Dönem: 22 Yasama Yýlý: 5
TBMM (S.
Sayýsý: 1343)
Tanýk Koruma
Kanunu Tasarýsý ve Adalet Komisyonu
Raporu (1/1290)
Not: Tasarý Baþkanlýkça;
Ýçiþleri, Plan ve Bütçe ile Adalet komisyonlarýna
havale edilmiþtir.
T.C.
Baþbakanlýk
Kanunlar
ve Kararlar
Genel
Müdürlüðü 29/12/2006
Sayý:
B.02.0.KKG.0.10/101-1213/6271
TÜRKÝYE
BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ BAÞKANLIÐINA
Adalet Bakanlýðýnca
hazýrlanan ve Baþkanlýðýnýza arzý
Bakanlar Kurulunca 9/10/2006 tarihinde
kararlaþtýrýlan “Tanýk Koruma Kanunu Tasarýsý”
ile gerekçesi iliþikte gönderilmiþtir.
Gereðini arz ederim.
Recep Tayyip Erdoðan
Baþbakan
GENEL
GEREKÇE
Suç
ve suçlulukla mücadelenin etkin yöntemlerinden birisi de yargýlamanýn
her hangi bir aþamasýnda mutlak maddi hakikatin gerçekleþtirilmesine
yardýmcý bir suje olarak tanýklarýn ve dolayýsýyla
bunlarýn yakýnlarýnýn korunmasýdýr.
Klasik ceza yargýlamasýnda olduðu gibi günümüz
çaðdaþ ceza muhakemesi hukukunda da, tanýklýk
ve dolayýsýyla tanýk beyaný, ceza adalet
sisteminde vazgeçilmez bir delil olma özelliðini halen korumaktadýr.
Bu nedenle, hangi hukuk sistemi benimsenirse benimsensin, ceza
adalet sistemi tanýksýz olarak iþleyemez. Tanýk,
suçun iþlenmesinden ve dolayýsýyla soruþturma
evresinden baþlayarak kovuþturma evresinin sonuna kadar,
baþka bir anlatýmla yargýlamanýn kesin hükümle
sona ermesine kadar, her aþamada çok büyük öneme sahiptir.
Yargýlamanýn
baþarýyla ve hakkaniyete uygun bir þekilde sonuçlandýrýlarak,
cezaî uyuþmazlýðýn çözümlenmesi, çoðu zaman
tanýklarla kurulacak iliþkinin þekline baðlýdýr.
Suçsuzluk karinesi, silahlarýn eþitliði, susma hakký,
kendisini ve yakýnlarýný suçlayýcý
beyanda bulunmaya zorlanamama ilkeleri, baþka delillerle
ispat imkaný bulunmayan durumlarda tanýklarla
iþbirliðini zorunlu kýlmaktadýr.
Tanýklarýn, yargýlamanýn
her aþamasýnda doðruyu söylemeleri iþin doðasý
gereði olup, aksine beyanda bulunmalarý ise genellikle
ceza kanunlarýnda suç olarak düzenlenmiþtir. Mahkemece
delillerin deðerlendirilmesi bakýmýndan, tanýklarýn
sayýsýnýn deðil, verdikleri bilgilerin ve
yaptýklarý açýklamalarýn niteliðinin
bir deðeri vardýr. Tanýklýk, tanýk
açýsýndan karþýlýksýz olarak yerine
getirilmesi gereken bir kamu görevi olduðu gibi, verdiði
bilgilerden dolayý bir zarara uðramasýna karþý
gerekli tedbirleri almak da devletin sorumluluðundadýr
ve devlet, tanýk olarak dinlendikten sonra, sýrf bu tanýklýðý
nedeniyle hayat veya beden bütünlüðü ile mal varlýðý
tehlikeye düþebilecek kiþiyi suçlularla baþ baþa
býrakmamalýdýr.
Terör örgütleri ile, suç iþlemek
amacýyla kurulmuþ diðer örgütlerin sahip olduklarý
güç ve kullandýklarý yöntemler karþýsýnda
klasik ceza muhakemesi önlemleri yetersiz kaldýðýndan,
bu tür örgütlere karþý farklý yöntemlerin kullanýlmasý
zorunlu olmuþtur. Bu türlü suç örgütlerinin adalet önüne çýkarýlamamasý
karþýsýnda, devletler,
bu alanda gerekli iç yasal düzenlemelerin yanýnda, uluslararasý
alanda da yakýn iþbirliðine gitmektedir.
Tanýk koruma tedbirleri, Ülkemizin
imzaladýðý uluslararasý sözleþmelerde
de yer almýþtýr. Bu cümleden olarak, 30/1/2003 tarihli
ve 4800 sayýlý Kanunla onaylanmasý uygun bulunan
“Sýnýraþan Örgütlü Suçlara Karþý Birleþmiþ
Milletler Sözleþmesi”, 9/5/2002 tarihli ve 4755 sayýlý
Kanunla onaylanmasý uygun bulunan “Çocuk Haklarýna Dair
Sözleþmeye Ek Çocuk Satýþý, Çocuk Fahiþeliði
ve Çocuk Pornografisi ile Ýlgili Ýhtiyari Protokol”,
14/1/2004 tarihli ve 5065 sayýlý Kanunla onaylanmasý uygun bulunan
“Yolsuzluða Karþý Ceza Hukuku Sözleþmesi” ile
Birleþmiþ Milletler tarafýndan, eski Yugoslavya
ve Ruanda da iþlenen suçlar için kurulan Uluslararasý
Ceza Mahkemelerinin kuruluþ statülerinde, tanýk koruma
hükümlerine yer verilmiþtir.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi de tanýklarýn korunmasý
konusunda 20 Nisan 2005 tarihli ve R( 2005) 9 sayýlý
tavsiye kararýný almýþtýr. Yine konuyla
ilgili olarak Avrupa Birliði Konseyinin 23/11/1995 ve 20/12/1996
tarihli iki kararý bulunmaktadýr.
Yukarýda belirtilen uluslararasý
sözleþmeler ve bildirgeler baðlamýnda Avrupa ülkeleri
mevzuatlarýnda da konuya iliþkin yasal düzenlemelere
yer verilmiþtir. Bu maksatla, Almanya ve Fransa gibi ülkeler
konuyu ceza muhakemesi kanunlarýnda düzenlerken, Ýspanya
ve Portekiz gibi ülkeler ayrý
tanýk koruma kanunlarýný yürürlüðe sokmuþlardýr.
Öte yandan, 5271 sayýlý Ceza
Muhakemesi Kanununun 58 inci maddesinin dördüncü fýkrasýnda
da tanýklýk görevinin yapýlmasýndan sonra,
kiþinin kimliðinin saklý tutulmasý veya güvenliðinin
saðlanmasý hususunda alýnacak önlemlerin kanunda
düzenleneceði hükme baðlanmýþtýr.
Tasarý, haklarýnda tanýk
koruma tedbirleri alýnmasý gereken kiþiler, bu
tedbir kararlarýnýn hangi suçlarda alýnacaðý,
tedbir çeþitleri, tedbir kararlarýnýn hangi makam
veya mercilerce alýnacaðý, bunlarýn süresi,
deðiþtirilmesi veya kaldýrýlmasý, tanýk
koruma kararlarýnýn uygulanmasý, uluslararasý
iþbirliði ve bu konuya iliþkin diðer usul hükümlerinin
yasal bir düzenlemeye kavuþturulmasý amacýyla
hazýrlanmýþtýr.
MADDE
GEREKÇELERÝ
Madde
1- Madde ile; Kanunun amacý ve kapsamý düzenlenmiþtir.
Kanunun amacýnýn, ceza muhakemesinde tanýklýk
görevi sebebiyle, kendilerinin veya bu Kanunda belirtilen yakýnlarýnýn
hayatý, beden bütünlüðü veya malvarlýðý
aðýr ve ciddi tehlike içinde bulunan ve korunmalarý
zorunlu olan kiþilerin korunmasý amacýyla
alýnacak tedbirlere iliþkin esas ve usulleri düzenlemek
olduðu öngörülmüþtür.
Bir
tanýðýn, tanýklýk görevini serbest ve özgür
bir þekilde yerine getirmesine engel olmak için kendisi ya da
yakýnlarýný yýldýrmaya yönelik tehditler
pek çok þekilde ortaya çýkabilir. Tedbirlerin istisnai
niteliðinin yaný sýra Avrupa Konseyinin R(2005) 9 sayýlý Tavsiye Kararýnýn
gerekçesinde de belirtildiði üzere tanýða ya da yakýnlarýna
yapýlan baskýlarýn somut gerçeklere dayanmasý
gerekir. Gerçeklere dayanmayan ya da soyut tehditler tanýðýn
korunmasý için yeterli bir sebep teþkil etmeyecektir.
Tasarý,
ceza muhakemesinde tanýk olarak dinlenen her tanýðý
deðil, sadece tanýklýðýndan dolayý
kendisi ve yakýnlarýnýn hayat, beden bütünlüðü
veya malvarlýðý aðýr ve ciddi tehlike içinde
bulunacak tanýk ve yakýnlarýný korumaktadýr.
Tehlikenin aðýrlýðý ve ciddiliði her
somut olayýn kapsam ve niteliðine göre, yetkili makam ve
mercilerce deðerlendirilecektir.
Uluslararasý
sözleþmeler ve Avrupa Birliði Konsey kararlarýnda,
tanýk koruma tedbirlerinin alýnmasý bakýmýndan
tanýklara veya yakýnlarýna yönelen tehdidin
aðýr ve ciddi olmasý koþulu aranmamýþtýr.
Ancak, bazý Avrupa Birliði üyesi ülkelerin kanunlarýnda,
tanýk koruma tedbirlerinin alýnmasý bakýmýndan
ek nitelik ve koþullar aranmýþtýr. Örneðin,
Fransýz Ceza Usul Kanununun 706-58 inci maddesinin birinci
fýkrasýnda tanýða veya yakýnlarýna
yönelen tehdidin ciddi olmasý þartý aranmýþ
ve benzer þekilde Ýspanya, Hollanda ve Portekiz kanunlarýnda
da tehdidin ciddi olmasý öngörülmüþtür. Bu nedenle, Tasarýda
ülkemizin kendine özgü koþullarý da göz önüne alýnarak,
tanýk koruma tedbirlerinin alýnmasý bakýmýndan
Kanun kapsamýnýn daraltýlmasýna yönelik
hükümlere yer verilmiþtir.
Madde
2- Maddede, Kanunda geçen bazý terimlerin tanýmlarýna
yer verilmiþtir.
Madde
3- Maddede, tanýk koruma tedbiri alýnmasý gereken
suçlar belirtilmiþtir.
Karþýlaþtýrmalý
hukukta ve uluslararasý sözleþmelerde tanýk koruma
tedbiri uygulanmasý gereken suçlar bakýmýndan
benzer nitelikte sýnýrlamalar öngörülmüþtür. Örneðin,
Ülkemizin de taraf olduðu Sýnýraþan Örgütlü
Suçlara Karþý Birleþmiþ Milletler Sözleþmesi’nin
24 üncü maddesinde, tanýk koruma kapsamýna alýnabilecek
kiþiler belirlendikten sonra 2 nci maddesinin (b) bendinde de
tanýk koruma tedbiri alýnmasý gereken suçlar bakýmýndan
dört yýl ve daha fazla hapis cezasýný gerektiren
suçlar aðýr suç olarak düzenlenmiþtir. Öte yandan, Fransýz Ceza Usul Kanununun
706-58 inci maddesinin birinci fýkrasýna göre,
aþaðý sýnýrý beþ yýl hapis
cezasýný gerektiren suçlarda, sorgu hâkimi, tanýðýn
beyanýnýn kimliði gizlenerek alýnmasýna
karar verebilir. Amerikan Ceza Usul Kanuna göre tanýk koruma
programý organize veya ciddi suçlarda uygulanmaktadýr.
(224 üncü Bölüm, Madde 3521). 11/12/2001 tarihli Alman Tanýk Koruma
Uyum Kanununda da tanýk koruma hükümlerinin organize veya
ciddi suçlarda uygulanmasý hüküm altýna alýnmýþtýr.
Uygulamada,
tanýk koruma tedbiri alýnmasýný gerektiren
suçlar bakýmýndan genellikle örgütlü suçlar bu uygulama
kapsamýna alýndýðý hâlde, Tasarýnýn
3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn
(a) bendi hükmü ile kapsam sadece örgütlü suçlara münhasýr
kýlýnmayarak daha da geniþletilmiþtir.
Madde
4- Maddede tanýk koruma tedbiri kapsamýna alýnacak
kiþiler gösterilmiþtir.
Sýnýraþan
Örgütlü Suçlara Karþý Birleþmiþ Milletler Sözleþmesinin
24 üncü maddesinin birinci fýkrasýnda, her Taraf Devletin,
ceza davalarýnda bu sözleþmede belirtilen suçlara
iliþkin ifade veren tanýklara, gerektiðinde, akrabalarýna
ve onlarýn yakýnlarý olan diðer kiþilere,
yönelik olabilecek öç alma veya sindirmelere karþý etkin
koruma saðlamak için imkânlarý dahilindeki gerekli önlemleri
almasý öngörülmektedir. Avrupa Birliði Konseyinin
23/11/1995 tarihli kararýnýn A/4üncü maddesinde, koruma
kapsamýna tanýðýn annesi, babasý, çocuklarý
ve diðer yakýn akrabalarýnýn da, eðer bu kiþilerin
baskýdan korunmalarý için gerekli ise tanýk koruma
programýna dahil edilebileceði
belirtilmiþtir.
Tasarýda,
yukarýda belirtilen uluslararasý sözleþme ve kararlar
da dikkate alýnarak bunlara paralel düzenlemelere yer verilmiþtir.
Maddenin
birinci fýkrasýnýn (a) bendinde, ceza muhakemesinde
tanýk olarak dinlenenler ile Ceza Muhakemesi Kanununun 236
ncý maddesine göre tanýk
olarak dinlenen suç maðdurlarýnýn Tasarý kapsamýna
alýnacaðý öngörülmüþtür. Bu tedbirler her olayýn
maðduru hakkýnda deðil, ayný zamanda olayýn
tanýðý olan ve mahkeme tarafýndan dinlenen
maðdurlar hakkýnda uygulanacaktýr. Nitekim, Ülkemizin
de taraf olduðu Sýnýraþan Örgütlü Suçlara Karþý
Birleþmiþ Milletler Sözleþmesinin 24 üncü maddesinin
dördüncü fýkrasýnda da tanýklýk yapmalarý
hâlinde suç maðdurlarýnýn da koruma olanaklarýndan
yararlanabileceði ifade edilmiþtir.
(b) bendinde ise, haklarýnda tedbir
uygulanacak olan tanýðýn yakýnlarý sayýlmýþtýr.
Yakýnlarýn kapsamý, Ceza Muhakemesi Kanununun 45 inci maddesine
göre belirlenmiþtir. Bu madde hükmüne göre, tanýk ile
maðdurun, niþanlýsý, evlilik baðý
kalmasa bile eþi, kan hýsýmlýðýndan
veya kayýn hýsýmlýðýndan üstsoy
veya altsoyu, ikinci derece dahil kan veya ikinci derece dahil kayýn
hýsýmlarý ve evlatlýk baðý bulunanlar
ile yakýn iliþki içerisinde olduðu kiþiler madde
kapsamýnda deðerlendirilecektir.
Maddede,
ayrýca, tanýk ve maðdur ile yakýn iliþki
içerisinde bulunan kiþiler hakkýnda da koruma tedbirlerinin
uygulanacaðý hükme baðlanmýþtýr. Tasarýda
bu düzenleme getirilirken “yakýn iliþki içerisinde bulunulan
kiþi” teriminin kapsam ve tanýmý yapýlmamýþtýr.
Esasen, bu kiþi, maddenin (b) bendinde sayýlan kiþilerin
dýþýnda ve tanýðýn, tanýklýðýný
etkileyecek derecede yakýn iliþki içinde bulunduðu
bir kiþi olacaktýr. Örneðin, resmî olmayan birliktelikler,
ayný evi paylaþma durumlarý,
kiþinin iþ ortaðý, yaþlý ve bakýma
muhtaç bir kiþinin yardýmcýsý veya uzun
yýllar bir kiþinin bakým ve gözetimini üstlenen
bakýcýsý yakýn iliþki içerisinde bulunulan kiþi terimi
içerisinde deðerlendirilebilecek hallerdir.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda ise, maddede sayýlan kiþiler
hakkýnda koruma tedbirlerine hükmedilebilmesi için birinci
maddede belirtildiði üzere, bu kiþilerin beden bütünlüðü
veya mal varlýðýnýn aðýr ve ciddi bir
tehlike içinde bulunmasý ve korunmalarýnýn zorunlu
olmasý þartý öngörülmektedir. Buna göre Tasarýda
öngörülen koruma tedbirlerinin, maddede belirtilen herkese herhangi
bir koþula baðlanmaksýzýn uygulanmasý
söz konusu deðildir. Bu tedbirlerin uygulanmasý için
fýkrada belirtildiði þekilde aðýr ve ciddi
tehlike veya korunmalarýnýn zorunlu olmasý gibi
objektif þartlarýn gerçekleþmesi gerekecektir. Bunun
yanýnda, Tasarýnýn 13 üncü maddesinde kurulmasý
öngörülen Tanýk Koruma Kurulu ile mahkemeler ve Cumhuriyet
savcýlýklarýnýn takdir haklarý bulunmaktadýr.
Madde
5- Maddenin birinci fýkrasýnda,
tanýk koruma tedbiri kararý alýnacak kiþiler
hakkýnda uygulanabilecek tanýk koruma tedbirleri
bentler hâlinde sayýlmýþtýr.
Buna
göre birinci fýkranýn (a) bendinde, Ceza Muhakemesi
Kanununun 58 inci maddesine paralel olarak tanýðýn
kimlik ve adres bilgilerinin kaydedilerek gizli tutulmasý
ve kendisine yapýlacak tebligatlara
iliþkin ayrý bir adres tespit edilmesi düzenlenmiþtir.
(b)
bendinde, Ceza Muhakemesi Kanununun 58 inci maddesine paralel olarak tanýðýn,
duruþmada hazýr bulunma hakkýna sahip bulunanlar
olmadan dinlenmesi ya da duruþma mahallinde özel bir ortamda
veya teknik araçlar yardýmýyla görsel ve iþitsel
teknikler kullanýlmak suretiyle ses veya görüntüsünün deðiþtirilerek
dinlenmesine iliþkin tedbire yer verilmiþtir.
(c)
bendinde, tutukluluk veya hükümlülük hali devam ederken tanýklýkta
bulunabilecek kiþilerin can güvenliðinin saðlanabilmesi
amacýyla; bu kiþilerin durumlarýna uygun ceza infaz
kurumu ve tutukevlerine yerleþtirilmesi öngörülmüþtür.
(ç)
bendinde, koruma tedbirleri arasýnda en önemlilerinden birisi
olarak sayýlabilecek, tanýðýn fiziksel olarak
can güvenliðinin saðlanmasýna yönelik tedbire yer verilmiþtir.
Buna göre, 4 üncü madde kapsamýndaki kiþilere; tedbirin
nitelik ve özelliklerine göre, örneðin, bu kapsamda çaðrý üzerine fizikî koruma
saðlanmasý, konutunda ve iþyerinde nokta tesis etmek
suretiyle korunmasý, yerleþim yeri mahallinde motorize
ve yaya devriye görevlendirilmesi veya yakýn koruma tahsisi
tedbirlerinden biri veya bir kaçý ayný anda uygulanabilecektir.
