Dönem: 22 Yasama Yılı: 4

TBMM (S. Sayısı: 1095)

Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı

ve Dışişleri Komisyonu Raporu (1/1126)

Not:Tasarı, Başkanlıkça Plan ve Bütçe ile Dışişleri Komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
Başbakanlık	1/11/2005
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-1058/4819

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 30/9/2005 tarihinde kararlaştırılan “Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GEREKÇE

Türkiye, Avrupa Birliği ile Gümrük Birliğinin, işleyişine ilişkin kuralları belirleyen 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının bir gereği olarak, dış ticaret politikasını AB’nin Ortak Ticaret Politikası ile uyumlaştırmaktadır.

Bu amaçla, ülkemiz Batı Avrupa bölgesinde başlayan ve zaman içerisinde Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri ile Akdeniz ülkelerini de kapsayan ekonomik bütünleşme sürecine katılım yönünde ilki EFTA ile olmak üzere 18 tane serbest ticaret anlaşması imzalanmıştır.

Suriye ile aramızda bir serbest ticaret alanı oluşturulmasına yönelik üç tur müzakerenin ardından 28 Ağustos 2004 tarihinde Ankara’da parafe edilmiş olan Ortaklık Anlaşması, Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Suriye’ye gerçekleştirdiği resmi ziyaret vesilesi ile 22 Aralık 2004 tarihinde Şam’da imzalanmıştır.

“Türkiye ile Suriye arasında Serbest Ticaret Alanı tesis eden Ortaklık Anlaşması”, taraflar arasında, Dünya Ticaret Örgütü ile Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (1994) prensipleri doğrultusunda, aşamalı olarak bir serbest ticaret alanı tesis edilmesini öngören tercihli bir anlaşmadır.

Anlaşma, sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili vergi ve önlemlerin kaldırılması, teknik mevzuat, tarım ürünlerindeki taviz değişimi, hayvan ve bitki sağlığı önlemleri, genel hükümler (iç vergilendirme, yapısal uyum, damping, acil durumlar, devlet tekelleri, korunma önlemleri, ödemeler, menşe kuralları, devlet yardımları, fikri, sınai ve ticari mülkiyet hakları, kamu ihaleleri ve kurumsal hükümler) hususlarında düzenlemeler içermektedir.

Anlaşma, karşılıklılık esasına dayanan asimetrik bir modele sahiptir. Buna göre, Türkiye, Suriye menşeli tüm sanayi ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldıracaktır. Suriye tarafı ise, sanayi ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini, Anlaşmanın üçüncü maddesinde tespit edilen ve on iki yıllık bir geçiş sürecini içeren indirim takvimine göre kaldıracaktır. Söz konusu indirimler 19/10/2004 tarihinde parafe edilen AB-Suriye Avrupa Akdeniz Ortaklık Anlaşması metni ile paralellik arzetmektedir. Anlaşmanın II nolu Eki’nde Suriye tarifesi yer almakta olup, Suriye tarafının yapacağı indirimler, anılan Ek’e atıfta bulunarak belirlenmiştir.

Türkiye ile Suriye arasındaki tarım ürünleri ticaretine ilişkin olarak ise; sektörel hassasiyetler dikkate alınarak seçilmiş ürünlerde karşılıklı olarak gümrük vergisi muafiyeti/indirimleri tesis edilmiştir. Söz konusu düzenleme Anlaşmanın I nolu Protokolü’nü oluşturmaktadır.

Anlaşma ile ayrıca, Karma Ekonomik Komisyon’a (KEK) zemin teşkil eden anlaşma hükümlerini de içererek tek bir hukuki metin yaratılmıştır. Böylelikle, KEK mekanizması ve Serbest Ticaret Anlaşması ilişkileri yeknesak bir yapı içerisinde yürütülecek, ticari ilişkilere ilişkin görüşmelerin etkinliği ve verimliliği artacak bir kurumsal yapı oluşturulmuştur.

Anlaşma kapsamında yer alan, “Ekonomik ve Teknik İşbirliği” bölümünde, tarafların, iktisadi, ilmi, teknik ve ticari işbirliğini geliştirmek üzere her türlü gayreti göstermek, ayrıca, Avrupa-Akdeniz (EUROMED) sürecine dahil ülkeler başta olmak üzere, bölge ülkeleri arasındaki işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan faaliyetleri teşvik etmek hedefleri ortaya konmaktadır.

