T.B.M.M.

TUTANAK DERGİSİ

CİLT : 6

55 inci Birleşim

22 . 5 . 1996 Çarşamba

İÇİNDEKİLER

  I. – GEÇEN TUTANAK ÖZETİ

II. – GELEN KÂĞITLAR

III. – YOKLAMALAR

IV. – BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI

A) GÜNDEM DIŞI KONUŞMALAR

1. – Aydın Milletvekili Sema Pişkinsüt’ün, Meclis yaşamı ile personele ilişkin gündem dışı konuşması

2. – Erzurum Milletvekili Aslan Polat’ın, Çoruh Vadisi üzerinde yapılması planlanan hidroelektrik santrallara ilişkin gündem dışı konuşması

3. – İstanbul Milletvekili Sedat Aloğlu’nun, 1 Mayıs 1996’da Kadıköy’deki olaylar sırasında zarar gören esnafın sorunlarına ilişkin gündem dışı konuşması ve İçişleri Bakanı Ülkü Güney’in cevabı

B) TEZKERELER VE ÖNERGELER

1. – Ağrı Milletvekili Cemil Erhan’ın, Anayasa ve Adalet Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin önergesi (4/24)

2. – Kütahya Milletvekili Ahmet Derin’in, (10/13) esas numaralı Meclis Araştırma Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin önergesi (4/25)

V. – ÖNERİLER

A) SİYASÎ PARTİ GRUBU ÖNERİLERİ

1. – Gündem dışı görüşülecek konuların yeniden düzenlenmesine ve çalışma saatlerine ilişkin DYP ve ANAP Grupları önerisi

2. – Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul çalışmalarına ara verilmesine ilişkin DYP ve RP Grupları önerisi

VI. – SEÇİMLER

1. – (10/13, 53) esas numaralı Meclis Araştırma Komisyonunda açık bulunan üyeliğe seçim

2. – Radyo Televizyon Üst Kurulunda açık bulunan üyeliklere seçim

VII. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN DİĞER İŞLER

1. – Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/300) (S. Sayısı : 14)

VIII. – SORULAR VE CEVAPLAR

A) YAZILI SORULAR VE CEVAPLARI

1. – Kayseri Milletvekili Abdullah Gül’ün, Türkiye’deki Rum ve Ermeni kiliselerinin vakıflarına ilişkin sorusu ve Dışişleri Bakanı Emre Gönensay’ın yazılı cevabı (7/599)

I. – GEÇEN TUTANAK ÖZETİ

TBMMGenel Kurulu saat 15.00’te açıldı.

Devlet Bakanı Ayvaz Gökdemir, 7 - 9 Mayıs tarihlerinde Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile birliket katıldığı Özbekistan ziyaretine ilişkin gündem dışı açıklamada bulundu; DYPKayseri Milletvekili Osman Çilsal, RPAnkara Milletvekili Şaban Karataş, ANAPKars Milletvekili Yusuf Selahattin Beyribey, CHPAnkara Milletvekili Ali Dinçer, DSPKars Milletvekili Çetin Bilgir de grupları adına görüşlerini belirttiler.

Adana Milletvekili İ. Ertan Yülek, Orta Asya ve Azerbaycan petrol boru hatlarına ilişkin gündem dışı birer konuşma yaptı.

Bursa Milletvekili Hayati Korkmaz’ın, Türkiye’ye göçmen olarak Bulgaristan’dan gelen soydaşlarımızla, Rusya’dan gelen Ahıska Türklerinin sorunlarına ilişkin gündem dışı konuşmasına Devlet Bakanı Ayvaz Gökdemir cevap verdi.

İsviçre’ye gidecek olan Sağlık Bakanı Yıldırım Aktuna’ya, dönüşüne kadar, Millî Eğitim Bakanı Turhan Tayan’ın,

Amerika Birleşik Devletlerine gidecek olan Dışişleri Bakanı Emre Gönensay’a, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nahit Menteşe’nin,

Fransa’ya gidecek olan Devlet Bakanı Ufuk Söylemez’e, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı Yaman Törüner’in;

Vekâlet etmelerinin uygun görülmüş olduğuna ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkereleri Genel Kurulun bilgisine sunuldu.

Denizli Milletvekili Hilmi Develi ve 14 arkadaşının, esnaf ve sanatkârların sorunlarının araştırılarak alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi,

Bitlis Milletvekili Zeki Ergezen ve 24 arkadaşının, tütün üreticilerinin içinde bulundukları sorunların ve tütün politikamızın tespiti,

Amacıyla birer Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergeleri (10/75), (10/76) okundu; önergelerin gündemde yerini alacağı, öngörüşmelerinin sırasında yapılacağı bildirildi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Sayıştay Başkanlığının 1994 Malî Yılı Kesinhesabına İlişkin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme Komisyonu Raporu (5/1) (S. Sayısı : 11) Genel Kurulun bilgisine sunuldu.

Yozgat Milletvekili Kâzım Arslan’ın (6/175),

Niğde Milletvekili M. Salih Katırcıoğlu’nun (6/179),

Numaralı sözlü sorularını geri aldıklarına ilişkin önergeleri okundu; sözlü soruların geri verildiği açıklandı.

Brüksel’de 30 -31 Mayıs 1996 tarihleri arasında düzenlenecek “Barışa Bir Şans -Balkanlarda Sesini Yükselten Kadınlar” konulu toplantıya TBMM’yi temsilen katılacak Parlamento heyetine ilişkin Başkanlık tezkeresi Genel Kurulun bilgisine sunuldu.

Moldova Parlamentosundan alınan resmî davete icabet edilmesine,

Türkiye -Arjantin, Türkiye -Arnavutluk, Türkiye -Azerbaycan, Türkiye -Çin Halk Cumhuriyeti, Türkiye -Fransa, Türkiye -Gürcistan, Türkiye -Güney Kore, Türkiye -Japonya, Türkiye -Kazakistan, Türkiye -Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkiye -Kırgızistan, Türkiye -Kuveyt, Türkiye -Makedonya, Türkiye -Meksika, Türkiye -Moldova, Türkiye -Pakistan, Türkiye -Romanya, Türkiye -Rusya Federasyonu, Türkiye -Şili, Türkiye -Tacikistan, Türkiye -Türkmenistan Dostlok Gruplarının kurulmasına,

Macaristan Parlamento Başkanının, Budapeşte’de yapılacak olan Avrupa Parlamento Başkanları Toplantısına TBMMBaşkanını davetine icabet edilmesine;

İlişkin Başkanlık tezkereleri kabul edildi.

(9/1) ve (9/2) esas numaralı Meclis Soruşturması komisyonlarına, siyasî parti gruplarınca gösterilen adaylar arasından ad çekme suretiyle üyeler seçildi.

Başkanlıkça, (9/1) ve (9/2) esas numaralı Meclis Soruşturması komisyonlarının başkan, başaknvekili, sözcü ve kâtip üye seçimini yapmak üzere toplanacakları gün, saat ve yere ilişkin duyuruda bulunuldu.

(6/58), (6/1), (6/2), (6/3), (6/4), (6/65) numaralı sözlü soruların görüşülmesi, soru sahibi ve ilgili bakanın,

(6/60) numaralı sözlü sorunun görüşülmesi de, ilgili bakanın,

Genel Kurulda hazır bulunmamaları sebebiyle ertelendi.

Grupların da mutabakatıyla, gündemdeki Meclis araştırması önergesinin öngörüşmesine geçilmeyeceği açıklandı.

22 Mayıs 1996 Çarşamba günü saat 15.00’te toplanmak üzere, birleşime 17.35’te son verildi.

Hasan Korkmazcan

Başkanvekili

Kâzım Üstüner Mustafa Baş

Burdur İstanbul

Kâtip Üye Kâtip Üye

II. – GELEN KÂĞITLAR

22 . 5 . 1996 ÇARŞAMBA

Teklifler

1. – Denizli Milletvekili Hilmi Develi ve 26 Arkadaşının; 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Ek Maddeler Eklenmesine Dair Kanun Teklifi (2/295) (İçişleri ve Plan ve Bütçe komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.5.1996)

2. – İstanbul Milletvekili Mustafa Baş ve 15 Arkadaşının; Devlet Memurları Kanununa Bir Ek Madde Eklenmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/296) (Plan ve Bütçe Komisyonuna) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.5.1996)

3. – İstanbul Milletvekili Mustafa Baş ve 15 Arkadaşının; Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (2/297) (Plan ve Bütçe Komisyonuna) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.5.1996)

4. – Bingöl Milletvekili Hüsamettin Korkutata ve 33 Arkadaşının; Karayolları Trafik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (2/298) (İçişleri ve Plan ve Bütçe komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.5.1996)

5. – Kırıkkale Milletvekili Kemal Albayrak ve 31 Arkadaşının; Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (2/299) (Millî Savunma ve Plan ve Bütçe komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.5.1996)

Sözlü Soru Önergeleri

1. – Muğla Milletvekili Zeki Çakıroğlu’nun çiftçilere tarım girdilerinde uygulanan sübvansiyon nedeniyle yapılması gereken ödemelere ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından sözlü soru önergesi (6/184) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

2. – Ağrı Milletvekili M. Sıddık Altay’ın, Boğaz Köprüsüne bariyer veya koruyucu bir sistemin yapılmasına ilişkin Başbakandan sözlü soru önergesi (6/184) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