(d)
bendinde, hakkýnda koruma tedbiri uygulanacak olan kiþiye
koþullarý oluþtuðunda meþru savunma amacý
ile silah ruhsatý verilebileceði
öngörülmüþtür.
(e)
bendinde, hakkýnda koruma tedbiri uygulanacak olan kiþinin;
kimlik, adlî sicil, askerlik, vergi, nüfus, sosyal güvenlik, sürücü belgesi, pasaport,
evlilik cüzdaný, diploma ve her
türlü ruhsat belgelerinin deðiþtirilmesi ve düzenlenmesi
ile taþýnýr ve taþýnmaz malvarlýðý
ile ilgili haklarýn kullanýlmasýna yönelik tedbirler
düzenlenmiþtir. Bu tedbirlerin
uygulanmasýyla kiþinin geçmiþ baðýnýn
gizlenmesi, mevcut tehlikenin bertaraf edilmesi ve kiþiye
tehditten uzak yeni bir hayat kazandýrýlmasý amaçlanmaktadýr.
(f)
bendinde, koruma altýna alýnmasý sebebiyle, mevcut
sosyal ve ekonomik ortamýndan kopartýlan kiþinin
kendi hayatýný kazanýr hale gelinceye kadar zaruri
ve yaþamsal ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasý
amacýyla geçici maddi yardým tedbiri düzenlenmiþtir.
(g)
bendinde, koruma altýna alýnan kiþinin sürekli
geçimini saðlayabileceði þekilde bir iþe yerleþtirilmesi
veya var olan iþinin tehlikeyi ortadan kaldýrmak amacýyla
baþka bir yere nakledilmesi, öðrenim görmekte iken koruma
tedbiri uygulanan kiþinin eðitim gördüðü eðitim ve
öðretim kurumunun deðiþtirilmesi düzenlenmiþtir.
(ð)
bendi ile, kiþinin, yurtiçinde baþka bir yerleþim birimine
nakledilerek burada güvenli ve tehditten uzak bir ortamda yaþamasýnýn
saðlanmasýna iliþkin tedbire yer verilmiþtir.
(h)
bendi ile, kiþinin yurtiçinde korunmasýnýn imkansýz
olduðu durumlarda uluslararasý anlaþmalar ve karþýlýklýlýk
ilkesine uygun þekilde geçici olarak baþka bir ülkede
yerleþim yerinin saðlanmasý tedbiri düzenlenmiþtir.
(ý)
bendi ile, deþifre olan ve önceki fýkralardaki koruma
tedbirleri ile korunmasý mümkün görülmeyen kiþiler
açýsýndan fizyolojik görünümünün deðiþtirilmesi
ve buna uygun kimlik bilgilerinin yeniden düzenlenmesine yönelik
tedbire yer verilmiþtir.
Maddenin
ikinci fýkrasýna göre, koruma tedbirlerine karar verecek
olan makam ve merciler tehlikenin niteliðine göre bu tedbirlerden birine veya birkaçýna
birlikte karar verebilecekler ancak, daha hafif bir tedbir ile sonuç
elde edilebilecek ise, daha aðýr bir tedbire baþvurulamayacaktýr.
Maddenin
üçüncü fýkrasýnda, bu madde hükümlerine göre uygulanacak
koruma tedbirlerinin esas ve usullerinin yönetmelikte gösterileceði
hükme baðlanmýþtýr.
Madde
6- Maddede, tanýk koruma tedbiri kararlarýnýn
hangi makam ve merci tarafýndan verileceði gösterilmiþtir.
Birinci
fýkraya göre, 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn
(a) ilâ (ç) bentlerinde sayýlan tanýk koruma tedbiri kararý; soruþturma evresinde, sulh ceza
hâkimi, kovuþturma evresinde ise mahkeme tarafýndan verilecektir.
Bu kararlar, soruþturma evresinde tanýk veya Cumhuriyet
savcýsýnýn istemi üzerine; kovuþturma evresinde ise Cumhuriyet savcýsý
veya tanýðýn istemi üzerine veya re’sen mahkeme tarafýndan
verilecektir. Bir yerde sulh ceza
mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunmasý hâlinde, soruþturma
evresinde verilecek tanýk koruma kararýnýn gizliliði
ve niteliði de dikkate alýnarak, bu kararlarýn her
mahkeme tarafýndan deðil,
Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulunca bu iþle görevlendirilen
sulh ceza mahkemesi tarafýndan verilerek gizliliðin
saðlanmasý amaçlanmýþtýr.
Öte
yandan tanýk koruma tedbirine karar verecek olan makam veya
merci, karar verilmeden önce, uygulanacak tedbirin belirlenmesi
amacýyla kolluk makamlarý veya ilgili diðer birimlerden
deðerlendirme raporu isteyecektir. Koruma tedbirinin veya
tedbirlerinin uygulanabilmesi için tanýðýn veya
yakýnlarýnýn hayatý, beden bütünlüðü
veya malvarlýðýnýn aðýr ve ciddi bir
tehlike içinde olmasý þarttýr. Bu tehlikenin tespit
edilebilmesi için; konusunda uzmanlaþmýþ, tanýk
koruma programý risk analizi çalýþmalarýný
yapabilen kolluk birimlerinin varlýðý gerekmektedir.
Zira, kolluk birimleri gerek mülga 4422 sayýlý Çýkar
Amaçlý Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu gerekse 3713 sayýlý
Terörle Mücadele Kanunu hükümleri çerçevesinde söz konusu analiz
çalýþmalarýný yapmakta ve tanýðýn
herhangi bir koruma programýna dahil edilip edilmemesi konusunda
objektif kriterlere dayalý olarak deðerlendirmelerde
bulunmaktadýr. Bu nedenle, adlî makamlar tarafýndan karar
verilmeden önce, kolluk birimlerince hazýrlanacak deðerlendirme
raporunun göz önünde bulundurulmasý önem taþýmaktadýr.
Ayrýca kolluk makamlarý ile diðer birimlerde rapor bulunmasý halinde, bunlar
da karar verilmeden önce göz önünde tutulacaktýr.
Maddenin
ikinci fýkrasýna göre, gecikmesinde sakýnca bulunan
hâllerde, 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn (a)
ilâ (ç) bentlerinde yazýlý tedbirlerin alýnmasýna
tanýðýn istemi üzerine veya re’sen Cumhuriyet savcýsý
da karar verebilecektir. Ancak böyle bir karar savunma hakkýný
etkileyebileceðinden, bu kararlar kýrk sekiz saat içerisinde
hâkim onayýna sunulacak, hâkimin onamasý halinde geçerli
olacaktýr. Hâkimin onamamasý
veya belirlenen süre içinde onaya sunulmamasý halinde tedbir
kararý kendiliðinden kalkacaktýr. Ancak 5 inci maddenin
(ç) bendinde belirtilen fizikî koruma kararý ilgilinin kendi
güvenliðini ilgilendirmesi ve savunma haklarýný
etkileyici bir yönü bulunmamasý nedeniyle, kiþinin
rýzasýnýn bulunmasý hâlinde, hâkim onayýna
sunulmayacaktýr.
Maddenin
üçüncü fýkrasý ile, 5271 sayýlý Kanunun 250
nci maddesine göre kurulup görevlendirilen aðýr ceza mahkemelerinin
görev alanýna giren suçlarla ilgili olarak verilecek kararlar
bakýmýndan bu mahkemelerin görev ve yetki kurallarý
dikkate alýnarak, 5271 sayýlý Kanunun 251 inci
maddesinin ikinci fýkrasý hükmünün uygulanmasý
olanaðý getirilmiþtir.
Maddenin
dördüncü fýkrasýnda, kolluk amirinin koruma tedbiri
alma yetkisi düzenlenmiþtir.
Buna göre, koruma tedbiri kararlarý niteliði gereði
olaydan hemen sonra alýnmasý zorunlu acele kararlardan olmasý nedeniyle,
gecikmesinde sakýnca bulunan hâllerde, tanýðýn
isteminin bulunmasý koþuluyla ikinci fýkrada belirtilen
karar alýnýncaya kadar, kolluk amirinin yazýlý
emriyle, geçici olarak 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn
(ç) bendinde belirtilen tedbir kararý alýnabilecektir.
Alýnan bu tedbir, geciktirilmeksizin Cumhuriyet savcýsýnýn
bilgisine sunulacaktýr.
Maddenin
beþinci fýkrasýna göre, kovuþturma evresinde
tanýklýk görevinin yapýlmasýndan sonra, 5
inci maddenin birinci fýkrasýnýn (d) ilâ
(ý) bentlerinde sayýlan tanýk koruma tedbiri kararýnýn
tanýðýn istemi üzerine Kurul tarafýndan verileceði
belirtilmiþ, ancak, (ç) bendinde belirtilen tedbir kararýna
kovuþturma evresinin sona ermesinden sonra Kurul tarafýndan
karar verileceði hükme baðlanmýþtýr. Esasen
bu fýkra düzenlemesiyle, 5 inci maddede belirtilen tanýk
koruma tedbirlerine kovuþturma evresinde baþvurulmasý
halinde, bu tedbirlere baþvuracak makam ve merci belirtirken
kesin ayýrýcý bir sýnýr çizilmemiþtir.
Nitekim henüz kovuþturma evresi sonra ermeden tanýk beyaný,
kovuþturma evresinin duruþma devresinin herhangi bir
aþamasýnda alýnabilir. Hal böyle olunca, tanýk
beyanýnýn alýndýðý kovuþturma
evresiyle kovuþturma evresinin sona erdiði zaman aralýðýnda
uzun bir süreç geçebilir. Bu nedenle Tasarýnýn 5 inci
maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) ilâ (ç) bentlerinde
belirtilen tedbirlere kovuþturma evresinde mahkemece karar
verileceði öngörülmüþ olmasýna raðmen kovuþturmanýn
devamý süresince fýkranýn diðer bentlerinde
sayýlan tedbir kararlarýnýn Kurul tarafýndan
alýnmasý daha uygun olarak deðerlendirilmiþtir.
Esasen, Tasarýda, böyle bir düzenleme yapýlmasýna
yönelten etken sebep, kovuþturma evresinde tanýklýk
görevinin yapýlmasýndan sonra her ne kadar mahkemenin dava konusu
olayla ilgili yargýlama iþlemleri yapma yetkisi devam
etmekte ise de, maddede sayýlan
tedbirlerin alýnmasýnda Kurul’un devreye girerek 5 inci
maddede belirtilen tedbir kararlarýna hükmedebilmesi, bu
kararlarýn konusunu oluþturan tedbirlerin nitelik ve
kapsamýdýr. Maddede, 5 inci
maddenin birinci fýkrasýnýn (ç) bendinde
belirtilen tedbire, kovuþturma evresinin sona ermesinden
sonra Kurulca baþvurulabileceðinin belirtilmesinin temel
nedeni ise,
6 ncý maddenin birinci fýkrasýna göre, bu tedbire,
kovuþturma evresinin sona ermesine kadar (tanýklýk
yapma olgusunun gerçekleþip gerçekleþmediðine bakýlmaksýzýn)
mahkeme tarafýndan hükmedilebilmesidir.
Altýncý
fýkrada, mahkeme veya Cumhuriyet savcýlýklarý,
kolluk makamlarý veya Kurulun tanýk koruma tedbiri kararý
verirken göz önünde tutacaklarý hususlara yer verilmiþtir.
Buna göre, korunan kiþi veya yakýnlarýnýn
karþý karþýya kaldýðý tehlikenin
aðýrlýðý ve ciddiliði, soruþturma
ve kovuþturma konusu suçun önemi, tanýðýn yapacaðý
açýklamalar, alýnacak tedbirin yaklaþýk maliyeti,
tanýðýn psikolojik durumu ve benzer mahiyetteki
diðer özellikler de göz önünde bulundurulacaktýr. Ayrýca
verilecek kararlarýn ve uygulanacak tedbirlerin niteliði
bakýmýndan yapýlacak istemlerde, mutlaka gerekçe
gösterilmesi ve karara dayanak
olabilecek hukukî ve fiilî nedenlere de yer verilmesi öngörülmüþtür.
Madde
7- Maddede, tanýk koruma tedbiri kararýnda bulunmasý
gereken unsurlar bentler halinde sayýlmýþtýr.
Soruþturma veya kovuþturma evresinde ya da kovuþturmanýn
sona ermesinden sonra bir karar verilirken, maddede yer alan unsurlara
mutlaka kararda yer verilmesi gerekir.
Madde
8- Maddede, tanýk koruma tedbirinin
süresi, deðiþtirilmesi ve kaldýrýlmasýna
iliþkin hükümlere yer verilmiþtir. Koruma tedbirleri,
niteliði gereði süresiz deðildir. Bu tedbirlere bir defa
karar verilmekle, tüketilen tedbirlerden deðildir ve bu nedenle
koruma tedbirinden amaçlanan sonucun alýnabilmesi için bunlarýn
sürekli olarak takibinin yapýlarak deðiþen hâl ve
þartlara göre güncellenmesi gerekir.
Tedbir
kararlarýnýn kaldýrýlmasýna, süresine,
deðiþtirilmesine veya aynen devam etmesine bunlarý veren makam ve mercilerce re’sen veya hakkýnda tedbir uygulanan
kiþinin istemi üzerine kararýn uygulandýðý
tarihten baþlamak üzere ve en geç birer yýl aralýklarla
karar verilir. Ancak maddede belirtilen bu süre, azamî süre olup gerektiðinde süre dolmadan
da tedbir kararý gözden geçirilerek, kaldýrýlabilecek
veya deðiþtirilebilecektir.
Tedbir
kararlarý, koruma birimleri tarafýndan uygulanacak
ve bu birimlerce tedbirlerin etkinliði ve kiþinin bunlara
uyup uymadýðý denetlenecektir. Bu birimler korunan
kiþi hakkýnda her yýl bir rapor hazýrlayarak
kararý veren makam veya mercie sunacaktýr. Ancak raporlar gerektiðinde maddede belirtilen
süre beklenmeden de sunulabilecektir.
Maddenin
üçüncü fýkrasýnda, koruma tedbirinin kaldýrýlmasý
halinde, hakkýnda tedbir uygulanan kiþinin istemi üzerine
þahsi hallerinin tedbirin uygulanmasýndan önceki hale
getirilmesi olanaðý tanýnmýþ ve bu eski
hale getirme þeklinin süresinin ve sonuçlarýnýn
yönetmelikte gösterileceði hükme baðlanmýþtýr.
Maddenin
dördüncü fýkrasýnda, tanýk koruma tedbiri kararlarýnýn
hangi hallerde kaldýrýlacaðý bentler halinde
gösterilmiþtir.
Maddenin
beþinci fýkrasýnda, bu madde hükümlerine göre
alýnan kararlar, hakkýnda tedbir uygulanan tanýða
geciktirilmeksizin bildirilerek tanýðýn, oluþan
bu yeni duruma göre gerekli tedbirleri almasý, ayrýca
karara karþý Kanunun 14 üncü maddesi hükümleri çerçevesinde
itirazda bulunabileceði hükme baðlanmýþtýr.
Madde
9- Maddede, haklarýnda koruma tedbiri kararý
alýnan tanýklarýn dinlenmelerinde uygulanacak
usul hükümlerine yer verilmiþtir.
Sýnýraþan
Örgütlü Suçlara Karþý Birleþmiþ Milletler Sözleþmesinin
24 üncü maddesinin ikinci fýkrasýnda, her Taraf Devletin,
tanýðýn beyanlarýnýn video baðlantýsý
veya diðer uygun araçlar dahil, iletiþim teknolojisinden
yararlanýlarak alýnmasý gibi tanýklýðýn,
tanýk güvenliðini garanti eden bir biçimde yapýlmasýna
cevaz veren ispat kurallarý tesis
etmesi öngörülmektedir. Avrupa Birliði Konseyinin
23/11/1995 tarihli kararýnýn A/8 inci maddesine göre,
koruma tedbirlerinden biri de tanýðýn duruþma
salonu dýþýnda, eðer gerekli ise telekonferans
veya video baðlantýsý yoluyla dinlenebilmesidir.
Söz konusu tedbirler hem Avrupa ülkelerinin büyük bir çoðunluðunda
hem de Amerika Birleþik Devletleri ve Kanada’da uygulanmaktadýr.
Maddenin
birinci fýkrasýna göre, haklarýnda tedbir kararý
alýnanlarýn duruþma sýrasýnda dinlenmelerinde
5271 sayýlý Kanunun 58 inci maddesinin ikinci ve üçüncü
fýkralarý uygulanacaktýr. Nitekim 5271 sayýlý
Kanunun 58 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fýkralarý,
dinleme sýrasýnda uygulanacak temel esas ilkeleri belirlediðinden
ayrýca maddede açýklamasýna gerek görülmemiþtir.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda, 5271 sayýlý Kanunun 58
inci maddesinde, tanýklarýn dinlenilmesi sýrasýnda
ses ve görüntülü aktarma yapýlabileceði öngörülmüþtür.
Ancak, tanýðýn kimliðinin gizlendiði durumlarda,
her ne þekilde olursa olsun tanýnmasýnýn engellenmesi gerektiðinden, dinleme
esnasýnda ses veya görüntüsü deðiþtirilerek tanýnmasý engellenebilecektir. Bu þekildeki
dinleme, tanýðýn mahkeme binasýnýn
baþka bir odasýnda bulunmasý þeklinde olabileceði
gibi, bina dýþýnda, þehrin her hangi bir yerinde
veya baþka bir þehirde de olabilecektir.
Maddenin
üçüncü fýkrasýnda, kimliði gizlenen tanýðýn
duruþma salonunda fakat fiziksel görünümünü engelleyecek
tarzda mahkemece belirlenecek bir usule göre dinlenilmesi düzenlenmiþtir.
Bu þekilde dinleme hususunda deðiþik yöntemler kullanýlmaktadýr.
Dinleme sýrasýnda tanýk mahkeme salonunun içerisindedir,
ancak tanýnmasý engellenmiþtir. Tanýk bu durumda
duruþma salonunda bir perde gerisinde veya bu iþ için hazýrlanmýþ
bir yerde bulunmaktadýr. Diðer bir yöntemde ise, bu þekilde dinleme esnasýnda
tanýk bir kabinin içerisinde yer alýr. Ancak kabinin içerisinin
dýþarýdan bakanlar tarafýndan görülmesi
engellendiði gibi, kurulmuþ olan teknik donaným sayesinde
tanýðýn sesi dýþarýya deðiþtirilerek
verilir. Bu þekilde dinlenilecek kiþinin her hangi bir
þekilde tanýnmasý engellenmek istendiðinde,
gerekirse kendisine makyaj yapýlarak veya maske takýlarak
tanýnmasý engellenir.
Maddenin
dördüncü fýkrasýnda, tanýðýn duruþmada
hazýr bulunma hakkýna sahip olanlar olmadan dinlenmesi
halinde, tanýk tarafýndan verilen beyanlarýn savunma
hakkýnýn bir görünümü olarak duruþmada hazýr
bulunma hakkýna sahip olanlara açýklanacaðý
hükme baðlanmýþtýr.
Maddenin
beþinci fýkrasý ile tanýðýn fiziksel
görünümünün deðiþtirilerek mahkemece belirlenecek usule
göre dinlenmesine karar verilmesi halinde, 5271 sayýlý
Kanunun 201 inci maddesinde öngörülen çapraz sorgu usulünün ne
þekilde uygulanacaðýna iliþkin hükümlere yer
verilmiþtir. Tanýk koruma tedbirleri bir ceza muhakemesi
tedbiri olduðundan bu tedbirler nedeniyle sanýðýn
savunma hakkýnýn da engellenmemesi gerekir. Bu nedenle
dinleme sýrasýnda taraflar tanýða soru sorabileceklerdir.
