Dönem: 22 Yasama Yılı: 4
TBMM (S.
Sayısı: 1231)
Adana Milletvekili Atilla Başoğlu ve 5
Milletvekilinin;Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin
Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanunda
Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi ile Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî
Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Raporu (2/830)
Not: Teklif;Başkanlıkça
Plan ve Bütçe ile Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji
komisyonlarına havale edilmiştir.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Ekte sunulan Yap-İşlet
Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile
Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin
Kanun Teklifimizin kanunlaşması için gereğini arz ederiz.
|
|
Atilla Başoğlu |
Fahri Çakır |
Fatma Şahin |
|
|
Adana |
Düzce |
Gaziantep |
|
|
Mustafa Çakır |
Ahmet Rıza Acar |
Hasan Ali Çelik |
|
|
Samsun |
Aydın |
Sakarya |
GENEL GEREKÇE
19/7/1997 tarihinde yürürlüğe
giren 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin
Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun, bu
kapsamda yapılacak işlerin özel hukuk sözleşmesi ile yapılmasını amaçlamıştır.
Ancak, daha sonra Danıştay bu kanun uyarınca yapılacak sözleşmelerin imtiyaz
sözleşmesi olarak düzenlenmesi gerektiği yönünde karar vermiştir.
13/8/1999 tarihli ve 4446
sayılı Kanunla, Kanunun 1inci maddesi ile Anayasanın 47 nci maddesinde
değişiklik yapılarak, Devlet, Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından yürütülen
yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmesi ile gerçek ve tüzel
kişilere yaptırılabileceğinin kanunla düzenleneceği hükmünü getirmiştir.
Bu düzenleme ile 4283
sayılı Kanunun amacını gerçekleştirmek için Anayasada yapılan değişiklik
çerçevesinde 4283 sayılı Kanun uyarınca akdedilecek sözleşmelerin özel hukuk
sözleşmesi olarak yapılmasına imkân getirilmiştir.
4283 sayılı Kanun hükümlerine göre daha önce yapılan sözleşmelerin de özel hukuk sözleşmesi olarak yeniden düzenlemesine imkân sağlanmıştır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1- Anayasanın 47.
maddesinde 13/8/1999 tarihinde yapılan değişiklik ile, "Devlet, kamu
iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişileri tarafından yürütülen yatırım
ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleri ile gerçek veya
tüzelkişilere yaptırılabileceği veya devredilebileceği kanunla
belirlenir." hükmü getirilmiştir.
Bu değişiklikten sonra,
3996 sayılı kanunda imzalanacak sözleşmelerin özel hukuka tabi olacağına dair
açık düzenleme yapılmıştır.
4283 sayılı Kanun
kapsamında imzalanan sözleşmeler de Kanunun amacı ve öngörülen işlerin niteliği
değerlendirildiğinde özel hukuk sözleşmeleridir. Bu konuda 4283 sayılı Kanunda
açık bir düzenleme yer almadığından, yorum uyuşmazlığını bertaraf etmek
amacıyla bu düzenleme yapılmıştır.
Madde 2- Esasen kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren konu sözleşmelerin niteliksel olarak özel
hukuka tabi olmaları, sözleşmelerin imzalanmalarına olanak veren idari işlemin
üretim tesisi kurma ve işletme izni olması ve kesinleşmiş bir yargı kararı
olmayan sözleşmeler yönünden kazanılmış hakların, idari istikrar ve istimrar
ilkelerinin korunması açısından, bu düzenleme yapılmıştır.
4283 sayılı Kanunda,
sözleşmelerin özel hukuka tabi olduklarına ilişkin düzenlemeye yer verilmesi
ile birlikte, herhangi bir yorum uyuşmazlığına yol açılmaması, uyuşmazlıklara
son verilmesi ve ihtilaflı kılınmış sözleşmeler yerine, aynı hüküm ve şartlarla
imzalanacak yeni sözleşmeler ve ekleri ile, uygulamaya uyuşmazlıklardan ari
olarak yön verilmesi, böylece sözleşmeler hakkındaki yasal ve idari sorunların
aşılması, ülke ekonomisi yönünden fevkalade önem arz eden yap-işlet
projelerinin sağlıklı, verimli, düzenli ve devamlı yürümelerinin sağlanması
amacıyla ve kazanılmış hakların ihlal edilmemesi, mevcut akdi rejimin kesintiye
uğramaması, hukuki münasebette istikrarın bozulmaması da gözetilerek bu
düzenleme yapılmıştır.
