Dönem: 22 Yasama Yılı: 5
TBMM (S. Sayısı:
1377)
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü İş Konseyi
Uluslararası Sekretaryasının Türkiye’de Yararlanacağı Ayrıcalıklar,
Bağışıklıklar ve Kolaylıklara Dair Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyonu Raporu
(1/1306)
Not: Tasarı Başkanlıkça; Plan ve Bütçe ile Dışişleri
komisyonlarına havale edilmiştir.
T.C.
Başbakanlık 12.2.2007
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-1326/607
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Dışişleri
Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca
5/2/2007 tarihinde kararlaştırılan “Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü İş
Konseyi Uluslararası Sekretaryasının Türkiye’de Yararlanacağı Ayrıcalıklar,
Bağışıklıklar ve Kolaylıklara Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini
arz ederim.
Recep
Tayyip Erdoğan
Başbakan
GENEL GEREKÇE
Karadeniz Ekonomik
İşbirliği Örgütü (KEİ) İş Konseyi, KEİ üyesi ülkelerin özel sektörleri arasında
işbirliğini geliştirmek, işadamlarının KEİ faaliyetlerine katkı ve
katılımlarını sağlamak, böylece KEİ'nin
amaçlarına ulaşmasına yardımcı olmak üzere 1992 yılında ülkemizin öncülüğünde
kurulmuştur. İş Konseyine KEİ ülkelerinin ticaret ve sanayi odaları çatı
kuruluşları üyedir. Türkiye'yi ise, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) temsil
etmektedir. İş Konseyi'nin kendi tüzüğü ve uluslararası tüzel kişiliği
bulunmaktadır. Odak noktası küçük ve orta ölçekli işletmelerdir (KOBİ'ler).
KEİ İş Konseyi, KEİ Şartı'nın 7. Bölümünde, KEİ "bağlı
kuruluşları" arasında sayılmış ve Şartın 21 inci maddesinde de, KEİ'ye üye
devletlerin iş çevrelerinden oluşan, hükümetler-dışı örgüt olarak
tanımlanmıştır.
KEİ İş Konseyi
Uluslararası Sekretaryası halen İstanbul'daki KEİ Uluslararası Daimi
Sekretaryası merkezinde faaliyet göstermektedir. 2'si Türk, 2'si yabancı
uyruklu 4 çalışanı bulunmaktadır. KEİ İş Konseyi Uluslararası Sekretaryası,
öncüsü olduğumuz Karadeniz Ekonomik İşbirliği'ne katkıları ve merkezinin Türkiye'de
bulunması nedeniyle ülkemiz tarafından desteklenmektedir.
KEİ'nin bağlı
kuruluşu olduğu ve KEİ Sekretaryası binasında faaliyet gösterdiği cihetle, KEİ
İş Konseyi Uluslararası Sekretaryası, KEİ'ye tanınan bağışıklık ve
ayrıcalıklardan dolaylı olarak yararlanmakta, çalışanları KEİ Sekretaryası
mensubu gibi işlem görmekte ve buna göre kimlik almaktadırlar. Oysa, KEİ İş
Konseyi Uluslararası Sekretaryası, KEİ Daimi Sekretaryasından farklı bir
kuruluş olup, çalışanlarının KEİ Daimi Sekretaryasının yararlandığı ayrıcalık
ve bağışıklıklardan yararlanması mevcut hukuksal düzenlemelerde
öngörülmemektedir. Halihazırda, KEİ İş Konseyi Uluslararası Sekretaryasının
ülkemizdeki statüsü konusunda hukuki bir boşluk bulunmaktadır.
Mevcut durumu düzeltmek ve KEİ İş Konseyi Uluslararası
Sekretaryasına ülkemizde tüzel kişilik tanımak üzere, Karadeniz Ekonomik
İşbirliği Uluslararası Sekretaryası ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği
Parlamenterler Asamblesi Uluslararası Sekretaryasının Türkiye'de yararlanacağı
ayrıcalıklar, bağışıklıklar ve kolaylıkları düzenleyen, 20/1/1994 tarihli ve
3964 sayılı Kanun benzeri bir düzenleme yapılmaktadır. Böylece, hem KEİ İş
Konseyi Uluslararası Sekretaryasının ülkemizdeki statüsü konusundaki kanuni
boşluk ortadan kaldırılmış olacak, hem de KEİ İş Konseyi Uluslararası
Sekretaryasına ülkemizdeki faaliyetlerini kolaylaştıracak tüzel kişilik
tanınmış olacaktır.
