Dönem: 22 Yasama Yılı: 5
TBMM (S.
Sayısı: 1339)
Tokat Milletvekili Mehmet Ergün
Dağcıoğlu’nun; Serbest Bölgeler Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu
(2/759)
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Serbest Bölgeler Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ekte sunulmuştur.
Gereğini arz ederim.
M. Ergün Dağcıoğlu
Tokat
GENEL GEREKÇE
Bilindiği gibi, 6/2/2004 tarihinde yürürlüğe giren,
5084 sayılı Kanunun çerçeve 9 uncu maddesi ile 3218 sayılı Serbest
Bölgeler Kanununa geçici 3 üncü madde eklenmiş ve anılan Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren serbest bölgelerde faaliyet
ruhsatı alan ve imalatçı olmayan kullanıcı firmalara, gelir ve kurumlar
vergisi muafiyeti tanınmamıştır. Buna mukabil 6/2/2004 tarihinden
önce faaliyet ruhsatı almış olup bu bölgelerde faaliyette bulunan
firmaların gelir ve kurumlar vergisi muafiyetine ilişkin müktesep
hakları ise devam ettirilmiştir. Bu itibarla vergi muafiyetinden
yararlanamayacak olan firmaların da vergiden muaf firmalar gibi
bölgeye getirilen ve bölgeden çıkarılan malların değeri üzerinden
binde 5 oranında ödemede bulunması haksızlığa yol açmakta ve dolayısıyla
vergi ve benzeri mali külfet yönünden eşitsizliğe neden olmaktadır.
Bu durumun giderilmesi amacıyla bu kanun teklifi hazırlanmıştır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1- Bu maddeyle genel gerekçede de belirtildiği
gibi bölgeye getirilen mallar ile bölgeden Türkiye’ye çıkarılan
malların değeri üzerinden alınmakta olan tutarın;
- 6/2/2004 tarihinden önce faaliyet ruhsatı almış
olan kullanıcılardan binde 5 oranında,
- 6/2/2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alan
kullanıcıların imalatçı olanlarından (vergi muafiyetleri bulunması
nedeniyle) binde 5, gelir payı ödenen bölgelerdeki kullanıcılardan
binde 2, gelir payı ödenmeyen bölgelerdeki kullanıcılardan binde
0,
alınması sağlanmaktadır.
Böylece, söz konusu tarihten sonra bölgede faaliyet
ruhsatı alan kullanıcılardan vergi mükellefiyeti olan işletmeciler
ile benzer sektörlerde faaliyette bulunan bölge dışındaki mükellefler
arasındaki mali yükler dengelenerek, mevcut adaletsizlik giderilmiş
olmaktadır.
Madde 2- Yürürlük maddesidir.
Madde 3- Yürütme maddesidir.
Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu
Türkiye
Büyük Millet Meclisi
Plan ve Bütçe Komisyonu
Esas
No: 2/759 29/1/2007
Karar
No: 119
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
10/4/2006 tarihinde Türkiye Büyük
Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 13/4/2006 tarihinde
esas komisyon olarak Komisyonumuza havale edilen, Tokat Milletvekili
M. Ergun DAĞCIOĞLU’na ait (2/759) esas numaralı "Serbest Bölgeler
Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi",
Komisyonumuzun 6/6/2006 tarihinde yapmış olduğu 73 üncü birleşiminde
Hükümeti temsilen Maliye Bakanı Kemal UNAKITAN, Maliye Bakanlığı,
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Devlet Personel
Başkanlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla birlikte incelenip
görüşülmüştür.
Bilindiği gibi; 6/2/2004 tarihinde
yürürlüğe giren 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki
ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun çerçeve
9 uncu maddesi ile 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa geçici 3
üncü madde eklenmiş ve 5084 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren serbest bölgelerde faaliyet ruhsatı alan ve imalatçı olmayan
kullanıcı firmalara gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti tanınmamıştır.
