Dönem: 22 Yasama Yılı: 4

TBMM (S. Sayısı: 1004)

Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekili Salih Kapusuz, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Hatay Milletvekili Sadullah Ergin, İstanbul Milletvekili İrfan Gündüz, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ile 219 Milletvekilinin; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/585)

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifimiz ekte sunulmuştur.

Gereğini arz ederiz.

Salih Kapusuz	İrfan Gündüz	Sadullah Ergin
Ankara	İstanbul	Hatay
Eyüp Fatsa	Faruk Çelik	Atilla Başoğlu
Ordu	Bursa	Adana
Abdullah Çalışkan	Recep Garip	Vahit Kirişci
Adana	Adana	Adana
Ali Küçükaydın	Abdullah Torun	Ziyaettin Yağcı
Adana	Adana	Adana
Mahmut Göksu	Fehmi Hüsrev Kutlu	Mehmet Özyol
Adıyaman	Adıyaman	Adıyaman
Ahmet Faruk Ünsal	İbrahim Hakkı Aşkar	Ahmet Koca
Adıyaman	Afyonkarahisar	Afyonkarahisar
Ramazan Toprak	Hamza Albayrak	Akif Gülle
Aksaray	Amasya	Amasya
Ali Babacan	Reha Denemeç	Telat Karapınar
Ankara	Ankara	Ankara
Faruk Koca	Mehmet Zekai Özcan	Remziye Öztoprak
Ankara	Ankara	Ankara
Nur Doğan Topaloğlu	Mustafa Tuna	Mustafa Said Yazıcıoğlu
Ankara	Ankara	Ankara
Osman Akman	Fikret Badazlı	Mevlüt Çavuşoğlu
Antalya	Antalya	Antalya
Mehmet Dülger	Burhan Kılıç	Orhan Yıldız
Antalya	Antalya	Artvin
Ahmet Ertürk	Ali Aydınlıoğlu	İsmail Özgün
Aydın	Balıkesir	Balıkesir
Ali Osman Sali	Mehmet Asım Kulak	Ahmet İnal
Balıkesir	Bartın	Batman
Memet Ali Suçin	Fetani Battal	Feyzi Berdibek
Batman	Bayburt	Bingöl
Abdurrahim Aksoy	Vahit Kiler	Yüksel Coşkunyürek
Bitlis	Bitlis	Bolu
Mehmet Güner	Mehmet Alp	Bayram Özçelik
Bolu	Burdur	Burdur
Faruk Anbarcıoğlu	Zafer Hıdıroğlu	Mehmet Altan Karapaşaoğlu
Bursa	Bursa	Bursa
Niyazi Pakyürek	Mehmet Daniş	İbrahim Köşdere
Bursa	Çanakkale	Çanakkale
Tevfik Akbak	İsmail Ericekli	Hikmet Özdemir
Çankırı	Çankırı	Çankırı
Agah Kafkas	Ali Yüksel Kavuştu	Muzaffer Külcü
Çorum	Çorum	Çorum
Murat Yıldırım	Mehmet Salih Erdoğan	Aziz Akgül
Çorum	Denizli	Diyarbakır
Osman Aslan	Mehmet Mehdi Eker	Ali İhsan Merdanoğlu
Diyarbakır	Diyarbakır	Diyarbakır
Cavit Torun	Mehmet Fehmi Uyanık	İrfan Riza Yazıcıoğlu
Diyarbakır	Diyarbakır	Diyarbakır
Fahri Çakır	Ali Ayağ	Mehmet Necati Çetinkaya
Düzce	Edirne	Elazığ
Zülfü Demirbağ	Şemsettin Murat	Tevhit Karakaya
Elazığ	Elazığ	Erzincan
Mustafa Nuri Akbulut	Mücahit Daloğlu	Mustafa Ilıcalı
Erzurum	Erzurum	Erzurum
Ömer Özyılmaz	Nurettin Aktaş	Mahmut Durdu
Erzurum	Gaziantep	Gaziantep
Mehmet Sarı	Ahmet Uzer	Hasan Aydın
Gaziantep	Gaziantep	Giresun
Adem Tatlı	Sabri Varan	Mustafa Zeydan
Giresun	Gümüşhane	Hakkâri
Fuat Geçen	Mehmet Soydan	İsmail Soylu
Hatay	Hatay	Hatay
Mehmet Emin Murat Bilgiç	Recep Özel	Mehmet Mustafa Açıkalın
Isparta	Isparta	İstanbul
İlhan Albayrak	Tayyar Altıkulaç	Mustafa Ataş
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Azmi Ateş	Lokman Ayva	Egemen Bağış
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Mustafa Baş	Yahya Baş	Nusret Bayraktar