3. – Ağrı Milletvekili M. Sıddık Altay’ın, Ağrı Havaalanına ilişkin Ulaştırma Bakanından sözlü soru önergesi (6/186) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

4. – Şanlıurfa Milletvekili Zülfikâr İzol’un, Harran Üniversitesinin kadro ihtiyacına ilişkin Başbakandan sözlü soru önergesi (6/187) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

5. – Manisa Milletvekili Hasan Gülay’ın, tütün üreticilerine olan borçlarını ödemeyen tüccarlara karşı alınacak tedbirlere ilişkin Devlet Bakanından sözlü soru önergesi (6/188) (Başkanlığa geliş tarihi : 17.5.1996)

Yazılı Soru Önergeleri

1. – İzmir Millekvekili Sabri Ergül’ün, Türkiye İşçi Emeklileri Cemiyeti üyelerinin aidatlarının SSK tarafından kaynakta kesilmesinin mevzuata uygun olup olmadığına ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından yazılı soru önergesi (7/852) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

2. – İzmir Millekvekili Sabri Ergül’ün, Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait İzmir -Alsancak semtindeki bir arsanın kat karşılığı bir müteahhide verildiği iddiasına ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/853) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

3. – İzmir Millekvekili Sabri Ergül’ün, Menemen İlçe Emniyet Müdürünün bir müdafii tehdit ettiği iddiasına ilişkin İçişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/854) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

4. – Sıvas Milletvekili Abdullatif Şener’in, Başbakanlık örtülü ödeneğinin yıllar itibariyle miktarına ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/855) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

5. – Erzincan Milletvekili Tevhit Karakaya’nın, Erzincan Merkeze bağlı bazı kasaba ve köylere teröristlerce yapılan saldırılar sonucunda meydana gelen zararlara ilişkin İçişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/856) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

6. – Karaman Milletvekili Zeki Ünal’ın, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Genel Müdürlüğüne ait lojmanların dağıtımına ilişkin Sanayi ve Ticaret Bakanından yazılı soru önergesi (7/857) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

7. – Nevşehir Milletvekili Mehmet Elkatmış’ın, 12 Eylül 1980 tarihinden bu yana yıllar itibariyle örtülü ödenekten yapılan harcamalara ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/858) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

8. – Nevşehir Milletvekili Mehmet Elkatmış’ın, Nevşehir -Derinkuyu İlçesinde kadastrosu yapılan bazı yerlerin tapu belgelerinin para karşılığında verildiği iddiasına ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/859) (Başkanlığa geliş tarihi : 16.5.1996)

9. – İzmir Millekvekili Sabri Ergül’ün, polisin dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle öldürüldüğü iddia edilen bir gence ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/860) (Başkanlığa geliş tarihi : 17.5.1996)

10. – Trabzon Milletvekili Kemalettin Göktaş’ın, T.C. Ziraat Bankasının bazı giderleri ile kârına ilişkin Devlet Bakanından yazılı soru önergesi (7/861) (Başkanlığa geliş tarihi : 17.5.1996)

11. – Trabzon Milletvekili Kemalettin Göktaş’ın, Vakıflar Bankasının bazı giderleri ile kârına ilişkin Devlet Bakanından yazılı soru önergesi (7/862) (Başkanlığa geliş tarihi : 17.5.1996)

12. – Trabzon Milletvekili Kemalettin Göktaş’ın, T. Halk Bankasının bazı giderleri ile kârına ilişkin Devlet Bakanından yazılı soru önergesi (7/863) (Başkanlığa geliş tarihi : 17.5.1996)

13. – Trabzon Milletvekili Kemalettin Göktaş’ın, Etibank’ın bazı giderleri ile kârına ilişkin Devlet Bakanından yazılı soru önergesi (7/864) (Başkanlığa geliş tarihi : 17.5.1996)

BİRİNCİ OTURUM

Açılma Saati : 15.00

BAŞKAN : Başkanvekili Hasan KORKMAZCAN

KÂTİP ÜYELER : Kâzım ÜSTÜNER (Burdur), Mustafa BAŞ (İstanbul)

BAŞKAN - Türkiye Büyük Millet Meclisinin 55 inci Birleşimini açıyorum.

III. Y O K L A M A

BAŞKAN – Ad okunmak suretiyle yoklama yapılacaktır; sayın milletvekillerinin, salonda bulunduklarını yüksek sesle belirtmelerini rica ediyorum.

(Antalya Milletvekili Sami Küçükbaşkan’a kadar yoklama yapıldı)

BAŞKAN – Sayın miletvekilleri, toplantı yetersayısı vardır; görüşmelere başlıyoruz.

Sayın milletvekilleri, gündeme geçmeden önce üç arkadaşıma gündemdışı söz vereceğim; ancak, bugün gündemimizin çok yüklü olması dolayısıyla, arkadaşlarımın, sürelerini çok tasarruflu olarak kullanmalarını rica ediyorum.

IV. – BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI

A) GÜNDEMDIŞI KONUŞMALAR

1. – Aydın Milletvekili Sema Pişkinsüt’ün Meclis yaşamı ile personele ilişkin gündemdışı konuşması

BAŞKAN – İlk sırada, Aydın Milletvekili Sayın Sema Pişkinsüt, Meclis yaşamı ve personelin mağduriyeti konusunda gündemdışı söz talep etmiştir.

Buyurun Sayın Pişkinsüt. (DSP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 5 dakikadır.

SEMA PİŞKİNSÜT (Aydın) — Sayın Başkan, saygıdeğer üyeler; 24 Eylül 1923’te Atatürk, Teşkilatı Esasiye Kanununa göre “Hâkimiyet, kayıtsız şartsız milletindir. İcra kudreti, teşri salâhiyyeti, milletin yegâne hakiki mümessili olan Mecliste tecelli ve temerküz etmiştir” diyerek, Türkiye Büyük Millet Meclisinin kurulma gerekçesini ortaya koymuştur; buradan hareketle, Türkiye Büyük Millet Meclisinin üstünde hiçbir güç tanınmamıştır.

Bizler, bu gücü korumada, sadece yasama görevlerimizi yerine getirmekle -ki, o da tartışılır- yeterli olabilir miyiz? Milletvekili olmanın, elbette, bir ahlakî ve etik değeri de vardır.

Geçtiğimiz Kurban Bayramında, ilim Aydın’da tek tek dolaştığım 47 köyde, ortak olarak aldığım mesaj üç noktada toplanabilir:

1-Kendinize çekidüzen verin.

2-Kavga etmeyin.

3-Sorunlarımıza çözüm getirin.

Ama, maalesef, bugün, Meclis içerisinde bile, yeterince saygınlık ve nezaket yok; çoğu kez, gözlerde, sevgi, hoşgörü, heyecan göremiyoruz; yeri geliyor, çeşitli kaynaklı personel şikâyetleri ve mağduriyeti, idarece “milletvekilidir, bir şey yapamayız” diye geri çevriliyor, yeri geliyor, yasa koyucu milletvekilleri, kuralları, bizzat kendileri çiğniyor. “Milletvekillerinden başkası giremez” yazılı yerlere, milletvekilleri, yanlarında birçok kişiyi taşıyor. Silah, cep telefonu taşınmaz deniyor; ama, mevcut olduğunu hepimiz biliyoruz. Ya kuralları koymayalım ya da uygulayalım.

Özellikle, halkla ilişkiler binası A ve B bloklarında, büyük bir laubalilik ve başıboşluk mevcut. Kulislerde, onlarca bürokratın işi ne!.. Milletvekilleri, iş takipçiliği yerine aslî görevlerini icra etseler, bu tür ilişkiler olabilir mi?

Bugüne kadar, düzenleme ve düzeltme konusundaki istekler, iyi niyetlere rağmen, yeterli ve sürekli olamamıştır; çünkü, konular, bazı milletvekilleri tarafından, gerek liyakat gerek disiplin gerekse uygulama açısından delinmiştir. Konunun, biz milletvekilleri tarafından toplu olarak algılanması ve çözüm önerilerinin getirilmesi gerekir.

Lütfen, önce personele bakalım. Gelmeden maaş alan sekreterler, gelmeden maaş alan danışmanlar... İnsan çok, işi yok... Geçici getirilen, nitelik aranmayan sekreterler, ikinci maaş uğruna, milletvekillerine bağımlı kalma ihtiyacındalar. Sekreterler, âdeta köle gibi kullanılıyor... ODTÜ, Bilkent ve Hacettepe gibi nice okullarda büro yönetimi ve sekreterlik eğitimi verilirken, bırakınız bilgisayar, daktilo kullanmayı, lisan bilmeyi, konuşmasını, telefon kullanmasını, yazı yazmasını, giyinmesini bilmeyen sekreterler mevcut. “Canım”, “hayatım”, “canikom” hayret biçimde kullanılıyor! Basmadan terliğe kadar her türlü kıyafet ve sakız mevcut, sigara her yerde yaygın. Dürüst ve liyakat sahibi olanların da, hakları savunulmuyor.

Oturmasını, konuşmasını bilmeyen, bıyık büken, tespih çeken ordu kadar kalabalık; nitelikleri kesin tartışılır danışman, koruma mevcut. Bu israf neden?

Koridorlardan gelip geçerken, odalara bakmaya çekiniyoruz. Büyük kısmı, milletvekillerinin haberi olmadan iş takibi yapıyorlar. Her milletvekili kendi elemanından sorumlu olsa, bu cüreti kendilerinde bulabilirler mi?

