
eğitim, araç-gereç, malzemeler, tahsisat ve teknolojiyi sadece bu Anlaşmada belirlenen
amaçlar veya Tarafların, önceden, üzerinde yazılı olarak uzlaşacakları benzer
hedefler için kullanacaktır.
V. DEVREDİLEMEZLİK, MAHREMİYET
a) Bu Anlaşma
çerçevesinde sağlanan yardıma ilişkin olarak, teknik değerlendirme ve uygulama
sonucunda her iki Tarafın birbirlerinden elde ettiği bilgiler ile diğer
herhangi bir teknik bilgi ve teknoloji, diğer Tarafın önceden yazılı rızası
olmadan üçüncü bir tarafa aktarılamaz.
b) Türkiye, Birleşik
Devletlerin yazılı rızasını önceden almadan, Birleşik Devletler tarafından bu
Anlaşmanın ardından sağlanacak herhangi bir hizmetin, eğitimin, araç-gerecin,
malzemenin, tahsisatın ve teknolojinin kullanım veya elde bulundurma hakkını,
Türkiye’nin bir memuru, çalışanı veya temsilcisi dışındaki herhangi birine
devredemez. Türkiye bu tür malzemelerin güvenliğinin sağlanması konusunda makul
önlemleri almaya rıza göstermektedir.
c) Malzemelerin,
parçaların ve destek teçhizatının, bunlarla bağlantılı eğitim ve diğer
hizmetlerin (planları, tarifnameleri veya bilgileri de kapsayan) veya
teknolojinin devrolunmasına yönelik sınırlandırma, bu Anlaşmanın yürürlükte
bulunduğu süre için geçerli olacaktır. Bu Anlaşma sona erdiğinde, tarafların
eşgüdüm makamları, söz konusu araç-gereç, malzeme, tahsisat veya teknolojinin
tasfiye edilmesiyle ilgili olarak danışmalarda
bulunacaklardır. Birleşik Devletler’in bu araç-gereç, malzeme, tahsisat
veya teknolojinin geri verilmesini istemesi durumunda, geri gönderilme için
gereken masrafların Birleşik Devletler tarafından ödenmesi koşuluyla, Türkiye
bahsekonu malzemeyi geri gönderecektir.
VI. UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜ
Bu Anlaşmanın yorum ve
uygulanmasından kaynaklanan herhangi bir uyuşmazlık, Tarafların birbirleriyle
danışmalarda bulunmaları yoluyla çözümlenecektir.
VII. YÜRÜRLÜĞE GİRME
Bu Anlaşma, Tarafların,
Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için gerekli ulusal prosedürlerin tamamlamış
olduğuna dair son yazılı bildirimleri yek diğerine gönderdikleri tarihte
yürürlüğe girecektir. Anlaşma üç yıl yürürlükte kalacak ve bu sürenin
hitamında, taraflardan biri diğerine Anlaşmanın sona erdirilmesi için 6 ay
önceden yazılı bildirimde bulunmadıkça bir yıllık sürelerle otomatik olarak
uzatılacaktır.
14 Haziran 2005
tarihinde, Ankara’da, Türkçe ve İngilizce dillerinde, her bir metin eşit olarak
geçerli olacak şekilde yapılmıştır.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
HÜKÜMETİ
|
|
ADINA |
ADINA |
|
|
Büyükelçi Ali TUYGAN |
Büyükelçi Eric EDELMAN |
|
|
Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı |
|
2006/USGY/68331
Türkiye Cumhuriyeti
Dışişleri Bakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliğine saygılarını
sunar ve Büyükelçiliğin “Türkiye
Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında
Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının Kolaylaştırılması
İçin İşbirliğine Yönelik Anlaşma”nın isminde yapılacak değişikliğe ilişkin
30 Ocak 2006 tarihli ve 132 sayılı Notasına atfen, Büyükelçiliğin mezkûr
anlaşmanın İngilizce ismi için önerdiği değişiklikle mutabık olduğunu
bildirmekten şeref duyar.
Bakanlık, Anlaşmadaki
isim değişikliğinin, işbu Nota’nın ulaştırılması ile geçerlilik kazanacağına
yönelik anlayışını teyid eder. Bu durumda, Anlaşmanın yeni ismi aşağıdaki
şekilde olacaktır.