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Hüseyin Besli	Alaattin Büyükkaya	Nimet Çubukçu
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Mehmet Beyazıt Denizolgun	Ekrem Erdem	Ali İbiş
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Halide İncekara	Ünal Kacır	Hüseyin Kansu
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Cengiz Kaptanoğlu	Muharrem Karslı	Burhan Kuzu
İstanbul	İstanbul	İstanbul
İnci Özdemir	Mehmet Sekmen	İdris Naim Şahin
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Gülseren Topuz	Binali Yıldırım	Tevfik Ensari
İstanbul	İstanbul	İzmir
Nükhet Hotar Göksel	İsmail Katmerci	Fatih Arıkan
İzmir	İzmir	Kahramanmaraş
Mehmet Ali Bulut	Avni Doğan	Nevzat Pakdil
Kahramanmaraş	Kahramanmaraş	Kahramanmaraş
Ali Sezal	Mehmet Yılmazcan	Hasan Bilir
Kahramanmaraş	Kahramanmaraş	Karabük
Ali Öğüten	Sinan Özkan	Musa Sıvacıoğlu
Karabük	Kastamonu	Kastamonu
Adem Baştürk	Mustafa Duru	Niyazi Özcan
Kayseri	Kayseri	Kayseri
Veli Kaya	Vahit Erdem	Murat Yılmazer
Kayseri	Kırıkkale	Kırıkkale
Ahmet Gökhan Sarıçam	Mikail Arslan	Hacı Turan
Kırklareli	Kırşehir	Kırşehir
Eyüp Ayar	Muzaffer Baştopçu	Nihat Ergün
Kocaeli	Kocaeli	Kocaeli
Hasan Angı	Muharrem Candan	Remzi Çetin
Konya	Konya	Konya
Abdullah Çetinkaya	Orhan Erdem	Sami Güçlü
Konya	Konya	Konya
Mehmet Kılıç	Kerim Özkul	Harun Tüfekci
Konya	Konya	Konya
Mustafa Ünaldı	Abdullah Erdem Cantimur	Alaettin Güven
Konya	Kütahya	Kütahya
Hüsnü Ordu	İsmail Bilen	Mehmet Çerçi
Kütahya	Manisa	Manisa
Hakan Taşçı	Süleyman Turgut	Selahattin Dağ
Manisa	Mardin	Mardin
Nihat Eri	Mehmet Beşir Hamidi	Saffet Benli
Mardin	Mardin	Mersin
Orhan Seyfi Terzibaşıoğlu	Seracettin Karayağız	Mehmet Elkatmış
Muğla	Muş	Nevşehir
Rıtvan Köybaşı	Erdoğan Özegen	Cemal Uysal
Nevşehir	Niğde	Ordu
Durdu Mehmet Kastal	Mehmet Sarı	Şükrü Ünal
Osmaniye	Osmaniye	Osmaniye
Hasan Ali Çelik	Süleyman Gündüz	Ayhan Sefer Üstün
Sakarya	Sakarya	Sakarya
Recep Yıldırım	Mustafa Çakır	Suat Kılıç
Sakarya	Samsun	Samsun
Mehmet Kurt	Musa Uzunkaya	Ahmet Yeni
Samsun	Samsun	Samsun
Recep Tayyip Erdoğan	Öner Gülyeşil	Cahit Can
Siirt	Siirt	Sinop
Mustafa Öztürk	Osman Kılıç	Ömer Kulaksız
Sinop	Sivas	Sivas
Orhan Taş	Selami Uzun	Zülfikar İzol
Sivas	Sivas	Şanlıurfa
Mehmet Atilla Maraş	Mehmet Özlek	Abdurrahman Müfit Yetkin
Şanlıurfa	Şanlıurfa	Şanlıurfa
İbrahim Hakkı Birlik	Abdullah Veli Seyda	Tevfik Ziyaeddin Akbulut
Şırnak	Şırnak	Tekirdağ
Zeyid Aslan	Mehmet Ergün Dağcıoğlu	Resul Tosun
Tokat	Tokat	Tokat
Asım Aykan	Cevdet Erdöl	Kemalettin Göktaş
Trabzon	Trabzon	Trabzon
Faruk Özak	Ahmet Çağlayan	Alim Tunç
Trabzon	Uşak	Uşak
Maliki Ejder Arvas	Hacı Biner	Yekta Haydaroğlu
Van	Van	Van
Cüneyt Karabıyık	Halil Kaya	İlyas Arslan
Van	Van	Yozgat
Bekir Bozdağ	Mehmet Çiçek	Mehmet Yaşar Öztürk
Yozgat	Yozgat	Yozgat
Fazlı Erdoğan	Köksal Toptan	Polat Türkmen
Zonguldak	Zonguldak	Zonguldak
Mevlüt Akgün	Mehmet Ceylan
Karaman	Karabük

