Dönem: 22 Yasama Yılı: 5
TBMM (S.
Sayısı: 1321)
Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Hatay Milletvekili
Sadullah Ergin, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa, İstanbul Milletvekili
İrfan Gündüz, Ankara Milletvekili Salih Kapusuz, Bursa Milletvekili
Faruk Çelik’in; Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik
Yapılması Hakkında
İçtüzük Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu
(2/925)
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Türkiye Büyük Millet
Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik Yapılması Hakkında İçtüzük Teklifi
gerekçesi ile birlikte ilişikte sunulmuştur.
Gereğini arz ederiz.
|
Faruk Çelik |
Salih Kapusuz |
İrfan Gündüz |
|
|
|
İstanbul |
|
Eyüp Fatsa |
Sadullah Ergin |
|
|
Ordu |
Hatay |
|
GEREKÇE
Türkiye
Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 91 inci maddesinde “Temel Kanunlar”
başlığı altında
855
sayılı Kararla düzenlenen 91 inci maddenin (a) bendinin ikinci paragrafının
ikinci cümlesi Anayasa Mahkemesinin
Anayasa
Mahkemesi Kararında, Anayasanın 68 inci maddesinde, siyasi partilerin
demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurları olduğu; 95 inci
maddesinde de İçtüzük hükümlerinin, siyasi parti gruplarının Meclisin
bütün faaliyetlerine üye sayısı oranında katılmalarını sağlayacak
yolda düzenleneceğinin vurgulandığı; kanun koymak, değiştirmek
veya kaldırmak görevinin, Türkiye Büyük Millet Meclisinin Anayasanın
87 nci maddesinde öngörülen görev ve yetkileri arasında öncelikli
yerinin bulunduğu; belirtilen görevin yasama organı üyelerince
yerine getirilmesi sırasında siyasi parti gruplarının üye sayısı
oranında Meclisin bütün faaliyetlerine katılmalarının anayasal
bir gereklilik olduğu; İçtüzüğün 87 nci maddesinde, her siyasi parti
grubuna mensup milletvekillerinin birer önerge verme haklarının
saklı tutulduğu ve iptali istenen cümle ile siyasi parti grubuna
mensup milletvekillerinin önerge verme hakkı gözetilmeyerek sadece
milletvekillerine böyle bir yetkinin tanınmış olmasının, Anayasanın
2., 68., 87. ve 95. maddelerine
aykırı olduğu ortaya konulmuştur.
Teklif
ile Anayasa Mahkemesinin söz konusu kararı göz önüne alınarak yeni
bir düzenleme yapılmaktadır.
Yeni düzenlemede 91 inci madde kapsamındaki tasarı
ve tekliflerin Genel Kuruldaki görüşmelerinde, milletvekilleri
tarafından Anayasaya aykırılık önergeleri dahil her madde için
iki önerge verilebilmesi öngörülmekte ve siyasi parti gruplarına
mensup milletvekillerinin birer önerge verme hakları saklı tutulmaktadır.
Türkiye Büyük Millet Meclisinde ikiden fazla siyasi
parti grubu bulunması durumunda ise her siyasi parti grubuna mensup
milletvekillerinin birer önerge verme hakkı saklı tutulduğundan
tüm siyasi parti grupları tarafından önerge verilmesi halinde,
önerge sayısı ikiden fazla olabilecektir. Madde üzerindeki
önerge hakkı bir siyasi parti grubuna mensup milletvekillerince
kullanılmaması halinde, diğer siyasi parti grubuna mensup olanlarla
bağımsız sayılan milletvekillerince ancak iki önerge verilebilecektir.
Siyasi parti gruplarına mensup milletvekillerince madde üzerinde
önerge verilmemesi halinde bağımsız sayılan milletvekillerince
de iki önerge verilebilecektir.