Türkçesi:
“Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Kitle İmha Silahlarının
Yayılmasının Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının
Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşma”
İngilizcesi:
“Agreement Between the
Government of the Republic of Turkey and the Government of the United States of
America Regarding Cooperation to Facilitate the Provision of Assistance for
Preventing the Proliferation of Weapons of Mass Destruction”
Türkiye Cumhuriyeti
Dışişleri Bakanlığı bu fırsattan yararlanarak Amerika Birleşik Devletleri
Büyükelçiliğine en derin saygılarını yineler.
Ankara,
17 Şubat 2006
Amerika Birleşik
Devletleri Büyükelçiliği
Ankara
No: 132
Amerika Birleşik
Devletleri Büyükelçiliği Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığına saygılarını
sunar ve Bakanlığın, 14 Haziran 2005 tarihinde Ankara’da imzalanan “Türkiye
Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Kitle
İmha Silahlarının Yayılmasının Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım
Sağlanmasının Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşma”nın isminde
yapılması önerisine ilişkin 14 Aralık 2005 tarihli ve 2005/USGY/525829 sayılı
Notasını aldığını teyid eder.
Büyükelçilik, Bakanlığın,
Anlaşmanın ilk sayfalarının değiştirilmesi suretiyle yeni isimlerin geçerlilik
kazanması yönündeki önerisine ilişkin mutabakatını bildirmekten memnuniyet
duyar. Bununla birlikte, Büyükelçiliğin Anlaşmanın İngilizce ismine ilişkin
önerisi, Bakanlığın önerisine göre biraz farklılık göstermekte olup, aşağıdaki
gibidir:
İngilizcesi:
“Agreement Between the
Government of the Republic of Turkey and the Government of the United States of
America Regarding Cooperation to Facilitate the Provision of Assistance for
Preventing the Proliferation of Weapons of Mass Destruction”
Türkçesi:
“Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Kitle İmha
Silahlarının Yayılmasının Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının
Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşma”
Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti, mezkûr öneri ile mutabık ise, Büyükelçilik, işbu Nota ile Bakanlığın
buna vereceği yanıtın Anlaşmanın isim değişikliğini teyid etmesini teklif eder.
Amerika Birleşik
Devletleri Büyükelçiliği bu vesileyle Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığına
en derin saygılarını yineler.
Ankara,
30 Ocak 2006
2005/USGY/525829
Türkiye Cumhuriyeti
Dışişleri Bakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliğine saygılarını
sunar ve 14 Haziran 2005 tarihinde Ankara’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti
Arasında Yayılmanın Önlenmesi Amaçlarına
Yönelik Yardım Sağlanmasının Kolaylaştırılması İçin İşbirliğine Yönelik
Anlaşma”ya (EXBS) atfen, Anlaşmanın onay için incelenmekte olduğu Türkiye
Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonunun, Türk kamuoyunca daha iyi
anlaşılabilmesi için, Anlaşmanın Türkçe ismine “Kitle İmha Silahları”
ibaresinin eklenmesi isteğinde bulunduğunu bildirmekten şeref duyar. Türkçe ve
İngilizce metinler eşit oranda geçerli olduğu cihetle, Bakanlık, benzer bir
değişikliğin Anlaşmanın İngilizce isminde de gerçekleştirilmesini önermektedir.
Anlaşmanın önerilen
değiştirilmiş isimleri aşağıdaki gibidir:
Türkçesi:
“Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Kitle İmha
Silahlarının Yayılmasının Önlenmesi Amaçlarına Yönelik Yardım Sağlanmasının Kolaylaştırılması
İçin İşbirliğine İlişkin Anlaşma”
İngilizcesi:
“Agreement Between the
Government of the Republic of Turkey and the Government of the United States of
America Regarding Cooperation to Facilitate the Provision of Assistance for
Weapons of Mass Destruction Non Proliferation Purposes”
İsimdeki değişiklik,
-Anlaşmanın tüm metni 14 Haziran 2005 tarihinde imzalandığı şekilde kalmak
üzere- sadece Anlaşmanın ilk sayfasının değiştirilmesi sonucunu doğuracak olup,
değişiklik, Nota teatisi yoluyla resmiyet kazanabilecektir.
Amerika Birleşik
Devletleri yetkilileri söz konusu değişikliği onayladıkları takdirde, işbu
Nota, Anlaşmanın yeni Türkçe ve İngilizce isimlerine dair Türk tarafının resmi
onayı olarak telakki edilmelidir.
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri
Bakanlığı bu fırsattan yararlanarak Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliğine
en derin saygılarını yineler.