GENEL GEREKÇE

Türk kamu mali yönetim ve kontrol sisteminin uluslararası standartlar ve Avrupa Birliği müktesebatına uyumunu sağlamak üzere mevzuat değişikliği çalışmaları devam etmektedir. Bu çerçevede mali yönetim ve kontrol sistemimizi yeniden düzenleyen 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanun ile uluslararası standartlar ve Avrupa Birliği müktesebatı ile uyumlu yeni bir bütçe kapsamı benimsenmek suretiyle Parlamentonun bütçe hakkının güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Parlamentoya sunulacak bütçenin kapsamına genel bütçenin yanı sıra özel bütçeli idareler ve düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçelerinin tamamı dahil edilmiştir. Bu kapsamda katma bütçeler, idarelerin gelir ve yönetim yapıları dikkate alınmak suretiyle genel bütçeli idareler ve özel bütçeli idarelere dahil edilmiştir. Buna göre genel bütçeli idareler, özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumların toplamından oluşan Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu tasarısı hazırlanarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulacaktır.

Bu yaklaşım çerçevesinde Anayasamızın konu ile ilgili hükümlerinde gerekli uyumun sağlanması amacıyla değişiklik yapılması öngörülmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1.- Anayasamızın 130 uncu maddesinde yer alan “genel ve katma bütçelerin” ibaresi yeni bütçe kapsamı çerçevesinde “merkezi yönetim bütçesinin” şeklinde değiştirilmektedir.

Madde 2.- Anayasamızın 160 ıncı maddesinde “genel ve katma bütçeli dairelerin” ibaresi “kanunla belirlenen genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin” şeklinde değiştirilmektedir. Bu suretle hem yeni bütçe kapsamına uyum sağlanmakta hem de Sayıştayın denetim kapsamı genişletilmektedir.

Madde 3.- Anayasamızın 161 inci maddesinin ikinci fıkrası yeniden düzenlenmek suretiyle, bütçenin hazırlanması, uygulanması ve kontrolüne ilişkin süreç güçlendirilmektedir.

Madde 4.- Anayasamızın 162 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “genel ve katma bütçe tasarıları” ibaresi “merkezi yönetim bütçe tasarısı” şeklinde değiştirilerek uluslararası standartlar ve Avrupa Birliği müktesebatına uygun olarak tanımlanan yeni bütçe kapsamına uyum sağlanmaktadır.

Ayrıca maddenin dördüncü fıkrası yeniden düzenlenerek bu fıkrada yer alan “katma bütçeler” ibaresi çıkarılmakta ve kamu idarelerinin bütçelerinin gelir ve gider toplamları üzerinden oylanması yönünde düzenleme yapılmaktadır.

