Dönem: 22 Yasama Yılı: 5
TBMM (S.
Sayısı: 1241)
Diyarbakır Milletvekili Osman Aslan’ın; Terör ve
Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanunda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ve İçişleri Komisyonu
Raporu (2/843)
___________________
Not: Tasarı; Başkanlıkça Plan ve Bütçe ile İçişleri
komisyonlarına havale edilmiştir.
TÜRKİYE
BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması
Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi gerekçesi ile
birlikte ekte sunulmuştur.
Gereğini arz ederim.
Saygılarımla 27/6/2006
Osman Aslan
Diyarbakır
GENEL
GEREKÇE
Terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında
yürütülen faaliyetler nedeniyle zarara uğrayan gerçek kişiler
ile özel hukuk tüzel kişilerinin maddi zararlarının sulhen karşılanması
amacıyla hazırlanan 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan
Zararların Karşılanması Hakkında Kanun 27/7/2004 tarihli ve 25535
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun kapsamında 79 ilimizde 100 adet Zarar Tespit
Komisyonu kurularak faaliyetlerine devam etmektedir. Bu güne kadar
Komisyonlara yapılan toplam başvuru sayısı 194.353’e ulaşmış olup,
bunlardan 26.880 adedi sonuçlandırılmıştır. Başvuru sayısı artmaya
devam etmektedir.
5233 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde yapılan
düzenleme ile; 19/7/1987 tarihi ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih
arasında meydana gelen olaylar nedeniyle uğranılan zararlar da
kapsama alınmıştır. Başvuruların çok büyük bir çoğunluğu bu madde
kapsamında yapılmıştır. Bu kapsamda yapılan başvuruların, başvuru
tarihinden itibaren iki yıl içinde sonuçlandırılacağı düzenlenmiştir.
Bu madde kapsamında yapılan başvurular geçmişte
yaşanan olaylar nedeniyle uğranılan zararlar ile ilgilidir. Başvuruların
yoğun olduğu bazı illerimizde kadastro çalışmalarının tamamlanmamış
olması nedeniyle bilgi ve belge teminindeki güçlükler, zararların
tam ve doğru şekilde tespiti amacıyla başvuruların mahallinde keşif
ve inceleme gerektirmesi de gözönünde bulundurulduğunda, Komisyonların
yoğun ve başarılı çalışmalarına rağmen madde kapsamında yapılan
başvuruların iki yıl içinde sonuçlandırılmasında güçlükler yaşanacağı
değerlendirilmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle ve Komisyonların
daha etkili ve verimli çalışmalarına katkı sağlayacağı düşüncesiyle,
bu madde kapsamında yapılan başvuruların sonuçlandırılma süresinin
uzatılmasına yönelik olarak bu teklif hazırlanmıştır.
İçişleri Komisyonu
Raporu
Türkiye Büyük Millet Meclisi
İçişleri Komisyonu
Esas
No. 2/843
Karar
No. 48
TÜRKİYE
BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Diyarbakır
Milletvekili Osman ASLAN’ın “Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan
Zararların Karşılanması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun Teklifi”, Başkanlığınızca, 30/6/2006 tarihinde esas komisyon
olarak Komisyonumuza, tali komisyon olarak Plan ve Bütçe Komisyonuna
havale edilmiş ve Komisyonumuz, 12/10/2006 tarihli 40 ıncı toplantısında,
İçişleri, Milli Savunma, Dışişleri, Maliye ve Adalet Bakanlıkları
temsilcileri ile teklif sahibinin de katılımıyla Teklifi inceleyip
görüşmüştür.
Bilindiği
gibi,
Teklifin
tümü üzerindeki görüşmeler sırasında şu açıklamalar yapılmıştır.
l Zararlarının
sulh yoluyla karşılanması için başvuran vatandaş sayısında ciddi
artışlar olmuştur. Başvuranların sayısı Kanun Teklifinin
verildiği Haziran 2006 itibarıyla 194.000 civarında iken, Ağustos
2006 itibarıyla 220.000’e ve bugün 223.000’e ulaşmıştır.
l Başvuruların
daha çok Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ve bu bölgelerin
belli illerinde yoğunlaştığı görülmektedir. İller sıralamasında Diyarbakır, Hakkâri, Şırnak, Bingöl
ve Tunceli ilk beş sırada gelmektedir. Belli
illerde ise ya hiç başvuru olmamış ya da yapılan başvurular Kanundaki
ölçütlere uygun olmadığı için reddedilmiştir. Dolayısıyla belli komisyonların iş yükünde göreli olarak
yoğunluk oluşmuştur.
l Bu durum
başvuruların erken sonuçlanmasının önünde engel oluşturmuştur.
l 100
olan komisyon sayısı bugün için 104’e ulaşmış bulunmaktadır. Ancak buna rağmen başvuruların tümüyle sonuçlandırılması
olanaklı olmamıştır. Sonuçlandırılan dosya
sayısı % 15 civarındadır.
l Teklif
bu durumu dikkate alarak hazırlanmış ve zarar gören vatandaşların
mağduriyetlerini önlemeyi amaçlamıştır.