Ancak bu þekilde soru sorma sýnýrsýz olmayýp,
alýnan koruma tedbirleriyle orantýlý olmalýdýr.
Tanýðýn kimliðinin gizlendiði durumlarda
taraflarýn veya hâkimin dolaylý dahi olsa tanýðýn
kimliðini ortaya koyacak sorularý sormamalarý
gerekir. Bu konuda en büyük görev de duruþmayý yöneten
hâkime düþmektedir. Hâkim, bu tür sorularý kendisi sormayacaðý
gibi baþkalarýnýn da sormasýný engelleyecektir.
Bu þekildeki bir soru sorulmasý halinde tanýk da
sorunun kimliðini açýklamaya yönelik olduðunu söyleyebilecektir.
Maddenin
altýncý fýkrasýnda, görevli ve yetkili mahkemenin
karar vermesi halinde, naip olunan
hâkim veya istinabe olunan mahkemenin de bu madde hükümlerinin uygulanmasýnda
yetkili olacaðý belirtilmiþtir.
Maddenin
yedinci fýkrasýnda, bu madde hükmüne göre alýnan
tanýk ifadelerinin
5271
sayýlý Kanun hükümlerine göre duruþma sýrasýnda
hazýr bulunanlar huzurunda verilmiþ ifade hükmünde olduðu
belirtilmiþtir.
Maddenin
sekizinci fýkrasýnda, 5 inci maddenin birinci
fýkrasýnýn (a) ve (b) bentlerine göre, hakkýnda
tedbir uygulanan tanýðýn beyanýnýn tek
baþýna hükme esas teþkil etmeyeceði hüküm altýna
alýnmýþtýr. Avrupa Ýnsan Haklarý
Mahkemesi, kural olarak tanýklarýn kimliðinin gizlenmesini
Sözleþmeye aykýrý görmemektedir. Ancak bu durumda
sanýðýn gizli dinlenen tanýklarýn güvenilirliklerini
test etme imkaný bulunmamaktadýr. Avrupa Ýnsan
Haklarý Mahkemesi içtihatlarýna göre, kimliði
açýklanmayan tanýklar tarafýndan yapýlan
beyanlar, Avrupa Ýnsan Haklarý Sözleþmesinin
6/3-d maddesine aykýrý görülmemektedir. Ancak, bu
þekilde verilen tanýk beyaný delilinin mahkumiyete
esas teþkil edebilmesi için ek baþka delillerin varlýðý
aranmaktadýr. Bununla birlikte bir tanýðýn
kimliði saklý tutulmuþsa,
karþý taraf her tür ceza
yargýlamasýnda olmamasý gereken zorluklarla
karþý karþýya kalacaktýr. Eðer sanýk
veya müdafii tarafýndan güvenilirliðinin ve doðruluðunun
saptanmasý amacýyla sorgulanmamýþ tanýk
delili, mahkeme kararýnýn
dayandýðý esas veya belirleyici delil ise ve dengeleyici
güvenceler saðlayan bir usul öngörülmemiþ ise, Avrupa
Ýnsan Haklarý Sözleþmenin ihlali söz konusu olabilecektir.
Maddenin
dokuzuncu fýkrasýna göre, tanýðýn keþifte
dinlenmesi sýrasýnda da
bu maddede belirtilen tedbirlerin uygulanacaðý
hususu hüküm altýna alýnmýþtýr.
Maddenin
son fýkrasýnda, baþta Anayasa olmak üzere, Avrupa
Ýnsan Haklarý Sözleþmesinin
6 ncý maddesiyle koruma altýna alýnan adil yargýlanma
hakkýnýn bir gereði olarak bu madde uygulamasýnda
yargýlama sujelerinin savunma hakkýný sýnýrlayacak
bir þekilde hareket edemeyecekleri belirtilmiþtir.
Madde
10- Maddede, Cumhuriyet baþsavcýlýklarý
ile mahkemelerce 5 inci maddenin
birinci fýkrasýnýn (a) ilâ (ç)bentlerinde
sayýlan koruma tedbirlerine iliþkin verilecek kararlarda
izlenecek usuller gösterilmektedir. Bu madde hükümlerine göre verilecek
kararlar öncelikle gizlilik esaslarýna uygun olarak verilecektir.
Zira 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn (a) ve
(b) bentlerinde sayýlan tedbirler, tanýðýn güvenliðini
saðlamak amacýyla kimliðinin ve adres bilgilerinin
gizli tutulmasýný ve tanýðýn duruþma
salonuna gelmeden de dinlenebilmesini öngörmektedir. Bu tedbirlerin bir anlam ifade edebilmesi için, tedbirlere
iliþkin kararlarýn gizlilik esasýna göre verilmesi
gerekir.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda, 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn
(a) bendinde belirtilen tedbirin uygulanmasý usulleri düzenlenmektedir.
Buna göre, Cumhuriyet savcýlarý veya mahkemeler tanýðýn
beyanýný farklý bir isim altýnda tutanaða
kaydedecek ve sonraki iþlemleri de bu isim üzerinden yürütecektir.
Söz konusu bentteki koruma tedbirine iliþkin kararlar ayrý
bir karar numarasý verilmek suretiyle yerine getirilecek,
tanýðýn gerçek kimlik ve adres bilgileri ile koruma
kararý ayrý bir kartonda
muhafaza edilecektir.
Yukarýda
sayýlan tedbirler, karþýlaþtýrmalý
hukukta da yaygýn olarak uygulanmaktadýr. Fransýz
Ceza Usul Kanununun 706-58 inci maddesinin birinci fýkrasýna
göre, sorgu hâkimi, gerekçeli bir kararla tanýðýn
beyanýnýn, tanýðýn kimliðinin dava
dosyasýna dercedilmeden alýnmasýna karar verebilir.
Ayný maddenin ikinci fýkrasýna göre, hâkimin kararý,
tanýðýn beyanýnýn tespit edildiði
tutanaða eklenir. Hâkim kararýnda kiþinin kimliði
belirtilmez ve tutanakta da tanýðýn
imzasý yer almaz. Tanýðýn kimliði ve adresi
için ayrý bir resmi belge düzenlenir ve bu belge, bu amaçla
açýlmýþ ayrý bir dosyada muhafaza edilirken,
bölge mahkemesinde açýlmýþ ayrý bir sicilde
kaydedilir. Benzer hükümler diðer ülke kanunlarýnda da
bulunmaktadýr.
Maddenin
üçüncü fýkrasýna göre, bu Kanunda belirtilen iþlemlerle
ilgili olarak Cumhuriyet Savcýsý mahkeme veya hâkim tarafýndan
bir zabýt kâtibi görevlendirilecektir.
Burada, maddede öngörülen gizlilik esaslarýnýn korunabilmesi
amacýyla bu Kanunda öngörülen iþlemlere iliþkin
olarak belirli bir zabýt kâtibinin
çalýþtýrýlmasý öngörülmekte ve böylece
bahse konu iþlemlerden, mahkemede veya Cumhuriyet baþsavcýlýklarýnda
çalýþan birden fazla kiþinin haberdar olmasýnýn
engellenmesi amaçlanmaktadýr. Yine ayný gizlilik esaslarý
çerçevesinde tanýk koruma tedbirlerine iliþkin karar
ve diðer belgeler Cumhuriyet baþsavcýlýklarýnca
veya mahkemelerce bu kararlara
mahsus yerlerde saklanacaktýr. Söz konusu belgeler ilgili
kiþi hakkýnda yürütülen herhangi bir soruþturma
veya kovuþturmanýn gerekleri haricinde soruþturmaya
ve kovuþturmaya yetkili makamlar dýþýnda
baþka bir makam veya mercie gönderilmeyecektir. Ancak soruþturma
konusu suç ile ilgili olmasý halinde, söz konusu bilgi ve belgeler
ilgili soruþturma veya kovuþturma makamýna gönderilebilecektir.
Bu karar ve belgeler, Kurulun talebi halinde hiçbir sýnýrlamaya
baðlý olmaksýzýn Kurula gönderilebilecektir.
Maddenin
dördüncü fýkrasýnda, beþinci maddenin birinci
fýkrasýnýn (ç) bendinde belirtilen “fizikî koruma
saðlanmasý” yönünde verilen
kararýn, yerine getirilmesi amacýyla yargý çevresi içerisinde bulunan
kolluk makamlarýna gönderileceði düzenlenmiþtir.
Gerçekten de mahkemelerin veya Cumhuriyet baþsavcýlýklarýnýn
alýnan kararý bizatihi
yerine getirmeleri mümkün olmadýðýndan, bu konuda
yeterli eleman ve donanýma
sahip kolluk makamlarý, tedbirin uygulanmasý ile görevli
olacaktýr.
Maddenin
beþinci fýkrasýnda, bu madde hükümlerine göre,
alýnan tanýk koruma tedbiri kararlarýnýn
saklanmasýna iliþkin esas ve usullerin yönetmelikte gösterileceði
hüküm altýna alýnmýþtýr.
Madde
11- Maddede, Jandarma Genel Komutanlýðý, Emniyet
Genel Müdürlüðü, Sahil Güvenlik Komutanlýðý ve
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüðünce tanýk koruma birimleri
kurulacaðý hükme baðlanmýþtýr. Söz
konusu tanýk koruma birimleri, Kurulca 5 inci maddenin birinci
fýkrasýnýn (ç) ilâ (ý) bentlerinde sayýlan
koruma tedbirleri kararlarýný uygulayacak olan birimlerdir.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda tanýk koruma biriminde çalýþan
personel için geçici kimlik düzenlenmesi ve belge verilmesi hususu
düzenlenmiþtir. Tanýk koruma faaliyetlerinin gizliliði,
korunan tanýkla birlikte görevlilerin kimlik bilgilerinin
ve yapýlan iþlemlerin gizliliðini de gerektirir. Görevliler,
görevleri gereði pek çok kiþi ile muhatap olup görev nedeniyle
çok sayýda hukukî iþlem yapmalarý nedeniyle, kimliklerinin
ortaya çýkma olasýlýðý daha da kolaylaþmaktadýr.
Bu sakýncalarý giderebilmek için, madde ile geçici kimlik
belgesi düzenlenmesi hüküm altýna alýnmýþtýr.
Ancak, bu belgelerin kullanýlmasý
sýnýrlý olduðundan sadece görev nedeniyle
ve soruþturma konusuyla orantýlý ve amaca uygun
olarak kullanýlacak ve ilgili birim tarafýndan bu belgelerin
kullanýlmasý denetlenecektir.
Maddenin
üçüncü fýkrasýnda, kolluk makamlarýnca alýnacak
tedbirlerin ve yapýlacak iþlemlerin esas ve usullerinin
yönetmelikle düzenleneceði belirtilmiþtir.
Madde
12- Maddeyle, tasarýda yer
alan hükümlerin uygulanmasý ile ilgili olarak kamu kurum ve
kuruluþlarý ile diðer gerçek ve tüzel kiþilere,
kendi görev alanýna giren konularda iþbirliði ve
yardýmda bulunmak yükümlülüðü getirilmektedir. Esasen
tanýk koruma kararlarýnýn ve alýnan tedbirlerin
daha etkin ve amaca uygun bir þekilde uygulanabilmesi bu
iþbirliðinin gerçekleþmesiyle doðru orantýlýdýr.
Tanýk
koruma tedbiri kararlarý, niteliði gereði beklemeye
tahammülü olmayan ve derhal uygulanmasý
gereken kararlardan olmasý nedeniyle ilgili kamu kurum, kurul
ve kuruluþlarý tarafýndan gecikmeksizin yerine
getirilmesi gerekir.
Madde
13- Maddenin birinci fýkrasýyla, 5 inci maddenin birinci
fýkrasýnýn (ç) ilâ (ý) bentleri arasýnda
belirtilen tedbir kararlarýný almak, uygulanmasýný
saðlamak ve denetlemek amacýyla Ýçiþleri Bakanlýðý
bünyesinde Tanýk Koruma Kurulu kurulmaktadýr. Tanýk
koruma tedbiri kararlarýnýn alýnmasýnda
ve uygulanmasýnda, kendi alanýnda uzmanlaþma ve
deneyime sahip olacak organik bir yapýlanma ile, ülke çapýnda
uygulama birliði, eþgüdüm ve alýnacak tedbir kararlarýnda
olabildiðince yeknesaklýðýn saðlanmasý
için öncelikle bu amaçlarý gerçekleþtirecek bir oluþumun
yapýlanmasýna ihtiyaç bulunmaktadýr. Bu nedenle
Tasarý ile, etkin, verimli ve süratli bir karar alma mekanizmasýnýn
oluþmasý, bu kararlarda deneyime sahip olabilecek,
baþka bir anlatýmla konusuna vakýf profesyonel
yönetim kademesindeki personelle bir organizasyon ve oluþumun
saðlanmasý amaçlanmýþtýr. Karþýlaþtýrmalý
hukuka bakýldýðýnda, benzer kurullarýn,
Hollanda, Ýtalya ve Almanya gibi ülkelerde de kurulmuþ
olduðu görülmektedir. Söz konusu tedbirlere iliþkin olarak
risk ve tehdidin ciddiliðini ve uygulanacak tedbirlerin sonuçlarýný
bu kurullar deðerlendirmektedirler.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda Kurulun oluþum þekli gösterilmektedir.
Buna göre, Kurul, Adalet Bakanlýðýndan idarî görevde
çalýþan birinci sýnýf hâkimler arasýndan
iki, Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulunca Ankara’da görev yapan
adli yargý hâkim veya Cumhuriyet savcýlarý arasýndan
seçilecek bir, Ýçiþleri Bakanlýðý merkez
teþkilatýndan bir, Jandarma Genel Komutanlýðýndan
bir, Sahil Güvenlik Komutanlýðýndan bir, Emniyet Genel
Müdürlüðünden iki ve Gümrük Müsteþarlýðý Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüðünden
seçilecek bir üyenin katýlýmýyla toplam dokuz
üyeden oluþacaktýr. Kurulun ayda en az bir defa toplanmasý
öngörülmekle birlikte gerektiðinde birden fazla toplantý
da yapabilecektir. Böylelikle acil hallerde Kurulun karar alma süreci
çabuklaþtýrýlmaktadýr. Kurul üyelerinin
görev süreleri dört yýl olacaktýr. Buna göre, Kurul üyelerinin
konuya hakimiyet saðlama ve elde ettiði tecrübeyi etkin
ve verimli þekilde kullanabilmesi için yeterli bir görev süresi
öngörülmekte, görev süresi sona erenlerin yeniden seçilebilmesi
imkâný tanýnmaktadýr. Kurulun sekretarya hizmetleri,
bu konuda teknik ve personel alt yapýsý bulunan ve halen
söz konusu tedbirlerin bir kýsmýný 3713 sayýlý
Terörle Mücadele Kanunu kapsamýnda yerine getirmekte olan
Ýçiþleri Bakanlýðý tarafýndan yerine
getirilecektir.
Maddenin
üçüncü fýkrasýyla, Kurulun koruma kararýný
verirken, bu kararý uygulayacak koruma birimince düzenlenecek
olan korumanýn þekli, süresi ve diðer özelliklerine
iliþkin ön deðerlendirme raporunu dikkate almasý
öngörülmüþtür.
Maddenin
dördüncü fýkrasýyla, Kurul üyelerine ayda dört toplantýyý
geçmemek üzere, her toplantý için huzur hakký ödeneceði
hükme baðlanmýþtýr.
Maddenin
beþinci fýkrasýnda ise, Kurulun çalýþma
esas ve usullerinin yönetmelikte düzenleneceði belirtilmiþtir.
Madde
14- Maddede, Kurulun görev ve yetkileri bentler halinde sayýlmýþtýr.
Kurulun
görev ve yetkileri belirlenirken öncelikli olarak Kurula, Kanunun
5 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) ilâ (c)
bentleri dýþýnda kalan tedbirlere, bunlarýn
süresine, deðiþtirilmesine, kaldýrýlmasýna
ve tedbir uygulanan kiþinin þahsi hallerinin önceki hale
getirilmesine karar verme yetkisi tanýnmýþtýr.
Ayrýca Kurula, bu Kanun kapsamýnda kalan iþlerle
ilgili baþvuru ve þikayetleri incelemek, sonuçlandýrmak
ve yine tedbirlerin yerine getirilmesi ve uygulanmasýna
iliþkin denetim görevi de verilmiþtir.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda, Kurulun koruma kararýný
verirken, bu kararý uygulayacak olan koruma biriminin korumanýn
þekli, süresi ve diðer özelliklerine iliþkin olarak
hazýrlayacaðý ön deðerlendirme raporunu dikkate
alacaðý öngörülmektedir. Buna göre, ilgili tanýk
koruma birimi, koruma talebinde bulunan kiþinin tanýklýk
yaptýðý suç, maruz kaldýðý riskin derecesi,
tanýða uygulanabilecek koruma tedbirleri ve bu tedbirlerin muhtemel sonuçlarý
üzerine bir ön deðerlendirme raporu hazýrlayacak ve Kurula
sunacaktýr.
Madde
15- Maddeyle, Kurul ile hakkýnda koruma kararý verilen
kiþi arasýnda mutabakat
metninin hazýrlanmasýna iliþkin hükümlere yer verilmiþtir.
Avrupa
ülkeleri, Amerika Birleþik Devletleri ve Kanada’da tanýklar
ile ilgili birimler arasýnda benzer anlaþmalar yapýlmaktadýr.
Avrupa ülkelerinde bu anlaþmalar genellikle tanýk koruma
birimleri veya tanýk koruma komisyonlarý ile ilgili
tanýklar arasýnda yapýlýrken, Amerika Birleþik
Devletleri’nde taraf Adalet Bakanlýðý’dýr. (memorandum of understanding- Amerikan Ceza Usul Kanunu,
Bölüm 224, Madde 3521/d-1). Yine Portekiz Tanýk Koruma Kanununun
24/3 üncü maddesine göre, tanýk koruma programý ilgili
kiþinin bu programý kabul ve programa uyacaðýný
bildirdiði yazýlý belgeyi imzalamasýyla yürürlüðe
girmektedir.
Mutabakat
metninin taraflarý, Kurul ile hakkýnda koruma kararý
verilen kiþidir. Metinde; uygulanacak tedbirin þekli,
süresi ve taraflarýn yükümlülüklerine yer verilecektir. Mutabakat
metni, Kurul kararýnýn verilmesinden sonra hazýrlanacak,
ancak karar, mutabakat metninin
imzalanmasýndan sonra uygulanabilecektir.
Mutabakat
metninden beklenen sonuçlarýn alýnabilmesi için tanýðýn,
hak ve yükümlülükleri konusunda yeterince bilgilendirilmiþ
olmasý gerekir. Bunu gerçekleþtirebilmek için de maddede
“tanýðýn aydýnlatýlmýþ
rýzasýnýn alýnmasý” bir koþul
olarak kabul edilmiþ bulunmaktadýr. Gerçekten de tanýk
koruma tedbirleri ancak koruma talep eden kiþinin yükümlülüklerine
uygun davranmasý halinde olumlu sonuçlar doðurabilir. Bu
bakýmdan sadece devletin ilgili kiþiyi koruma kapsamýna
almasý yeterli olmamakta, korunan kiþinin de kimlik ve
adres bilgilerinin gizli tutulabilmesi ve güvenliðinin
saðlanabilmesi için birtakým kurallara uymasý gerekmektedir.