Madde 5.- Anayasamızın 163 üncü maddesinde yer alan “genel ve katma bütçelerle” ibaresi “merkezi yönetim büçesiyle” şeklinde değiştirilerek uluslararası standartlar ve Avrupa Birliği müktesebatına uygun olarak tanımlanan yeni bütçe kapsamına uyum sağlanmaktadır.

Madde 6.- Yürürlük maddesidir.

Anayasa Komisyonu Raporu

Türkiye BüyükMillet Meclisi

Anayasa Komisyonu

Esas No.: 2/585 21.10.2005

Karar No.: 1

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Başkanlıkça, 19.10.2005 tarihinde esas komisyon olarak Anayasa Komisyonuna havale edilen "Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekili Salih Kapusuz, İstanbul Milletvekili İrfan Gündüz, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Hatay Milletvekili Sadullah Ergin, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ile 219 Milletvekilinin; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/585) ", Komisyonumuzun 21.10.2005 tarihli toplantısında görüşülmüştür.

Toplantımıza Maliye Bakanlığı Müsteşarı ve diğer yetkililer katılmışlardır.

Teklif ile; Türk kamu mali yönetim ve kontrol sisteminin Avrupa Birliği müktesebatına uyumunu sağlamak amacıyla yapılan mevzuat değişiklikleri çerçevesinde, genel bütçeli idareler, özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumların toplamından oluşan "Merkezi Yönetim Bütçesinin" hazırlanabilmesi için, Anayasamızın konu ile ilgili hükümlerinde değişiklik yapılması öngörülmektedir. 5018 sayılı "Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu" ile uluslararası standartlar ve Avrupa Birliği müktesebatına uyumlu yeni bir bütçe kapsamı benimsenmek suretiyle parlamentonun bütçe hakkının güçlendirilmesinin amaçlandığı, Teklifin gerekçesinde ifade edilmektedir. Bu bağlamda bütçenin kapsamına özel bütçeli idarelerle, düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçelerinin tamamı dahil edilmektedir.

Anayasanın Sayıştayı düzenleyen 160 ıncı Maddesinde öngörülen değişiklikle, Sayıştayın denetim kapsamı, kanunla belirlenen genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütün gelir-gider ve malları şeklinde yeniden çizilmekte ve bu suretle genişletilmektedir.

Komisyon Başkanı toplantıyı açış konuşmasında Teklif ile Anayasamızda yapılması öngörülen değişikliklerin Avrupa Birliği Müktesebatına uyum sağlamak amacıyla öngörülen, merkezi yönetim bütçesinin Anayasal çerçevesini çizen, tamamen teknik nitelikte değişiklikler olduğunu belirtmiştir. Yıllık bütçenin dünyada giderek azaldığını, öngörülen düzenlemenin uluslararası standartlara uygun hatta zorunlu bir değişiklik olduğunu ifade etmiştir.

Maliye Bakanlığı Müsteşarı Teklifi sunuş konuşmasında, son yıllarda mali alanı düzenleyen mevzuatta değişiklikler olduğunu, mali disiplin ihtiyacı ve parlamentonun denetim yetkisinin güçlendirilmesi bağlamında uluslararası gelişmeler ile Avrupa Birliği müktesebatı doğrultusunda Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çıkarıldığını belirtmiştir. Bu Kanun kapsamında, hesap verebilir, şeffaf, iç ve dış denetim mekanizmalarının etkili olduğu, performansa dayalı bütçe anlayışının hâkim kılındığı kapsamlı değişiklikler yapıldığına dikkat çekmiştir. Merkezi Yönetim Bütçesinin genel idarelerin, özel bütçeli idarelerin, düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçelerini kapsadığını, 2006 yılı Bütçesinin bu anlayışla hazırlandığını ifade etmiştir. Yeni kamu mali yönetimi yapısı, Anayasada da değişiklik yapılması zorunluluğunu doğurmuştur. Teklif bu amaca yönelik olarak hazırlanmıştır.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmelerde;

- Getirilen değişikliğin teknik nitelikte olduğu, kullanılan kavramlarda birlik sağlanmasının amaçlandığı, malî alanda çıkarılan yasalarla Anayasa arasında uyumun gerçekleştirilmesinin hedeflendiği, kontrol mekanizmasının güçlendirilmesinin öngörüldüğü, kayıt dışı ekonominin denetim ve kontrolünde önemli olacağı üyelerimizce ifade edilmiştir.Yasaların çıkarılması kadar bütçe verimliliği ve denkliği açısından uygulamanın önemine dikkat çekilmiştir.