Bu
açıklamalardan sonra Komisyon üyelerimiz tarafından gerek 5233 sayılı
Kanuna gerekse görüşülmekte olan Teklife çeşitli eleştiriler yöneltilmiştir:
l Kanunun
çıkmasından sonra bazı avukatlar zararların tazminini sağlamak
için değil haksız kazançlar elde etmek için başvurularda bulunmuşlardır. Bazı
avukatların il ve ilçeleri gezerek vatandaşları
zararları yokken bile başvuruda bulunmaya yönelttikleri görülmektedir.
Bu durum haksız kazançlar edinilmesine neden olmaktadır.
l Kanunda başvuru süresinin ve başvuruların
sonuçlandırılma süresinin sınırlandırılmış olması yerinde bir
düzenleme olmamıştır. Amaç terörden kaynaklanan
zararların karşılanması olduğuna göre, önemli olan bu zararların
tazmin edilmiş olmasıdır; bunu süreye bağlamak doğru bir uygulama
değildir. O nedenle Teklifle süre sınırlamasını tümüyle ortadan
kaldırmak gerekir.
l Başvuruların
bir an önce sonuçlanmasını sağlamak için komisyon sayısı artırılmalıdır. Komisyonların bazılarının iş yükü göreli olarak daha
hafif olduğuna göre, bu komisyonların iş yükü yoğun olan bölgelere
nakledilmesi sorunun çözümüne katkı yapacaktır.
l Başvuruların zamanında sonuçlandırılmaması
adaletin geç tecelli etmesine neden olacaktır. Dolayısıyla başvuruların bir an önce sonuçlandırılması
için gereken önlemler acilen alınmalıdır.
Cevaben yapılan açıklamalarda şu açıklamalar
yapılmıştır:
l 5233 sayılı Kanun, AİHM (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi)
ile istişare yapılarak çıkarılmıştır. Kanun çıktıktan sonra yeni bir iç başvuru yolu
üretildiği için AİHM’nin yükünde ciddi düşüşler olmuştur ve bu durum
AİHM tarafından memnuniyetle karşılanmıştır. AİHM bu Kanun çıktıktan
sonra yapılan başvuruları iç başvuru yolları tüketilmediği gerekçesiyle
reddetmiştir. Bu nedenle, bu Kanun, ülkemiz açısından bir tür diplomatik
başarıdır. Kanunun aksamadan yürütülmesi için gerekenler yapılmalıdır.
l Başvuruların çok uzun sürelerde sonuçlandırılması
AİHM açısından sıkıntılı sonuçlar yaratabilir.
l Başvuru süresinin uzatılması ve bu sürenin belli
aralıklarla Bakanlar Kurulunun denetiminden geçirilmesi olumlu
bir yöntemdir. Böylece bir taraftan
başvuruların tümünün sonuçlanması olanak dahiline girerken, diğer
taraftan Bakanlar Kurulunun yapılan işlemlerle ilgili denetim
yapmasına yol açılacaktır.
l Başvuruların çabuk sonuçlandırılması için yeni
komisyonlar kurulması konusu düşünülmüş, ancak vazgeçilmiştir. Şu anda kurulan komisyonlar vali yardımcısının
başkanlığında ildeki bakanlık temsilcilerinden oluşmaktadır. Bu
görevlilerle yeni komisyon kurmak olanaksızdır. Dışardan atanacak
görevlilerle komisyon oluşturulması ise yöreyi bilmeyen insanların
yanlış değerlendirmeler yapmasıyla sonuçlanabilecektir. Bu nedenle
mevcut komisyonları daha etkin ve verimli işletmekten başka yol
kalmamaktadır.
l Komisyonlardaki görevliler İçişleri Bakanlığı
tarafından hizmet içi eğitime tabi tutulmuş ve işleyişlerindeki
verimlilik artırılmıştır.
l Yeni bilgisayar yazılımları geliştirilerek
komisyonların etkin işleyişlerine katkı sağlanmıştır. Örneğin geliştirilen bir yazılımla mükerrer
başvuruların önüne geçilmiştir. Bu yazılım sayesinde komisyonlar
daha işin başındayken, incelemeye geçmeden önce başvuruların
elenmesi olanak dahiline girmiştir. Yine haksız kazanç temin etmek
isteyen avukatların yaptıkları başvuruların saptanarak ayıklanması
olanaklı olmuştur.
l Mevcut komisyonlar Kanunun yürürlüğe girmesinden
bu yana önemli gelişmeler göstermişler ve uzmanlaşmışlardır.