Türk özel
sektörünün dinamik ve gelişmiş niteliği, ülkesel ve bölgesel kalkınmada
KOBİ'lere verdiğimiz önem, işadamları arasındaki doğrudan temaslar ve ortak yatırımların ekonomimize
yararları bağlamında, KEİ İş Konseyi Uluslararası Sekretaryasının
desteklenmesi, bu amaçla ayrı bir tüzel kişiliğe sahip kılınması ve bunun
gerektirdiği ayrıcalık ve bağışıklıkların tanınması ulusal çıkar ve
politikalarımızla da bağdaşmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1- Madde ile, KEİ İş Konseyi Uluslararası
Sekretaryasına görevlerini yerine getirebilmesi, kendi adına resmi dairelerde,
adli organlarda ve mali kuruluşlarda işlemler yapabilmesi, taşınır ve taşınmaz
mal edinebilmesi için tüzel kişilik tanınmaktadır.
Madde 2- Madde ile, KEİ İş Konseyi Uluslararası
Sekretaryası çalışanlarının yararlanacağı ve esasen uluslararası kuruluşların sekretaryalarındaki görevlilere
mutat olarak tanınmakta olan haklar düzenlenmektedir.
Türkiye, ülkemizde yerleşik uluslararası kuruluşların
sekretaryalarındaki görevlilerin tabi olacağı rejimi belirlerken 13 Şubat 1946 tarihli Birleşmiş
Milletlerin Ayrıcalık ve Muafiyetlerine Dair Sözleşmeyi temel almaktadır. KEİ
İş Konseyi Uluslararası Sekretaryası için de bu yol izlenmektedir. Bu amaçla
3964 sayılı Karadeniz Ekonomik İşbirliği Uluslararası Sekretaryası ile
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi Uluslararası Sekretaryasının
Türkiye'de Yararlanacağı Ayrıcalıklar, Bağışıklıklar ve Kolaylıklara Dair Kanun
ile 4528 sayılı D-8 Uluslararası İcra Direktörlüğünün Türkiye'de Yararlanacağı
Ayrıcalıklar, Bağışıklıklar ve Kolaylıklara Dair Kanunun ilgili maddesi esas
alınmakta, ancak İş Konseyinin hükümetler-dışı uluslararası örgüt niteliği
dolayısıyla daha kısıtlayıcı bir düzenleme yapılmaktadır. Bir başka deyişle,
yargı bağışıklığı, bina, arşiv ve haberleşme
dokunulmazlığı tanınmamaktadır. Bu çerçevede, birinci fıkra ile; KEİ İş
Konseyi Uluslararası Sekretaryası 13 Şubat 1946 tarihli Birleşmiş Milletler
Ayrıcalıklar ve Muafiyetlerine Dair Sözleşmenin sadece I inci maddesi ile II
nci maddesinin 5, 7 ve 8 inci bent hükümlerinden yararlandırılmaktadır.
1946 tarihli BM Sözleşmesinin I inci maddesi ile II nci
maddesinin 5, 7 ve 8 inci bent hükümleri şöyledir:
"Birleşmiş Milletlerin Ayrıcalık ve Muafiyetlerine
Dair Sözleşme
Birleşmiş Milletler Asamblesi tarafından 13 Şubat 1946
tarihinde kabul edilmiştir.
Madde - I
Tüzelkişilik
1 inci Bent-Birleşmiş Milletler Kurulu, tüzelkişiliğe
maliktir.
a) Anlaşmalar yapmaya,
b) Taşınır ve taşınmaz malları almaya ve satmaya,
c) Dâva açmaya,
yeterliği vardır.
Madde -II
Mallar, sermayeler ve alacaklar
5 inci Bent - Hiçbir akçalı denetleme, düzenleme ve
moratoryuma bağlı olmaksızın:
a) Kurul her türlü sermaye, altın veya dövizi elinde
tutabilir ve her nevi para üzerine hesaba malik olabilir.
b) Kurul, alacaklarını, altın veya dövizi bir memleketten
diğerine veya bir memleket dâhilinde serbestçe taşıyabilir ve elindeki her nevi
dövizi her nevi başka paraya çevirebilir.