- Anayasa değişiklik teklifinin havale tarihinden itibaren çok kısa bir süre içinde gündeme getirilmesi bazı üyelerimizce eleştirilmiş, malî alanda çıkarılan kanunlara Anayasanın uydurulmasının yanlış olduğu, öncelikle Anayasa değişikliği yapılarak kanunlarda buna uygun düzenlemeler yapılmasının doğru olacağı belirtilmiştir.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmelerden sonra maddelerine geçilmesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin; Merkezi Yönetim Bütçesine geçiş nedeniyle zorunlu olarak yapılması gereken ibare değişikliklerini içeren;

- Anayasanın "Yükseköğretim kurumları" kenar başlıklı 130 uncu Maddesinin sekizinci fıkrasında değişiklik öngören çerçeve 1,

- Anayasanın "Sayıştay"ı düzenleyen 160 ıncı Maddesinin birinci fıkrasında değişiklik öngören çerçeve 2 nci Maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin Anayasanın "Bütçenin hazırlanması ve uygulanması"nı düzenleyen 161 inci Maddesinde değişiklik öngören çerçeve 3 üncü Maddesi ile "genel ve katma bütçeler" ibaresi "merkezi yönetim bütçesi" olarak değiştirilmekte; bütçenin hazırlanması, uygulanması yanısıra kontrolü de kanunla düzenlenecek konular kapsamına alınmaktadır. Kontrol kavramının denetimi de içeren bir kavram olduğu, bu konudaki ayrıntılı düzenlemelerin ancak yönetmeliklerle yapılabileceği sadece kanunla düzenlemenin yeterli olmayacağı 3 üncü Madde üzerindeki görüşmelerde üyelerimizce ifade edilmiştir. Bu durum teftiş yetkisinin daraltılması sonucunu doğuracaktır. Söz konusu eleştiriye cevaben Kanunla kontrolün düzenlenmesinin bu yetkiyi güçlendireceği, yönetmeliklerin bir kanuna dayanılarak çıkarıldığı belirtilmiştir. Ayrıca Anayasamızın 161 inci Maddesinin birinci fıkrasında bütçelerin yıllık olarak yapılacağı, bu ibare durduğu sürece üç yıllık bütçe hazırlanamayacağı söylenmiştir. Ancak perspektif ve hedefler üç yıllık bir süre için öngörülse dahi bütçenin yıllık olarak kabul edilip uygulanacağı belirtilmiştir. Bu Madde Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin; Anayasanın "Bütçenin görüşülmesi" kenar başlıklı 162 nci Maddesinde değişiklik öngören çerçeve 4 üncü Maddesi ile yine "genel ve katma bütçe tasarıları" ibaresi "Merkezi yönetim bütçe tasarısı" olarak değiştirilmekte; kamu idarelerinin bütçelerinin gelir ve gider toplamları üzerinden oylanması öngörülmektedir. Teklifin dördüncü maddesi ile kamu idarelerinin bütçelerinin toptan oylama esası ile kabul edileceği, bölümler üzerinde oylamanın kaldırıldığı kesin hesaplar ve genel uygunluk bildirimlerinin de toplam üzerinden hesaplanacağı dolayısıyla parlamentonun denetim yetkisinin daralacağı ve etkisizleşeceği üyelerimizce ifade edilmiştir. Bütçe 5018 sayılı Yasaya dayanılarak hazırlanmaktadır. Bütçenin görüşülme süreci hiçbir şekilde daraltılmamaktadır. Sadece Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda oylama sadeleştirilmektedir, belirsizlik ortadan kaldırılmaktadır. Bu görüşmelerden sonra Teklifin 4 üncü maddesiyle, Anayasanın 162 nci maddesinin dördüncü fıkrasında yapılması öngörülen düzenlemenin metinden çıkarılması önerilmiş, Komisyonumuzca kabul edilmemiştir. Madde Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Teklifin; Anayasanın "Bütçelerde değişiklik yapılabilme esasları" kenar başlığını taşıyan 163 üncü maddesinde değişiklik öngören çerçeve 5 inci Maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir. Bu madde ile "genel ve katma bütçelerle" ibaresi "merkezi yönetim bütçesiyle" şeklinde değiştirilmektedir.