Buna karşılık,
Komisyonumuzda, Teklifin tümü
üzerinde yapılan görüşmelerde;
- İhracata dayalı kalkınma modelinin
benimsenmesinin bir sonucu olarak Serbest Bölgeler Kanununun; ihracatın
geliştirilmesi için yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye
ve teknolojinin gelişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını
ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek, dış finansman ve ticaret imkânlarından
daha iyi yararlanmak, yeni istihdam alanları açmak, Türk ihraç ürünlerinin
ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak amacıyla çıkarıldığı,
- Ülkeye daha fazla yabancı sermaye
ve teknolojinin getirilmesini sağlayacak uygun zeminin hazırlanması,
sanayicilerin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara maddelerin daha
uygun koşullarda elde edilmesi, sağlanan vergi teşviki ve avantajlarla
düşük maliyetli mal üretimi ve ihracatının geliştirilmesi, yeni
istihdam olanaklarının sağlanması ve Türk ihraç ürünlerinin ihracatının
kolaylaştırılması ve hızlandırılması amacıyla serbest bölge uygulamalarının
ülkemize getirildiği,
- Serbest bölgelerin gelişmiş ülkelerde
ticaret ağırlıklı olduğu, doğu ve uzak doğu ülkelerinde ise üretim
ağırlıklı olarak kullanıldığı, ülkemizde ise 1985’te imalat ağırlıklı
olarak kurulduğu, ancak daha sonra alım-satım amaçlı olarak kullanılmaya
başlandığı, halihazırda birkaç bölgede üretim-ticaret dengesinin
mevcut olduğu,
- 5084 sayılı Kanunun yürürlüğe
girdiği 6/2/2004 tarihinden önce serbest bölgelerde faaliyette bulunmak
için ruhsat alan tüm kullanıcıların vergiden muaf olduğu, anılan tarihten
sonra ruhsat alanlardan imalatçılar dışındaki tüm kullanıcıların
gelir ve kurumlar vergisine tabi kılındığı, ancak tüm kullanıcıların
bölgeye getirdikleri veya bölgeden çıkardıkları malların değerinin
binde 5’i oranında ücret ödedikleri, getirilen düzenleme ile
6/2/2004 tarihinden sonra ruhsat alanlardan imalatçılar dışındaki
kullanıcıların gelir ve kurumlar vergisi dışında, bölgeye getirdikleri
veya bölgeden çıkardıkları mallar için herhangi bir ücret ödememelerinin
öngörüldüğü,
- Firmaların, serbest bölgelerin
avantajlarından faydalanmak için bu bölgeleri tercih ettikleri,
söz konusu avantajların ortadan kalkması durumunda, firmaların
bu bölgeleri terk edebilecekleri, bu durumda bölgelerin işlevsiz
hale geleceği, imalatçı olmayan kullanıcı firmaların serbest bölgelere
olan ilgisinin artırılması amacıyla bu teklifin kanunlaşması gerektiği,
- Serbest bölgelerin, gerek mevzuatın
basit ve kolay uygulanabilir olmasının sağladığı avantajlar, gerekse
fiziki alt yapılarının yarattığı olumlu atmosfer ile benzerlerine
göre üstünlük taşıyan bir yapıya ulaştığı,
- Serbest bölgelerde, kurucu ve
işletici şirketler ile kullanıcı firmalardan oluşan özel sektör tarafından
yaklaşık 1.3 milyar dolarlık yatırımın gerçekleştirildiği; serbest
bölge arazi yatırımları ve çevrelerinde oluşan sinai, ticari ve
sosyal yatırımlar ile bu rakamın 2 milyar dolar seviyelerine ulaştığı,
- Serbest bölgeler konusunda Serbest
Bölgeler Kanununda belirli bir sistemin öngörüldüğü, serbest bölgelere
ilişkin sorunların çözümünde de sisteme uygun çözümler üretilmesi
gerektiği, ayrıca serbest bölgeler konusunda yapılacak düzenlemelerin
uzun vadeli olması gerektiği, mevzuatın sık sık değişmesinin doğru
bir uygulama olmadığı, bu nedenle bu bölgelerde faaliyette bulunmak
isteyen özellikle yabancı firmaların başka ülkelere gitmeyi tercih
ettiği,
- Serbest bölgelerin kuruluş amaçlarına
ve günümüz itibariyle gelinen noktaya bakıldığında, serbest bölgelerden
beklenen amaçlara yeterince ulaşılamadığı,
- Serbest bölgelere sadece vergi
geliri açısından bakmanın doğru olmadığı, bu bölgelerin aynı zamanda
bir finans merkezi ve üretim alanı olduğu, bu amaçla serbest bölgelerde
faaliyet gösteren firmaların gelir ve kurumlar vergisine tabi tutulması