Disiplin sağlaması gereken şef ve daha üst kadrolarda ise, genellikle atalet ve bananecilik hâkim; sebebi, uygulama yaptıklarında, milletvekili korumasıyla ekmeklerinden olma tehlikesi.

Tasarruf tedbirleri uygulanmıyor; fakslar kontrolsüz, fotokopi denetimsiz; seçim bildirgelerinden matematik kitaplarına kadar basılıyor; arabalar seçim bölgelerinde kullanılıyor; herkesçe suiistimal edilen korkunç telefon bağlantıları ve konferans konuşmaları var. Milletvekilleri eliyle yedi sülaleye doktorluktan ilaç alınıyor. Enerji ise, tasarruf edilmiyor.

Temizlik konusu tamamen eksik. Mecliste, bayan tuvaletlerinde bayan eleman mevcut değil. Hizmetli personelin amacı, torpil bulup memur olmak. İbadete asla karşı çıkmayız; ancak, Meclis içerisinde her an ulaşılabilecek güzel bir camimiz mevcutken, tuvaletlerde aptes alınıyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Konuşmanızı toparlayın efendim.

SEMA PİŞKİNSÜT (Devamla) – Toparlıyorum Sayın Başkan.

Meclis Televizyonunda bile liyakat söz konusu değil. Kısaca, bu Yüce Meclis, partizanlığın da hâkim olduğu, âdeta rant kaynağı haline gelmiş.

Keyfî uygulamaları durdurmada, personelin hak ve onurunu korumada, eğitimlerinde, hakça kadro dağıtımında, bizzat kendi eğitimimizde başarılı olamazsak, nasıl, ülkeye, geleceğe, çağdaşlığa umut olabiliriz. Yüce Meclisin ahlakî değerleri, etiği, her şeyden üstündür. Bu anlayış, elbette partilerüstüdür ve tüm milletvekillerini kapsar ve bağlar.

Bu inancın yaygınlaştırılması ve korunması hususunu, başta Meclis Başkanımız olmak üzere, Yüce Meclisin takdirlerine saygılarımla arz ediyorum.

Teşekkür ederim Sayın Başkanım. (DSP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Aydın Milletvekili Sayın Sema Pişkinsüt’e teşekkür ediyorum.

2. – Erzurum Milletvekili Aslan Polat’ın, Çoruh Vadisi üzerinde yapılması planlanan hidroelektrik santrallara ilişkin gündemdışı konuşması

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, gündemdışı ikinci söz talebi, Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat’ın.

Sayın Polat, Çoruh Vadisi üzerinde yapılması planlanan hidroelektrik santrallarla ilgili görüşlerini belirtecekler.

Buyurun Sayın Polat. (RP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 5 dakikadır.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; ülkemizde, 1995 yılında, 86,3 milyar kilovat/saat toplam enerji üretimi sağlanmış olup, yılda, ortalama yüzde 8 civarında artan elektrik enerjisi talebi vardır. Ekonomi ve sanayinin temel ve vazgeçilmez girdilerinden olan elektrik enerjisi talebinin, 2000 yılında 130 milyar kilovat/saate, 2010 yılında 271 milyar kilovat/saate ulaşması beklenmektedir. Bir başka deyişle, 2000 yılında bugünkü Türkiye üretiminin 1,5 katı, 2010 yılında ise, bugünkü üretimin 3,14 katı elektrik enerjisine ihtiyacımız olacaktır. Bu talebin sürekli, güvenilir ve kaliteli biçimde karşılanabilmesi, her şeyden önce planlanan elektrik tesisi yatırımlarının zamanında gerçekleştirilmesine ve ileriye dönük olarak da yeni yatırımların yapılmasına bağlı bulunmaktadır.

Bu bakımdan, Çoruh Havzası, hidroelektrik santralı bakımından ülkemizin en bakir alanıdır. Havzanın ana akarsuyu, havzaya adını veren 466 kilometre uzunluğundaki Çoruh Nehridir. Mescitli Dağlarından doğan bu akarsu, Erzurum, Bayburt ve Artvin’den geçerek Batum’a ulaşır, Gürcistan’ın Batum şehrinden Karadenize dökülür; toplam 466 kilometre uzunluğunun 442 kilometrelik bölümü Türkiye topraklarında...

BAŞKAN – Sayın Polat, mikrofona biraz yaklaşır mısınız.

ASLAN POLAT (Devamla) – ... 24 kilometrelik aşağı bölümü Gürcistan topraklarındadır.

Çoruh Nehri, sınır aşan nehirlerimizin, uzunluğu en kısa olanlarından biridir; ortalama akışı, saniyede 202 metreküptür; kar ve yağmur sularıyla beslenir. Çoruh Havzasında tespit edilen enerji imkânlarından 3185 megavatlık kurulu güçle, yılda ortalama 10,468 milyar kilovat/saat enerji elde edilecektir. Ana kol üzerindeki ünitelerin toplam kurulu gücü 2745 megavat, yıllık ortalama enerjisi ise, 9,081 milyar kilovat/saattir. Master plana göre, Çoruh Nehri, Türkiye hidroelektrik potansiyelinin yüzde 13’lük bölümüne sahiptir. Ana kol üzerindeki projelerden Erenler, Olur, Ayvalı, Lâleli, İspir, Güllübağ, Aksu, Çamlıkaya, Arkun Barajlarının yapılabilirlik raporları hazırdır. Yusufeli, Artvin, Deriner, Borçka, Muratlı Barajlarının ise kesin projeleri hazırdır. Yan kollar üzerindeki projelerden 4 adedinin master planı, 14 adedinin ise inkişaf projeleri hazırdır. Bu yan kollardaki projelerin kurulu gücü 440 megavat, yıllık ortalama enerjisi ise 1,407 milyar kilovat/saattir.

Fayda/masraf oranı 1’den büyük olan projeler, ekonomik yönden uygun bulunmaktadır. Buradaki projelerin fayda/masraf oranı 1,1 ila 1,80 arasında değişmekte olup, son derece ekonomik projelerdir. Baraj yüksekliği ortalama 100-200 metre arasında değişmekte; düşü yüksekliği büyük, göl hacmi göl alanına göre oldukça fazladır. Dolayısıyla, baraj alanının hacme göre az, suların kapladığı alanın tamamen boş ve bakir arazi olması, istimlâk işini çok kolaylaştırmaktadır. Bu projeler enerji maksatlı olduğu için, su kirlenmesi olmamakta ve sınır aşan akarsu olmasına rağmen hiçbir problem de yaratmamaktadır.

Bu projelerden yapım önceliği Deriner Barajı ve Hidroelektrik Santralına verilmekte olup, Türk-Rus-İsviçre firmalarından oluşan bir konsorsiyumla görüşmeler sürmekte ve bir aksama olmazsa, tahminî olarak, Deriner Hidroelektrik Santralının 2003, Laleli Hidroelektrik Santralının ise 2010 yılında bitirilmesi planlanmaktadır.

Normal bir hidroelektrik santralın kati projelerinin yapılmasının ortalama 3 yılı aldığı düşünülürse, kati projeleri hazır olmayan projelere bir an önce başlanmalıdır.

Yalnız, 1996 yılında 89 trilyon 888 milyar Türk Lirası olan Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı bütçesiyle bu projelerin 2010 yılında bitirilmesi mümkün değildir.

Ana koldaki toplam 13 adet hidroelektrik santralın maliyeti, 1996 birim fiyatlarıyla 293,2 trilyondur. Yalnız, bu projelerin toplam finansmanı, 1996 yılı Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı bütçemizin 3,26 katıdır; fakat, 1996 yılında, hidroelektrik santrallarından yalnız 1995 yılında önergeli olarak yatırıma giren Laleli Barajına, 1,2 milyar Türk Lirası ödenek konulmuştur.

Çoruh Vadisindeki bu hidroelektirk santrallardan yalnızca bir adedine 1,2 milyar Türk Lira ödenek konmasına rağmen, yerli ve yabancı konsorsiyumlar, toplam keşif bedelleri 208 trilyon lira tutan Deriner, Yusufeli, Borçka, Aksu, Arkun ve Muratlı hidroelektrik santrallarının yapımına, yap-işlet modeli çerçevisinde teklif vermişlerdir. Bu tekliflerin bir an önce incelenerek, şartları uygun olanlarınyapımına acilen başlanmalıdır.

Çoruh Havzasının tek sulama amaçlı projesi, Pazaryolu Projesidir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Konuşmanızı toparlayın efendim.

ASLAN POLAT (Devamla) – Tamam efendim.

Bu projenin çalışmalarında zemindeki akma ve heyelanlardan dolayı, bazı aksamalar olmaktadır. Bu projeyle, 655 hektar alan sulanabilecektir. Bu proje de 1995 yılında önergeli olarak programa girmiş olup, 1996 yılında 2 milyar Türk Lirası ödenek konmuştur. Projenin bedeli, 1996 yılı fiyatlarıyla 360 milyar Türk Lirasıdır; fakat, bu iki projenin de ihalesi yapılmamıştır.