Tanýðýn yükümlülüklerine aykýrý davranmasý,
kimliðinin açýða çýkmasýna ve can güvenliðinin
tehlikeye düþmesine neden olabileceði gibi, o ana kadar
harcanan çaba ve aktarýlan kaynaklarýn da boþa
gitmesine sebep olacaktýr.
Madde
16- Maddenin birinci fýkrasýyla, Kurulun koruma kararý
verdiði kiþiler ile uygulanan tedbirler hakkýnda
bir “Faaliyet Raporu” hazýrlamasý öngörülmüþ
olup, bu raporun her yýl Ocak ayý sonuna kadar
Ýçiþleri ve Adalet Bakanlýðýna
sunulmasý hükme baðlanmýþtýr.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda ise, uygulamada karþýlaþýlabilecek
tereddütlerin veya uyuþmazlýklarýn önlenmesi
amacýyla, gerektiðinde raporun ilgili bakanlýklar
ile diðer kamu kurum ve kuruluþlarýna da gönderileceði
öngörülmüþtür.
Madde
17- Maddede, yabancý tanýklarýn Türkiye’de korunmasýna
iliþkin hükümlere yer verilmiþtir.
Ülkemizin
de onayladýðý 15/11/2000 tarihli “Sýnýraþan
Örgütlü Suçlara Karþý Birleþmiþ Millet Sözleþmesi”nin
24 üncü maddesinin üçüncü fýkrasýna göre, taraf devletler,
tanýklarýn ve yakýnlarýnýn baþka
yerlere yerleþtirilmesi için diðer Devletlerle anlaþmalar
veya düzenlemeler yapmayý göz önünde bulunduracaklardýr.
Yine 4/12/2000 tarihli “Birleþmiþ Milletler Yolsuzlukla
Mücadele Sözleþmesi”nin 32 nci maddesinin üçüncü fýkrasýna
göre taraf devletlerce, bu sözleþmede belirtilen suçlara
iliþkin olarak tanýklýk veya bilirkiþilik yapan
kiþiler ile bunlarýn yakýnlarýnýn baþka
yerlere yerleþtirilmesi için diðer devletlerle anlaþmalar
veya düzenlemeler yapmanýn deðerlendirilmesi öngörülmektedir.
Avrupa Birliði Konseyi, 23/11/1995 ve 20/12/1996 tarihli kararlarýyla üye ülkeleri
uluslararasý organize suçla mücadelede tanýklýk
yapanlar ve yakýnlarýnýn korunmasý için
karþýlýklý yardýmlaþmayý
kolaylaþtýrýcý imkanlar saðlamaya davet
etmektedir.
Maddenin
birinci fýkrasýyla, yukarýda belirtilen uluslararasý
sözleþme veya kararlarda yer alan ilkeler ýþýðýnda
bir yabancýnýn Türkiye’de korunmasýna, böyle bir
anlaþma mevcut deðilse, karþýlýklýlýk
esasýna uygun olmak koþuluyla yine bir yabancýnýn
Türkiye’de korunmasýna Dýþiþleri Bakanlýðýnýn
görüþü alýnarak Ýçiþleri Bakaný tarafýndan
izin verileceði öngörülmüþtür.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda; yukarýda sayýlan uluslararasý
sözleþmeler ve Avrupa Birliði Konseyi kararlarýna
uygun olarak, yabancý tanýklarýn korunmasýna
iliþkin giderlerin, talep eden ülke makamlarýnca karþýlanacaðý
hükme baðlanmýþtýr. Bununla birlikte ikili veya
çok taraflý uluslararasý anlaþma hükümleri saklý
tutularak bu konuda oluþabilecek istisnai durumlar için de
maddede esneklik saðlanmýþtýr.
Madde
18- Madde ile; öncelikli olarak Tasarýda yer alan karar ve
iþlemlerle ilgili olarak gizlilik kuralý getirilmektedir.
Tasarýnýn
10 uncu maddesi ile, Cumhuriyet baþsavcýlýklarý
ile mahkemelerin yaptýðý iþlemlerde de olduðu
gibi; Kurul, tanýk koruma birimi ve diðer kurum, kuruluþ
ve kiþilerce yapýlacak iþlemlerin de gizlilik
esaslarýna göre yerine getirileceði ve gizliliðin
tedbir sona erdikten sonra da devam edeceði belirtilmektedir.
Maddenin
üçüncü fýkrasýyla, koruma kararlarýnýn
alýnmasýnda ve uygulanmasýnda yer alan kamu görevlileri
ile bu görevlerde her ne þekilde olursa olsun yer alan diðer
kiþilerin, görevleri nedeniyle öðrendikleri bilgileri
görev sona erdikten sonra da açýklayamayacaklarý hükme
baðlanmýþtýr. Bu yasak, hakkýnda tedbir
uygulananlar için de geçerli olacaktýr.
Gerçekten
de tanýk koruma tedbirleri ile hedeflenen amaca ulaþýlmasýnda
gizlilik esaslarýna riayetin önemi her türlü izahtan varestedir.
Örneðin; Alman Ceza Usul Kanununda düzenlemeler yapan Tanýk
Koruma Uyum Kanununa göre, tanýk koruma programý çerçevesinde
alýnan kararlar ve uygulanan tedbirler gizlilik esaslarýna
göre ayrý bir dosyada saklanýr. Ayrýca tanýk
koruma programýnda görev alan kiþiler görevleri sona
erse bile görevleri nedeniyle öðrendikleri bilgileri
açýklayamazlar.
Maddenin
son fýkrasýnda ise, gizlilik kuralýnýn, kamu
kurum, kurul ve kuruluþlarý ile bu kararlarýn
alýnmasýnda ve uygulamasýnda görev alan kamu görevlileri
ile diðer kiþiler için de geçerli olduðu belirtilmiþtir.
Madde
19- Maddede, Kanun uyarýnca alýnacak koruma tedbirlerinin
uygulanmasýnda yapýlacak giderlerin hangi usule göre
karþýlanacaðýna iliþkin hükümlere yer
verilmiþ; tanýk koruma birimlerinde fiilen görev yapanlara,
yapmýþ olduklarý görev ve hizmetin hal ve þartlarý
dikkate alýnarak tazminat ödenmesi hükme baðlanmýþtýr.
Madde
20- Madde ile, Kanunun uygulanmasýna iliþkin olarak
suç, yaptýrým ve soruþturma usulüne iliþkin
hükümlere yer verilmiþtir.
Maddenin
birinci fýkrasýnda; Kanunun uygulanmasý nedeniyle
öðrendikleri bilgi ve belgeleri açýklayan, yayýnlayan
veya her ne þekilde olursa olsun baþkalarýnýn
bu bilgi ve belgeleri edinmesini ya da eriþimini kolaylaþtýranlarýn
fiillerinin yaptýrýmý olarak benzer nitelikte
hüküm içeren
5237 sayýlý Türk Ceza Kanununun 258 inci maddesine
atýf yapýlmýþtýr.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda ise, Kanun kapsamýnda olup da
5237 sayýlý Kanunun 257 ve
272 inci maddesinde belirtilen fiilleri iþleyenler hakkýnda,
cezalarýn yarý oranýnda artýrýlarak
hükmolunacaðý belirtilmiþtir. 5237 sayýlý
Ceza Kanununun 257 nci maddesinde görevi kötüye kullanma ve 272 nci
maddesinde ise yalan tanýklýk suçlarý düzenlenmiþtir.
Söz konusu suçlarýn, Tasarý kapsamýnda kalan kiþiler
tarafýndan iþlenmesi halinde, Tasarýnýn
amacý, korunan hukuki menfaat ve Kanuna aykýrý
fiiller nedeniyle halkýn Devlete olan güvenini sarsma ihtimali
de göz önüne alýnarak, cezanýn genel ve özel önleme fonksiyonunun
gereði gibi yerine getirilmesi amacýyla, cezalarýn
yarý oranýnda artýrýlarak hükmolunacaðý
belirtilmiþtir.
Maddenin
üçüncü fýkrasýnda, Tasarýda belirtilen yükümlülüklere
aykýrý hareket edenler ile bu maddede sayýlan fiilleri
iþleyenler hakkýnda uygulanacak ceza soruþturma
usulüne iliþkin hükümlere yer verilerek, 4483 sayýlý
Memurlar ve Diðer Kamu Görevlilerinin Yargýlanmasý
Hakkýnda Kanun hükümlerinin uygulanmayacaðý belirtilmiþtir.
Maddenin
son fýkrasýnda ise, disiplin suç ve cezalarýnda
kamu görevlilerinin tâbi olacaklarý mevzuatýn uygulanacaðý
hükme baðlanmýþtýr.
Madde
21- Maddede, hakkýnda koruma tedbiri uygulanan tanýðýn,
koruma kararý verilmesine neden olan olayda yalan tanýklýktan
dolayý mahkum olmasý veya koruma kararýnda belirtilen
tedbirlere aykýrý bir davranýþ içine girmesi
sebebiyle tedbir kararýnýn kaldýrýldýðý
ana kadar yapýlan giderlerin
tanýktan tahsil edileceði hükme baðlanmýþtýr.
Maddenin
ikinci fýkrasýnda ise, giderlerin, tanýk tarafýndan
ödenmemesi hâlinde 6183 sayýlý Âmme Alacaklarýnýn
Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümlerinin uygulanacaðý
belirtilmiþtir.
Madde
22- Maddede, tanýk koruma biriminde görev yapanlar, diðer
görevliler ve suçun aydýnlatýlmasýnda yardýmcý
olanlar ile bunlarýn yakýnlarýnýn korunmasýna
iliþkin hükümlere yer verilmiþtir.
Maddenin
birinci fýkrasýnda, tanýk koruma biriminde görev
yapan personel ile bu Kanun kapsamýna giren suçlara ait istihbaratta
veya soruþturmada görev alan kolluk amir ve memurlarý
ile diðer kamu görevlileri, bu suçlarda kullanýlan gizli
soruþturmacý ve bu Tasarý kapsamýna giren
suçlarýn ortaya çýkartýlmasýnda yardýmcý
olan muhbirler ile bunlarýn yakýnlarýnýn da
Tasarý hükümleri kapsamýnda korunacaklarý düzenlenmiþtir.
Maddenin
ikinci fýkrasý ile, 3713 sayýlý Terörle Mücadele
Kanununun 20 nci maddesi hükümleri saklý tutulmuþtur. Zira
3713 sayýlý Terörle Mücadele Kanununda 5532 sayýlý
Kanunla yapýlan deðiþiklikle; terörle mücadelede
görev alan adlî ve idarî personelle bu suçlarýn aydýnlatýlmasýnda
yardýmcý olanlarýn korunmasýna iliþkin
olarak birtakým hükümlere yer verilmiþ olup, bu Kanun kapsamýna giren suçlarda,
bahse konu personel ile bu suçlarýn aydýnlatýlmasýna
yardýmcý olan kiþilerin korunmasý hususunda
söz konusu Kanunun 20 nci maddesinin
uygulanmasý öngörülmektedir. Öte yandan ilgili kiþiler
hakkýnda, koruma önlemleri dýþýnda Tasarýda
yer alan yargýlama tedbirlerine iliþkin olarak Tasarý
hükümleri uygulanacaktýr.
Maddenin
üçüncü fýkrasýna göre, 4959 sayýlý Topluma
Kazandýrma Kanunu hükümlerine göre haklarýnda koruma tedbiri uygulananlara bu Tasarýda
yer alan hükümler uygulanmayacaktýr.
Madde
23- Madde ile, tanýklarýn korunmasýna iliþkin
mevzuat hükümlerine göre alýnacak koruma tedbirlerinin uygulanmasý
için gerekli olan mal ve hizmet alýmlarýna iliþkin
esas ve usullerin Maliye Bakanlýðý ve Kamu Ýhale
Kurumunun görüþleri alýnarak Adalet ve Ýçiþleri
bakanlýklarý tarafýndan müþtereken
çýkarýlacak yönetmelikle belirlenmesi amacýyla
4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanununa hüküm eklenmektedir.
Madde
24- Madde ile, Tasarýda yer alan hükümlere göre çýkarýlmasý
gereken yönetmeliklerin hangi süre içerisinde ve ne þekilde
çýkarýlacaðý düzenlenmektedir.
Madde
25- Yürürlük maddesidir.
Madde
26- Yürütme maddesidir.
Adalet Komisyonu Raporu
Türkiye
Büyük Millet Meclisi
Adalet Komisyonu
Esas
No.: (1/1290)
Karar
No.: 119
TÜRKÝYE BÜYÜK
MÝLLET MECLÝSÝ BAÞKANLIÐINA
Baþkanlýðýnýzca, 9/1/2007 tarihinde,
tali komisyon olarak Ýçiþleri ile Plan ve Bütçe Komisyonlarýna,
esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilmiþ olan “Tanýk
Koruma Kanunu Tasarýsý (1/1290)”, Komisyonumuzun
17/1/2007 tarihli 84 üncü toplantýsýnda görüþülmüþ
ve geneli üzerindeki görüþmeleri tamamlanarak maddelerine
geçilmesi kabul edilmiþtir. Ancak, söz konusu Tasarý,
daha ayrýntýlý incelenmesi amacýyla Alt
Komisyona havale edilmiþtir. Alt Komisyon, 18/1/2007 ve
22/1/2007 tarihlerinde yaptýðý toplantýlarda
Tasarýyý, etraflýca inceleyip görüþmüþ
ve raporunu, 24 Ocak 2007 tarihinde Komisyonumuza sunmuþtur.
Komisyonumuz;
Zonguldak Milletvekili Köksal
Toptan Baþkanlýðýnda, Komisyon Baþkanlýk
Divaný üyeleri; Baþkanvekili, Isparta Milletvekili
Recep Özel, Sözcü, Kýrýkkale Milletvekili Ramazan Can
ve Katip üye, Kilis Milletvekili Hasan Kara ile diðer Komisyon
üyeleri; Adýyaman Milletvekili
Fehmi Hüsrev Kutlu, Aðrý Milletvekili Halil Özyolcu, Ankara Milletvekili Haluk
Ýpek, Artvin Milletvekili Orhan Yýldýz, Çorum Milletvekilleri
Feridun Ayvazoðlu ile Muzaffer Külcü, Erzurum Milletvekili Mustafa
Nuri Akbulut, Gaziantep Milletvekili Mahmut Durdu, Kahramanmaraþ
Milletvekili Mehmet Yýlmazcan, Kastamonu Milletvekili Hakký
Köylü, Malatya Milletvekili Muharrem Kýlýç, Niðde
Milletvekili Orhan Eraslan, Tekirdað Milletvekili Mehmet Nuri
Saygun, Uþak Milletvekili Ahmet Çaðlayan ile Yozgat Milletvekili
Bekir Bozdað’ýn ve Komisyonumuz Uzmanlarý Cemil
Tutal ve Mustafa Doðanay’ýn; Hükümeti temsilen Adalet Bakanlýðý
Kanunlar Genel Müdürü Niyazi Güney ile ayný Genel Müdürlükte
görevli Tetkik Hakimi Yüksel Erdoðan ve Murat Uygun ile
Ýçiþleri Bakanlýðý, Maliye Bakanlýðý,
Milli Savunma Bakanlýðý, Yargýtay Baþkanlýðý,
Yargýtay Cumhuriyet Baþsavcýlýðý,
Gümrük Müsteþarlýðý, Kamu Ýhale Kurumu,
Jandarma Genel Komutanlýðý ile Emniyet Genel Müdürlüðü
temsilcilerinin katýlýmlarýyla 31 Ocak 2007 ve
1 Þubat 2007 tarihlerinde yapmýþ
olduðu 86 ve 87 nci toplantýlarda, Alt Komisyonun kabul ettiði
metni esas alarak Tasarýyý görüþmüþ; Tasarýnýn
geneli üzerindeki görüþmelerin tamamlanmasýndan sonra
maddelerine geçilmesi kabul edilmiþtir.
Tasarýnýn
1 inci ve 2 nci maddeleri aynen kabul edilmiþtir.
Tasarýnýn
3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendinde
geçen "üst haddi" ibaresi kanun tekniðine uyum saðlanmasý
amacýyla “üst sýnýrý” olarak Alt Komisyonca
deðiþtirilmiþtir. Komisyonumuz, Tasarýnýn
etkin bir þekilde uygulanmasýný saðlamak ve
bu baðlamda kapsamýnýn daraltýlmasý gerektiði
düþüncesiyle söz konusu bentte geçen ve Alt Komisyonca deðiþtirilen
“üst sýnýrý” ibaresi "alt sýnýrý"
olarak deðiþtirilmiþ, (b) bendinde geçen Kanunun suç
saydýðý fiilleri
iþlemek amacýyla kurulan fakat terör örgütü kapsamýna
girmeyen örgütlerin de, tanýk veya yakýnlarý bakýmýndan
tehlikelilik durumu dikkate alýnarak "alt sýnýrý
dört yýl" ibaresi "alt sýnýrý iki
yýl" olarak Komisyonumuzca deðiþtirilmiþtir.
Alt Komisyonca, Tasarýnýn 3 üncü maddesinin birinci
fýkrasýnýn (b) bendinde yapýlan deðiþiklikle,
terör örgütlerinin tehlikelilik durumu nazara alýnarak,
bu örgütlerin faaliyeti çerçevesinde iþlenen bütün suçlarýn
tanýk veya yakýnlarý hakkýnda her zaman kanunda
belirtildiði þekilde bir tehdit bulunabileceði düþünüldüðünden,
terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde iþlenen suçlarda tanýk
koruma programý açýsýndan alt sýnýr kaldýrýlmýþtýr.
Alt Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik, Komisyonumuzca
da benimsenmiþtir.
Tasarýnýn
4 üncü maddesi aynen kabul edilmiþtir.
Tasarýnýn
5 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn; (d) bendi;
(g) bendinin baþýnda geçen "Ýþe yerleþtirilmesi
veya" ibaresi uygulamada, suistimallerin önüne geçmek amacýyla
madde metninden çýkarýlmýþ ve diðer bentler
buna göre teselsül ettirilmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 6 ncý maddesinde, soruþturma
safhasýnda bu Tasarýnýn 5 inci maddesinin birinci
fýkrasýnýn (a), (b) ve (ç) bentlerinde sayýlan
tedbirlerin, Cumhuriyet savcýsý tarafýndan
alýnmasýnýn doðru olduðu ve soruþturmalarýn
sürat ve hassasiyeti gereði bu konuda hakim kararý istemeye
gerek olmadýðý, keza yine soruþturma safhasýnda
ayný maddenin (ç) bendinde yazýlý fiziki koruma
tedbirinin de kolluk amirinin yazýlý emri ile
alýnmasýnýn ve akabinde Cumhuriyet savcýsýna
bilgi verilmesinin yeterli olacaðý düþüncesi ile
maddenin ikinci ve üçüncü fýkralarý madde metninden
çýkarýlmak suretiyle yeniden düzenlenerek kabul edilmiþtir.
Alt Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik, Komisyonumuzca
da benimsenmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 7 nci maddesinde, maddenin
baþlýðýnda ve içinde kullanýlan “unsurlar”
ibareleri, Ceza Muhakemesi Kanununa uyum saðlanmasý
amacýyla “hususlar” olarak deðiþtirilmiþtir. Alt
Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik, Komisyonumuzca
da benimsenmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 8 inci maddesinin dördüncü
fýkrasýnýn (c) bendindeki “ifade vermesi” ibaresi,
yanlýþ anlaþýlmalarýn önüne geçilmesi
amacýyla “beyanda bulunmasý” þeklinde deðiþiklik
yapýlmýþtýr. Alt Komisyonca yapýlan
bu deðiþiklik, Komisyonumuzca da benimsenmiþtir.