4283 sayılı Kanunda
yapılan değişikliğin, ilgili diğer kanunlarda yer alan hükümlerle çelişmesinin
ve yorum uyuşmazlığı doğmasının önlenmesi ile özel yasanın öncelikle
uygulanması ilkesinin yansıtılması değerlendirilerek, bu düzenleme yapılmıştır.
Madde 3- Yürürlük
maddesidir.
Madde 4- Yürütme
maddesidir.
Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji
Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük
Millet Meclisi
Sanayi, Ticaret,
Enerji, Tabiî Kaynaklar,
Bilgi ve
Teknoloji Komisyonu
Esas
No.: 2/830 29/6/2006
Karar
No.: 61
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Başkanlığınız tarafından
27/6/2006 tarihinde tali komisyon olarak Plan ve Bütçe Komisyonuna esas
komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen "Adana Milletvekili Atilla
BAŞOĞLU ve 5 Milletvekilinin Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim
Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi
Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi",
Komisyonumuzun 29/6/2006 tarihinde Hükümeti temsilen Enerji ve Tabiî Kaynaklar
Bakanı M. Hilmi GÜLER ile Maliye Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı,
Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. Genel Müdürlüğü, Boru Hatları ile
Petrol Taşıma A.Ş. Genel Müdürlüğü ile ilgili sivil toplum kuruluşları
temsilcilerinin katılımlarıyla yaptığı 44 üncü birleşiminde incelenip
görüşülmüştür.
1996 yılında Enerji ve
Tabiî Kaynaklar Bakanlığı tarafından alınan karar gereği olarak ülkemizin
enerji ihtiyacını karşılamak üzere Yap-İşlet modeli ile santrallerin yapımı
öngörülmüş ve 1997 yılında çıkarılan 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik
Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının
Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile ilgili yönetmelikler çerçevesinde 1997 yılında
mülga Türkiye Elektrik A.Ş. tarafından yapılan ihale sonucunda 5 santral
sözleşmesi yapılmış ve santraller 2002-2004 yılları arasında işletmeye
alınmıştır. Bu santraller için yapılan sözleşmeler gereği; doğal gaz
santrallerine gaz temini için BOTAŞ ile şirketler arasında doğal gaz satış
anlaşmaları imzalanmış, santrallerde üretilen enerji sözleşmelerde belirlenmiş
tarifeler üzerinden TETAŞ tarafından satın alınmakta ve TETAŞ'ın ödemeleri
verilen hazine garantisi ile garanti altına alınmış bulunmaktadır. Kamu
İşletmeciliğini Geliştirme Merkezi Vakfı (KİGEM) tarafından 1998 yılında 4
doğal gaz santrali için açılan dava sonucu idari mahkeme davaları ehliyet
yönünden reddetmiş, bunun üzerine KİGEM tarafından 3 santral için Danıştay'a
temyiz yoluna başvurulmuş ve Danıştay İzmir, Adapazarı ve Ankara santrallerinin
sözleşmeleri için, söz konusu santrallere ait sözleşmelerin kamu imtiyaz
sözleşmelerinden olduğu ve bu nedenle sözleşmelerin imzalandığı tarihte
yürürlükte olan mevzuat gereği Danıştay incelemesinden geçirilmesi gerektiği
gerekçesiyle, yürütmenin durdurulması kararı vermiştir.
Tasarı ve gerekçesi
incelendiğinde ;
- 19/7/1997 tarihinde
yürürlüğe giren 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim
Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi
Hakkında Kanunun yapılacak işlerin özel hukuk sözleşmesi ile yapılmasını
amaçladığı,
- 13/8/1999 tarihli ve
4446 sayılı Kanun ile Anayasanın 47 nci maddesinde değişiklik yapılarak,
Devlet, Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden
hangilerinin özel hukuk sözleşmesi ile gerçek ve tüzel kişilere
yaptırılabileceğinin kanunla düzenleneceğinin hükme bağlandığı,
- 4283 sayılı Kanun
uyarınca akdedilecek sözleşmelerin özel hukuk sözleşmesi niteliğine
kavuşmasının ve daha önce yapılan sözleşmelerin de özel hukuk sözleşmesi olarak
yeniden düzenlemesinin amaçlandığı
anlaşılmaktadır.