Netice olarak, Çoruh Havzası, enerji üretimi bakımından son derece ekonomik, çevre kirliliği yapmayan; fakat, el atılmamış bölgemizdir. Bu projeler, bölgeye büyük bir ekonomik dinamizm getireceği gibi, ülkemizin enerji ihtiyacına da büyük ölçüde katkıda bulunacaktır; ayrıca, balıkçılık, turizm gibi alanlardaki gelişmelerle, ülkemizin en fazla göç veren bu bölgesine hayatiyet getirecektir. Ancak, bu bütçelerle bu projelerin hayatiyet kazanması imkânsız gibidir. Bunun için, vakit geçirilmeden, yap-işlet yöntemleri ve yabancı sermaye acilen devreye sokulmalıdır.

Bu projelerde bugüne kadar verimli çalışmalar yapan ve önemli hizmetleri geçen Devlet Su İşleri 8 inci Bölge Müdürü Sayın Necdet Özdemir’in görevden alınmasının bölgede üzüntüyle karşılandığını da bu vesileyle belirtmek isterim.

Yıllarca istikşaf, master plan, yapılabilirlik ve kesin proje safhalarında sürüncemede bırakılan bu projelerin fiilen yatırıma dönüştürülmesini diler; hepinize saygılar sunarım. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat’a teşekkür ediyorum.

3. – İstanbul Milletvekili Sedat Aloğlu’nun, 1 Mayıs 1996’da Kadıköy’deki olaylar sırasında zarar gören esnafın sorunlarına ilişkin gündemdışı konuşması ve İçişleri Bakanı Ülkü Güney’in cevabı

BAŞKAN – Bugün, gündemdışı söz verebildiğim son arkadaşımız, İstanbul Milletvekili Sayın Sedat Aloğlu, 1 Mayıs 1996 tarihinde Kadıköy’de yaşanan olaylar sırasında zarar gören esnafın sorunlarıyla ilgili söz talebinde bulunmuşlardır.

Buyurun Sayın Aloğlu. (DYP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 5 dakikadır.

M. SEDAT ALOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, çok teşekkür ediyorum. 5 dakikalık süremi de tamamen kullanmayacağımı ümit ediyorum.

Yüce Meclisin değerli üyeleri, hepinize en iyi dileklerimi ve saygılarımı sunuyorum.

17 Mayıs günü, İstanbul milletvekili Sayın Tayyar Altıkulaç ile beraber, başta Kadıköy Belediye Başkanı olmak üzere, Kadıköy bölgesindeki birçok esnafı, geçmiş olsun amacıyla ziyaret ettik. Burada, edinmiş olduğumuz izlenimleri Yüce Meclisin bilgisine, takdirine sunmayı bir görev farz ediyoruz.

Bir defa, Kadıköy bölgesi, bu tip bir gösteri yürüyüşü için uygun bir mekân değildir. Devlet, 1 Mayıs sonrasında, olan olayların telafisi ve esnafın sorunlarıyla ilgilenme konusunda tatminkâr bir davranış içerisinde bulunmuştur. Ziyaret etmiş olduğumuz bütün esnaf, bu konuda gösterilen ilgiden fevkalade memnundur. Zarar ziyan rakamları, medyada çıkmış olduğu kadar büyük değildir; 100 milyarlar söz konusu edilmektedir; halbuki, 30 milyarın altında bir rakam tespit edilmiştir. Kaldı ki, bu yerlerin çok büyük bir kısmı sigortalıdır. Dolayısıyla, tahminimize göre, devletin kasasından çıkacak rakam 10 milyarın içerisindedir. Esnafın, gayet tabiî ki, en büyük dileği bu ödemelerin bir an önce yapılmasıdır.

Ancak, yine esnaftan edinmiş olduğumuz bir intibaı takdirlerinize sunmak istiyorum: Bu olaylar sırasında, bazı grupların ve bazı kişilerin hareket tarzlarının, medyada gösterilen belli bazı şiddet içeren filmlerin etkisi altında kaldığını bildirerek,bunu Meclise sunma bakımından bizden ricacı oldular.

Biz, 20 Mayıs günü Kadıköy Kaymakamını da ziyaret ettik ve 1 Mayıstan sonra Kaymakamlığın yaptığı hizmetlerden dolayı, kendilerine, kendimiz adına teşekkür ettik.

Bu konuları bilgilerinize sunmak için söz aldım; hepinize çok teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – İstanbul Milletvekili Sayın Sedat Aloğlu’na teşekkür ediyorum.

Sayın Aloğlu’nun gündemdışı konuşması üzerine, Sayın İçişleri Bakanı söz talebinde bulunmuşlardır.

Buyurun Sayın Bakan. (ANAP sıralarından alkışlar)

İÇİŞLERİ BAKANI ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Sayın Başkan, muhterem milletvekilleri; İstanbul Milletvekili Sayın Sedat Aloğlu’nun gündemdışı konuşmasına cevap vermek için söz aldım. Bu vesileyle, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli Aloğlu’na huzurlarınızda teşekkür ediyorum böyle bir konuşma yaptığı ve bize de bu cevabı verme imkânını sağladığı için.

1 Mayıstaki olaylarla ilgili, 7 Mayısta, Hükümet adına gündemdışı bir konuşma yapmıştım; 14 Mayısta da, bir araştırma önergesi üzerine, bu konunun bütün detayları Mecliste görüşülmüştü. O bakımdan, 1 Mayıs olaylarını tekrar anlatmayacağım; ancak, Sayın Aloğlu’nun, buradaki, esnafımıza yapılacak zarar ziyan tazminatıyla ilgili ifadelerine cevap vermek istiyorum.

Olayları müteakip, gerek idarî ve gerek adlî soruşturma başlamıştı. Kadıköy Kaymakamlığınca kurdurmuş olduğumuz bir komisyon marifetiyle, yaptırdığımız tespitler sonucu, söz konusu olaylar esnasında 96 işyeri ile 12 aracın hasar gördüğü, bu zararın belirlenebilen parasal değerinin de toplam 26 milyar 922 milyar 088 bin Türk Lirası olduğu şeklinde bir ön rapor hazırlanmıştır. Bize verilen ön rapor budur; ancak, bu ön raporla birlikte, geri kalan, detay incelemeler de yapılmaktadır. Henüz, daha kesin rapor elimize geçmiş değildir.

Buradan şunu ifade etmek istiyorum ki, zarar ve ziyan gören esnafımızın zararları mutlaka tazmin edilecektir. Bakanlar Kurulumuzun, 1 Mayısı müteakip yapılan toplantısında bu karar alınmıştı. Kesin raporu bekliyorum. Kesin rapor alındıktan sonra, burada, zarar ve ziyana uğrayan esnafımıza her türlü yardım yapılacaktır ve zararları için de gerekli maddî olanaklar sağlanacaktır.

Sayın Aloğlu’na, tekrar teşekkür ediyorum; bu cevabı vermem için bana imkân sağladılar.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – İçişleri Bakanı Sayın Ülkü Güney’e teşekkür ediyorum.

Değerli arkadaşlarım, böylece, gündemdışı konuşmalar tamamlandı.

Bu arada, bana, Sayın Sema Pişkinsüt’ün konuşması üzerine, tezkere gönderen arkadaşlarım var; Sayın Pişkinsüt’ün konuşmalarında, Meclisi, Meclis Başkanlığını ve milletvekillerini ağır şekilde eleştiren hususlar bulunduğunu ifade ediyorlar.

Başkanlık, bu konuşmayı, Sayın Pişkinsüt’ün içimizden biri olarak yaptığı bir özeleştiri şeklinde değerlendirmiştir. İfade bakımından bazı aşırılıklar var ise, onlar, zaman içerisinde düzelecektir. Önemli olan, aksaklıkları açıkyüreklilikle ortaya koyup, ciddî bir takiple ortadan kaldırabilmektir. Bu konuda değerli milletvekili arkadaşlarımın kendi aralarında görüşmeler yaparak, hem Başkanlığa hem grup yönetimlerine yardımcı olmalarını temenni ediyorum.

Değerli arkadaşlarım, komisyonlardan istifa önergeleri vardır; okutuyorum:

B) TEZKERELER VE ÖNERGELER

1. – Ağrı Milletvekili Cemil Erhan’ın, Anayasa ve Adalet Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin önergesi (4/24)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Üyesi bulunduğum Anayasa ve Adalet Komisyonu üyeliğinden istifamın kabulünü saygılarımla arz ederim.

22.5. 1996

Cemil Erhan

Ağrı

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Diğer önergeyi okutuyorum:

2. – Kütahya Milletvekili Ahmet Derin’in, (10/13) esas numaralı Meclis Araştırma Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin önergesi (4/25)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

(10/13, 19/53) esas nolu Türkiye Taşkömürü Müessesesinin içinde bulunduğu durumun araştırılması amacıyla oluşturulan Araştırma Komisyonundan istifa ediyorum.

Gereğini saygılarımla arz ederim.

21.5.1996

Ahmet Derin

Kütahya

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Sayın milletvekilleri, siyasî parti gruplarının, bugün yapılan Danışma Kurulunda uzlaşmaya varılamaması üzerine, yaptıkları çalışma programı teklifleri bulunmaktadır; onları okutup, işleme koyacağım:

V. – ÖNERİLER

A) SİYASÎ PARTİ GRUBU ÖNERİLERİ

1. – Gündemdeki görüşülecek konuların yeniden düzenlenmesine ve çalışma saatlerine ilişkin DYP ve ANAP Grupları önerisi

22.5.1996

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Danışma Kurulunun 22 Mayıs 1996 Çarşamba günü yapılan toplantısında siyasî parti grupları arasında oybirliği sağlanamadığından, Gruplarımızın aşağıdaki önerisinin, İçtüzüğün 19 uncu maddesi gereğince Genel Kurulun onayına sunulmasını arz ederiz.