hususunun, serbest bölgelerin kurulma amaçları göz önünde bulundurularak
yeniden değerlendirilmesi gerektiği,
şeklindeki görüş ve eleştirileri
müteakip, Hükümet adına yapılan tamamlayıcı açıklamalarda;
- 5084 sayılı Kanunun yürürlüğe
girdiği
- Getirilen düzenlemenin rekabet
eşitliğini bozan bir hususun ortadan kaldırılmasına yönelik olduğu
ve bu nedenle olumlu karşılandığı,
- 5084 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden
sonra ruhsat alan imalatçı firmalar dışındaki kullanıcıların 3218
sayılı Kanuna göre bölgeye getirdikleri veya bölgeden çıkardıkları
mallardan bu malların değerinin binde 5’i oranında ücret ödemeye
devam ettikleri, bu nedenle bu kullanıcılardan vergi ile beraber
fon payı alınmasının serbest bölgelerin teşvik edilmesi amacına uygun
düşmediği, dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi ödeyen mükelleflerin
anılan binde 5 oranındaki ücreti ödememelerinin daha doğru bir
yaklaşım olacağı,
- Serbest bölgelerin büyük çoğunluğunun
alt yapısının devlet tarafından gerçekleştirildiği, bazılarında
ise gerekli arazinin devlet tarafından şirketlere bu amaçla devredildiği
ve bu bölgelerdeki alt yapının özel şirketler tarafından yapıldığı,
bu nedenle devlet ile bu şirketler arasında imzalanan sözleşmeler
gereği, bu bölgelere giren veya bölgelerden çıkan malların değerinin
binde 5’inden elde edilen toplam ücretin belirli bir oranının bu şirketlere
verilmesinin öngörüldüğü,
ifade edilmiştir.
Geneli üzerinde yapılan görüşmeler
sırasında verilen bir önerge doğrultusunda konunun daha ayrıntılı
olarak incelenebilmesini teminen bir Alt Komisyon kurulmasına
karar verilmiştir.
Alt Komisyon,
7/12/2006 tarihinde ilgili kurum temsilcilerinin de katılımlarıyla
yapmış olduğu toplantı neticesinde Teklifin;
- 1 inci maddesi
ile düzenlenen Serbest Bölgeler Kanununun 7 nci maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi; kullanıcıların yurt dışından bölgeye getirdikleri
mallar ile bölgeden Türkiye’ye çıkardıkları malların değeri üzerinden
alınan ücretin oranının binde 5 şeklinde yeniden düzenlenmesi ve
5084 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 6/2/2004 tarihinden sonra faaliyet
ruhsatı alan ve hem gelir ve kurumlar vergisine tabi olan hem de serbest
bölgeye getirdikleri veya serbest bölgeden çıkardıkları malların
değeri üzerinden binde 5 oranında ücret ödeyenlerden, imalatçı kullanıcı
dışındaki kullanıcıların bahse konu binde 5 oranındaki ücreti
ödememeleri, ancak, anılan kullanıcıların yurt dışından getirterek
bölge içinde sattıkları mallardan binde 5 oranında ücret alınmasını
teminen söz konusu 7 nci maddenin ikinci fıkrasının değiştirilmesini
öngören bir hükmün çerçeve 1 inci maddeye eklenmesi ve yapılan bu
değişikliğe uygun olarak madde çerçevesinin de değiştirilmesi
suretiyle,
- Yürürlük ve Yürütmeye
ilişkin 2 ve 3 üncü maddeler; aynen,
kabul edilmiştir.
Ayrıca teklifin
adı da kanunların hazırlanmasında uygulanan esas ve usuller doğrultusunda
"Serbest Bölgeler Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Teklifi" olarak değiştirilmiştir.
Alt Komisyon yaptığı
çalışmalar neticesinde raporunu Komisyonumuza sunmuştur.
Bu defa, Komisyonumuz
24/1/2007 tarihinde Hükümeti temsilen Sanayi ve Ticaret Bakanı
Ali COŞKUN, Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Gümrük
Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Dış Ticaret
Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Personel Başkanlığı,
Gelir İdaresi Başkanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Ege
Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş., Kocaeli Serbest Bölgesi
Kurucu ve İşleticisi A.Ş., Mersin Serbest Bölge Konfeksiyoncuları
Birliği ve Mersin Serbest Bölge Kullanıcıları Birliği temsilcilerinin
katılımlarıyla yapmış olduğu 32 nci birleşiminde, Teklif ve gerekçesini
benimseyerek, Alt Komisyon tarafından hazırlanan metnin maddeleri
üzerinden görüşmelere geçilmesini kabul etmiştir.