7 nci Bent - Birleşmiş Milletler Kurulunun alacak, gelir
ve sair malları:
a) Bütün vasıtasız vergilerden muaftır. Bununla beraber şurası mukarrerdir ki, Kurul, sadece
kamu menfaatlerine mahsus hizmetlerin bedellerinden fazla olmayan vergilerden
muafiyet istemeyecektir.
b) Birleşmiş Milletler Kurulunun resmî faaliyeti için
lüzumlu eşya, ithalat veya ihracat kısıntı ve yasakları ile her nevi gümrük
vergisinden muaftır. Bununla beraber, şurası mukarrerdir ki, bu şekilde gümrüksüz ve resimsiz olarak sokulan eşya
ithal edildiği memlekette satılamayacaktır, meğer ki satış bu memleketin
Hükümetince kabul edilmiş şartlar altında yapılmış olsun.
c) Kurulun yayınları ithalât ve ihracat yasakları ve
kısıntıları ile her nevi gümrük vergisinden muaftır.
8 inci Bent- Birleşmiş Milletler Kurulu, prensip
itibariyle, taşınır ve taşınmaz malların fiyatları içine giren satış resimleri
ile istihlâk vergisinden muafiyet isteğinde bulunmayacaksa da resmî istimali
için yapacağı ve fiyatında bu nevi vergi ve resimlerin dâhil bulunduğu önemli
alımlarda üyeler mümkün oldukça bu vergi ve resimlerin indirilmesi veya geri
verilmesi için uygun idari tedbirleri alacaklardır."
2 nci maddenin ikinci fıkrası ile; KEİ İş Konseyi Uluslararası Sekretaryası çalışanları
1946 BM Sözleşmesi V inci maddesinin 18, 20 ve 21 inci bentlerine tabi
kılınmaktadır.
1946 BM Sözleşmesinin V inci maddesinin 18, 20 ve 21 inci bent hükümleri şöyledir;
"18 inci Bent - Birleşmiş Milletler Kurulu
memurları:
a) Resmî sıfatla, söz ve yazıları da dâhil olduğu halde,
gösterdikleri çalışma hususunda adli
muafiyetten faydalanacaklardır.
b) Birleşmiş Milletler Kurulu tarafından ödenen ücret ve
maaş üzerinde her türlü vergiden muaf tutulacaklardır.
c) Millî hizmetle ilgili her türlü ödevden muaf tutulacaklardır.
d) Kendileri, eşleri ve bakmakla yükümlü oldukları aile
üyeleri, göçmenliği kısan tedbirlerle,
yabancıların kayıt işlemlerine bağlı olmayacaklardır.
e) Kambiyo kolaylıklarından, ilgili hükümet yanında
akredite bulunan diplomatik mümessilliklerin eşit derecedeki memurlarının
ayrıcalıkları kadar faydalanırlar.
f) Kendileri, eşleri ve bakmakla yükümlü oldukları aile
üyeleri, milletlerarası buhran zamanlarında diplomasi memurlarına tanınmış
bulunan memlekete dönüş kolaylıklarından faydalanacaklardır.
g) Görevlerine yeni başlayacakları memlekete eşya ve
mobilyalarını gümrüksüz ve resimsiz olarak sokmak hakkından faydalanacaklardır.
20 nci Bent - Ayrıcalık ve muafiyetler sadece Birleşmiş
Milletlerin yararına olmak üzere memurlara tanınmış olup onların şahsi
menfaatleri için verilmiş değildir. Genel Sekreter, kendi görüşüne göre,
muafiyetin, adaletin yerine getirilmesine engel olduğu veya uğrunda tanındığı amaca zarar gelmeksizin
kaldırılabileceği düşüncesinde bulunduğu bütün hallerde bir memurun muafiyetini
kaldırabilecek ve bunu yapmakla ödevli olacaktır. Umumi Kâtip hakkında
muafiyeti kaldırmak kararını vermeye Güvenlik Konseyi yetkilidir.
21 inci Bent - Birleşmiş Milletler Kurulu işbu maddede
sayılan ayrıcalık, muafiyet ve kolaylıkların yol açabileceği kötüye kullanma
hallerini önlemek, polis tüzüklerine uymayı sağlamak ve adaletin iyi tarzda
yerine getirilmesini kolaylaştırmak amacı ile, her zaman, üye devletlerin
yetkili makamları ile işbirliği yapacaktır."
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Uluslararası Sekretaryası,
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi Uluslararası Sekretaryası ve
D-8 Uluslararası İcra Direktörlüğü
çalışanları da aynı hükümlere tabidir. KEİ İş Konseyi Uluslararası
Sekretaryası çalışanlarına ilave kısıtlama getirilmesine gerek görülmemiştir.