Saygılarımızla .

Saffet Arıkan Bedük Cumhur Ersümer

Doğru Yol Partisi Anavatan Partisi

Grup Başkanvekili Grup Başkanvekili

Öneri:

Genel Kurulun 22.5.1996 Çarşamba günkü birleşiminde Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda boşalan üyelikler için yapılacak seçimden sonra sözlü soruların görüşülmemesi; kanun tasarı ve tekliflerinin görüşmelerine geçilerek, Başbakan Sayın Mesut Yılmaz’ın Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına gönderdiği yazı ile öncelikle görüşülmesini istediği, gündemin 1 inci sırasında yer alan 14 sıra sayılı Hakimler ve Savcılar Kunununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının görüşmelerinin bitimine kadar çalışma süresinin uzatılması önerilmiştir.

BAŞKAN – Öneriyi oylarınıza sunuyorum...

OYA ARASLI (İçel) – Aleyhinde söz istiyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Öneri üzerinde söz talebi bulunmaktadır.

Aleyhinde, Sayın Oya Araslı; buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar)

Sayın Araslı, konuşma süreniz 10 dakikadır.

OYA ARASLI (İçel) – Toplumumuz, büyük bir dikkatle, bugün bizim burada yapacağımız görüşmeleri izlemektedir.

KADİR BOZKURT (Sinop) – Önce Meclise saygı sunun efendim.

OYA ARASLI (Devamla) – Sözlerime, Sayın Başkanı ve Yüce Meclisi selamlamadan başladığım için özür dilerim; kaldığım yerden, selamlarımı, saygılarımı ileterek devam ediyorum.

Bütün Türk Ulusunun gözleri, bugün Yüce Meclisin alacağı kararlardadır. Temiz toplum özlemi, bakanların, başbakanların üzerindeki suç kuşkusu hemen giderilmesi gereken konulardır. Gündemimizde böyle bir konu dururken, ne kadar acil nitelik taşırsa taşısın, bir başka yasanın görüşülmesine öncelik tanımak, toplumumuzun bu beklentilerine yanıt vermemek, suç üzerindeki kuşkuları gidermekten kaçınan bir meclis damgasını yememiz için yeterli neden olacaktır.

Kaldı ki, bugün görüşmemiz önerilen, öncelik verilmesi önerilen, hâkimler ve savcılarla ilgili tasarı, taşımış olduğu şu üç hüküm bakımından, pek çok açıdan, Anayasaya aykırı bir nitelik taşımaktadır:

Bu tasarının 1 inci maddesine baktığımız zaman, Adalet Bakanlığı Müsteşarı için yüksek müşavirliğe atama konusunda getirilmiş olan imkân, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vermiş olduğu iptal kararını hiçe sayarak yapılan yeni bir düzenleme niteliğini taşımaktadır.

HALİL İBRAHİM ÖZSOY (Afyon) – Sayın Başkan, konuşmacı tasarının ruhuna girerek tenkit ediyor; halbuki, öneri üzerinde konuşması lazım.

OYA ARASLI (Devamla) – Biraz müsaade buyurulursa Sayın Başkan, açıkladığım hususların, gündeme getirdiğim konuyla çok yakından ilişki içerisinde bulunduğu görülecektir.

Söz konusu, öncelik tanınması gerektiği ileri sürülen kanun tasarısının ikinci hükmü, yine aynı şekilde, Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu iptal kararıyla çelişkili düzenlemeler getirmektedir.

Üçüncü hükmü ise, hukukun genel ilkelerine tamamen aykırı, hiçbir hukuk devletinde görülmeyen bir düzenlemeye yer vermektedir.

Bu tasarının görüşülmesine öncelik tanımak yerine, hepimizin bu aykırılıkları bir kere daha gözden geçirmesi ve hatta, mümkünse, Anayasayla bu kadar yakından ilgili bir düzenlemenin Anayasaya uygunluğunun saptanabilmesi için, söz konusu tasarının, Anayasa Komisyonuna tekrar iade edilerek, burada görüşülmesi imkânının hazırlanması gerekmektedir. Bu yapılmasa dahi, Yüce Meclisin üyelerine, Anayasaya aykırılık açısından bu tasarıyı yeterince gözden geçirmek üzere, süre açısından bir imkân tanınmalıdır.

Bu nedenle, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına yaptığım bu konuşmada, bugün soruşturma önergelerinin gündeme alınmaması ve söz konusu tasarıya öncelik verilmesi konusundaki öneriye destek sağlamadığımızı bildirmek istiyorum.

Saygılarımla. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Araslı.

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Sayın Başkan, önerinin lehinde söz istiyorum.

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun, Sayın Araslı’nın ifade ettiği gibi, soruşturma önergeleriyle ilgili, bu önergelerin bugün ele alınmasına dair bir önerileri Başkanlığa intikal etmemiştir. Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun, başka bir gün soruşturma önergelerinin ele alınmasıyla ilgili talepleri vardır; sırası geldiğinde işleme konulacaktır.

Lehinde, Sayın Gözlükaya; buyurun.

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerimin başında hepinize saygılarımı sunuyorum.

Bu öneriyi getirirken, amacımız, duran yargıya hareket getirmektir. Gayet açıklığıyla herkes bilmektedir; Adalet Bakanlığındaki durum şudur: Sayın Müsteşar görevden alınmış ve yerine vekâleten bir müsteşar atanmıştır. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun toplanabilmesi için, müsteşarın asaleten tayini gerekmektedir. Hiçbir hâkim ve savcının tayini yapılamamaktadır; bunun ötesinde, idarî görevlere gelecek hâkim ve savcılar veya diğer görevliler de, maalesef, tayin edilememektedir. Bu bakımdan, bu tasarının görüşülmesinde, Adalet Bakanlığı açısından, yargı açısından büyük faydalar vardır. Bunun, burada Anayasaya aykırılığının vesairesinin tartışılmasına gerek yoktur. Grup önerimizin kabulünü Yüce Meclisten saygıyla arz ediyorum.

Teşekkür ediyorum. (DYP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Gözlükaya’ya teşekkür ediyorum.

Değerli arkadaşlarım, Doğru Yol Partisi Grubu ile Anavatan Partisi Grubunun ortaklaşa verdikleri öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Şimdi, gruplardan gelen ikinci öneriyi okutuyorum:

2. – Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul çalışmalarına ara verilmesine ilişkin DYP ve RP Grupları önerisi

22.5.1996

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Danışma Kurulunun 22 Mayıs 1996 Çarşamba günü yapılan toplantısında siyasî parti grupları arasında oybirliği sağlanamadığından, Grubumuzun aşağıdaki önerisinin, İçtüzüğün 19 uncu maddesi gereğince Genel Kurulun onayına sunulmasını arz ederim.

Saygılarımla.

Saffet Arıkan Bedük

Doğru Yol Partisi Grup Başkanvekili

Öneri:

2 Haziran 1996’da yapılacak kısmî mahallî seçimler dolayısıyla, siyasî partilerin resmî propaganda çalışmalarına kolaylık sağlamak amacıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun, 23 Mayıs 1996 Perşembe gününden başlamak üzere, 4 Haziran 1996 Salı gününe kadar, çalışmalarına ara verilmesi önerilmiştir.

BAŞKAN – Aynı mahiyette bir öneri daha var; okutuyorum:

22.5.1996

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Danışma Kurulunun 22.5.1996 günkü toplantısında siyasî parti grupları arasında oybirliği sağlanamadığından, Grubumuzun aşağıdaki önerisinin, İçtüzüğün 19 uncu maddesi gereğince Genel Kurulun onayına sunulmasını arz ederim.

Abdüllatif Şener

Refah Partisi Grup Başkanvekili

Öneri:

2 Haziranda yapılacak kısmî mahallî seçimler dolayısıyla, siyasî partilerin resmî propaganda çalışmalarına kolaylık sağlamak amacıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun, 23 Mayıs 1996 Perşembe gününden itibaren, 4 Haziran 1996 Salı gününe kadar, ara vermesi önerilmiştir.

BAŞKAN – İki öneri de aynı mahiyettedir; birlikte işleme koyacağım.

GÖKHAN ÇAPOĞLU (Ankara) – Aleyhte söz almak istiyorum Sayın Başkan.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, aleyhte söz almak istiyorum.

BAŞKAN – Öneriler üzerinde aleyhte söz talepleri bulunmaktadır; Sayın Çapoğlu ve Sayın Matkap.

NEJAT ARSEVEN (Ankara) – Sayın Başkan, aleyhte...

BAŞKAN – Önerinin üzerinde iki aleyhte, iki lehte söz verme imkânım var; daha önce, Sayın Çapoğlu ve Sayın Matkap aleyhte söz talebinde bulundular. Lehte, Sayın Gözlükaya, Sayın Şener...

NEJAT ARSEVEN (Ankara) – O zaman, üzerinde...

BAŞKAN – Sayın Çapoğlu, buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

GÖKHAN ÇAPOĞLU (Ankara) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Refah Partisi ile DYP’nin verdikleri önerilerde, Meclisin çalışmalarına, kısmî yerel seçimler dolayısıyla, yarından başlamak üzere 13 gün süreyle ara verilmesi önerilmektedir.