Tasarının geneli üzerinde
yapılan görüşmeler sırasında Hükümet tarafından;
- Danıştay kararı
sonucunda söz konusu santrallerin üretimlerinin durdurulması ve ilgili
şirketlere süre uzatımı verilmesi halinde, sözleşme gereği süre uzatım
döneminde üretilmeyen elektrik enerjisi için 2.96 Milyar $ yatırım kalemi
ödemesinin yapılması gerekeceği ve bu nedenle TETAŞ'ın finansal yapısının
olumsuz yönde etkileneceği, söz konusu bedelin TETAŞ tarafından ödenmemesi
halinde varolan hazine garantisi nedeniyle Hazinenin ödemek zorunda kalacağı,
- İlgili şirketler ile
BOTAŞ arasında 20 yıl süreli doğal gaz satış sözleşmesinin imzalandığı, söz
konusu santrallerin doğal gaz tüketimlerinin 5,97 Milyar metreküp gibi çok
yüksek düzeylerde olması nedeniyle bu tesislerdeki gaz kullanımının durması
halinde ülkemizin doğal gaz arz-talep dengesinin sarsılacağı ve BOTAŞ'ın
uluslar arası anlaşmalarda öngörülen al ya da öde taahhütlerini yerine
getirmekte zorlanacağı,
- Söz konusu santrallerin
2006 yılında toplam tüketimin % 24'ünden fazlasını karşılamakta olduğu,
santrallerin kuruluş maliyetlerinin yüksek olması ve yapım sürelerinin uzun
zaman alması nedeniyle söz konusu santrallerin devreden çıkarılması halinde
kısa vadede ikameleri mümkün olamayacağından yurt genelinde elektrik
sıkıntısının ortaya çıkacağı,
- Santrallerin
durdurulması halinde ulusal enterkonnekte sistemin çalışmasında dengesizlikler
meydana geleceği, santrallerin yer aldığı bölgelerde sanayi, turizm ve tarım
sektörlerinin olumsuz etkileneceği,
ifade edilmiştir.
Teklifin geneli üzerindeki görüşmeleri müteakiben Tasarı ve gerekçesi
Komisyonumuzca benimsenerek maddelerin görüşülmesine geçilmesi kabul
edilmiştir.
Teklifin;
- 1 inci maddesi;
teklifin 2 nci maddesinin diğer maddelerin teselsül ettirilmesi şartıyla
çıkarılması ile birlikte 2 nci maddede yer alan Geçici 2 nci maddenin 4283
sayılı Kanun kapsamında akdedilen sözleşmelerin tamamının aynı prosedüre tabi
tutularak yenilenmesi suretiyle sözleşmeyi akdeden şirketler arasındaki
eşitliğin sağlanması ve Anayasaya aykırılığın giderilmesi gayesiyle ve 4749
sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 16 ncı
maddesi dikkate alınarak Geçici 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının metinden
çıkarılması, sözleşmelerin yenilenmesi sırasındaki bürokratik işlemlerin
azaltılması suretiyle sürecin hızlı bir şekilde tamamlanabilmesini sağlamak
gayesiyle verilmiş olan hazine garantileri, mütalaa, protokol, açıklama
tutanağı, bildiri, muvafakat, taahhütnameler ve Boru Hatları ile Petrol Taşıma
A.Ş. ile ilgili üretim şirketleri arasında imzalanan doğal gaz satış
sözleşmelerinin herhangi bir işleme gerek kalmaksızın içerdiği hüküm ve
şartlarla yenilenmesinin sağlanması ve maddenin kanun tekniğine uygun olarak
yeniden düzenlenmesi suretiyle,
- 2 nci maddesi;
çıkarılması nedeniyle yürürlük maddesi olarak,
- 3 üncü maddesi; yürütme
maddesi olarak,
kabul edilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurula
sunulmak üzere, Başkanlığınıza arz olunur.