Tasarýnýn
9 uncu ve 10 uncu maddeleri aynen kabul edilmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 11 inci maddesinde, tanýk
koruma birimleri kuracak kurumlar arasýnda yer alan Sahil Güvenlik
Komutanlýðý ve Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüðünün,
bu birimleri kurma kapasitelerinin bulunmadýðý
ve buna da ihtiyaç olmadýðý düþünülerek bu iki
kurum madde metninden çýkarýlmýþtýr. Alt
Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik, Komisyonumuzca
da benimsenmiþtir.
Tasarýnýn
12 nci maddesi aynen kabul edilmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 13 üncü maddesinde, Tanýk
Koruma Kuruluna, bu Kanuna
23 üncü madde olarak tanýk koruma tedbirlerinin askeri yargýlama
sýrasýnda da uygulanacaðý kabul edildiðinden,
buna paralel olarak Milli Savunma Bakanlýðýnda
idarî görevde çalýþan birinci sýnýfa geçirilmiþ
askeri hakimlerden, bir hakimin dahil edilmesi ve ayrýca, Kurulun
tek sayýya tamamlanmasý için koruma birimlerinin
aðýrlýkta olduðu Emniyet Genel Müdürlüðünden
bir görevlinin daha ilavesiyle Kurulun sayýsý onbire
çýkarýlmýþtýr. Alt Komisyonca yapýlan
bu deðiþiklik, Komisyonumuzca da benimsenmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 14 üncü maddesinin ikinci
fýkrasý, ayný fýkra hükmünün 13 üncü maddenin
ikinci fýkrasý olarak düzenlenmesi sebebiyle tekrarý
önlemek amacýyla madde metninden çýkarýlmýþtýr.
Alt Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik, Komisyonumuzca
da benimsenmiþtir.
Tasarýnýn
15, 16, 17 ve 18 inci maddeleri aynen kabul edilmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 19 uncu maddesinin ikinci
fýkrasýnda, Gümrük Müsteþarlýðýnýn
baðlý bulunduðu Devlet Bakanlýðý ibaresi,
Gümrük Müsteþarlýðýnca koruma birimi kurulmasý
kabul edilmediði gerekçesiyle buna paralel olarak madde metninden
çýkarýlmýþtýr. Alt Komisyonca yapýlan
bu deðiþiklik, Komisyonumuzca da benimsenmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 20 nci maddesinin birinci
fýkrasýnda yapýlan deðiþiklikle bu Tasarýnýn
uygulamasý nedeniyle, öðrendikleri bilgi ve belgeleri
açýklayan, yayýnlayan veya her ne þekilde olursa
olsun baþkalarýnýn bu bilgi ve belgeleri edinmesini
ya da eriþimini kolaylaþtýranlar, fiili daha
aðýr cezayý gerektiren baþka bir suç oluþturmadýðý
takdirde Türk Ceza Kanununun 258 inci maddesine göre cezalandýrýlacaðý
hükmü kabul edilmiþtir.
Alt Komisyonca yapýlan söz konusu
deðiþiklik, 5237 sayýlý Türk Ceza Kanununun genel
sistematiðine uygun olmadýðý gerekçesiyle Komisyonumuzca
kabul edilmemiþ ve Türk Ceza Kanununun 258 inci maddesinde öngörülen
daha az cezayý gerektiren fiillerden de kiþinin ayrýca
cezalandýrýlmasýný saðlamak amacýyla
maddede, bu yönde deðiþiklik yapýlmýþtýr.
Alt
Komisyonca, birinci fýkrada yapýlan deðiþikliðe
paralel olarak maddenin ikinci fýkrasýnýn madde
metninden çýkarýlmasýný öngören deðiþiklik,
Komisyonumuzca da benimsenmiþ ve diðer fýkra numarasý
buna göre teselsül ettirilmiþtir.
Alt
Komisyonca, 20 nci maddenin -teselsül ettirilen- üçüncü fýkrasýnda
yazýlý olan ihmal kusur veya kast tabirleri genel ceza
sistemine uygun olmasý ve açýkça anlaþýlabilmesi için “görevlerinin
gereklerine aykýrý davranan kamu görevlileri” olarak
deðiþtirilmiþtir. Alt Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik
de Komisyonumuzca benimsenmiþtir.
Tasarýnýn
21 inci maddesinin ikinci fýkrasýnda geçen "Giderlerin
tanýk tarafýndan" ibaresi madde metninden çýkarýlmýþ
ve kanun tekniði açýsýndan maddenin iki fýkra
olarak düzenlenmesi uygun görülmediðinden madde, yukarýdaki
deðiþiklik yapýlarak bir fýkra olarak düzenlenmiþtir.
Tasarýnýn
22 nci maddesi aynen kabul edilmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 22 nci maddesinden sonra ‘Askeri
ceza muhakemesinde uygulama’ baþlýðý ile Askeri
Mahkemeler Kuruluþu ve Yargýlama Usulü Kanununa göre
yapýlan muhakeme iþlemlerinde de tanýk koruma
tedbirlerinin uygulanabilmesini saðlamak amacýyla 23
üncü madde ilave edilmiþ ve diðer madde numaralarý
buna göre teselsül ettirilmiþtir. Alt Komisyonca yapýlan
bu deðiþiklik, Komisyonumuzca da benimsenmiþtir.
Tasarýnýn 23 üncü maddesi
24 üncü madde olarak kabul edilmiþtir.
Alt
Komisyonca, Tasarýnýn 24 üncü maddesi, birinci
fýkrada geçen ‘Gümrük Müsteþarlýðýnýn
baðlý bulunduðu bakanlýkça’ ibaresi Gümrük Müsteþarlýðýnca
koruma birimi kurulmasý kabul edilmediði gerekçesiyle
madde metninden çýkarýlmýþ ve yapýlan
bu deðiþiklikle 25 inci madde olarak kabul edilmiþtir.
Alt Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik Komisyonumuzca
da benimsenmiþtir. Ayrýca, Tasarýnýn birçok
maddesinde, bazý konularýn
yönetmelikle düzenleneceði hükmü yer almaktadýr.
Tasarýnýn kanunlaþýp yürürlüðe girmesi
için öngörülen tarih ile yönetmeliklerin hazýrlanmasý
için öngörülen süre arasýnda bir uyumsuzluk mevcut olduðundan,
bu uyumsuzluðun giderilmesi amacýyla maddede geçen “yürürlük”
ibaresi “yayýmý” olarak deðiþtirilmiþtir.
Tasarýnýn
yürürlüðe iliþkin 25 inci maddesi, Bu Tasarýnýn
birçok maddesinde, Tasarýnýn uygulanmasýyla ilgili
olarak yönetmelikler çýkarýlacaðý hükmü yer
almaktadýr. Bu yönetmelikler, bu Tasarýnýn uygulanmasý
açýsýndan hayati önemi haizdir. Söz konusu yönetmelikler
için Tasarýda altý aylýk süre öngörülmüþtür.
Bu süre dikkate alýndýðýnda, yürürlük maddesindeki
bir aylýk süre anlamsýz bir süre olarak kalmaktadýr.
Bu nedenle Tasarýnýn Kanunlaþýp yürürlüðe
girdiði anda etkinliðini saðlamak amacýyla söz konusu
bir aylýk süre Alt Komisyonca altý aya çýkarýlmýþtýr.
Alt Komisyonca yapýlan bu deðiþiklik, Komisyonumuzca
da benimsenmiþ ve 26 ncý
madde olarak kabul edilmiþtir.
Tasarýnýn
yürütmeye iliþkin 26 ncý maddesi 27 nci madde olarak kabul
edilmiþtir.
Tasarýda
ilk defa adý geçen kanunlarýn tarih ve numaralarý
kanun tekniðine uyum saðlamak amacýyla ilave edilmiþ
ve Tasarýnýn maddeleri, görüþmeler sýrasýnda
redaksiyona tabi tutulmuþtur.
Raporumuz, Genel Kurula sunulmak üzere
Baþkanlýðýnýza saygý ile arz olunur.
|
|
Baþkan |
Baþkanvekili |
Sözcü |
|
|
Köksal Toptan |
Recep Özel |
Ramazan Can |
|
|
Zonguldak |
Isparta |
Kýrýkkale |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Hasan Kara |
Fehmi Hüsrev Kutlu |
Halil Özyolcu |
|
|
Kilis |
Adýyaman |
Aðrý |
|
|
(Ýmzada bulunamadý) |
(Ýmzada bulunamadý) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Haluk Ýpek |
Feridun Fikret Baloðlu |
Yüksel Çorbacýoðlu |
|
|
|
|
Artvin |
|
|
|
(Toplantýlara katýlamadý) |
(Toplantýlara katýlamadý) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Orhan Yýldýz |
Mehmet Küçükaþýk |
Feridun Ayvazoðlu |
|
|
Artvin |
|
Çorum |
|
|
(Ýmzada bulunamadý) |
(Toplantýlara katýlamadý) |
(Ýmzada bulunamadý) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Muzaffer Külcü |
Mustafa Nuri Akbulut |
Mahmut Durdu |
|
|
Çorum |
|
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet Yýlmazcan |
Hakký Köylü |
Muharrem
Kýlýç |
|
|
Kahramanmaraþ |
Kastamonu |
|
|
|
(Ýmzada bulunamadý) |
|
(Karþý oy) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Süleyman Sarýbaþ |
Orhan Eraslan |
Enver Yýlmaz |
|
|
|
Niðde |
Ordu |
|
|
(Toplantýlara katýlamadý) |
(Karþý oyumuz vardýr) |
(Toplantýlara katýlamadý) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet Nuri Saygun |
Ahmet Çaðlayan |
Bekir Bozdað |
|
|
Tekirdað |
Uþak |
Yozgat |
|
|
(Karþý oy) |
|
|
KARÞI OY YAZISI
Tanýk Koruma Yasa Tasarýsýna
aþaðýdaki nedenlerden dolayý karþýyýz.
Karþý Oy Yazýmýzý
arz ediyoruz.
Tanýk Koruma Yasa Tasarýsý,
Ceza Muhakemeleri Kanununu büyük ölçüde iþlevsiz kýlan
bir tasarýdýr. Bu tasarýda yapýlan düzenlemeyle
Ceza Muhakemesi hukukunun temel ilkesi olan yüzyüzelik ilkesi
ortadan kaldýrýlmaktadýr. Bu ilkenin ortadan
kaldýrýlmasý, savunmanýn daraltýlmasý
sonucunu doðurmaktadýr. Tanýk Koruma Yasasý
kapsamýna maðdur ve þikâyetçilerin de alýnmasý,
bu kapsamýn daha da geniþletilmesini saðlamaktadýr.
Sýnýraþan
Örgütlü Suçlara Karþý Birleþmiþ Milletler Sözleþmesinin
belirttiði çerçeve içerisinde tanýk korunmasýnýn
düzenlenmesi bir zorunluluktur. Kuþkusuz
örgütlü suçlar açýsýndan tanýk korumasý
gerçeðin ortaya çýkmasý açýsýndan gereklidir.
Ancak bu kapsamý geniþleterek yerinde olmayan birtakým
mülahazalarla örgütlü olmayan suçlarýn da tanýk koruma
kapsamýna alýnmasý, Ceza Muhakemesi Hukukumuzu
önemli ölçüde otoriter hale getirdiði gibi, savunma hakkýný
da büyük ölçüde sýnýrlamaktadýr.
Tanýðýn korunmasý kapsamýnda
alýnan koruma tedbirleri, koruma tedbirinin uygulanma biçimi,
iþin büyük ölçüde yönetmeliðe býrakýlmasý,
harcamalarýn örtülü ödenekten yapýlmasý, ihale
yasasýnýn uygulanmamasý gibi unsurlar nazara
alýndýðýnda; tasarý büyük ölçüde ceza
soruþturmasýnda ve kovuþturmasýnda
açýklýk, yüzyüzelik, silahlarýn eþitliði
vb. kurallarý bertaraf eden otoriter bir düzeni ortaya getirmektedir. Bu düzenleme demokratik topluma iliþkin olamaz.
Kuþkusuz ki, terör
ve örgütlü çete suçlarýnda tanýk korunmasýna ihtiyaç
vardýr. Ancak bu korumada sýnýrýn
geniþletilmesi, yasanýn yarardan çok zarar vereceði
endiþesini ortaya koymaktadýr. Hukuk
devleti ilkelerine aykýrý bulduðumuz yasa tasarýsýna
karþýyýz.
|
|
Orhan Eraslan |
Muharrem Kýlýç |
Mehmet Nuri Saygun |
|
Niðde |
|
Tekirdað |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
HÜKÜMETÝN TEKLÝF ETTÝÐÝ
METÝN
TANIK
KORUMA KANUNU TASARISI
BÝRÝNCÝ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam ve Tanýmlar
Amaç
ve kapsam
MADDE
1- (1)
Bu Kanunun amacý, ceza muhakemesinde tanýklýk
görevi sebebiyle, kendilerinin veya bu Kanunda belirtilen yakýnlarýnýn
hayatý, beden bütünlüðü veya mal varlýðý
aðýr ve ciddi tehlike içinde bulunan ve korunmalarý
zorunlu olan kiþilerin korunmasý amacýyla
alýnacak tedbirlere iliþkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Tanýmlar
MADDE 2- (1) Bu Kanunun uygulanmasýnda;
a) Tanýk: Ceza muhakemesinde
tanýk olarak dinlenen kiþiyi, tanýk sýfatýyla
dinlenen suç maðdurlarýný ve bu Kanunda belirtilen
yakýnlarýný,
b) Kurul: Tanýk Koruma Kurulunu,
c) Koruma birimi: Ýdari yapýsý,
çalýþma esas ve usulleri ilgili kolluk teþkilâtýnýn
baðlý olduðu bakanlýkça belirlenen ve bu Kanun
kapsamýnda haklarýnda koruma tedbiri uygulanmasýna
karar verilecek kiþilerle ilgili olarak, gerekli koruma tedbirlerini
uygulayacak olan kolluk birimlerini,
ifade eder.
ÝKÝNCÝ BÖLÜM
Tanýk Koruma
Tedbiri Alýnmasý Gereken Suçlar, Tanýk Koruma Tedbiri Kapsamýna Alýnacak
Kiþiler ve Tanýk Koruma Tedbirleri
Tanýk koruma tedbiri alýnmasý
gereken suçlar
MADDE 3- (1) Bu Kanun hükümleri, aþaðýda
sayýlan suçlarla ilgili olarak uygulanabilir:
a) 5237 sayýlý Türk Ceza
Kanununda ve ceza hükmü içeren özel kanunlarda yer alan
aðýrlaþtýrýlmýþ müebbet hapis,
müebbet hapis ve üst haddi on yýl
veya daha fazla hapis cezasýný gerektiren suçlar,
b) Kanunun suç saydýðý
fiilleri iþlemek amacýyla kurulan bir örgütün veya terör
örgütünün faaliyeti çerçevesinde iþlenen alt sýnýrý
dört yýl veya daha fazla hapis cezasýný gerektiren
suçlar.
Tanýk koruma tedbiri kapsamýna
alýnacak kiþiler
MADDE 4- (1) Bu Kanun hükümlerine göre
haklarýnda tanýk koruma tedbiri uygulanabilecek kiþiler
þunlardýr:
a) Ceza muhakemesinde tanýk
olarak dinlenenler ile 5271 sayýlý Ceza Muhakemesi Kanununun
236 ncý maddesine göre tanýk
olarak dinlenen suç maðdurlarý,
b) (a) bendi hükümlerine göre
dinlenenlerin niþanlýsý, evlilik baðý
kalmasa bile eþi, kan hýsýmlýðýndan
veya kayýn hýsýmlýðýndan üstsoy veya
altsoyu, ikinci derece dahil kan veya ikinci derece dahil kayýn
hýsýmlarý ve evlatlýk baðý bulunanlar
ile yakýn iliþki içerisinde olduðu kiþiler.
(2) Tanýk koruma tedbirleri,
birinci fýkrada sayýlanlarýn kendilerinin veya
bu Kanunda belirtilen yakýnlarýnýn hayatý,
beden bütünlüðü veya mal varlýðý aðýr
ve ciddi bir tehlike içinde bulunmasý ve korunmalarýnýn
zorunlu olmasý halinde uygulanabilir.
Tanýk koruma tedbirleri
MADDE 5- (1) Bu Kanun kapsamýnda bulunanlar
hakkýnda uygulanabilecek tanýk koruma tedbirleri
þunlardýr:
a) Kimlik ve adres bilgilerinin
kayda alýnarak gizli tutulmasý ve kendisine yapýlacak
tebligatlara iliþkin ayrý bir adres tespit edilmesi,
b) Duruþmada hazýr bulunma
hakkýna sahip bulunanlar olmadan dinlenmesi ya da ses veya
görüntüsünün deðiþtirilerek özel ortamda dinlenmesi,
c) Tutuklu veya hükümlü olanlarýn
durumlarýna uygun ceza infaz kurumu ve tutukevlerine yerleþtirilmesi,
ç) Fizikî koruma saðlanmasý,
d) Silâh ruhsatý verilmesi,
e) Kimlik ve ilgili diðer bilgi
ve belgelerin deðiþtirilmesi ve düzenlenmesi:
1) Adlî sicil, askerlik, vergi, nüfus,
sosyal güvenlik ve benzeri bilgi ve kayýtlarýnýn
deðiþtirilmesi ve düzenlenmesi,
2) Nüfus cüzdaný, sürücü
belgesi, pasaport, evlilik cüzdaný, diploma ve her türlü ruhsat
gibi resmî belgelerin deðiþtirilmesi ve düzenlenmesi,
3) Taþýnýr ve taþýnmaz
mal varlýðýyla ilgili haklarýný kullanmasýna
yönelik iþlemlerin yapýlmasý,
f) Geçici olarak geçimini
saðlama amacýyla maddî yardýmda bulunulmasý,
g) Ýþe yerleþtirilmesi
veya çalýþan kiþinin iþ yerinin ya da iþ
alanýnýn deðiþtirilmesi veya öðrenim görenin
devam etmekte olduðu her türlü eðitim ve öðretim kurumunun
deðiþtirilmesi,
ð) Yurt içinde baþka bir
yerleþim biriminde yaþamasýnýn saðlanmasý,
h) Uluslararasý anlaþmalara
ve karþýlýklýlýk ilkesine uygun
þekilde, geçici olarak baþka bir ülkede yerleþtirilmesinin
saðlanmasý,
ý) Fizyolojik görünümün
estetik cerrahi yoluyla veya estetik cerrahi gerektirmeksizin deðiþtirilmesi ve buna uygun
kimlik bilgilerinin yeniden düzenlenmesi,
(2) Bu maddede yazýlý
olan tedbirlerden biri veya bir kaçý ayný anda uygulanabilir.
Bununla birlikte ayný sonuç daha hafif bir tedbir ile elde edilebiliyor
ise, bu durum da göz önünde tutulur.
(3) Bu madde hükümlerine göre uygulanacak koruma tedbirlerinin
esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tanýk Koruma Tedbiri Kararlarý
Tanýk koruma tedbiri kararlarýný
verecek makam ve merci
MADDE 6- (1) 5 inci maddenin birinci
fýkrasýnýn (a) ilâ (ç) bentlerinde sayýlan
tanýk koruma tedbiri kararlarý; soruþturma evresinde,
Cumhuriyet savcýsý veya tanýðýn istemi
üzerine sulh ceza hâkimi tarafýndan, kovuþturma evresinde, Cumhuriyet savcýsý veya
tanýðýn istemi üzerine veya re’sen mahkemece verilir.