Ayrıca 91 inci madde kapsamında görüşülen kanun
tasarı ve tekliflerinde metne ek veya yeni madde ihdasına ilişkin
önergeler ile Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 89 uncu maddesi
gereğince madde veya maddelerin yeniden görüşülmesine karar verildiği
takdirde, maddenin dahil olduğu bölümün görüşmesi yapılmaksızın,
ilgili madde veya maddeler üzerinde görüşme yapılması ve verilecek
önerge sayısına açıklık getirilmiştir.
Anayasa Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük
Millet Meclisi
Anayasa
Komisyonu
Esas No.: 2/925 18/1/2007
Karar No.: 6
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Başkanlığınızca 12/1/2007 tarihinde
Esas Komisyon olarak Anayasa Komisyonuna havale edilen “Adalet ve
Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Hatay Milletvekili Sadullah
Ergin, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa, İstanbul Milletvekili İrfan
Gündüz, Ankara Milletvekili Salih Kapusuz, Bursa Milletvekili Faruk
Çelik’in, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik Yapılması
Hakkında İçtüzük Teklifi (2/925)” Komisyonumuzun 17/1/2007 tarihli
toplantısında görüşülmüştür.
Toplantımıza,
Kanunlar ve Kararlar Dairesi Başkanı İbrahim Araç ile Kanunlar ve
Kararlar Müdürü Gündüz Dinçer katılmışlardır.
İçtüzük Teklifi ile; Türkiye Büyük Millet
Meclisi İçtüzüğünün, Anayasa Mahkemesinin 26/10/2005 tarihli ve
2005/73 sayılı Kararıyla iptal edilen; 91 inci maddesinin (a) bendinin
ikinci paragrafının ikinci cümlesi, bu karar çerçevesinde yeniden
düzenlenmekte ve bendin dördüncü paragrafı değiştirilmektedir. Bu düzenlemeye göre temel kanunlarla ilgili olarak; Milletvekilleri
tarafından Anayasaya aykırılık önergeleri dahil madde üzerinde
iki önerge verilebilecek, her siyasi parti grubuna mensup milletvekillerinin
birer önerge verme hakkı saklı tutulacaktır. Ayrıca,
yeni bir madde olarak görüşülmesine Komisyonun salt çoğunlukla katıldığı
önergeler ile yeniden görüşülmesine karar verilen maddeler üzerinde
görüşme açılması ve bu maddede belirtilen sayıda önerge verilebileceği
öngörülmektedir.
Komisyon Başkanı Prof. Dr. Burhan Kuzu,
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 91 inci maddesinin, Anayasa
Mahkemesince çeşitli iptaller görmekle birlikte prensip olarak
Anayasaya aykırı bulunmadığını; tanım, süre, diğer hükümlerin
saklı tutulması, önerge gibi çeşitli noktalarda itirazların olduğunu,
son durumda önerge konusunda iptal edildiğini ifade ederek, siyasi
parti gruplarına önerge verme hakkının tanınmasıyla maddenin Anayasa
Mahkemesi kararına uygun hale getirildiğini belirtmiştir. Temel kanun uygulamasının dünyanın her tarafında geçerli
bir görüşme yöntemi, işlerliği sağlamak açısından zaruri olduğuna
dikkat çekmiştir.
Teklif sahipleri
adına İstanbul Milletvekili İrfan Gündüz; Anayasa Mahkemesinin
iptal gerekçesi doğrultusunda bu Teklifi hazırladıklarını, amaçlarının
siyasi parti gruplarına önerge verme hakkını tanımak olduğunu belirtmiştir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar
ve Kararlar Dairesi Başkanı; İçtüzük değişikliğinin Türkiye Büyük
Millet Meclisinin iç çalışmasıyla, işleyişiyle ilgili bir düzenleme
olduğunu, 87 nci maddeyle ilgili yapılan düzenlemede siyasi parti
gruplarının önerge verme hakkının saklı tutulduğunu, 91 inci maddede
de bu hususun düzenlendiğini ifade etmiştir.