Ankara,
14 Aralık 2005
Amerika Birleşik
Devletleri Büyükelçiliği
Ankara
NOTA
TEATİLERİYLE DEĞİŞTİRİLMİŞ ANLAŞMA METNİ
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
HÜKÜMETİ ARASINDA KİTLE İMHA SİLAHLARININ YAYILMASININ
ÖNLENMESİ
AMAÇLARINA YÖNELİK YARDIM SAĞLANMASININ KOLAYLAŞTIRILMASI
İÇİN İŞBİRLİĞİNE İLİŞKİN ANLAŞMA
Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti (bundan böyle “Türkiye” olarak tanımlanacaktır) ile Amerika Birleşik
Devletleri Hükümeti (bundan böyle “Birleşik Devletler” olarak tanımlanacaktır),
ikisi birlikte “Taraf Devletler”:
Kitle İmha Silahları
(KİS) ve füze fırlatma sistemleri ile bunlarla bağlantılı çift-kullanımlı
malzemeler ve teknolojinin yayılmasının önlenmesi ve bu tür malzemenin yayılma
konusunda endişe verici son kullanıcılara ve son kullanımlara transferlerinin
denetim altına alınması için ekonomik, teknik ve ilgili diğer yardımların
sağlanmasının kolaylaştırılması konusunda işbirliği yapılmasının, Türkiye ile
Birleşik Devletler’in çıkarına olduğunu tanıyarak;
Etkin ihracat kontrol ve
sınır güvenlik sistemlerinin; KİS’lerin, füze fırlatma sistemlerinin,
bağlantılı çift-kullanımlı malzeme ve teknolojinin yayılmasının kontrol
edilmesi ile bu tür malzemenin yayılma konusunda endişe verici son
kullanıcılara ve son kullanımlara transfer edilmesinin denetim altına
alınmasında elzem olduğunu tanıyarak;
Böyle bir işbirliğinin
ilerletilmesinde, Birleşik Devletler’in Türkiye’ye, hizmetler veritabanı,
bilgisayar yazılımı, eğitim veya araç-gereç, malzemeler, tahsisat ve teknoloji
tedariki şeklinde, bedelsiz yardım sağlama niyetinde olduğunu not ederek;
Aşağıdaki konularda
anlaşmaya varmışlardır:
I. İŞBİRLİĞİNİN KAPSAMI
a) Anlaşmanın amacı;
taraflar arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ve Türkiye’nin, KİS’lerin,
füze fırlatma sistemlerinin ve bağlantılı çift-kullanımlı malzeme ve
teknolojinin yasadışı ticaretinin engellenmesi, caydırılması, tespit edilmesi
ve önlenmesine yönelik olarak ulusal ihracat kontrol sistemini, kolluk
uygulamalarını ve sınır güvenliğini takviyeye yönelik çabalarının
desteklenmesidir.
b) Türkiye bakımından,
Anlaşmanın eşgüdüm makamı, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Uluslararası
Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü olacaktır. Birleşik Devletler bakımından ise,
ABD Dışişleri Bakanlığı Yayılmanın Önlenmesi Bürosudur. Her iki Taraf Devlet,
birbirlerine yazılı bildirimde bulunmak suretiyle kendi eşgüdüm makamını
değiştirebilir.
c) Taraflar veya
tarafların bakanlıkları ya da kurumları, kendi eşgüdüm makamlarıyla irtibat
halinde, bu Anlaşmanın amaçlarının yerine getirilmesine yönelik uygulama
anlaşmaları veya düzenlemeler yapabilirler. Bu tür uygulama anlaşmaları veya
düzenlemeler çerçevesinde sağlanan herhangi bir yardıma ve bağlantılı bütün
faaliyetler ile personele, bu Anlaşmanın hükümleri uygulanır.
d) Bu Anlaşmayla Birleşik
Devletler tarafından sağlanacak yardımın (herhangi bir malzeme veya teçhizat
için teknik gereksinimleri de içeren) miktarı ve türü, Türkiye’nin ihtiyaç ve
gereksinimleri tam olarak gözönünde bulundurularak Birleşik Devletler
tarafından belirlenir.
e) Taraflar, ne tür bir
yardıma ihtiyaç duyulduğunu işbirliği halinde tespit edecek ve bu yardımın
uygulanmasını kolaylaştıracaklardır.
f) Bu Anlaşmanın amaçları
bakımından, “kitle imha silahları” terimi; nükleer silahlar ile diğer nükleer
patlayıcı aygıtlar, kimyasal silahlar, biyolojik silahlar ve radyolojik
silahlar anlamına gelmektedir.