Tercihli ticarette tatbik edilecek menşe kuralları, Anlaşmanın II sayılı Protokolü ile düzenlenmektedir. Taraflar, ikili ticarette, Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonu sistemi kapsamındaki uyumlaştırılmış menşe kurallarını tatbik etmeyi kabul etmişlerdir.

Anlaşma, Tarafların diğer üçüncü ülkeler ile tercihli ilişki kurmasına engel teşkil etmemekte olup, süresiz olarak imzalanmıştır. Ancak, Taraflardan birisinin yazılı bir bildirimde bulunması durumunda, Anlaşma, fesih bildiriminin diğer Tarafa ulaştığı tarihten sonraki ikinci ayın birinci günü sona erecektir.

Anlaşma ile son dönemde büyük bir artış trendi yakalanan Türkiye-Suriye dış ticaret hacminin, en kısa sürede artırılması ve ticaretin çeşitlendirilmesi hedeflenmektedir.

Tasarı, bu amaç ve gerekçeler çerçevesinde hazırlanmıştır.

Dışişleri Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Dışişleri Komisyonu	20/2/2006
Esas No.: 1/1126
Karar No.: 125

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 1/11/2005 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 10/11/2005 tarihinde tali komisyon olarak Plan ve Bütçe Komisyonuna esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen “Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı”, Komisyonumuzun 16/2/2006 tarihli 30 uncu toplantısında Dışişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılmalarıyla görüşülmüştür.

Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkiler 20 Ekim 1998 tarihinde Adana Protokolünün imzalanmasından sonra normale dönmüş olup son yıllarda büyük ivme kazanmıştır.

Türkiye pazar ekonomisine geçiş açısından Suriye’ye bir model teşkil etmekte, aynı zamanda Suriye’nin ekonomik açılım politikasından yararlanarak yakın tarihi ve kültürel bağlara sahip olduğu bu ülkede ekonomik çıkarlarını geliştirmek için uygun bir konumda bulunmaktadır.

Türkiye’nin AB üyeliğine aday bulunması ve oluşturulan gümrük birliği, Suriye için ülkemizin çekim gücünü artırmaktadır. Öte yandan Suriye, diğer Arap ülkeleriyle giderek artan oranda ticaret yapmasına karşın, bu ülkelerden elde edemeyeceği malları Türkiye’den ithal edebileceği ihtimalini sürekli olarak gözönünde bulundurmaktadır.

Bu çerçevede iki ülke arasındaki mevcut dış ticaret hacminin artırılması ve kayıtdışı ticaretin kayıt altına alınması amacıyla, yapılan ikili müzakereler sonucu 22 Aralık 2004 tarihinde Şam’da Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşması imzalanmıştır.

Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde Anlaşma ile;

- Suriye menşeli malların Türkiye tarafından ithalatında uygulanan gümrük vergileri ve eş etkili vergilerin tamamen kaldırılması,

- Türkiye menşeli malların Suriye tarafından ithalatında uygulanan gümrük vergileri ve eş etkili vergilerin belirli bir takvime göre lineer olarak kaldırılması,

- Tarafların Anlaşmada öngörülen oranlara istisna olarak, koruma amaçlı önlemler alabilmelerinin şartları,

- Taraflar arasında yapılacak ticarete ilişkin ödemeler, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması ile rekabet kuralları,

- Taraflar arasında ekonomik işbirliği ve teknik yardım,

konularında düzenlemelerin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.

Komisyonumuzda Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmelerde;

- Ülkemizin, Batı Avrupa Bölgesinde başlayan ve zaman içerisinde Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri ile Akdeniz ülkelerini de kapsayan ekonomik bütünleşme sürecine katılım yönünde, ilki EFTA ile olmak üzere 18 tane serbest ticaret anlaşması imzaladığı,

- Türkiye’nin Suriye menşeli tüm sanayi ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldıracağı; Suriye tarafının ise, sanayi ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini Anlaşmanın 3 üncü maddesinde tespit edilen ve 12 yıllık bir dönemi kapsayan geçiş süreci sonucunda, aşamalı olarak kaldıracağı,

- Türkiye ile Suriye arasındaki tarım ürünleri ticaretine ilişkin olarak sektörel hassasiyetler dikkate alınarak, seçilmiş ürünlerde karşılıklı olarak gümrük vergisi muafiyet ya da indirimlerin tesis edildiği,