Teklif üzerinde üyelerimiz
şu görüşleri ifade etmişlerdir;
- Temel Kanun uygulamasıyla
tasarı ve teklifler bölümler halinde görüşülmektedir. Bu durum konunun
yeterince tartışılmamasına, halk tarafından anlaşılmamasına
ve bu nedenle uygulamada sorunlar yaşanmasına neden olmaktadır.
- Temel kanun uygulamasında,
öncelikle temel kanun kavramına girecek tasarı ve teklifleri belirlemek
öncelikli sorundur. Hükümetin ihtiyacı genellikle Kanun Hükmünde
Kararnamelerle çözülmelidir. Hızlandırılmış yasama işlemine
başvurulmamalıdır. Maddeleri arasında sistematik bağ bulunan
teklif ve tasarılarda bu sistematiği bozmamak adına temel kanun
uygulamasına gidilmelidir.
- Temel kanun uygulamasına
sıkça başvurulması sonucu, pek çok kanun Anayasa Mahkemesinden
dönmekte, Cumhurbaşkanınca bir daha görüşülmek üzere Meclis’e iade
edilmekte ya da uygulamada sorunlar yaşandığı görülmektedir.
- Temel kanun uygulamasıyla
milletvekillerinin görüşmelere katılma imkânları kısıtlanmaktadır.
Bu durum demokrasiye, çoğulculuğa uygun değildir. Suskun bir demokrasi
çağdaş bir demokrasi olamaz.
- Türkiye Büyük Millet
Meclisi İçtüzüğünün 91 inci maddesi tümüyle ele alınıp, çağdaş-çoğulcu
demokrasi anlayışına uygun hale getirilmelidir. Önerge vermek
tartışmalara katılmanın bir aracıdır. Milletvekillerinin yanlışları
gidermede tek yolu önerge vermektir. Bu hak en geniş şekilde tanınmalıdır.
Bazı üyelerimiz Teklifle,
Anayasa Mahkemesinin iptal kararındaki gerekçelerin karşılandığını,
soru-cevap süresinin Yüksek Mahkemece uygun görüldüğünü ifade etmişlerdir.
Yasama faaliyetlerinin hacim olarak artması pratik bir yol olan temel
kanun uygulamasını doğurmaktadır.
İçtüzüğümüz madde
görüşmesini esas almıştır. Önerge verilmesi ile ilgili hususlar
87 nci maddede düzenlenmiştir. 91 inci maddede bundan geriye bir düzenleme
yapılmamalıdır.
Teklifin, Alt Komisyonda
tartışılması amacıyla verilen önerge Komisyonumuzca kabul edilmemiştir.
Teklifin, İçtüzüğün
91 inci maddesinde değişiklik öngören 1 inci, yürürlük ve yürütmeyi
düzenleyen 2 ve 3 üncü maddeleri ile tümü oya sunulmuş ve Komisyonumuzca
oy çokluğu ile kabul edilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurulun
onayına arz edilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Burhan Kuzu |
Semiha Öyüş |
Mehmet Ali Bulut |
|
|
İstanbul |
Aydın |
Kahramanmaraş |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Ayhan Sefer Üstün |
Uğur Aksöz |
Abdullah |
|
|
Sakarya |
|
|
|
|
|
(Muhalefet
şerhimiz ektedir) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet Ziya Yergök |
Oya Araslı |
Ersönmez Yarbay |
|
|
|
|
|
|
|
(Karşı
oyum var) |
(Karşı
oy yazım ektedir) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Tuncay Ercenk |
Mehmet Salih Erdoğan |
Metin Kaşıkoğlu |
|
|
Antalya |
Denizli |
Düzce |
|
|
(Karşı oyum var) |
|
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Güldal Akşit |
Zekeriya Akçam |
Yılmaz Kaya |
|
|
İstanbul |
İzmir |
İzmir |
|
|
|
|
(Muhalefet şerhimiz ektedir) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mevlüt Akgün |
Atilla Kart |
Kerim Özkul |
|
|
Karaman |
Konya |
Konya |
|
|
|
(Muhalefet gerekçesi ektedir) |
|
|
|
Üye |
|
Üye |
|
|
Mehmet Kurt |
|
İlyas Sezai Önder |
|
|
Samsun |
|
Samsun |
|
|
|
|
(Muhalifim) |
|
KARŞI OY YAZISI
İçtüzüğün 91 inci
maddesinde düzenlenen ve birkaç kez Anayasa Mahkemesince iptal
edilmiş bulunan, temel kanunlara ilişkin olağanüstü görüşme yönteminin
yaygın bir biçimde uygulandığı ve giderek olağan görüşme yöntemine
dönüşmeye başladığı açık bir gerçektir.