Teklifin yürürlük ve halk oylamasına sunulmayı düzenleyen 6 ncı Maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin tümü oya sunulmuş ve Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına arz edilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Burhan Kuzu	Semiha Öyüş	Mehmet Ali Bulut
İstanbul	Aydın	Kahramanmaraş
Kâtip	Üye	Üye
Ayhan Sefer Üstün	Uğur Aksöz	İbrahim Hakkı Aşkar
Sakarya	Adana	Afyonkarahisar
	(Muhalefet şerhi ekli)
Üye	Üye	Üye
Ersönmez Yarbay	Atila Emek	Tuncay Ercenk
Ankara	Antalya	Antalya
(Muhalifim)	(Muhalefet şerhi ektedir)	(Karşı oy)
Üye	Üye	Üye
Mehmet Salih Erdoğan	Metin Kaşıkoğlu	Güldal Akşit
Denizli	Düzce	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Yılmaz Kaya	Mevlüt Akgün	Atilla Kart
İzmir	Karaman	Konya
(Muhalefet şerhi ektedir)		(Muhalefet şerhi ektedir)
Üye	Üye	Üye
Suat Kılıç	Mehmet Kurt	İlyas Sezai Önder
Samsun	Samsun	Samsun
		(Muhalefet şerhi eklidir)

MUHALEFET ŞERHİ

Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri, Ankara Milletvekili Salih Kapusuz, İstanbul Milletvekili İrfan Gündüz, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ve Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ile 219 Milletvekilinin 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkındaki Kanun Teklifine muhalifim.

Anayasa değişiklikleri, üzerinde uzun müddet çalışılması, tartışılması ve kamuoyunda farklı görüşlerin dillendirilmesi gereken bir süreci içermelidir.

17.10.2005 tarihinde söz konusu Kanun Teklifi TBMM'ne verilmiş, 4 gün sonra 21.10.2005 tarihinde Anayasa Komisyonu Teklifi görüşmek üzere toplantıya çağrılmıştır. Bu kadar kısa bir süre, Anayasa değişikliği gibi ciddi bir konunun görüşülmesi ve tartışılması için yeterli değildir.

Diğer taraftan Anayasamıza göre zorunlu olarak 2006 Bütçe Tasarısı TBMM'ne 17.10.2005 tarihinde sunulmuştur. Bütçe Tasarısı sanki Anayasa değiştirilmiş gibi TBMM' ne arz edilmiştir. Anayasa değişikliğinin yapılıp yapılmayacağı belli değildir. 2006 Bütçe Tasarısı TBMM'nin iradesine ipotek koymaktadır. Bu durum kabul edilemez. Anayasa değişikliği henüz TBMM’de görüşülmeden 17 Ekimde görüşme süreci başlayan Bütçe Yasa Tasarısına uydurulamaz. 2006 Bütçe Yasa Tasarısı mevcut Anayasaya göre revize edilmeli, Anayasa değişikliği yapıldıktan sonra değişikliğe uygun Bütçe Tasarısı TBMM'ne sunulmalıdır.

Anayasa bu değişiklikle 10.12.2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa uygun hale getirilmek istenmektedir. Söz konusu Kanun 22 ay önce Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 22 aydır yapılmayan Anayasa değişikliğinin 2006 Bütçe Tasarısının görüşülmeye başlaması ile birlikte gündeme getirilmesi ve Anayasa Komisyonunda görüşülmesi 2006 Bütçe Tasarısının Anayasaya uygunluğunu tartışmalı hale getirmektedir.