Madde 3- Madde ile, Dışişleri Bakanlığının bu Kanundaki
dokunulmazlık, ayrıcalık, bağışıklık ve kolaylıkların uygulanmasına ilişkin
usulleri yönetmelik ile tespit etmesi öngörülmektedir.
Madde 4- Madde ile, uluslararası hukuka ve ulusal
mevzuatımıza uygun olarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ve Türkiye'de daimi
ikamet eden kimselerin KEİ İş Konseyi Uluslararası Sekretaryasında çalışsalar
dahi Kanunda öngörülen ayrıcalık, bağışıklık, dokunulmazlık ve kolaylıklardan
yararlanmaları önlenmektedir. Bu husus ülkemizde mukim diğer uluslararası kuruluşlar için de geçerli genel bir
uygulamadır.
Madde 5- Yürürlük maddesidir.
Madde 6- Yürütme maddesidir.
Dışişleri
Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Dışişleri Komisyonu 22/3/2007
Esas No: 1/1306
Karar No: 184
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar
Kurulunca 12/2/2007 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan
ve Başkanlıkça 20/2/2007 tarihinde tali komisyon olarak Plan ve Bütçe
Komisyonuna esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen “Karadeniz
Ekonomik İşbirliği Örgütü İş Konseyi Uluslararası Sekretaryasının Türkiye’de
Yararlanacağı Ayrıcalıklar, Bağışıklıklar ve Kolaylıklara Dair Kanun Tasarısı”,
Komisyonumuzun 15/3/2007 tarihli 43 üncü toplantısında Dışişleri ve Maliye
Bakanlıkları temsilcilerinin de katılmalarıyla görüşülmüştür.
Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde;
- Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü İş Konseyi
Uluslararası Sekretaryasına tüzel kişilik tanınması,
- Sekretarya ve Sekretaryada çalışan personele 13 Mart
1946 tarihli Birleşmiş Milletlerin Ayrıcalık ve Muafiyetlerine Dair
Sözleşme’nin belli maddelerine yapılan atıflar gereğince ayrıcalık, bağışıklık
ve kolaylıklar sağlanması,
- Tasarı gereğince Sekretarya personeline sağlanan
ayrıcalık, bağışıklık ve kolaylıklardan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile
Türkiye’de daimi ikamet eden yabancıların muaf tutulması,
konularında düzenlemelerin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Komisyonumuzda Tasarının tümü üzerinde yapılan
görüşmelerde;
- Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ) Kurucu
Şartı’nın 7 nci maddesi ile KEİ’ye bağlı 4 tane alt kuruluş oluşturulduğu,
- Bu alt kuruluşların, sekretaryası Selanik’de bulunan
Karadeniz Ticaret ve Yatırım Bankası, sekretaryası Atina’da bulunan Karadeniz
Etüdleri Uluslararası Merkezi, sekretaryası İstanbul’da bulunan Karadeniz
Ekonomik İşbirliği Parlamenterler Asamblesi ve sekretaryası İstanbul’da bulunan
KEİ İş Konseyi olduğu,
-KEİ Şartı ile İş Konseyi oluşturulmuş olmakla beraber
ülkemiz tarafından hukuki altyapı sağlanmamış olduğu için üye devletlerin maddi
kaynak sağlamakta tereddüt ettikleri,
ifade edilmiştir.
Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin ardından Tasarı ve
gerekçesi Komisyonumuzca da binemsenerek maddelerin görüşülmesine geçilmiştir.
Tasarının 1,2,3 ve 4 üncü maddeleri ile yürürlük ve
yürütmeye ilişkin 5 ve 6 ncı maddeleri ile tümü Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Tasarının
kanunlaşma sürecinin bir an önce tamamlanabilmesi amacıyla Tasarının, İçtüzüğün
52 nci maddesine göre öncelikle görüşülmesinin Genel Kuruldan istenmesine
Komisyonumuzca karar verilmiştir.