Karar verilmeden önce kolluk makamlarý ile diðer birimlerin
hazýrlayacaðý deðerlendirme raporlarý
göz önünde tutulur. Bir yerde sulh ceza mahkemesinin birden fazla dairesinin
bulunmasý hâlinde bu kararlar,
Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulunca bu iþle görevlendirilen
sulh ceza mahkemesi tarafýndan verilir.
(2) Gecikmesinde sakýnca bulunan
hâllerde, 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn (a)
ilâ (ç) bentlerinde yazýlý tedbirlerin alýnmasýna
tanýðýn istemi üzerine veya re’sen Cumhuriyet savcýsý
karar verebilir. Bu karar kýrk sekiz saat içerisinde görevli
hâkimin onayýna sunulur. Hâkim, kararýný yetmiþ
iki saat içinde açýklar. Aksi hâlde, karar kendiliðinden
kalkar. Ancak ilgilinin rýzasýnýn bulunmasý
hâlinde 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn (ç)
bendinde belirtilen tedbir kararý, hâkim onayýna sunulmaz.
(3) Ceza Muhakemesi Kanununun
250 nci maddesine göre kurulup görevlendirilen aðýr ceza
mahkemelerinin görev alanýna giren suçlarla ilgili olarak
yukarýdaki fýkralara
göre verilecek kararlarda, ayný Kanunun 251 inci maddesinin
ikinci fýkrasý hükmü uygulanýr.
(4) Gecikmesinde sakýnca
bulunan hâllerde, tanýðýn isteminin bulunmasý
koþuluyla ikinci fýkrada belirtilen karar alýnýncaya
kadar, kolluk amirinin yazýlý emriyle, geçici olarak 5 inci
maddenin birinci fýkrasýnýn (ç) bendinde belirtilen
tedbir alýnabilir. Bu tedbir, geciktirilmeksizin Cumhuriyet
savcýsýnýn bilgisine sunulur.
(5) Kovuþturma evresinde
tanýklýk görevinin yapýlmasýndan sonra, 5
inci maddenin birinci fýkrasýnýn (d) ilâ
(ý) bentlerinde sayýlan tanýk koruma tedbirlerine
iliþkin kararlar, tanýðýn istemi üzerine Kurul
tarafýndan verilebilir; (ç) bendinde belirtilen tedbire kovuþturma
evresinin sona ermesinden sonra karar verilebilir.
(6) Bu madde hükümlerine göre;
a) Tanýk koruma kararýnýn
alýnmasýnda; korunan kiþi veya yakýnlarýnýn
karþý karþýya kaldýðý tehlikenin
aðýrlýðý ve ciddiliði, soruþturma
ve kovuþturma konusu suçun önemi, tanýðýn yapacaðý
açýklamalar, alýnacak tedbirin yaklaþýk maliyeti,
tanýðýn psikolojik durumu ve benzer mahiyetteki diðer özellikler
de göz önünde bulundurulur.
b) Yapýlacak istemlerde,
mutlaka gerekçe gösterilir ve karara dayanak olabilecek hukukî
ve fiilî nedenlere de yer verilir.
Tanýk koruma tedbiri kararýnda bulunacak
unsurlar
MADDE 7- (1) Tanýk koruma tedbiri
kararýnda aþaðýdaki unsurlara yer verilir:
a) Korunmasýna karar verilen kiþilerin
açýk kimlik ve adres bilgileri,
b) Tanýklýk konusu olay,
c) Tanýklýða iliþkin bilgiler,
ç) Tedbir veya tedbirlerin þekli ve süresi,
d) Kararýn istem üzerine veya re’sen verilip
verilmediði,
e) Karara dayanak teþkil edecek hukukî ve fiilî
sebepler,
f) Tanýk anlatýmlarýnýn,
soruþturma veya kovuþturma evresinde olayýn nitelik
ve kapsamýna göre
saðladýðý veya saðlayacaðý
fayda,
g) Soruþturma veya kovuþturma konusu
olayla sýnýrlý ve orantýlý olmak üzere,
karara dayanak teþkil edecek olan diðer unsurlar.
Tanýk koruma tedbirinin süresi, deðiþtirilmesi
ve kaldýrýlmasý
MADDE 8- (1) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnda sayýlan koruma tedbirlerinin
süresine, þeklinin deðiþtirilmesine, bu tedbirlerin
kaldýrýlmasýna veya tedbirlerin aynen devam etmesine,
6 ncý maddede belirtilen makam ve mercilerce re’sen veya hakkýnda
tedbir uygulanan kiþinin istemi üzerine kararýn uygulandýðý
tarihten baþlamak üzere ve en geç birer yýl aralýklarla
karar verilir.
(2) Kararý uygulayan koruma
birimi, karar tarihinden itibaren her yýl veya gerektiðinde
bu süreyi beklemeden uygulama ve takip raporu düzenleyerek, kararý
veren makam veya mercie gönderir. Raporda, uygulanan tedbir
þekillerinin ve sürelerinin deðiþtirilmesine veya
tedbirin sona erdirilmesine iliþkin öneriye de yer verilebilir.
(3) Birinci fýkraya göre,
koruma tedbirinin kaldýrýlmasý halinde, hakkýnda
tedbir uygulanan kiþinin istemi üzerine þahsî hallerinin
tedbirin uygulanmasýndan önceki hale getirilmesine tedbir
kararýný veren makamca karar verilir. Þahsî hâllerinin
eski hale getirilmesi halinde bunun þekli, süresi, sonuçlarý,
kararý veren makamca ve hakkýnda tedbir uygulanan kiþi
tarafýndan yapýlacak iþlemler ile diðer esas
ve usuller yönetmelikte gösterilir.
(4) Aþaðýda sayýlan
hâllerde tanýk koruma tedbiri kaldýrýlabilir. Tanýðýn;
a) Koruma kararý verilmesine
neden olan olay hakkýnda yanlýþ bilgi vermesi veya
bildiði hususlarý açýklamamasý,
b) Koruma kararý verilmesine
neden olan olay hakkýnda yalan tanýklýk veya iftiradan
mahkûm olmasý,
c) Önceki kimlik bilgileri ile
ilgili kendisinden talep edilen bilgiler hakkýnda yanlýþ
ifade vermesi,
ç) Koruma kararýnda belirtilen
tedbirlere aykýrý bir davranýþ içine girmesi,
d) Koruma sebeplerinin ortadan
kalkmasý.
(5) Bu madde hükümlerine göre
alýnan kararlar, hakkýnda tedbir uygulanan tanýða
gecikmeksizin bildirilir.
Haklarýnda koruma tedbiri kararý
alýnan tanýklarýn dinlenmelerinde uygulanacak
usuller
MADDE 9- (1) Bu Kanun hükümlerine göre,
haklarýnda tedbir kararý alýnan tanýklarýn
duruþmada dinlenmesi sýrasýnda Ceza Muhakemesi
Kanununun 58 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fýkralarý
uygulanýr.
(2) Ceza Muhakemesi Kanununun
58 inci maddesinin üçüncü fýkrasýnýn uygulanmasýna
mahkemece karar verilmesi hâlinde, dinleme sýrasýnda
tanýðýn görüntü veya
sesi deðiþtirilerek tanýnmasý engellenebilir.
(3) Tanýðýn, duruþma
salonunda fiziksel görünümünü engelleyecek tarzda mahkemece tayin
ve tespit edilecek bir usule göre, dinlenmesine de karar verilebilir.
(4) Birinci ve ikinci fýkra
hükmüne göre, duruþmada hazýr bulunma hakkýna sahip
olanlar bulunmadan tanýðýn dinlenmesi hâlinde, tanýk
tarafýndan verilen beyanlar, hâkim tarafýndan Ceza Muhakemesi
Kanununun 58 inci maddesinde belirtilen sýnýrlamalara
uymak koþuluyla, duruþmada hazýr bulunma hakkýna
sahip olanlara açýklanýr.
(5) Tanýðýn üçüncü
fýkra hükmüne göre dinlenmesi hâlinde, Ceza Muhakemesi Kanununun
201 inci maddesinin uygulanmasýnda, tanýða sorulacak
sorularýn bu Kanun kapsamýnda tanýk hakkýnda
uygulanan tedbirlerle orantýlý ve amaca uygun olmasý
gerekir. Bu amaçla, hâkim, sorulan sorularýn tanýða
sorulmamasýna karar verebilir veya tanýðý
dinlerken dolaylý dahi olsa tanýðýn kimliðini
ortaya çýkaracak sorularýn sorulmasýna izin
vermez.
(6) Bu madde hükümlerinin naip
olunan hâkim veya istinabe suretiyle uygulanmasýna görevli
ve yetkili mahkemece karar verilebilir.
(7) Bu madde hükmüne göre
alýnan tanýk ifadeleri, Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine
göre duruþma sýrasýnda hazýr bulunanlar huzurunda
verilmiþ ifade hükmündedir.
(8) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnýn (a) ve (b) bentlerine göre,
hakkýnda tedbir uygulanan tanýðýn beyaný
tek baþýna hükme esas teþkil etmez.
(9) Haklarýnda tedbir kararý
alýnan tanýklarýn, keþifte dinlenmeleri
sýrasýnda da bu madde hükümleri uygulanýr.
(10) Bu madde hükümleri, savunma
hakkýný kýsýtlayacak þekilde uygulanamaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tanýk Koruma Kararlarýnýn Uygulanmasý
Koruma kararýnýn alýnmasýnda
Cumhuriyet baþsavcýlýklarý ile mahkemelerce
uygulanacak usuller
MADDE 10- (1) Bu Kanun hükümlerine göre kararlar, gizlilik esaslarýna
uygun olarak verilir.
(2) Tedbir kararýnýn
kapsam ve niteliðine göre, tanýðýn beyaný
farklý bir isim altýnda tutanaða kaydedilir ve sonraki
iþlemlerin bu isimle yürütülmesi saðlanýr. Tutanak,
ilgili Cumhuriyet savcýsý veya hâkim ile görevli zabýt
kâtibince imzalanýr. Cumhuriyet baþsavcýlýðý
veya mahkemece bu Kanunda belirtilen kararlar, ayrý bir karar
numarasý verilmek suretiyle yerine getirilir. Tanýðýn
gerçek kimlik ve adres bilgileri ile koruma kararý ayrý
bir kartonda muhafaza edilir.
(3) Cumhuriyet savcýsý,
mahkeme veya hâkim tarafýndan bu Kanunda belirtilen iþlemlerle
ilgili olarak bir zabýt kâtibi görevlendirilir. Tanýk
koruma tedbirlerinin uygulanmasýna iliþkin karar ve
diðer belgeler, soruþturma evresinde Cumhuriyet baþsavcýlýðýnca,
kovuþturma evresinde mahkemece bu kararlara mahsus yerlerde
gizlilik esaslarýna uygun olarak saklanýr. Cumhuriyet
baþsavcýlýðýnca veya mahkemece tanýk
koruma tedbirinin uygulanmasýna iliþkin verilen karar
ve diðer belgeler, soruþturma veya kovuþturma konusu
suç dýþýnda baþka bir makam veya mercie gönderilemez.
(4) 5 inci maddenin birinci
fýkrasýnýn (ç) bendinde belirtilen tedbire
iliþkin kararlar, gereðinin yerine getirilmesi amacýyla
Cumhuriyet baþsavcýlýðý aracýlýðýyla,
yargý çevresi içerisinde bulunan kolluk makamlarýna
gönderilir ve gecikmeksizin yerine getirilir.
(5) Bu madde hükümlerine göre,
alýnan tanýk koruma tedbiri kararlarýnýn
saklanmasýna iliþkin esas ve usuller yönetmelikte gösterilir.
Tanýk koruma birimleri ve kolluk makamlarýnca
yapýlacak iþlemler
MADDE 11- (1) Bu Kanun kapsamýnda
alýnacak koruma tedbirlerini uygulamak üzere, Jandarma Genel
Komutanlýðý, Emniyet Genel Müdürlüðü, Sahil Güvenlik
Komutanlýðý ve Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüðünce
tanýk koruma birimleri kurulur. Bu birimlerde
yeteri kadar hukukçu, idarî ve teknik uzman personel bulundurulur.
(2) Tanýk koruma biriminde
çalýþan personel için, tanýk koruma birimi tarafýndan
verilen bilgilere göre geçici kimlik düzenlenebilir veya bunu
sürdürebilmesi için belge verilebilir. Bu belgeler, tanýðýn
korunmasý ile gözetilen kamu yararý veya somut diðer
olgular da dikkate alýnarak, soruþturma konusuyla orantýlý
ve amaca uygun olarak kullanýlabilir.
(3) Bu Kanun hükümlerine göre,
kolluk makamlarýnca alýnacak tedbirler ile yapýlacak
iþlemlerin ve tanýk koruma birimlerinin çalýþma
esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.
Diðer kurum ve kuruluþlarla iþbirliði
ve yapýlacak iþlemler
MADDE 12- (1) Kamu kurum ve kuruluþlarý
ile diðer gerçek ve tüzel kiþiler, bu Kanunun uygulanmasý
ile ilgili olarak kendi görev alanýna giren konularda,
iþbirliði ve yardýmda bulunmakla yükümlüdür.
(2) Bu Kanun kapsamýnda
alýnan tedbir kararlarý, kamu kurum ve kuruluþlarý
tarafýndan gecikmeksizin yerine getirilir.
BEÞÝNCÝ BÖLÜM
Tanýk Koruma Kurulu
Tanýk Koruma Kurulu
MADDE 13- (1) Bu Kanunda belirtilen görevleri
yapmak üzere, Ýçiþleri Bakanlýðýnda Tanýk
Koruma Kurulu kurulur.
(2) Kurul; mesleklerinde fiilen en az on beþ
yýl görev yapmýþ olmak koþulu ile; Adalet Bakanlýðýndan
idarî görevde çalýþan birinci sýnýf hâkimler
arasýndan iki, Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulunca Ankara’da
görev yapan birinci sýnýf adlî yargý hakim veya
Cumhuriyet savcýlarý arasýndan seçilecek bir,
Ýçiþleri Bakanlýðý merkez teþkilâtýndan
bir, Jandarma Genel Komutanlýðýndan bir, Sahil Güvenlik
Komutanlýðýndan bir, Emniyet Genel Müdürlüðünden
iki ve Gümrük Müsteþarlýðý Gümrükler Muhafaza
Genel Müdürlüðünden bir üye olmak üzere toplam dokuz üyeden oluþur.
Kurul Baþkaný, Kurul üyelerince kendi aralarýndan
oyçokluðuyla
seçilir. Kurul kararlarýný
oy çokluðuyla alýr. Kurul, en az
ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduðunda her zaman Baþkanýn
çaðrýsý üzerine toplanýr. Kurul
üyelerinin görev süreleri dört yýldýr. Görev süresi sona erenler yeniden seçilebilirler.
Kurulun sekretarya hizmetleri Ýçiþleri
Bakanlýðý tarafýndan yerine getirilir.
(3) Kurul, koruma kararýný verirken,
bu kararý uygulayacak koruma birimince düzenlenecek olan
korumanýn þekli, süresi ve diðer özelliklerine
iliþkin ön deðerlendirme raporunu dikkate alýr.
(4) Kurul üyelerine, 6245 sayýlý Harcýrah
Kanunu hükümleri saklý kalmak kaydýyla fiilen görev
yaptýklarý her gün için (1000) gösterge rakamýnýn
memur aylýk katsayýsý ile çarpýmý sonucu
bulunacak miktarda huzur hakký ödenir. Bu ödemelerde
damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapýlmaz. Bir ayda fiilen görev yapýlan gün sayýsýnýn
dördü aþmasý halinde, aþan günler için huzur hakký
ödenmez.
(5) Kurulun çalýþma
esas ve usulleri yönetmelikte düzenlenir.
Kurulun görev ve yetkileri
MADDE 14- (1) Kurulun görev ve yetkileri
þunlardýr:
a) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnýn (a) ilâ (c) bentleri dýþýnda
kalan tedbirlere, bunlarýn süresine, deðiþtirilmesine,
kaldýrýlmasýna ve hakkýnda tedbir uygulanan
kiþinin þahsî hallerinin tedbirin uygulanmasýndan
önceki hale getirilmesine karar vermek,
b) Kararlarý, uygulanmasý
için ilgili koruma birimine göndermek,
c) Bu Kanunun uygulanmasýyla
ilgili olarak, bu Kanun kapsamýnda kalanlar ile diðer kiþilerin
veya kamu kurum ve kuruluþlarýnýn yapacaklarý
baþvuru veya þikâyetleri incelemek ve bunlarý sonuçlandýrmak,
ç) Bu Kanun hükümlerine göre
alýnan tedbirlerin uygulanmasýný ve yerine getirilmesini denetlemek,
d) Kanunlar tarafýndan verilen
diðer görevleri yapmak.
(2) Kurul, koruma kararýný
verirken, bu kararý uygulayacak koruma birimince düzenlenecek
olan korumanýn þekli,
süresi ve diðer özelliklerine iliþkin ön deðerlendirme
raporunu dikkate alýr.
Mutabakat metni
MADDE 15- (1) Kurul ile hakkýnda koruma
kararý verilen kiþi arasýnda, uygulanacak tedbirin
þekli, süresi ve taraflarýn
yükümlülükleri konusunda tanýðýn aydýnlatýlmýþ
rýzasý alýndýktan sonra mutabakat metni hazýrlanýr.
Kurul tarafýndan verilen kararlar, mutabakat metninin imzalanmasýndan
sonra uygulanýr.
(2) Mutabakat metninin düzenlenmesine
iliþkin esas ve usuller yönetmelikte gösterilir.
Faaliyet raporu
MADDE 16- (1) Kurul, koruma kararý verdiði kiþiler
ile uygulanan tedbirler hakkýnda hazýrlayacaðý
faaliyet raporunu, her yýl Ocak ayý sonuna kadar
Ýçiþleri ve Adalet bakanlýklarýna sunar.
(2) Bu rapor, içerik ve kapsamýna
göre, gerektiðinde ilgili bakanlýklar ile diðer kamu
kurum ve kuruluþlarýna da gönderilebilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeþitli ve Son Hükümler
Yabancý tanýklarýn korunmasýnda
uluslararasý iþbirliði ve yardýmlaþma
MADDE 17- (1) Türkiye’nin taraf olduðu
ikili veya çok taraflý uluslararasý anlaþmalar
uyarýnca, anlaþma bulunmamasý halinde ise karþýlýklýlýk
esasýna uygun olarak bir yabancý tanýðýn
Türkiye’de korunmasýna, Dýþiþleri Bakanlýðýnýn
görüþü alýnarak Ýçiþleri Bakaný tarafýndan
karar verilir.
(2) Yukarýdaki fýkra
hükümlerinin uygulanmasýnda, yabancýlarýn korunmasýna
iliþkin giderler talep eden ülke makamlarýnca karþýlanýr.
Ýkili veya çok taraflý uluslararasý anlaþma
hükümleri saklýdýr.
Gizlilik kuralý
MADDE 18- (1) Bu Kanun kapsamýnda
alýnan kararlar ve yürütülen iþlemler gizlidir. Gizlilik,
tedbir sona erdikten sonra da devam eder.
(2) Kamu kurum ve kuruluþlarý,
bu Kanun kapsamýnda yapýlan ve yürütülen iþlemlerde
gizlilik kuralýna uygun olarak hareket eder ve kendi teþkilât
veya birimlerinde gerekli tedbirleri alýr.
(3) Koruma kararlarýnýn
alýnmasýnda ve uygulanmasýnda yer alan kamu görevlileri
ile bu iþlemlerde her ne þekilde olursa olsun görev alan diðer
kiþiler, bu görevleri nedeniyle öðrendikleri bilgileri
görev sona erdikten sonra da açýklayamazlar.