Ülkemizin, giderek ağırlaşan sorunlarla karşılaştığı bir dönemde, Türkiye Büyük Millet Meclisinin çalışmalarına bu kadar uzun süre ara verilmesi oldukça sakıncalıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin, daha çok çalışarak, ülke sorunlarına çözümler üretmesi gerekmektedir.

Ülkenin sıkıntılı bir döneminde Meclis çalışmalarına ara verilmesini isteyen Refah Partisi ve DYP, aslında, Sayın Çiller ve Sayın Erbakan’la ilgili karşılıklı olarak verdikleri mal varlığı soruşturma önergelerinin görüşülmesini erteletmeyi amaçlamaktadırlar. (DSP ve CHP sıralarından alkışlar)

Refah Partisi, Sayın Çiller’in mal varlığı hakkındaki soruşturma önergesini 26 Nisanda vermiştir. Anayasaya göre, soruşturma önergeleri, verildikleri tarihten sonra 1 ay içerisinde görüşülmek zorundadırlar. Yani, Refah Partisinin, Sayın Çiller hakkındaki önergesinin, 26 Mayıs 1996 tarihine kadar görüşülmesi anayasal zorunluluktur. Meclisin çalışma takvimi açısından, bunların, en son yarın görüşülmesi gerekmektedir.

Aslında, bu konuda daha önce Danışma Kuruluna çeşitli öneriler geldi ve hatta DYP başkanvekillerinden gelen öneriler vardı. Yani, Sayın Çiller ve Sayın Erbakan hakkında verilen önergelerin birleştirilerek, 21 Mayısta -yani dün- veya yarın görüşülmesi konusunda önerileri vardı; ama, ne yazık ki, bu iki parti -diğer partiler bu önerileri benimsedikleri halde- bu önerilerinden vazgeçmişler ve şimdi Meclisin çalışmalarına, yarından başlamak üzere, 4 Hazirana kadar ara verme konusunda bir öneri getirmişlerdir; şu andaki durum budur. Açıkçası, Refah Partisi, Meclise ara verme önerisiyle kendi verdiği soruşturma önergesini bazı umutlarla erteletmeye çalışmakta, ilkesizlik ve tutarsızlık örneği vermektedir. (DSP sıralarından alkışlar)

Geçmiş dönem Millet Meclisi çalışmalarında olduğu gibi, artık, Meclis çoğunluğunu istismar ederek, halkımızın temiz toplum özlemi yok edilmemelidir. Meclis açıldığından bu yana, denetim çalışmaları ağırlık kazanmıştır. Büyük sıkıntılar içerisindeki toplumumuz, bundan, büyük bir memnuniyet duymaktadır; çünkü, hiç olmazsa, halkımızın temiz toplum özleminin Mecliste yankı bulduğu inancı yerleşmeye başlamıştı; ancak, dün ve bugün Danışma Kurulundaki gelişmeler, Refah Partisinin bu konudaki girişimlerinin, hiç de yolsuzluklar üzerine gitme amacı olmadığını göstermektedir. Halkımızın temiz toplum özlemi, bu iki partinin siyasî manevra ve köşeye sıkıştırma çabalarına alet edilmektedir. (DSP sıralarından alkışlar)

Birbiri hakkında soruşturma önergesi veren iki partinin, bu soruşturma önergelerinin konuşulmaması konusunda uzlaşması, yolsuzluklar üzerine gitmekte, Refah Partisinin ve Doğru Yol Partisinin iyi niyetli olmadığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır. (DSP sıralarından alkışlar)

Refah Partisi, Metin Göktepe olayını Araştırma Komisyonunun çalışmasını da, Mercümek araştırmasına emsal olur gerekçesiyle, antidemokratik bir şekilde önlemek istemiştir. Halkımız, Refah Partisinin ilkesizliğini, tutarsızlığını ve iktidar olabilmek için her şeyi yapabileceğini açık bir şekilde izlemektedir. (DSP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar) İşinize geldiği zaman demokrasiyi kullanacaksınız, işinize gelmediği zaman demokrasiyi yok etmeye çalışacaksınız... Sizi temin ediyorum ki, Demokratik Sol Parti olarak, Türkiye’de, demokrasinin, zaaf sistemi haline gelmesine izin vermeyeceğiz. (DSP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar) Demokrasiyi kendi emelleri için istismar edenlerin karşısına, halkımızla birlikte çıkacağız.

Geçen dönem Meclis çalışmalarında olduğu gibi, çoğunluğunuzu istismar ederek, yolsuzlukların soruşturulmasını geciktirebilir, halkımızın temiz toplum özlemini söndürmeye çalışabilirsiniz; ama, bunu, ancak Demokratik Sol Parti iktidarına kadar geciktirebilirsiniz. (DSP sıralarından alkışlar) Halkımız, temiz toplum özlemini gerçekleştirecek tek parti olan Demokratik Sol Partiyi iktidara getirdiğinde -ki, bu çok yakında- temiz toplumun, demokrasiye olan inancın, topluma getireceği huzur ve rahatlıktan, hepiniz mutluluk duyacaksınız.

Teşekkür eder, saygılar sunarım. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Gökhan Çapoğlu’na teşekkür ediyorum.

MEHMET ALİ ŞAHİN (İstanbul) – Sayın Başkan, hatip, konuşmasında, Metin Göktepe Araştırma Komisyonuyla ilgili, şahsımı hedef alan bir beyanda bulundu; sataşma var; söz talep ediyorum efendim; oylamadan sonra lütfederseniz...

BAŞKAN – Değerli başkan, Sayın Çapoğlu’nun komisyon çalışmalarıyla ilgili konuşması, size sataşma mahiyetinde midir değil midir, tutanakları inceleyip bir karar vereceğim.

Şimdi, söz sırası, öneri aleyhinde, Sayın Nihat Matkap’ta.

Buyurun Sayın Matkap. (CHP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Refah Partisi Grubunca ve Doğru Yol Partisi Grubunca, Meclis İçtüzüğünün 19 uncu maddesi gereğince verilen ve 23 Mayıs 1996 ile 4 Haziran 1996 tarihleri arasında, ara yerel seçimler gerekçe gösterilerek, Meclis çalışmalarına ara verilmesi konusundaki önerileriyle ilgili olarak, Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun aleyhteki görüşlerini sunmak üzere söz almış bulunmaktayım. Sözlerime başlarken, şahsım ve Grubum adına, Sayın Başkanı ve sizleri saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, Danışma Kurulumuz, Meclis gündemini belirlemek için, dün ve bugün olmak üzere, iki gün içerisinde iki kez toplandı. Toplantı çağrısı, Meclis Başkanımız Sayın Kalemli tarafından yapıldı.

Sayın Meclis Başkanımız tarafından, toplantının çağrı gerekçesi, özellikle, bir yasal zorunluluktan kaynaklanıyor. Zaman zaman, Mecliste, Sayın Meclis Başkanımızla ilgili birtakım spekülasyonlar yapıldı; bunların haksız olduğunu ifade etmek isterim. Nedeni şu: Anayasa ve İçtüzük hükümleri gereğince, herhangi bir soruşturma önergesi Meclis Başkanlığına sunulduktan sonra 30 gün içerisinde görüşülmelidir. (9/4) esas numaralı, eski Başbakan Tansu Çiller hakkında, mal varlığıyla ilgili olarak verilen soruşturma önergesinin son görüşme tarihi 26 Mayıs 1996’dır. Yine, (9/5) esas numaralı, eski Bakan ve Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan’ın mal varlığı konusundaki Meclis soruşturma önergesinin son görüşme günü de 7 Haziran 1996’da sona ermektedir.

Danışma Kurulumuz, dün ve bugün, bu soruşturma önergelerinin görüşülme günlerinin tespiti için toplandı. Uzun uzun konuştuk; fakat, ne yazık ki, bir anlaşmaya varamadık. Bu nedenle, bu öneriden sonra, Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun, bu önergelerin yarın görüşülmesi için verdiği grup önerisi de görüşülecektir; ama, eğer bu öneri kabul edilirse, bizim önerinin görüşülme şansı da kalmayacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; dün ve bugün yapılan Danışma Kurulu toplantılarında, Grup olarak şu tavrı koyduk. Ülke gündemi, Meclis gündemi, bir an önce, bu yolsuzluk iddialarından arındırılmalıdır. Türkiye’nin çok ciddî sorunları var. Ülke gündeminin bu yolsuzluk iddiaları etrafında şekillenmesinden dolayı, Türkiye, neredeyse, asıl sorunları unutturulur bir noktaya geldi. Türkiye’nin, hayat pahalılığı sorunu var; Türkiye’nin, dış ve iç finansman sorunu var, yatırım sorunu var, istihdam sorunu var; Türkiye’nin, demokratikleşme sorunu var. Bütün bu sorunlar bir arada dururken, ne yazık ki, ülke gündemimiz, tamamen yolsuzluk iddialarıyla şekillendi. Grup olarak, bundan, çok rahatsız olduğumuzu ifade etmek isterim; bütün hedefimiz buydu.