Artık başvurular çok daha kısa sürelerde sonuçlandırılabilmektedir.
l Komisyonların bu başarısı Avrupa’da da gözlenmiş
ve etkin ve verimli işleyişlerinden övgüyle söz edilmiştir.
Teklifin tümü üzerindeki bu görüşmelerden sonra
Teklif ile gerekçesi benimsenmiş ve Teklifin maddelerinin görüşülmesine
geçilmesi kararlaştırılmıştır.
Teklifin 1 inci maddesi, 5233 sayılı Kanunun geçici
1 inci maddesindeki iki yıllık süreyi dört yıla çıkarmaktadır. Oysa
5233 sayılı Kanun 27/7/2004 tarihinde yürürlüğe girmiş olup geçici
madde 26/7/2006 tarihinde uygulama dönemini tamamlamıştır. Dolayısıyla
sürenin 2 yıldan 4 yıla çıkarılması, amaçlandığı gibi yeni bir iki
yıllık süre yaratmayacaktır. Ayrıca 5442 sayılı Kanundaki başvuruların
ne zaman sonuçlandırılacağı ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır.
Öte yandan geçici bir maddedeki sürenin değiştirilmesi, uygulamada
önemli hukuksal sorunlar doğuracak niteliktedir. Bu nedenlerle
5233 sayılı Kanunun geçici maddesindeki sürenin değiştirilmesi
yerine, Kanuna yeni bir geçici madde eklenmesi kanun tekniğine
daha uygun bulunmuştur. Komisyonumuz hem kanun tekniğine uygunluğun
sağlanması, hem de Bakanlar Kuruluna süresi belirsiz bir yetki vermek
yerine birer yıllık uzatma süresi verilmesi ve böylece etkin denetimin
getirilmesi amacıyla bu doğrultuda verilen bir önergeyi kabul etmiştir.
1 inci madde Komisyonumuzca önerge doğrultusunda değiştirilerek
kabul edilmiştir.
Teklifin yürürlük ve yürütmeye ilişkin 2 ve 3 üncü
maddeleri Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurula sunulmak üzere arz olunur.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
|
Tevfik Ziyaeddin Akbulut |
Ali Sezal |
Şükrü Önder |
|
|
|
Tekirdağ |
Kahramanmaraş |
Yalova |
|
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
|
Sinan Özkan |
Ali Küçükaydın |
Şevket Gürsoy |
|
|
|
Kastamonu |
Adana |
Adıyaman |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
|
Nur Doğan Topaloğlu |
Şevket Orhan |
Ali Yüksel Kavuştu |
|
|
|
|
|
Çorum |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
|
Muharrem Tozçöken |
Recep Koral |
Sıdıka Sarıbekir |
|
|
|
Eskişehir |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
|
Hakkı Ülkü |
Mehmet S. Kesimoğlu |
Ali Oksal |
|
|
|
İzmir |
Kırklareli |
Mersin |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
|
Seracettin Karayağız |
Nurettin Sözen |
Mehmet Kartal |
|
|
|
Muş |
Sivas |
Van |
|
|
|
Üye |
Üye |
|
|
|
|
Mehmet Çiçek |
Nadir Saraç |
|
|
|
|
Yozgat |
Zonguldak |
|
|
DİYARBAKIR MİLLETVEKİLİ OSMAN ASLAN’IN TEKLİFİ
TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELEDEN DOĞAN
ZARARLARIN KARŞILANMASI HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 17/7/2004 tarihli ve 5233 sayılı Terör ve Terörle
Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanunun geçici
1 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu maddeye göre yapılan başvurular, başvuru tarihinden
itibaren dört yıl içinde sonuçlandırılır. Bu süre görülen lüzum üzerine
Bakanlar Kurulu kararıyla uzatılabilir.”
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELEDEN DOĞAN
ZARARLARIN KARŞILANMASI HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 17/7/2004 tarihli ve 5233 sayılı Terör ve Terörle
Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanuna aşağıdaki
geçici madde eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 3- Bu Kanunun geçici 1 inci maddesi
ve bu Kanuna 28/12/2005 tarihli ve 5442 sayılı Kanunla eklenen geçici
1 inci madde gereğince yapılan başvuruların sonuçlandırılma süresi,
maddelerde öngörülen sonuçlandırılma süresinin bitiminden itibaren
bir yıl uzatılmıştır. Bu sürenin de bitmesi ve başvuruların sonuçlandırılamamış
olması halinde, Bakanlar Kurulu bu süreyi her defasında bir yılı
aşmamak üzere uzatabilir.
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.