21.10.2005

Ersönmez Yarbay

Ankara

MUHALEFET ŞERHİ

Anayasa Komisyonu'nda 21.10.2005 günü görüşmeleri yapılan 2/585 esas sayılı yasa teklifinin çerçeve 3 ve 4. maddelerine aşağıda belirttiğimiz gerekçelerle muhalefet ediyoruz;

1- Teklifin çerçeve 3 ve 4. maddesiyle getirilen düzenlemeler, doğrudan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile ilgilidir.

5018 sayılı Kanunun 75 ve 77. maddeleriyle, 10/6. maddesinde değişiklik yapmaya yönelik olan Kanun Tasarısı TBMM Genel Kurul gündeminde beklemektedir.

Genel Kurul gündeminde beklemekte olan tasarının 10. maddesinin 23 ve 24. bendIeri, Kanunun 75 ve 77. maddelerinin 2. fıkrasında yer alan "teftiş ettirir. Bu teftişler" ibaresini, "denetletir. Bu denetimler" şeklinde değiştirmektedir. 5018 sayılı Kanunun 75 ve 77. maddelerinde; mali yönetim ve kontrol sistemlerinin tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk ve kamu zararına yönelik emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; İçişleri Bakanına ve Maliye Bakanına, yetkili denetim elemanlarına, kamu idarelerinin tüm mali yönetim ve kontrol sistemlerini, mali karar ve işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirme yetkisi verilmişti.

Bilindiği gibi; teftiş kavramı; denetim, soruşturma, yönetim ve danışmanlık fonksiyonlarının tamamını kapsayan bütüncül bir kavramdır. Kurumsal ve teknik bir anlamı vardır.

Öte yandan; kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki aktarmanın kanunla yapılmasına dair düzenlemenin ortadan kaldırılması, bu yetkinin Bütçe Kanunuyla yürütmeye verilmesi de Parlamentonun işlevini ortadan kaldıran, yetkisini daraltan ve sonuç olarak Parlamentonun bütçe yapma görevine müdahale niteliğinde olan bir tekliftir.

2- Getirilen Anayasa değişikliği teklifiyle, yukarıda sözü edilen tasarının adeta gerekçesi oluşturulmak istenilmektedir.

Teklifin 3. maddesiyle Anayasanın 161. maddesinin 2. fıkrası değiştirilmektedir. Yapılan değişiklik ile "kontrolü" ibaresi eklenmektedir. Bu kontrolün salt kanunlarla yapılmak istenilmesi, İdare'nin kendi bünyesinde ilgili teftiş kurulları aracılığıyla yapması gereken çalışmaları engelleyici bir sonuç yaratabilir. Teftiş kurullarının çalışmasını sınırlandırabilir. Bu kontrollerin sadece yasayla yapılması, birtakım kurumların devre dışı bırakılmak istenilmesi, bütçenin denetim ve kontrolünü sınırlayan bir unsurdur.

Keza, teklifin 4. maddesiyle de Anayasanın 162. maddesinin 4. fıkrasında yapılmak istenilen değişiklik de hukuka ve Anayasaya aykırı niteliktedir. Daha önceki Anayasa hükmüne göre, bütçeler "bölümler" halinde oylanır iken, yapılan değişiklik ile, bütçelerin "gelir ve gider toplamları" üzerinden oylanması hükme bağlanmaktadır.

Değişiklik kabul edilirse, bütçeler, bölümler itibariyle (birinci düzey fonksiyonel sınıflandırmaya göre) değil, kamu idare bütçelerinin gelir ve gider toplamları üzerinden oylanacaktır.

Yapılmak istenilen bu değişiklik ile, kamu idarelerinin 10 adet birinci düzey fonksiyonunda oylanan bütçeleri, toptan oylama ile kabul edilmek istenilmektedir. Böylece mevcut uygulama, yasal ve anayasal düzeyde daha da geri götürülmektedir.