(4) Bu madde hükmü, hakkýnda
tedbir uygulananlar için de geçerlidir.
(5) Bu Kanun hükümlerine göre
alýnan kararlarda ve yürütülen iþlemlerde; kamu kurum
ve kuruluþlarý ile bu kararlarýn alýnmasýnda
ve uygulanmasýnda görev alan kamu görevlileri ile diðer
kiþilerin uymalarý gereken gizlilik kuralýna
iliþkin esas ve usuller yönetmelikte gösterilir.
Tanýk koruma giderlerinin karþýlanmasý
ve tazminat
MADDE 19- (1) Bu Kanun uyarýnca
alýnacak koruma tedbirlerinin yerine getirilmesine
iliþkin giderler, Ýçiþleri Bakanlýðý
bütçesine konulacak ödenekten 5018 sayýlý Kamu Mali
Yönetimi ve Kontrol Kanununun 24 üncü maddesinde belirtilen esaslar
doðrultusunda karþýlanýr.
(2) Koruma birimlerinde fiilen
görev yapanlara, 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununa
tabi en yüksek Devlet memuru aylýðýnýn ek gösterge
dahil %35’ini geçmemek üzere, Maliye Bakanlýðýnýn
uygun görüþü alýnarak Ýçiþleri Bakanlýðý
ile Gümrük Müsteþarlýðýnýn baðlý
bulunduðu Devlet Bakanlýðýnca belirlenecek
usul ve esaslara göre tazminat ödenir. Bu tazminat, damga vergisi hariç
herhangi bir vergiye tâbi tutulmaz ve kýsmi statüde görev yapanlara
ödenmez.
Suç, yaptýrým ve soruþturma usulü
MADDE 20- (1) Bu Kanunun uygulanmasý
nedeniyle öðrendikleri bilgi ve belgeleri açýklayan, yayýnlayan
veya her ne þekilde olursa olsun baþkalarýnýn
bu bilgi ve belgeleri edinmesini ya da eriþimini kolaylaþtýranlar
Türk Ceza Kanununun 258 inci maddesi hükmüne göre cezalandýrýlýr.
(2) Bu Kanun kapsamýnda
olup da, Türk Ceza Kanununun 257 nci ve 272 nci maddelerinde belirtilen
fiilleri iþleyenler hakkýnda cezalar, yarý oranýnda
artýrýlarak hükmolunur.
(3) Bu Kanunda belirtilen yükümlülüklere
aykýrý hareket edenler ile bu maddede sayýlan fiilleri
iþleyenler hakkýnda müsteþarlar, valiler ve kaymakamlar
hariç olmak üzere, 4483 sayýlý Memurlar ve Diðer Kamu
Görevlilerinin Yargýlanmasý Hakkýnda Kanun hükümleri
uygulanmaz. Görevleri veya sýfatlarý sebebi ile özel
soruþturma ve kovuþturma usulüne tâbi olan sanýklarla
ilgili kanun hükümleri saklýdýr.
(4) Bu Kanunun uygulanmasýnda
ihmali, kusuru veya kastý bulunan kamu görevlileri hakkýnda,
tabi olduklarý mevzuatta yer alan disiplin cezalarý
uygulanýr.
Tanýða rücu edilmesi
MADDE 21- (1) 8 inci maddenin dördüncü
fýkrasýnýn (b) ve (ç)
bentlerinde belirtilen sebeplerle tanýk koruma tedbiri
kararýnýn kaldýrýlmasý hâlinde, karar
tarihinden, bu tedbir kararýnýn kaldýrýldýðý
tarihe kadar, kararý uygulayan makamlarca yapýlan giderler
kanuni faizleri ile birlikte tanýktan tahsil edilir.
(2) Giderlerin, tanýk tarafýndan
ödenmemesi hâlinde 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn
Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümleri uygulanýr.
Tanýk koruma biriminde görev yapanlar, diðer
görevliler, suçun aydýnlatýlmasýnda yardýmcý
olanlar ve yakýnlarýnýn korunmasý
MADDE 22- (1) Tanýk koruma biriminde
görev yapan personel, bu Kanun kapsamýna giren suçlara ait istihbaratta
veya soruþturmada görev alan kolluk amir ve memurlarý
ile diðer kamu görevlileri, bu suçlarda kullanýlan gizli
soruþturmacý, bu Kanun kapsamýna giren suçlarýn
ortaya çýkartýlmasýnda yardýmcý
olan muhbirler ile bunlarýn yakýnlarý hakkýnda
bu Kanun hükümleri uygulanýr.
(2) 3713 sayýlý Terörle
Mücadele Kanununun 20 nci maddesi hükmü saklýdýr.
(3) 4959 sayýlý Topluma
Kazandýrma Kanunu hükümlerine göre haklarýnda koruma tedbiri uygulananlara bu Kanun
hükümleri uygulanmaz.
Deðiþtirilen hükümler
MADDE 23- 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayýlý
Kamu Ýhale Kanununun;
a) 3 üncü maddesinin birinci
fýkrasýna aþaðýdaki bent eklenmiþtir.
“k) Tanýklarýn korunmasýna
iliþkin mevzuat hükümlerine göre alýnacak koruma tedbirlerinin
uygulanmasý için gerekli olan mal ve hizmet alýmlarý,”
b) Geçici 4 üncü maddesine
aþaðýdaki fýkra eklenmiþtir.
“Bu Kanunun 3 üncü maddesinin
(k) bendine iliþkin esas ve usuller Maliye Bakanlýðý
ve Kamu Ýhale Kurumunun görüþleri alýnarak Adalet
ve Ýçiþleri bakanlýklarý tarafýndan
müþtereken çýkarýlacak yönetmelikle belirlenir.”
Yönetmelik
MADDE 24- (1) Bu Kanun hükümlerine göre
çýkarýlmasý gereken yönetmelikler, Kanunun yürürlük
tarihinden itibaren altý ay içinde Adalet ve Ýçiþleri
bakanlýklarý ile Gümrük Müsteþarlýðýnýn
baðlý bulunduðu bakanlýkça müþtereken düzenlenir.
Yürürlük
MADDE 25- (1) Bu Kanun yayýmý
tarihinden bir ay sonra yürürlüðe girer.
Yürütme
MADDE 26- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
ADALET KOMÝSYONUNUN
KABUL ETTÝÐÝ METÝN
TANIK KORUMA KANUNU TASARISI
BÝRÝNCÝ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanýmlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacý, ceza
muhakemesinde tanýklýk görevi sebebiyle, kendilerinin
veya bu Kanunda belirtilen yakýnlarýnýn hayatý,
beden bütünlüðü veya mal varlýðý aðýr
ve ciddi tehlike içinde bulunan ve korunmalarý zorunlu olan
kiþilerin korunmasý amacýyla alýnacak tedbirlere
iliþkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Tanýmlar
MADDE 2- (1) Bu Kanunun uygulanmasýnda;
a) Tanýk: Ceza muhakemesinde
tanýk olarak dinlenen kiþiyi, tanýk sýfatýyla
dinlenen suç maðdurlarýný ve bu Kanunda belirtilen
yakýnlarýný,
b) Kurul: Tanýk Koruma Kurulunu,
c) Koruma birimi: Ýdarî yapýsý,
çalýþma esas ve usulleri ilgili kolluk teþkilâtýnýn
baðlý olduðu bakanlýkça belirlenen ve bu Kanun
kapsamýnda haklarýnda koruma tedbiri uygulanmasýna
karar verilecek kiþilerle ilgili olarak, gerekli koruma tedbirlerini
uygulayacak olan kolluk birimlerini,
ifade eder.
ÝKÝNCÝ BÖLÜM
Tanýk Koruma
Tedbiri Alýnmasý Gereken Suçlar, Tanýk Koruma Tedbiri Kapsamýna Alýnacak
Kiþiler ve Tanýk Koruma Tedbirleri
Tanýk koruma tedbiri alýnmasý
gereken suçlar
MADDE 3- (1) Bu Kanun hükümleri, aþaðýda
sayýlan suçlarla ilgili olarak uygulanabilir:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayýlý
Türk Ceza Kanununda ve ceza hükmü içeren özel kanunlarda yer alan
aðýrlaþtýrýlmýþ müebbet hapis,
müebbet hapis ve alt sýnýrý on yýl veya daha fazla hapis cezasýný
gerektiren suçlar,
b) Kanunun suç saydýðý
fiilleri iþlemek amacýyla kurulan bir örgütün faaliyeti
çerçevesinde iþlenen alt sýnýrý iki
yýl veya daha fazla hapis cezasýný gerektiren
suçlar ile terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde iþlenen
suçlar.
Tanýk koruma tedbiri kapsamýna
alýnacak kiþiler
MADDE 4- (1) Bu Kanun hükümlerine göre
haklarýnda tanýk koruma tedbiri uygulanabilecek kiþiler
þunlardýr:
a) Ceza muhakemesinde tanýk
olarak dinlenenler ile 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayýlý
Ceza Muhakemesi Kanununun 236 ncý maddesine göre tanýk olarak dinlenen suç maðdurlarý,
b) (a) bendi hükümlerine göre
dinlenenlerin niþanlýsý, evlilik baðý
kalmasa bile eþi, kan hýsýmlýðýndan
veya kayýn hýsýmlýðýndan üstsoy
veya altsoyu, ikinci derece dahil kan veya ikinci derece dahil kayýn
hýsýmlarý ve evlatlýk baðý bulunanlar
ile yakýn iliþki içerisinde olduðu kiþiler.
(2) Tanýk koruma tedbirleri,
birinci fýkrada sayýlanlarýn kendilerinin veya
bu Kanunda belirtilen yakýnlarýnýn hayatý,
beden bütünlüðü veya mal varlýðý aðýr ve
ciddi bir tehlike içinde bulunmasý ve korunmalarýnýn
zorunlu olmasý halinde uygulanabilir.
Tanýk koruma tedbirleri
MADDE 5- (1) Bu Kanun kapsamýnda bulunanlar
hakkýnda uygulanabilecek tanýk koruma tedbirleri
þunlardýr:
a) Kimlik ve adres bilgilerinin
kayda alýnarak gizli tutulmasý ve kendisine yapýlacak
tebligatlara iliþkin ayrý bir adres tespit edilmesi,
b) Duruþmada hazýr bulunma
hakkýna sahip bulunanlar olmadan dinlenmesi ya da ses veya
görüntüsünün deðiþtirilerek özel ortamda dinlenmesi,
c) Tutuklu veya hükümlü olanlarýn
durumlarýna uygun ceza infaz kurumu ve tutukevlerine yerleþtirilmesi,
ç) Fizikî koruma saðlanmasý,
d) Kimlik ve ilgili diðer bilgi
ve belgelerin deðiþtirilmesi ve düzenlenmesi:
1) Adlî sicil, askerlik, vergi, nüfus,
sosyal güvenlik ve benzeri bilgi ve kayýtlarýnýn
deðiþtirilmesi ve düzenlenmesi,
2) Nüfus cüzdaný, sürücü
belgesi, pasaport, evlilik cüzdaný, diploma ve her türlü ruhsat
gibi resmî belgelerin deðiþtirilmesi ve düzenlenmesi,
3) Taþýnýr ve taþýnmaz
mal varlýðýyla ilgili haklarýný kullanmasýna
yönelik iþlemlerin yapýlmasý,
e) Geçici olarak geçimini
saðlama amacýyla maddî yardýmda bulunulmasý,
f) Çalýþan kiþinin
iþ yerinin ya da iþ alanýnýn deðiþtirilmesi
veya öðrenim görenin devam etmekte olduðu her türlü eðitim
ve öðretim kurumunun deðiþtirilmesi,
g) Yurt içinde baþka bir yerleþim
biriminde yaþamasýnýn saðlanmasý,
ð) Uluslararasý anlaþmalara
ve karþýlýklýlýk ilkesine uygun
þekilde, geçici olarak baþka bir ülkede yerleþtirilmesinin
saðlanmasý,
h) Fizyolojik görünümün estetik
cerrahi yoluyla veya estetik cerrahi gerektirmeksizin deðiþtirilmesi ve buna uygun
kimlik bilgilerinin yeniden düzenlenmesi,
(2) Bu maddede yazýlý
olan tedbirlerden biri veya bir kaçý ayný anda uygulanabilir.
Bununla birlikte ayný sonuç daha hafif bir tedbir ile elde edilebiliyor
ise, bu durum da göz önünde tutulur.
(3) Bu madde hükümlerine göre uygulanacak koruma tedbirlerinin
esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tanýk Koruma Tedbiri Kararlarý
Tanýk koruma tedbiri kararlarýný
verecek makam ve merci
MADDE 6- (1) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnýn (a) ilâ (ç) bentlerinde sayýlan
tanýk koruma tedbiri kararlarý; soruþturma evresinde,
Cumhuriyet savcýsý tarafýndan, kovuþturma
evresinde, Cumhuriyet savcýsý
veya tanýðýn istemi üzerine veya re’sen mahkemece
verilir. Karar verilmeden önce kolluk makamlarý ile diðer
birimlerin hazýrlayacaðý deðerlendirme raporlarý
göz önünde tutulur.
(2) Gecikmesinde sakýnca
bulunan hâllerde, tanýðýn isteminin bulunmasý
koþuluyla Cumhuriyet savcýsýndan karar alýnýncaya
kadar, kolluk amirinin yazýlý emriyle, geçici olarak 5 inci maddenin birinci fýkrasýnýn
(ç) bendinde belirtilen tedbir alýnabilir. Bu tedbir, geciktirilmeksizin
Cumhuriyet savcýsýnýn bilgisine sunulur.
(3) Kovuþturma evresinde
tanýklýk görevinin yapýlmasýndan sonra, 5
inci maddenin birinci fýkrasýnýn (d) ilâ (h) bentlerinde
sayýlan tanýk koruma tedbirlerine iliþkin kararlar,
tanýðýn istemi üzerine Kurul tarafýndan verilebilir.
Kurul, kovuþturma evresinin sona ermesinden
sonra (ç) bendinde belirtilen tedbire de karar verebilir.
(4) Bu madde hükümlerine göre;
a) Tanýk koruma kararýnýn
alýnmasýnda; korunan kiþi veya yakýnlarýnýn
karþý karþýya kaldýðý tehlikenin
aðýrlýðý ve ciddiliði, soruþturma
ve kovuþturma konusu suçun önemi, tanýðýn yapacaðý
açýklamalar, alýnacak tedbirin yaklaþýk maliyeti,
tanýðýn psikolojik durumu ve benzer mahiyetteki diðer
özellikler de göz önünde bulundurulur.
b) Yapýlacak istemlerde,
mutlaka gerekçe gösterilir ve karara dayanak olabilecek hukukî
ve fiilî nedenlere de yer verilir.
Tanýk koruma tedbiri kararýnda bulunacak
hususlar
MADDE 7- (1) Tanýk koruma tedbiri
kararýnda aþaðýdaki hususlara yer verilir:
a) Korunmasýna karar verilen
kiþilerin açýk kimlik ve adres bilgileri,
b) Tanýklýk konusu
olay,
c) Tanýklýða
iliþkin bilgiler,
ç) Tedbir veya tedbirlerin
þekli ve süresi,
d) Kararýn istem üzerine
veya re’sen verilip verilmediði,
e) Karara dayanak teþkil
edecek hukukî ve fiilî sebepler,
f) Tanýk anlatýmlarýnýn,
soruþturma veya kovuþturma evresinde olayýn nitelik
ve kapsamýna göre saðladýðý
veya saðlayacaðý fayda,
g) Soruþturma veya kovuþturma
konusu olayla sýnýrlý ve orantýlý olmak
üzere, karara dayanak teþkil edecek olan diðer hususlar.
Tanýk koruma tedbirinin süresi, deðiþtirilmesi
ve kaldýrýlmasý
MADDE 8- (1) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnda sayýlan koruma tedbirlerinin
süresine, þeklinin deðiþtirilmesine, bu tedbirlerin
kaldýrýlmasýna veya tedbirlerin aynen devam etmesine,
6 ncý maddede belirtilen makam ve mercilerce re’sen veya hakkýnda
tedbir uygulanan kiþinin istemi üzerine kararýn uygulandýðý
tarihten baþlamak üzere ve en geç birer yýl aralýklarla
karar verilir.
(2) Kararý uygulayan koruma
birimi, karar tarihinden itibaren her yýl veya gerektiðinde
bu süreyi beklemeden uygulama ve takip raporu düzenleyerek, kararý
veren makam veya mercie gönderir. Raporda, uygulanan tedbir
þekillerinin ve sürelerinin deðiþtirilmesine veya
tedbirin sona erdirilmesine iliþkin öneriye de yer verilebilir.
(3) Birinci fýkraya göre,
koruma tedbirinin kaldýrýlmasý halinde, hakkýnda
tedbir uygulanan kiþinin istemi üzerine þahsî hallerinin
tedbirin uygulanmasýndan önceki hale getirilmesine tedbir
kararýný veren makamca karar verilir. Þahsî hâllerinin
eski hale getirilmesi halinde bunun þekli, süresi, sonuçlarý,
kararý veren makamca ve hakkýnda tedbir uygulanan kiþi
tarafýndan yapýlacak iþlemler ile diðer esas
ve usuller yönetmelikte gösterilir.
(4) Aþaðýda sayýlan
hâllerde tanýk koruma tedbiri kaldýrýlabilir. Tanýðýn;
a) Koruma kararý verilmesine
neden olan olay hakkýnda yanlýþ bilgi vermesi veya
bildiði hususlarý açýklamamasý,
b) Koruma kararý verilmesine
neden olan olay hakkýnda yalan tanýklýk veya iftiradan
mahkûm olmasý,
c) Önceki kimlik bilgileri ile
ilgili kendisinden talep edilen bilgiler hakkýnda yanlýþ
beyanda bulunmasý.
ç) Koruma kararýnda belirtilen
tedbirlere aykýrý bir davranýþ içine girmesi,
d) Koruma sebeplerinin ortadan
kalkmasý.
(5) Bu madde hükümlerine göre
alýnan kararlar, hakkýnda tedbir uygulanan tanýða
gecikmeksizin bildirilir.
Haklarýnda koruma tedbiri kararý
alýnan tanýklarýn dinlenmelerinde uygulanacak
usuller
MADDE 9- (1) Bu Kanun hükümlerine göre,
haklarýnda tedbir kararý alýnan tanýklarýn
duruþmada dinlenmesi sýrasýnda Ceza Muhakemesi
Kanununun 58 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fýkralarý
uygulanýr.
(2) Ceza Muhakemesi Kanununun
58 inci maddesinin üçüncü fýkrasýnýn uygulanmasýna
mahkemece karar verilmesi hâlinde, dinleme sýrasýnda
tanýðýn görüntü veya sesi deðiþtirilerek
tanýnmasý engellenebilir.
(3) Tanýðýn, duruþma
salonunda fiziksel görünümünü engelleyecek tarzda mahkemece tayin
ve tespit edilecek bir usule göre, dinlenmesine de karar verilebilir.
(4) Birinci ve ikinci fýkra
hükümlerine göre, duruþmada hazýr bulunma hakkýna
sahip olanlar bulunmadan tanýðýn dinlenmesi hâlinde,
tanýk tarafýndan verilen beyanlar, hâkim tarafýndan
Ceza Muhakemesi Kanununun 58 inci maddesinde belirtilen
sýnýrlamalara uymak koþuluyla, duruþmada
hazýr bulunma hakkýna sahip olanlara açýklanýr.