|
|
Başkanvekili |
Sözcü |
Kâtip |
|
|
Hasan Ali
Çelik |
Hasan
Angı |
Fatma
Şahin |
|
|
Sakarya |
Konya |
Gaziantep |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Atilla
Başoğlu |
Tacidar
Seyhan |
Ahmet
Rıza Acar |
|
|
Adana |
Adana |
Aydın |
|
|
|
(Muhalefet şerhim ilişiktedir) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Fahri
Çakır |
Mehmet Vedat
Yücesan |
Ahmet
Uzer |
|
|
Düzce |
Eskişehir |
Gaziantep |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
İsmail
Katmerci |
Nuri
Çilingir |
Hüseyin
Özcan |
|
|
İzmir |
Manisa |
Mersin |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Şükrü
Ünal |
Mustafa
Öztürk |
Yekta
Haydaroğlu |
|
|
Osmaniye |
Sinop |
Van |
|
|
|
Üye |
|
|
|
|
Fazlı
Erdoğan |
|
|
|
|
Zonguldak |
|
MUHALEFET
ŞERHİDİR
8/10/1998 tarihli
sözleşme gereği faaliyette bulunan Adapazarı DGKC , İzmir DGKC ve Ankara DGKC
konusunda Danıştay tarafından, Anayasanın 155 inci maddesine istinaden
kendisine verilen imtiyaz sözleşmesini inceleme görevini göz önünde bulundurarak
8/10/1998 tarihinde yapılan sözleşmelerin Danıştay onayından geçirilmemiş
olmasından dolayı yürütmeyi durdurma kararı alınmıştır.
Bu karar sonrasında
Hükümet yetkilileri Komisyon Milletvekilleri aracılığıyla Türkiye'nin bu
santrallerin üretiminin durdurulması sonucunda enerji dar boğazına gireceğini,
alternatif yatırımlar planlanmadığından bu dar boğazın 2010 yılına kadar devam
edeceğini, TETAŞ'ın ve Hazinenin sözleşme gereği üç milyar $ (dolar) tutarında
bir meblağı ödemek zorunda kalacağını, tahkime gidilse dahi davanın
kaybedileceğini, BOTAŞ'ın al ya da öde anlaşmaları gereği her yıl satamadığı
doğalgazın parasını satıcıya ödemek zorunda kalacağını ve Kamunun ÖTV ve KDV
kaybına uğramak suretiyle büyük bir zarara uğrayacağını gerekçe göstererek mevcut
Danıştay kararının uygulamasını ortadan kaldıracak bir Kanun teklifi
getirmişlerdir.
Bu teklifle yasama ve
düzenleme görevini yürüten TBMM'ni, uygulamacıların ihmali sonucu ortaya çıkan
sorunların çözümü konusunda kurtarıcı gibi görerek, acil çözümler üretmesi
konusunda vicdani sorumluluk altında bırakarak, sorun konusunda hukukî çözüme
gidilmeden, Hukuku hiçe sayacak çözüm yollarına Yasama faaliyetleri yoluyla
başvurulmuş olmasını onaylamıyoruz. Ayrıca imtiyaz sözleşmesi niteliğindeki bir
anlaşmanın özel hukuk anlaşması şekline dönüştürülerek Danıştay kararının bir
şekilde uygulanamaz durumda bırakılmasının ve kararın by-pass edilmesinin
Hukukun Üstünlüğüne ve Sürekliliğine gölge düşüreceğini belirtiyor, bu çözüm
yolunun Yargı Sistemimizde ve toplum vicdanında telafisi mümkün olmayan yaralar
açacağı kanaatini taşıyoruz.
Bu sebeplerle teklifin
tümüne muhalefet ediyorum.
Tacidar Seyhan
Adana
ADANA
MİLLETVEKİLİ ATİLLA BAŞOĞLU VE 5 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ
YAP-İŞLET MODELİ İLE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM TESİSLERİNİN KURULMASI VE İŞLETİLMESİ İLE ENERJİ SATIŞININ DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN KANUN TEKLİFİ
MADDE 1-
16.07.1997 tarihli ve 4283 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin 5 inci fıkrasından
sonra gelmek üzere, aşağıdaki 6 ncı fıkra eklenmiştir.