Öte yandan, genel uygunluk bildirimleri ve kesin hesap kanun tasarıları bugüne kadar bütçelerin tabi oldukları prosedüre paralel biçimde hazırlandığı için, bu Anayasa değişikliği kabul edilirse, genel uygunluk bildirimleri ve kesin hesaplarla kamu idarelerinin gelir ve gider toplamları üzerinden hazırlanacaktır. Genel uygunluk bildirimlerinin ve kesin hesapların bu şekilde hazırlanması, Parlamentonun bütçeyle ilgili yetkisini büyük ölçüde azaltacaktır. Bilindiği gibi, artık kesin hesaplar ve genel uygunluk bildirimleri en az bütçe kadar önemli hale gelmiştir. Çünkü, Parlamento, yürütme organına verdiği yetkinin nasıl kullanıldığı konusunda sadece kesin hesap kanun tasarıları ve genel uygunluk bildirimleri aracılığı ile güvence sağlayabilir.

Bu uygulamayla, Parlamento, yürütme organına yetkisini, kurumların sundukları hizmetler üzerinden değil, kurumun toplam gelir gider büyüklüğü üzerinden devretmiş olmaktadır.

Yetki devri, daha genel büyüklükler üzerinden olduğu için, bu uygulama, Parlamentonun bütçe hakkını etkin kullanmasını engelleyecektir. Parlamentonun bütçe yapma hakkını etkin kullanması açısından kuruluş bütçelerinde bakması gereken - oylaması gereken - asıl konu, kuruluşun sunmakla yükümlü olduğu kamu hizmetleri ve bu hizmete ilişkin amaç ve önceliklerini gösteren hizmet programlarıdır.

Açıkladığımız gerekçelerle teklifin 3 ve 4. maddelerine muhalefet ediyoruz. Bu gerekçelerimiz doğrultusunda düzenleme yapılması gerektiği düşüncesindeyiz. Keyfiyet saygıyla sunulur.

		21.10.2005
Uğur Aksöz	Atila Emek	Tuncay Ercenk
Adana	Antalya	Antalya
Atilla Kart	Yılmaz Kaya	İlyas Sezai Önder
Konya	İzmir	Samsun

ADALET VE KALKINMA PARTİSİ GRUP BAŞKANVEKİLLERİ ANKARA MİLLETVEKİLİ SALİH KAPUSUZ, BURSA MİLLETVEKİLİ FARUK ÇELİK, HATAY MİLLETVEKİLİ SADULLAH ERGİN, İSTANBUL MİLLETVEKİLİ İRFAN GÜNDÜZ, ORDU MİLLETVEKİLİ EYÜP FATSA İLE 219 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ BAZI MADDELERİNİN

DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1.- 7.11.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 130 uncu maddesinin sekizinci fıkrasında yer alan "genel ve katma bütçelerin" ibaresi "merkezi yönetim bütçesinin" şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 2.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 160 ıncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan "genel ve katma bütçeli dairelerin" ibaresi "kanunla belirlenen genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin" şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 3.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 161 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Mali yıl başlangıcı ile merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, uygulanması ve kontrolü kanunla düzenlenir."

MADDE 4.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 162 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "genel ve katma bütçe tasarıları" ibaresi "merkezi yönetim bütçe tasarısı" şeklinde, dördüncü fıkrası ise aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Genel Kurulda kamu idare bütçeleri hakkında düşüncelerini, her bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında açıklarlar. Kamu idare bütçelerinin gelir ve gider toplamları ile bunlara ilişkin değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın okunur ve oylanır.

MADDE 5.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 163 üncü maddesinde yer alan "genel ve katma bütçelerle" ibaresi "merkezi yönetim bütçesiyle" şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 6.- Bu Kanun, yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoylamasına sunulması halinde tümüyle oylanır.

ANAYASA KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ BAZI MADDELERİNİN

DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1.- Teklifin 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2.- Teklifin 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.- Teklifin 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 4.- Teklifin 4 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 5.- Teklifin 5 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 6.- Teklifin 6 ncı maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.