II. VERGİLER VE DİĞER MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER
Bu Anlaşma kapsamında
ücretsiz olarak sağlanan hizmetler, veri tabanı, bilgisayar yazılımı, eğitim,
araç-gereç, malzemeler, tahsisat ve teknoloji, Türkiye Cumhuriyeti ülkesinde
uygulanan (katma değer vergisi ve özel tüketim vergilerini de kapsayan)
vergilere veya (damga vergisini de kapsayan) harçlara tâbi olmayacaktır.
III. YARDIM KULLANIMININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Makul talep üzerine,
Birleşik Devletler temsilcilerinin, bu Anlaşma çerçevesinde sağlanan herhangi
bir yardımın kullanımını, Anlaşmanın yürürlükte bulunduğu süre içinde, yardımın
bulundurulduğu veya kullanıldığı yerde izlemesine izin verilir. Eşgüdüm
makamları, böyle bir izleme mekanizmasının kapsamı, koşulları ve yöntemlerinin
belirlenmesi için danışmalarda bulunacaklardır.
IV. YARDIMIN KULLANILMASI
Türkiye, bu Anlaşma
çerçevesinde sağlanan bütün hizmetler, veri tabanı, bilgisayar yazılımı,
eğitim, araç-gereç, malzemeler, tahsisat ve teknolojiyi sadece bu Anlaşmada
belirlenen amaçlar veya Tarafların, önceden, üzerinde yazılı olarak uzlaşacakları
benzer hedefler için kullanacaktır.
V. DEVREDİLEMEZLİK, MAHREMİYET
a) Bu Anlaşma
çerçevesinde sağlanan yardıma ilişkin olarak, teknik değerlendirme ve uygulama
sonucunda her iki Tarafın birbirlerinden elde ettiği bilgiler ile diğer
herhangi bir teknik bilgi ve teknoloji, diğer Tarafın önceden yazılı rızası
olmadan üçüncü bir tarafa aktarılamaz.
b) Türkiye, Birleşik
Devletlerin yazılı rızasını önceden almadan, Birleşik Devletler tarafından bu
Anlaşmanın ardından sağlanacak herhangi bir hizmetin, eğitimin, araç-gerecin,
malzemenin, tahsisatın ve teknolojinin kullanım veya elde bulundurma hakkını,
Türkiye’nin bir memuru, çalışanı veya temsilcisi dışındaki herhangi birine
devredemez. Türkiye bu tür malzemelerin güvenliğinin sağlanması konusunda makul
önlemleri almaya rıza göstermektedir.
c) Malzemelerin,
parçaların ve destek teçhizatının, bunlarla bağlantılı eğitim ve diğer
hizmetlerin (planları, tarifnameleri veya bilgileri de kapsayan) veya
teknolojinin devrolunmasına yönelik sınırlandırma, bu Anlaşmanın yürürlükte
bulunduğu süre için geçerli olacaktır. Bu Anlaşma sona erdiğinde, tarafların
eşgüdüm makamları, söz konusu araç-gereç, malzeme, tahsisat veya teknolojinin
tasfiye edilmesiyle ilgili olarak danışmalarda
bulunacaklardır. Birleşik Devletler’in bu araç-gereç, malzeme, tahsisat
veya teknolojinin geri verilmesini istemesi durumunda, geri gönderilme için
gereken masrafların Birleşik Devletler tarafından ödenmesi koşuluyla, Türkiye
bahsekonu malzemeyi geri gönderecektir.
VI. UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜ
Bu Anlaşmanın yorum ve
uygulanmasından kaynaklanan herhangi bir uyuşmazlık, Tarafların birbirleriyle
danışmalarda bulunmaları yoluyla çözümlenecektir.
VII. YÜRÜRLÜĞE GİRME
Bu Anlaşma, Tarafların,
Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için gerekli ulusal prosedürlerin tamamlamış
olduğuna dair son yazılı bildirimleri yek diğerine gönderdikleri tarihte
yürürlüğe girecektir. Anlaşma üç yıl yürürlükte kalacak ve bu sürenin
hitamında, taraflardan biri diğerine Anlaşmanın sona erdirilmesi için 6 ay
önceden yazılı bildirimde bulunmadıkça bir yıllık sürelerle otomatik olarak
uzatılacaktır.
14 Haziran 2005
tarihinde, Ankara’da, Türkçe ve İngilizce dillerinde, her bir metin eşit olarak
geçerli olacak şekilde yapılmıştır.
|
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
HÜKÜMETİ |
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
HÜKÜMETİ |
|
|
|
ADINA |
ADINA |
|
|
Büyükelçi
Ali TUYGAN |
Büyükelçi
Eric EDELMAN |
|
|
Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı |
|