Sözkonusu olağanüstü
görüşme yönteminin milletvekillerinin yasama çalışmalarına yoğun
biçimde katılmasına ve tasarı ve tekliflerin gereğince tartışılmasına
imkân tanımadığı, TBMM’ndeki çoğunluğun azınlığın yasama sürecine
etkin bir biçimde katılmasını engellemesine yol açabildiği görülmektedir.
Siyasi yaşantımızın
demokratiklik niteliği ile bağdaşmayan bu gelişmeleri sona erdirmek,
ancak İçtüzüğün 91 inci maddesinin tümüyle ve çoğulcu demokrasi
kavramına yaraşır bir anlayışla yeniden düzenlenmesi ile mümkün
olabilecektir. Halbuki komisyon tarafından karara bağlanan, bu
anlamda bütüncül değil kısmi bir değişikliktir. Bu değişiklik milletvekillerinin
yasama sürecine etkin bir biçimde katılımını sağlamaya yeterli
değildir ve hiçbir makul nedeni olmaksızın milletvekillerinin İçtüzüğün
87 nci maddesinde belirtilen önerge vermek imkânını da ölçüsüzce sınırlandırmaktadır.
Açıklanan bu nedenlerle komisyon kararına karşıyız.
|
Oya Araslı |
Atilla Kart |
Tuncay Ercenk |
|
Ankara |
Konya |
Antalya |
|
Uğur Aksöz |
Yılmaz Kaya |
Sezai Önder |
|
Adana |
İzmir |
Samsun |
ADALET VE KALKINMA
PARTİSİ GRUP BAŞKANVEKİLLERİ HATAY MİLLETVEKİLİ SADULLAH ERGİN,
ORDU MİLLETVEKİLİ EYÜP FATSA, İSTANBUL MİLLETVEKİLİ İRFAN GÜNDÜZ,
ANKARA MİLLETVEKİLİ SALİH KAPUSUZ, BURSA MİLLETVEKİLİ FARUK ÇELİK’İN
TEKLİFİ
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASI
HAKKINDA İÇTÜZÜK TEKLİFİ
MADDE 1- 5/3/1973 tarihli ve
584 Karar numaralı Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 91 inci
maddesinin (a) bendinin ikinci paragrafının ikinci cümlesi aşağıdaki
şekilde yeniden düzenlenmiş, aynı bende aşağıdaki üçüncü paragraf
eklenmiş ve bendin dördüncü paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Milletvekilleri tarafından Anayasaya aykırılık
önergeleri dahil madde üzerinde iki önerge verilebilir. Ancak, her
siyasî parti grubuna mensup milletvekillerinin birer önerge verme
hakkı saklıdır.
Yeni bir madde olarak görüşülmesine komisyonun
salt çoğunlukla katıldığı önergeler ile yeniden görüşülmesine karar
verilen maddeler üzerinde görüşme açılır ve bu maddede belirtilen
sayıda önerge verilebilir.
Diğer hükümler saklıdır.”
MADDE 2- Bu İçtüzük hükümleri
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu İçtüzük hükümleri
Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yürütür.
ANAYASA KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASI
HAKKINDA İÇTÜZÜK TEKLİFİ
MADDE 1- Teklifin 1 inci maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
MADDE 2- Teklifin 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul
edilmiştir.
MADDE 3- Teklifin 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen
kabul edilmiştir.