- Tarafların Anlaşma kapsamında yapacağı ikili ticarette Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonu sistemi kapsamındaki uyumlaştırılmış menşe kurallarını tatbik etmeyi kararlaştırdıkları,

şeklindeki Hükümet temsilcilerinin açıklamalarını takiben Komisyon üyelerimiz tarafından

Tasarının 2 nci maddesiyle Bakanlar Kuruluna Anlaşmanın ek ve protokollerinde değişiklik yapma yetkisi verilmesinin Anayasanın 7 ve 90 ıncı maddelerine aykırılık oluşturduğu,

Suriye ile ticaretimizin boyutları ve Anlaşma ile öngörülen hedeflerin neler olduğu,

- Suriye tarafının Anlaşmayı onay sürecini tamamlayıp tamamlamadığı,

- Anlaşma ile kota konmuş ürünlerin ithal edilmesi yetkisinin kimlere nasıl dağıtıldığı ve kotaların aşılmasının mümkün olup olmadığı,

yönündeki görüş ve sorulara Hükümet temsilcilerince verilen ek açıklama ve cevaplarda;

- 2005 yılı verilerine göre Suriye ile ihracatımızın 540 milyon dolar, ithalatımızın 270 milyon dolar ve toplam dış ticaret hacmimizin 810 milyon dolar civarında olduğu ve ticaret dengesinin lehimize bulunduğu,

- Anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile ticaret hacminde büyük artış beklendiği,

- Suriye'nin 4 Mayıs 2005 tarihinde onay işlemlerini tamamladığı ve Türkiye tarafından da onay işlemlerinin tamamlandığının bildirilmesini takip eden 2 nci ayın birinci günü Anlaşmanın yürürlüğe gireceği,

- Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından hazırlanan tebliğlere göre her yıl müracaat eden firmalara kotaların paylaştırıldığı,

- Kotaları aşan ürünler bakımından yapılan ithalatın normal gümrük vergilerine tabi olacağı,

İfade edilmiştir.

Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin ardından Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerin görüşülmesine geçilmiştir.

Tasarının;

- 1 inci maddesi aynen kabul edilmiştir.

- 2 nci maddesi, "Söz konusu Anlaşmanın ek ve protokollerinde değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir" ibaresinin yasama yetkisinin devri niteliği taşıdığı ve bu nedenle Anayasanın 7 ve 90 ıncı maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle reddedilmiştir.

- 3 üncü maddesi 2 nci madde olarak aynen kabul edilmiştir.

- 4 üncü maddesi 3 üncü madde olarak aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Sözcü	Kâtip
Mehmet Dülger	Mustafa Dündar	Metin Yılmaz
Antalya	Bursa	Bolu
Üye	Üye	Üye
Mahmut Koçak	Ramazan Toprak	Ahmet Edip Uğur
Afyonkarahisar	Aksaray	Balıkesir
Üye	Üye	Üye
Aziz Akgül	Abdülbaki Türkoğlu	Muzaffer Gülyurt
Diyarbakır	Elazığ	Erzurum
Üye	Üye	Üye
Halil Akyüz	Mehmet B. Denizolgun	Şükrü Mustafa Elekdağ
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Hüseyin Kansu	Fikret Ünlü	Ufuk Özkan
İstanbul	Karaman	Manisa
Üye	Üye
Nihat Eri	Süleyman Gündüz
Mardin	Sakarya

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE SURİYE ARAP CUMHURİYETİ ARASINDA SERBEST TİCARET ALANI TESİS EDEN ORTAKLIK ANLAŞMASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA

DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- 22 Aralık 2004 tarihinde Şam’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşması”nın onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2.- Söz konusu Anlaşmanın ek ve protokollerinde değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

MADDE 3.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE SURİYE ARAP CUMHURİYETİ ARASINDA SERBEST TİCARET ALANI TESİS EDEN ORTAKLIK ANLAŞMASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA

DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2.- Tasarının 3 üncü maddesi 2 nci madde olarak Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.- Tasarının 4 üncü maddesi 3 üncü madde olarak Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd. V.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	K. Unakıtan	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.
B. Atalay	A. Babacan	B. Atalay
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı V.
N. Çubukçu	K. Tüzmen	M. A. Şahin
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	F. N. Özak	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	M. M. Eker	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	A. Koç
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe

Not: Devamı tarama ve dosyasında olduğundan atılamamıştır.