Değerli arkadaşlarım, Doğru Yol Partisi Grubunun Danışma Kurulu toplantısındaki yaklaşımı, Genel Başkanları hakkındaki soruşturma önergesinin 2 Haziran seçimlerinden sonra görüşülmesini sağlamak yönünde oldu. Siyaseten, Doğru Yol Partisinin bu yaklaşımını anlayışla karşılayabiliriz; ne var ki, bu iddiaları çok ciddî bir biçimde ortaya atan ve kamuoyunu sürekli meşgul eden Refah Partisinin, Doğru Yol’un bu talebine onay vermesini anlamakta büyük güçlük çektiğimizi belirtmek istiyorum. (CHP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar) Siz, çok ciddî iddiaları ortaya atacaksınız, ülke gündemini karıştıracaksınız, kamuoyunu rahatsız edeceksiniz ve bu iddialarınızın görüşülmesinin ertelenmesine onay vereceksiniz!.. Bu, çok çelişkili bir durumdur değerli arkadaşlarım.

Bakınız, kamuoyunda iki ciddî iddia tartışılmaktadır. Bunların birincisi şu: Refah Partisi Grubunun, gerek TEDAŞ gerek TOFAŞ gerekse eski Başbakan Tansu Çiller hakkında vermiş olduğu soruşturma önergelerindeki kasıt, amaç, hedef, bu yolsuzluk iddialarının gün ışığına çıkması değil, sadece, mevcut Hükümeti dağıtıp, bozup, olası kurulacak hükümette yer tutmaktır; bu iddia, kamuoyunda tartışılıyor; bir.

Tartışılan ikinci iddia: Refah Partisi, kendi Genel Başkanlarına ait mal varlığının araştırılmasından, soruşturulmasından tedirgindir. Nedeni de şu: Mercümek ile Refah Partisi arasında bağlantı olup olmadığını tespit edecek araştırma önergesini geçen hafta kabul ettik. Kurban derilerinin organizasyonu var, hac seyahatinin organizasyonu var; buralardan, önemli ölçüde maddî çıkar elde edildiği konuşuluyor; belki de, oluşan bu büyük mal varlığının nedenleri arasında bunlar da sayılabilir.

Şimdi, bakınız değerli Refah Partililer, size, iki iddiayı sıraladım. Eğer, bu iki iddiadan rahatsız değilseniz; gerçekten, hükümette yer tutma amacıyla, Doğru Yol Partisiyle bir koalisyon temeli atmamışsanız; eğer, kendi Genel Başkanınızın mal varlığının araştırılmasından tedirgin değilseniz...

ABDULKADİR ÖNCEL (Şanlıurfa) – Daha önce araştırıldı.

NİHAT MATKAP (Devamla) – ...şimdiki öneriyi reddedersiniz ve bizim, Grup olarak verdiğimiz, iki soruşturma önergesinin de yarın, yani 23 Mayıs 1996 tarihinde görüşülmesini öngören önerimize destek verirsiniz. Sizi, hem biz izleyeceğiz hem de bütün Türkiye izleyecek; bu konudaki tavrınızı, biraz sonra, oylarınızla, çok net, berrak bir biçimde sergileyeceksiniz.

Grubumuzun görüş ve düşünceleri budur. Hepinize teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Nihat Matkap’a teşekkür ediyorum.

Şimdi, öneri lehinde, Sayın Mehmet Gözlükaya; buyurun. (DYP sıralarından alkışlar)

Sayın Gözlükaya, konuşma süreniz 10 dakikadır.

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Grup önerimizin amacından, kısaca bahsetmek istiyorum. Danışma Kurulunda iki defa toplandık; ilk toplantımızda ve son yapılan toplantıda -üçüncü toplantı bugün yapılmıştır- Sayın Meclis Başkanımızın ve Sayın Grup Başkanvekillerinin ortak bir önerisi olmuştur; o da şudur: “28’inde, Meclis resmen tatile girsin; ara verme kararı alalım.” Hatta Danışma Kurulu bir karar hazırlamıştır, bu karara da bütün Grup Başkanvekilleri muvafakat etmişlerdir; ama, yazılı hale gelememiştir.

Şimdi, Meclisin, 28’inde tatile girmesi halinde üç birleşim kaybı var. Önerimizin kabulü halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi dört birleşim yapamamış oluyor; yani, burada “Meclis çalışsın, Meclis çok güzel kanunlar çıkaracaktı” gibi edebiyat yapmanın anlamı yok. Bütün gruplar mutabakata vardık; hayır diyen hiçbir başkanvekili olamaz. Dedik ki: “28’inde resmen ara kararı verelim.” Ne kaybediyoruz? Üç birleşim... (CHP ve DSP sıralarından “Önergeler görüşüldükten sonra” sesleri)

BEKİR YURDAGÜL (Kocaeli) – Önergeden mi bahsediyorsun?..

MEHMET GÖZLÜKAYA (Devamla) – Evet, önergeden bansediyorum.

... şimdi, bugün getirdiğimiz öneriyle ne kaybediyoruz? Bir birleşim fazla kaybediyoruz.

İRFAN GÜRPINAR (Kırklareli) – Önergeleri görüşelim, önergeleri...

MEHMET GÖZLÜKAYA (Devamla) – Niçin bu öneriyi verdik veya Danışma Kurulunda bunu niçin görüştük -biz teknik olarak getirdik- Türkiye’de bir seçim yapılıyor; bu seçimler, bir hafta sonra -2 Haziranda- yapılacak. Dedik ki, Meclis Gruplarında eksiklikler var; milletvekilleri, seçim sebebiyle Meclise gelemiyorlar. Ayrıca, bizim, özel olarak -tabiî, sizi pek ilgilendirmeyebilir- kongrelerimiz var. Bu sebeple bazı sıkıntılar var dedik ve 4 Haziranda, bu soruşturma önergeleri konuşulsun diye öneri getirdik; kabul edilmeyen bu. Bizim, bu öneriyle getirdiğimiz, bir birleşimdir; yani, 23’ündeki birleşimin ertelenmesidir. Bunun dışında, diğer grupların herhangi bir ihtilafı yok.

BEKİR YURDAGÜL (Kocaeli) – Önce hesap verin, sonra seçime gidin.

MEHMET GÖZLÜKAYA (Devamla) – Şimdi, oraya geleceğim.

Öyle bir hava veriliyor ki, yarın, eğer, iki soruşturma önergesi konuşulamaz ise “bu soruşturma önergelerinden gruplar vazgeçti, birbirlerini koruyorlar, bu, bir daha konuşulmayacak” gibi birtakım iddialarda bulunuyorsunuz. Halbuki, öyle bir niyetimiz yok, açıkça söyleyeyim. Ben, merak ediyorum, siz, niye bu kadar acele ediyorsunuz?!

GÖKHAN ÇAPOĞLU (Ankara) – Anayasa burada...

MEHMET GÖZLÜKAYA (Devamla) – Bir dakika Sayın Çapoğlu, oraya geleceğim.

Siz, niye, on gün sonra bu soruşturma önergeleri konuşulmasın diye telaş içerisindesiniz?! Anayasanın emri o; verildiği tarihten itibaren bir ay içerisinde görüşülür. Ona itiraz eden yok; ama, Meclis, eğer, tatil kararı verir ise kesintiye uğrar, bu bir. Yani, soruşturma önergeleri ortadan kalkmış değil.

Bir ikinci husus var, diyelim ki, önergeler düştü; sizlerin de aynı konuda soruşturma önergesi verme hakkınız var. O yürekliliği sizler de gösteriniz. Niye çekiniyorsunuz, niye acele ediyorsunuz, niye telaş ediyorsunuz? Yeniden verilemiyor diye bir kaide yok, bu önergeler de görüşülmeyecek diye bir şey yok. Siz, burada politika yapıyorsunuz. (DSP sıralarından “Bravo[!]” sesleri, alkışlar[!]) Biz, samimi olarak sağlıklı bir inceleme yapılsın düşüncesiyle, Meclisin yarın ara vermesini talep ettik.

Bir şey söyleyeyim mi, Doğru Yol Partisi de “temiz eller”den yanadır. Öyle, herkes kendisini çok ak pak sanmasın; Türkiye, 1977’li yıllardaki Güneş Moteli olaylarını unutmadı. (DYP ve RP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar)

Adalet Partisinden ve Doğru Yol Partisinden hiçbir bakan, bir kuruşluk suiistimali bulunarak muhakeme edilmiş değil; ama, biraz önce “temiz eller”den bahseden değerli bir grubun temsilcisi “temiz elleri bir an önce gerçekleştirelim” diyor. Mensubu olduğu Hükümetten iki bakan, ebediyen hak mahrumiyeti cezası aldı ve yıllarca hapis yattılar! Kim “temiz eller”den yana (!)... (DYP ve RP sıralarından alkışlar)

Sevgili arkadaşlarım, aziz milletvekilleri; halisane, iyi niyetlerle sağlıklı soruşturma yapılabilmesi için bu öneriyi getirdik.

Yüce Meclisin, bu öneriyi kabul etmesi halinde, kararına saygı duyarız; etmemesi halinde de yarın görüşmeye hazırız. Hiçbir şeyden de çekintimiz yok.

Sayın Başkan, teşekkür ediyorum ve saygılarımı sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Mehmet Gözlükaya’ya teşekkür ediyorum.

MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, zabıtlara geçmesi bakımından bir hususu arz etmek istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, sayın konuşmacı, bütün parti gruplarının mutabık kaldığı bir husustan bahsetti. Doğrudur; bir mutabakat vardı. Bizim mutabakatımız, Doğru Yol Partisinin vermiş olduğu önergeye uygun olarak, 21 Mayıs günü her iki soruşturma önergesinin de birlikte görüşülmesi noktasındaydı; bu bir.