Alt Komisyon metninin;
Çerçeve 1 inci
maddesi; aynen,
- Serbest bölgelerdeki
bazı kurucu ve işletici şirketlerin, işletme sözleşmelerindeki
gelir payı paylaşım oranlarının yeniden düzenlenmesine imkan sağlanması
amacıyla 3218 sayılı Kanuna Geçici 4 üncü madde olarak eklenmesini
öngören bir hükmün metne çerçeve 2 nci madde olarak eklenmesi suretiyle,
- Yürürlüğe
ilişkin 2 nci maddesi; ücret istisnasını kıst uygulamanın güçlüğü
dikkate alınarak, Kanunun yayımını izleyen ay başında yürürlüğe
girmesinin sağlanmasını teminen değiştirilmesi suretiyle ve 3
üncü madde olarak,
- Yürütmeye
ilişkin 3 üncü maddesi; 4 üncü madde olarak aynen,
Raporumuz, Genel Kurulun onayına
sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Sait
Açba |
M.
Altan Karapaşaoğlu |
Sabahattin
Yıldız |
|
|
Afyonkarahisar |
|
Muş |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet
Sekmen |
Halil
Aydoğan |
Mehmet
Zekai Özcan |
|
|
İstanbul |
Afyonkarahisar |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
M.
Mesut Özakcan |
A.
Kemal Deveciler |
Ali
Osman Sali |
|
|
Aydın |
Balıkesir |
Balıkesir |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Osman
Nuri Filiz |
Alaattin
Büyükkaya |
A.
Kemal Kumkumoğlu |
|
|
Denizli |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Kemal
Kılıçdaroğlu |
Bülent
Baratalı |
Y.
Selahattin Beyribey |
|
|
İstanbul |
İzmir |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mustafa
Elitaş |
Taner
Yıldız |
Muzaffer
Baştopçu |
|
|
|
|
Kocaeli |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mustafa
Ünaldı |
Hasan
Fehmi Kinay |
Gürol
Ergin |
|
|
|
Kütahya |
Muğla |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
O.
Seyfi Terzibaşıoğlu |
Cemal
Uysal |
İmdat
Sütlüoğlu |
|
|
Muğla |
Ordu |
Rize |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Musa Uzunkaya |
Sabahattin Cevheri |
M. Ergun Dağcıoğlu |
|
|
|
Şanlıurfa |
Tokat |
|
|
|
Üye |
|
|
|
|
M.
Akif Hamzaçebi |
|
|
|
|
|
|
TOKAT MİLLETVEKİLİ MEHMET ERGÜN
DAĞCIOĞLU’NUN TEKLİFİ
SERBEST BÖLGELER KANUNUNUN BİR
MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI
HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
MADDE
1- 6/6/1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun
7 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
" b) Yurt dışından bölgeye getirilen
malların CIF ve bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların FOB değeri
üzerinden peşin olmak üzere;
ba) 6/2/2004 tarihinden
önce faaliyet ruhsatı almış olan kullanıcıların binde 5,
bb) 6/2/2004 tarihinden
sonra faaliyet ruhsatı alan imalatçı kullanıcıların binde 5, gelir
payı ödenen bölgelerdeki kullanıcıların binde 2, diğerlerinin
binde 0,
oranında ödeyeceği tutarlar,”
MADDE
2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
SERBEST BÖLGELER
KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR
KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 6/6/1985 tarihli
ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 7 nci maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi ile ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“b) Yurt dışından
bölgeye getirilen malların CIF, bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların
FOB değeri üzerinden peşin olmak üzere binde 5 oranında ödenecek ücretler,”
“Serbest bölgelerde
yatırım ve tesis safhasında kullanılan mallar, tevsi ve kapasite
artırmak amacıyla getirilen mallar, kullanıcının kendisine ait
olmayan bakım ve onarım maksadıyla getirilen mallar, bölgelere geçici
olarak getirilen araç, gereç ve ekipmanlar, fason üretim amacıyla getirilen
mallar, 6/2/2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alanlardan imalatçı
kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından
bölgeye getirilen ve/veya bölgeden Türkiye’ye çıkarılan mallar birinci
fıkranın (b) bendi hükmü uyarınca bir ücrete tabi tutulmaz. Ancak,
bakım ve onarım ile fason üretimde yaratılan katma değer üzerinden
ve 6/2/2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alanlardan imalatçı
kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından
getirilerek bölge içinde satılan mallardan bu ücret alınır.”
MADDE 2- 3218 sayılı Kanuna
aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE
4- Gelir payı ödenen serbest bölgelerde kurucu ve işletici şirketlerin
işletme sözleşmelerindeki gelir payı paylaşım oranları yeniden
düzenlenir.”
MADDE 3- Bu Kanun yayımını
izleyen ay başında yürürlüğe girer.
MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.