(5) Tanýðýn üçüncü
fýkra hükmüne göre dinlenmesi hâlinde, Ceza Muhakemesi Kanununun
201 inci maddesinin uygulanmasýnda, tanýða sorulacak
sorularýn bu Kanun kapsamýnda tanýk hakkýnda
uygulanan tedbirlerle orantýlý ve amaca uygun olmasý
gerekir. Bu amaçla, hâkim, sorulan sorularýn tanýða
sorulmamasýna karar verebilir veya tanýðý
dinlerken dolaylý dahi olsa tanýðýn kimliðini
ortaya çýkaracak sorularýn sorulmasýna izin
vermez.
(6) Bu madde hükümlerinin naip
olunan hâkim veya istinabe suretiyle uygulanmasýna görevli
ve yetkili mahkemece karar verilebilir.
(7) Bu madde hükmüne göre
alýnan tanýk ifadeleri, Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine
göre duruþma sýrasýnda hazýr bulunanlar huzurunda
verilmiþ ifade hükmündedir.
(8) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnýn (a) ve (b) bentlerine göre,
hakkýnda tedbir uygulanan tanýðýn beyaný
tek baþýna hükme esas teþkil etmez.
(9) Haklarýnda tedbir kararý
alýnan tanýklarýn, keþifte dinlenmeleri
sýrasýnda da bu madde hükümleri uygulanýr.
(10) Bu madde hükümleri, savunma
hakkýný kýsýtlayacak þekilde uygulanamaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tanýk Koruma Kararlarýnýn Uygulanmasý
Koruma kararýnýn alýnmasýnda
Cumhuriyet baþsavcýlýklarý ile mahkemelerce
uygulanacak usuller
MADDE 10- (1) Bu Kanun hükümlerine göre kararlar, gizlilik esaslarýna
uygun olarak verilir.
(2) Tedbir kararýnýn
kapsam ve niteliðine göre, tanýðýn beyaný
farklý bir isim altýnda tutanaða kaydedilir ve sonraki
iþlemlerin bu isimle yürütülmesi saðlanýr. Tutanak,
ilgili Cumhuriyet savcýsý veya hâkim ile görevli zabýt
kâtibince imzalanýr. Cumhuriyet baþsavcýlýðý
veya mahkemece bu Kanunda belirtilen kararlar, ayrý bir karar
numarasý verilmek suretiyle yerine getirilir. Tanýðýn
gerçek kimlik ve adres bilgileri ile koruma kararý ayrý
bir kartonda muhafaza edilir.
(3) Cumhuriyet savcýsý,
mahkeme veya hâkim tarafýndan bu Kanunda belirtilen iþlemlerle
ilgili olarak bir zabýt kâtibi görevlendirilir. Tanýk
koruma tedbirlerinin uygulanmasýna iliþkin karar ve
diðer belgeler, soruþturma evresinde Cumhuriyet baþsavcýlýðýnca,
kovuþturma evresinde mahkemece bu kararlara mahsus yerlerde
gizlilik esaslarýna uygun olarak saklanýr. Cumhuriyet
baþsavcýlýðýnca veya mahkemece tanýk
koruma tedbirinin uygulanmasýna iliþkin verilen karar
ve diðer belgeler, soruþturma veya kovuþturma konusu
suç dýþýnda baþka bir makam veya mercie gönderilemez.
(4) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnýn (ç) bendinde belirtilen tedbire
iliþkin kararlar, gereðinin yerine getirilmesi amacýyla
Cumhuriyet baþsavcýlýðý aracýlýðýyla,
yargý çevresi içerisinde bulunan kolluk makamlarýna
gönderilir ve gecikmeksizin yerine getirilir.
(5) Bu madde hükümlerine göre,
alýnan tanýk koruma tedbiri kararlarýnýn
saklanmasýna iliþkin esas ve usuller yönetmelikte gösterilir.
Tanýk koruma birimleri ve kolluk makamlarýnca
yapýlacak iþlemler
MADDE 11- (1) Bu Kanun kapsamýnda
alýnacak tanýk koruma tedbirlerini uygulamak üzere,
Jandarma Genel Komutanlýðý ve Emniyet Genel Müdürlüðünce
tanýk koruma birimleri kurulur. Bu birimlerde
yeteri kadar hukukçu, idarî ve teknik uzman personel bulundurulur.
(2) Tanýk koruma biriminde
çalýþan personel için, tanýk koruma birimi tarafýndan
verilen bilgilere göre geçici kimlik düzenlenebilir veya bunu
sürdürebilmesi için belge verilebilir. Bu belgeler, tanýðýn
korunmasý ile gözetilen kamu yararý veya somut diðer
olgular da dikkate alýnarak, soruþturma konusuyla orantýlý
ve amaca uygun olarak kullanýlabilir.
(3) Bu Kanun hükümlerine göre,
kolluk makamlarýnca alýnacak tedbirler ile yapýlacak
iþlemlerin ve tanýk koruma birimlerinin çalýþma
esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.
Diðer kurum ve kuruluþlarla iþbirliði
ve yapýlacak iþlemler
MADDE 12- (1) Kamu kurum ve kuruluþlarý
ile diðer gerçek ve tüzel kiþiler, bu Kanunun uygulanmasý
ile ilgili olarak kendi görev alanýna giren konularda,
iþbirliði ve yardýmda bulunmakla yükümlüdür.
(2) Bu Kanun kapsamýnda
alýnan tedbir kararlarý, kamu kurum ve kuruluþlarý
tarafýndan gecikmeksizin yerine getirilir.
BEÞÝNCÝ BÖLÜM
Tanýk Koruma Kurulu
Tanýk Koruma Kurulu
MADDE 13- (1) Bu Kanunda belirtilen görevleri
yapmak üzere, Ýçiþleri Bakanlýðýnda Tanýk
Koruma Kurulu kurulur.
(2) Kurul; mesleklerinde fiilen
en az on beþ yýl görev yapmýþ olmak koþulu
ile; Adalet Bakanlýðýndan idarî görevde çalýþan
birinci sýnýf hâkimler arasýndan iki, Hâkimler ve
Savcýlar Yüksek Kurulunca Ankara’da görev yapan birinci
sýnýf adlî yargý hâkim veya Cumhuriyet savcýlarý
arasýndan seçilecek bir, Milli Savunma Bakanlýðýndan
idarî görevde çalýþan birinci sýnýfa geçirilmiþ
askeri hâkimler arasýndan bir, Ýçiþleri Bakanlýðý
merkez teþkilâtýndan bir, Jandarma Genel Komutanlýðýndan
bir, Sahil Güvenlik Komutanlýðýndan bir, Emniyet Genel
Müdürlüðünden üç ve Gümrük Müsteþarlýðý
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüðünden bir üye olmak üzere toplam
onbir üyeden oluþur. Kurul Baþkaný, Kurul üyelerince
kendi aralarýndan oyçokluðuyla seçilir. Kurul kararlarýný
oy çokluðuyla alýr. Kurul, en az ayda bir defa veya ihtiyaç
duyulduðunda her zaman Baþkanýn çaðrýsý
üzerine toplanýr. Kurul üyelerinin görev süreleri dört
yýldýr. Görev süresi sona erenler yeniden seçilebilirler.
Kurulun sekretarya hizmetleri Ýçiþleri Bakanlýðý
tarafýndan yerine getirilir.
(3) Kurul, koruma kararýný
verirken, bu kararý uygulayacak koruma birimince düzenlenecek
olan korumanýn þekli, süresi ve diðer özelliklerine
iliþkin ön deðerlendirme raporunu dikkate alýr.
(4) Kurul üyelerine, 10/2/1954 tarihli
ve 6245 sayýlý Harcýrah Kanunu hükümleri saklý
kalmak kaydýyla fiilen görev yaptýklarý her gün
için (1000) gösterge rakamýnýn memur aylýk katsayýsý
ile çarpýmý sonucu bulunacak miktarda huzur hakký
ödenir. Bu ödemelerde damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapýlmaz.
Bir ayda fiilen görev yapýlan gün sayýsýnýn
dördü aþmasý halinde, aþan günler için huzur hakký
ödenmez.
(5) Kurulun çalýþma
esas ve usulleri yönetmelikte düzenlenir.
Kurulun görev ve yetkileri
MADDE 14- (1) Kurulun görev ve yetkileri
þunlardýr:
a) Bu Kanunun 5 inci maddesinin
birinci fýkrasýnýn (a) ilâ (c) bentleri dýþýnda
kalan tedbirlere, bunlarýn süresine, deðiþtirilmesine,
kaldýrýlmasýna ve hakkýnda tedbir uygulanan
kiþinin þahsî hallerinin tedbirin uygulanmasýndan
önceki hale getirilmesine karar vermek,
b) Kararlarý, uygulanmasý
için ilgili koruma birimine göndermek,
c) Bu Kanunun uygulanmasýyla
ilgili olarak, bu Kanun kapsamýnda kalanlar ile diðer kiþilerin
veya kamu kurum ve kuruluþlarýnýn yapacaklarý
baþvuru veya þikâyetleri incelemek ve bunlarý sonuçlandýrmak,
ç) Bu Kanun hükümlerine göre
alýnan tedbirlerin uygulanmasýný ve yerine getirilmesini denetlemek,
d) Kanunlar tarafýndan verilen
diðer görevleri yapmak.
Mutabakat metni
MADDE 15- (1) Kurul ile hakkýnda koruma
kararý verilen kiþi arasýnda, uygulanacak tedbirin
þekli, süresi ve taraflarýn
yükümlülükleri konusunda tanýðýn aydýnlatýlmýþ
rýzasý alýndýktan sonra mutabakat metni hazýrlanýr.
Kurul tarafýndan verilen kararlar, mutabakat metninin imzalanmasýndan
sonra uygulanýr.
(2) Mutabakat metninin düzenlenmesine
iliþkin esas ve usuller yönetmelikte gösterilir.
Faaliyet raporu
MADDE 16- (1) Kurul, koruma kararý verdiði kiþiler
ile uygulanan tedbirler hakkýnda hazýrlayacaðý
faaliyet raporunu, her yýl Ocak ayý sonuna kadar
Ýçiþleri ve Adalet bakanlýklarýna sunar.
(2) Bu rapor, içerik ve kapsamýna
göre, gerektiðinde ilgili bakanlýklar ile diðer kamu
kurum ve kuruluþlarýna da gönderilebilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeþitli ve Son Hükümler
Yabancý tanýklarýn korunmasýnda
uluslararasý iþbirliði ve yardýmlaþma
MADDE 17- (1) Türkiye’nin taraf olduðu
ikili veya çok taraflý uluslararasý anlaþmalar
uyarýnca, anlaþma bulunmamasý halinde ise karþýlýklýlýk
esasýna uygun olarak bir yabancý tanýðýn
Türkiye’de korunmasýna, Dýþiþleri Bakanlýðýnýn
görüþü alýnarak Ýçiþleri Bakaný tarafýndan
karar verilir.
(2) Yukarýdaki fýkra
hükümlerinin uygulanmasýnda, yabancýlarýn korunmasýna
iliþkin giderler talep eden ülke makamlarýnca karþýlanýr.
Ýkili veya çok taraflý uluslararasý anlaþma
hükümleri saklýdýr.
Gizlilik kuralý
MADDE 18- (1) Bu Kanun kapsamýnda
alýnan kararlar ve yürütülen iþlemler gizlidir. Gizlilik,
tedbir sona erdikten sonra da devam eder.
(2) Kamu kurum ve kuruluþlarý,
bu Kanun kapsamýnda yapýlan ve yürütülen iþlemlerde
gizlilik kuralýna uygun olarak hareket eder ve kendi teþkilât
veya birimlerinde gerekli tedbirleri alýr.
(3) Koruma kararlarýnýn
alýnmasýnda ve uygulanmasýnda yer alan kamu görevlileri
ile bu iþlemlerde her ne þekilde olursa olsun görev alan diðer
kiþiler, bu görevleri nedeniyle öðrendikleri bilgileri
görev sona erdikten sonra da açýklayamazlar.
(4) Bu madde hükmü, hakkýnda
tedbir uygulananlar için de geçerlidir.
(5) Bu Kanun hükümlerine göre
alýnan kararlarda ve yürütülen iþlemlerde; kamu kurum
ve kuruluþlarý ile bu kararlarýn alýnmasýnda
ve uygulanmasýnda görev alan kamu görevlileri ile diðer
kiþilerin uymalarý gereken gizlilik kuralýna
iliþkin esas ve usuller yönetmelikte gösterilir.
Tanýk koruma giderlerinin karþýlanmasý
ve tazminat
MADDE 19- (1) Bu Kanun uyarýnca
alýnacak koruma tedbirlerinin yerine getirilmesine
iliþkin giderler, Ýçiþleri Bakanlýðý
bütçesine konulacak ödenekten 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayýlý
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 24 üncü maddesinde belirtilen
esaslar doðrultusunda karþýlanýr.
(2) Koruma birimlerinde fiilen
görev yapanlara, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayýlý Devlet
Memurlarý Kanununa tabi en yüksek Devlet memuru aylýðýnýn
ek gösterge dahil yüzde otuzbeþini geçmemek üzere, Maliye Bakanlýðýnýn
uygun görüþü alýnarak Ýçiþleri Bakanlýðýnca
belirlenecek usul ve esaslara göre tazminat ödenir. Bu tazminat,
damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tâbi tutulmaz ve kýsmi
statüde görev yapanlara ödenmez.
Suç, yaptýrým ve soruþturma usulü
MADDE 20- (1) Bu Kanunun uygulanmasý
nedeniyle öðrendikleri bilgi ve belgeleri açýklayan, yayýnlayan
veya her ne þekilde olursa olsun baþkalarýnýn
bu bilgi ve belgeleri edinmesini ya da eriþimini kolaylaþtýranlar
fiil baþka bir suç oluþtursa bile ayrýca, Türk Ceza
Kanununun 258 inci maddesi hükmüne göre cezalandýrýlýr.
(2) Bu Kanunda belirtilen yükümlülüklere
aykýrý hareket edenler ile bu maddede sayýlan fiilleri
iþleyenler hakkýnda müsteþarlar, valiler ve kaymakamlar
hariç olmak üzere, 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayýlý Memurlar
ve Diðer Kamu Görevlilerinin Yargýlanmasý Hakkýnda
Kanun hükümleri uygulanmaz. Görevleri veya sýfatlarý
sebebi ile özel soruþturma ve kovuþturma usulüne tâbi
olan sanýklarla ilgili kanun hükümleri saklýdýr.
(3) Bu Kanunun uygulanmasýnda
görevlerinin gereklerine aykýrý davranan kamu görevlileri
hakkýnda, tabi olduklarý mevzuatta yer alan disiplin
cezalarý uygulanýr.
Tanýða rücu edilmesi
MADDE 21- (1) Bu Kanunun 8 inci maddesinin
dördüncü fýkrasýnýn (b) ve (ç) bentlerinde belirtilen sebeplerle tanýk
koruma tedbiri kararýnýn kaldýrýlmasý
hâlinde, karar tarihinden, bu tedbir kararýnýn kaldýrýldýðý
tarihe kadar, kararý uygulayan makamlarca yapýlan giderler
kanuni faizleri ile birlikte tanýktan tahsil edilir, ödenmemesi
hâlinde 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn
Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümleri uygulanýr.
Tanýk koruma biriminde görev yapanlar, diðer
görevliler, suçun aydýnlatýlmasýnda yardýmcý
olanlar ve yakýnlarýnýn korunmasý
MADDE 22- (1) Tanýk koruma biriminde
görev yapan personel, bu Kanun kapsamýna giren suçlara ait istihbaratta
veya soruþturmada görev alan kolluk amir ve memurlarý
ile diðer kamu görevlileri, bu suçlarda kullanýlan gizli
soruþturmacý, bu Kanun kapsamýna giren suçlarýn
ortaya çýkartýlmasýnda yardýmcý
olan muhbirler ile bunlarýn yakýnlarý hakkýnda
bu Kanun hükümleri uygulanýr.
(2) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayýlý
Terörle Mücadele Kanununun 20 nci maddesi hükmü saklýdýr.
(3) 29/7/2003 tarihli ve 4959 sayýlý
Topluma Kazandýrma Yasasý hükümlerine göre haklarýnda koruma tedbiri uygulananlara bu Kanun
hükümleri uygulanmaz.
Askeri ceza muhakemesinde uygulama
MADDE 23- (1) Bu Kanun 25/10/1963 tarihli ve
353 sayýlý Askeri Mahkemeler Kuruluþu ve Yargýlama
Usulü Kanunu hükümlerine göre gerçekleþtirilecek ceza muhakemesi
iþlemlerinde de uygulanýr.
(2)
Bu Kanunda geçen Cumhuriyet baþsavcýlýðý,
askeri savcýlýðý; Cumhuriyet savcýsý,
askeri savcýyý; mahkeme askeri mahkemeyi; hakim askeri
hakimi ifade eder.
Deðiþtirilen hükümler
MADDE 24- 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayýlý
Kamu Ýhale Kanununun;
a) 3 üncü maddesinin birinci
fýkrasýna aþaðýdaki bent eklenmiþtir.
“k) Tanýklarýn korunmasýna
iliþkin mevzuat hükümlerine göre alýnacak koruma tedbirlerinin
uygulanmasý için gerekli olan mal ve hizmet alýmlarý,”
b) Geçici 4 üncü maddesine
aþaðýdaki fýkra eklenmiþtir.
“Bu Kanunun 3 üncü maddesinin
(k) bendine iliþkin esas ve usuller Maliye Bakanlýðý
ve Kamu Ýhale Kurumunun görüþleri alýnarak Adalet
ve Ýçiþleri bakanlýklarýnca müþtereken
çýkarýlacak yönetmelikle belirlenir.”
Yönetmelik
MADDE 25- (1) Bu Kanun hükümlerine göre
çýkarýlmasý gereken yönetmelikler, Kanunun yayýmý
tarihinden itibaren altý ay içinde Adalet ve Ýçiþleri
bakanlýklarý ile müþtereken düzenlenir.
Yürürlük
MADDE
26- (1)
Bu Kanun yayýmý tarihinden altý ay sonra yürürlüðe
girer.
Yürütme
MADDE 27- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
Recep
Tayyip Erdoðan
Baþbakan
|
|
Dýþiþleri Bak.
ve Baþb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Baþb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Baþb. Yrd. |
|
|
A.Gül |
A.
Þener |
M.
A. Þahin |
|
|
Devlet Bakaný |
Devlet Bakaný |
Devlet Bakaný |
|
|
B. Atalay |
A. Babacan |
M. Aydýn |
|
|
Devlet Bakaný |
Devlet Bakaný |
Adalet Bakaný |
|
|
N. Çubukçu |
K. Tüzmen |
C. Çiçek |
|
|
Millî Savunma Bakaný |
Ýçiþleri Bakaný |
Maliye Bakaný |
|
|
M.
V. Gönül |
A.
Aksu |
K.
Unakýtan |
|
|
Millî Eðitim Bakaný |
Bayýndýrlýk
ve Ýskân Bakaný |
Saðlýk Bakaný |
|
|
H.
Çelik |
F.
N. Özak |
R.
Akdað |
|
|
Ulaþtýrma
Bakaný |
Tarým ve Köyiþleri
Bakaný |
Çalýþma ve Sos. Güv. Bakaný |
|
|
B.
Yýldýrým |
M.
M. Eker |
M.
Baþesgioðlu |
|
|
Sanayi ve Ticaret Bakaný |
En. ve Tab. Kay. Bakaný |
Kültür ve Turizm Bakaný V. |
|
|
A.
Coþkun |
M.
H. Güler |
H.
Çelik |
|
|
|
Çevre ve Orman Bakaný |
|
|
|
|
O. Pepe |
|