Raporumuz,
Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Mehmet Dülger |
Eyyüp Sanay |
Mustafa Dündar |
|
|
|
|
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ahmet Edip Uğur |
Abdülbaki Türkoğlu |
Muzaffer Gülyurt |
|
|
Balıkesir |
Elazığ |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Halil Akyüz |
Mehmet B. Denizolgun |
Şükrü Mustafa Elekdağ |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Hüseyin Kansu |
Fikret Ünlü |
Mehmet Çerçi |
|
|
İstanbul |
Karaman |
Manisa |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ufuk Özkan |
Nihat Eri |
Süleyman Gündüz |
|
|
Manisa |
Mardin |
Sakarya |
HÜKÜMETİN
TEKLİF ETTİĞİ METİN
KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ
ÖRGÜTÜ İŞ KONSEYİ ULUSLARARASI SEKRETARYASININ TÜRKİYE'DE YARARLANACAĞI
AYRICALIKLAR, BAĞIŞIKLIKLAR VE KOLAYLIKLARA DAİR KANUN TASARISI
Tüzel kişilik
MADDE 1-
(1)
Sekretarya ile Sekratarya
çalışanlarının yararlanacağı ayrıcalıklar, bağışıklıklar ve kolaylıklar
MADDE 2-
(1) Sekretarya, Türkiye Cumhuriyeti'nin 21 Mart 1950 tarihinde katıldığı, 13
Şubat 1946 tarihli Birleşmiş Milletlerin Ayrıcalık ve Muafiyetlerine Dair
Sözleşmenin 1 inci maddesinin hükümlerine,
II nci maddesinin 5, 7 ve 8 inci bent hükümlerine mümasil hükümlere tabidir.
(2)
Sekretaryada çalışan Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardımcıları, Direktör,
Direktör Yardımcıları, Uzman, Uzman Yardımcıları, idari ve teknik personel,
Türkiye Cumhuriyeti'nin 21 Mart 1950 tarihinde katıldığı, 13 Şubat 1946 tarihli
Birleşmiş Milletlerin Ayrıcalık ve Muafiyetlerine Dair Sözleşmenin V inci
maddesinin 18, 20 ve 21 inci bentlerinde ifade edilen mümasil hükümlere
tabidir.
Uygulama
MADDE 3-
(1) Dışişleri Bakanlığı, bu Kanundaki dokunulmazlık, ayrıcalık, bağışıklık ve
kolaylıkların uygulanmasına ilişkin usulleri yönetmelik ile tespit eder.
Kapsam
MADDE 4-
(1) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile Türkiye'de daimi ikamet
Yürürlük
MADDE 5-
(1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 6- (1)
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
DIŞİŞLERİ
KOMİSYONUNUN
KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ
ÖRGÜTÜ İŞ KONSEYİ ULUSLARARASI SEKRETARYASININ TÜRKİYE'DE YARARLANACAĞI
AYRICALIKLAR, BAĞIŞIKLIKLAR VE KOLAYLIKLARA DAİR KANUN TASARISI
MADDE 1- Tasarının 1 inci
maddesi Komis-yonumuzca aynen
MADDE 2- Tasarının 2 nci
maddesi Komis-yonumuzca aynen
MADDE 3- Tasarının 3 üncü
maddesi Komis-yonumuzca aynen
MADDE 4- Tasarının 4 üncü
maddesi Komis-yonumuzca aynen
MADDE 5- Tasarının 5 nci
maddesi Komis-yonumuzca aynen
MADDE 6- Tasarının 6 ncı
maddesi Komis-yonumuzca aynen
|
|
Recep
Tayyip Erdoğan |
|
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
|
Dışişleri Bak. ve Başb.
Yrd. V |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
|
|
K. Tüzmen |
A. Şener |
M. A. Şahin |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
B.
Atalay |
A.
Babacan |
M.
Aydın |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Adalet Bakanı V. |
|
|
N.
Çubukçu |
K.
Tüzmen |
A.
Aksu |
|
|
|
|
|
|
|
Millî Savunma Bakanı |
İçişleri Bakanı |
Maliye Bakanı |
|
|
M.
V. Gönül |
A.
Aksu |
K.
Unakıtan |
|
|
Millî Eğitim Bakanı |
Bayındırlık ve İskân Bakanı |
Sağlık Bakanı |
|
|
H.
Çelik |
F.
N. Özak |
R.
Akdağ |
|
|
Ulaştırma Bakanı |
Tarım ve Köyişleri Bakanı |
Çalışma
ve Sos.Güv.Bakanı |
|
|
B.
Yıldırım |
M.M.
Eker |
M.
Başesgioğlu |
|
|
Sanayi
ve Ticaret Bakanı |
En. ve
Tab. Kay. Bakanı |
Kültür
ve Turizm Bakanı |
|
|
A. Coşkun |
M. H. Güler |
A. Koç |
|
|
|
Çevre ve Orman Bakanı |
|
|
|
|
O.
Pepe |
|