"Bu sözleşmeler özel
hukuk hükümlerine tabidir"
MADDE 2- 16/07/1997 tarihli ve 4283 sayılı Kanuna, aşağıdaki geçici
maddeler eklenmiştir.
"GEÇİCİ MADDE 2- Bu
kanunun 3 üncü maddesinin 6 ncı fıkrası hükmü; kesinleşmiş yargı kararı ile
iptal edilenler hariç daha önce Bakanlık tarafından bu Kanuna dayanılarak
verilmiş bulunan üretim tesisi kurma ve işletme iznine istinaden imzalanmış
sözleşmelere de, imzalanmış oldukları tarihten itibaren uygulanır."
"GEÇİCİ MADDE 3-
4283 sayılı Kanun hükümlerine göre üretim tesisi kurma ve işletme izni almış
Üretim Şirketinin bu kanunun yürürlük tarihini takip eden üç aylık süre içinde
TETAŞ'tan talep etmesi halinde, TETAŞ ve Üretim Şirketi arasında özel hukuk
hükümlerine tabi bir sözleşme imzalanır. Bu sözleşmede 4283 sayılı Kanun
Hükümlerine uygun olarak verilmiş Hazine Garantisi ve İşletme Ruhsatına esas
teşkil eden ve Hazine Garantisi ile teminat altına alınmış bulunan hüküm ve
şartlar hiçbir şekilde değiştirilemez.
TETAŞ'ın enerji alışından
kaynaklanan ödemeleri temin eden Hazine Garantisi de verildiği hüküm ve
şartları değiştirilmeksizin yenilenir.
BOTAŞ ile Üretim Şirketi
arasında imzalanmış bulunan Doğal Gaz Satış Sözleşmesi aynı hüküm ve şartlarla
yenilenir.
Yukarıdaki fıkralarda
belirtilen hüküm ve şartlarla ilgili olarak düzenlenmiş ve verilmiş olan
mütalaa, protokol, bildiri, muvafakat ve taahhütnameler de aynı hüküm ve
şartlarla yenilenir."
"GEÇİCİ MADDE 4- Bu
Kanun uyarınca Sözleşme imzalanmasında; Elektrik Piyasası Kanununun 2 nci maddesinde
öngörülen onay ve süre sınırı aranmaz.
Bu Kanun kapsamında
Hazine Garantisinin verilmesinde, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve 4749
sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve buna
bağlı Yönetmelik hükümleri uygulanmaz."
MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
SANAYİ, TİCARET, ENERJİ, TABİÎ KAYNAKLAR, BİLGİ VE TEKNOLOJİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN
YAP-İŞLET MODELİ İLE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM
TESİSLERİNİN KURULMASI VE İŞLETİLMESİ İLE ENERJİ SATIŞININ DÜZENLENMESİ
HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 16/07/1997 tarihli ve 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanunun;
a) 3 üncü maddesinin beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere altıncı fıkra olarak aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Bu sözleşmeler özel hukuk hükümlerine tabidir"
b) Geçici 1 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
"GEÇİCİ MADDE 2- Bu maddenin yürürlük tarihini takip eden üç aylık süre içerisinde daha önce bu Kanun hükümlerine göre üretim tesisi kurma ve işletme izni almış üretim şirketlerinin Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.'a başvurması üzerine, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. ile üretim şirketi arasında, önceden imzalanmış sözleşmenin yerine geçmek üzere aynı hüküm ve şartları ihtiva eden özel hukuk hükümlerine tabi sözleşme imzalanır. Bu durumda bu Kanun hükümlerine göre daha önce imzalanmış sözleşmeler ile ilgili olarak; verilmiş olan hazine garantileri, mütalaa, protokol, açıklama tutanağı, bildiri, muvafakat,taahhütnameler ve Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. ile ilgili üretim şirketleri arasında imzalanan doğal gaz satış sözleşmeleri herhangi bir işleme gerek kalmaksızın içerdiği hüküm ve şartlarla yenilenmiş sayılır.
Bu madde uyarınca imzalanan sözleşmeler için 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 2 nci maddesinde yer alan onay ve süreye ilişkin hükümler uygulanmaz.”
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.