İkincisi, 28’inden itibaren Meclisin tatile girmesi noktasındaydı. Mutabakat bu noktadadır; ama, biz, grup önerisi olarak getirmelerini bekledik; bir türlü bu öneri gelmedi.

Bizim, önergelerin görüşülmesini istememizdeki ana husus, herhangi bir siyasî mülahazaya dayanmamaktadır. Esasen Anayasanın hükmünün gerçekleşmesini sağlama noktasındadır.

Saygıyla arz ederim. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Ersümer.

Görüşünüz tutanağa geçmiştir.

Öneri üzerinde, öneri lehine ikinci söz talebi Sayın Abdüllatif Şener’in; buyurun Sayın Şener. (RP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

ABDÜLLATİF ŞENER (Sıvas) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; üzerinde tartışmış olduğumuz öneri, Meclisin, 23 Mayıstan itibaren, 2 Haziran seçimlerine kadar çalışmalarına ara verilmesiyle ilgilidir.

Hepinizin bildiği gibi, seçim çalışmaları siyasî partiler açısından yoğun bir mesai almaktadır. Bütün milletvekilleri, teşkilatlar, siyasî partilerin genel başkanları bu yoğun çalışma ortamında, Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmalarına çoğu zaman gerektiği gibi iştirak edememekte ve seçim bölgelerinde çalışmalarına devam ederek, seçim bölgelerine ağırlık vermektedirler. Böylesine bir ortam içerisinde -hepimizin müşahede ettiği gibi- Genel Kurul çalışmalarının sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi mümkün olamamaktadır. Bu sebepten dolayı, bütün siyasî parti grupları arasında varılan bir mutabakatla, Meclis çalışmalarına seçim öncesinde bir süre ara verilmesi konusunda, partiler arasında anlaşmaya varılmıştır. Yani, Refah Partisi, Doğru Yol Partisi, Anavatan Partisi, Demokratik Sol Parti ve Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekilleri, Danışma Kurulundaki müzakereler sırasında, 28’inden itibaren Meclis çalışmalarına ara vermek gerektiği konusunda görüş birliği zaten oluşturmuşlardı. Yani, seçim öncesine isabet eden Genel Kurul toplantılarında üç birleşimlik bir mesai alacak çalışmaların, seçim münasebetiyle ara verilerek seçim sonrasına ertelenmesi konusunda bütün siyasî partiler aynı görüşe ve düşünceye sahip olmuşlardı.

Şimdi, üzerinde görüşme yaptığımız öneride ise fazla bir değişiklik yoktur. Sadece, bu üç birleşimlik ara verme olayını, dört birleşime çıkarmaktayız. Dolayısıyla, bu, sadece dört birleşim Genel Kurul çalışmalarına, Meclis çalışmalarına ara verme talebine yönelik bir öneridir.

Bu bakımdan, bütün partilerin, mademki, ittifakla kabul ettikleri, belirledikleri yoğun seçim çalışmalarına gösterdikleri önem vardır, o halde, bu üç birleşim yerine, dört birleşim olarak da yapılabilir ve değerlendirilebilir.

Ancak, burada bazı grup sözcülerinin bazı yaklaşım tarzlarını anlayamadığımı belirtmek istiyorum. Biz, Refah Partisi olarak, temiz yönetimden yana olduğumuzu her zaman ifade ettik. Hatta, açıkça söylüyorum; biz Refah Partisi olarak, toplumun tarihi ve inancıyız; duygularını, düşüncelerini ve beklentilerini her zaman Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine sokmayı bir vazife biliriz. (RP sıralarından “Bravo”sesleri, alkışlar) Şu ana kadar çalışmalarımızı da bu anlayış doğrultusunda sürdürdük, devam ettirdik ve devam ettirmekteyiz.

Bazı siyasî parti gruplarının sözcülerinin, daha doğrusu, siyasî partilere mensup arkadaşlarımın burada yapmış oldukları konuşmalar sırasında, bu ara verme olayını, soruşturma önergelerine yönelik olarak gündemden sanki kaldırılıyormuş gibi yorumlamalarını da yadırgadığımı ifade etmek istiyorum.

HASAN GÜLAY (Manisa) – Yalan mı?

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – Değerli arkadaşlar, bu soruşturma önergelerini Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine sokan biziz. (RP sıralarından “Bravo”sesleri, alkışlar ) TEDAŞ’ı biz verdik, TOFAŞ’ı biz verdik, mal varlığıyla ilgili soruşturma önergesini biz verdik; eğer, temiz yönetimden yanaydınız, şeffaflıktan yanaydınız, soruşturmaların ele alınmasından yanaydınız, bunları niye siz vermediniz, niye bekliyorsunuz?! (RP sıralarından alkışlar, DSP sıralarından gürültüler)

Kaçak güreşmekle hiçbir şey elde edilemez, hiçbir şey yapılamaz; Refah Partisi önergeleri verecek, siz, dışarıda lafını yapacaksınız!.. Önergeleri de Refah Partisi verir, buradaki mücadeleyi de Refah Partisi ortaya koyar. (RP sıralarından alkışlar)

MAHMUT ERDİR (Eskişehir) – Biz de verdik!..

AYHAN GÜREL (Samsun) – Bu önergelere sahip çıkın!..

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – Şu ana kadar yaptığınız, şu ana kadar izlediğiniz tutum ve davranışlar, doğrudan doğruya, ilkesizlik ve tutarsızlıktır. (DSP sıralarından gürültüler)

AYHAN GÜREL (Samsun) – Önergenize sahip çıkın!..

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – Eğer, ilkeli ve tutarlı olsaydınız, -madem, o kadar önem veriyorsunuz- gelirdiniz, önergeleri verirdiniz; Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine sokardınız ve mücadeleyi burada verirdiniz.

HASAN GÜLAY (Manisa) – Bu işler lafla olmuyor...

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – Bu mücadeleyi ortaya koyan biziz, Refah Partisidir. (DSP sıralarından gürültüler) Ama, ne olmuştur -olayı, saptırarak değerlendiriyorsunuz- bizden, bir talepte bulunulmuştur “seçim çalışmaları var, yoğun bir çalışma ortamı var; bu çalışma ortamında, Genel Kuruldaki müzakerelerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi mümkün değildir” denilmiştir ve sadece ve sadece, 4 Haziranda, bu soruşturma önergesinin görüşülmesi için bizden talepte bulunulmuştur.

AYHAN GÜREL (Samsun) – Önce görev!..

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – Biz önergeyi de, erkek gibi gelir, veririz, erkek gibi takip ederiz ve dürüst bir şekilde görüşürüz. (RP sıralarından alkışlar) İtham edilen insanların, doğrudan doğruya savunma hakkı vardır. Savunma hakkını ihlal edecek şekilde, gasp edecek şekilde, yoğun seçim çalışması içerisine hapsetmeyi doğru bulmadık.

HASAN GÜLAY (Manisa) – Yarın... Yarın...

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – Biz, önergeyi veriyoruz; doğru dürüst, tarafların savunma hakkını da gözeterek, görüşülmesini temin etmek kastıyla, bunun, bu Mecliste 4 Haziranda müzakere edilmesini uygun buluyoruz, doğru buluyoruz.

HASAN GÜLAY (Manisa) – Ne zaman?.. Ne zaman?..

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – 4 Haziranda... (DSP ve CHP sıralarından ‘Yarın, yarın” sesleri) Ama, değerli arkadaşlarım, bazı siyasî partiler adına konuşan arkadaşlarımızın yaptıkları şu: Önerge verin... Hiçbir önerge vermezler; ama, önergeleri Refah Partisi verir, yolsuzlukları Refah Partisi takip eder, Refah Partisi kovalar, bu sayın arkadaşlarım, dışarıda, Refah Partisinin vermiş olduğu önergeler üzerinde politika yaparlar... Yaptığınız iş bu!.. (RP sıralarından alkışlar) Yaptığınız bu; daha doğrusu, hiçbir şey yapacağınız yok. (DSP sıralarından “Yarın, yarın” sesleri)

Ben, burada ifade etmek istemiyorum, temiz yönetimden en son bahsedecek olan da sizsiniz. (RP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar)

HASAN GÜLAY (Manisa) – Sizsiniz!..

ABDÜLLATİF ŞENER (Devamla) – Cumhuriyet tarihinin en büyük skandal hadisesi, skandal hükümet kurma çalışması sizin tarafınızdan yapılmıştır; bunu, bütün Türkiye bilmektedir. ( RP sıralarından alkışlar, DSP sıralarından gürültüler)

Burada, bu kürsüde, herkesin konuşmaya hakkı vardır; ama, Refah Partisinin verdiği, takip ettiği ve takip edeceği önergeler üzerinde, lütfen, politika yapmayın; varsa yiğitliğiniz, kendiniz önergenizi verin, çıkın meydana ve dökülün.

Hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Abdüllatif Şener’e teşekkür ediyorum.

Değerli milletvekilleri, Meclis soruşturması açılmasına dair önergeler, hiçbir parti ve hiçbir grup tarafından verilemez. (DSP sıralarından alkışlar) Anayasamıza göre, Meclis soruşturması açılmasına dair önergeler, belli sayıda milletvekili tarafından verilir.

KEMALETTİN GÖKTAŞ (Trabzon) – Siz onların avukatı mısınız?!.

BAŞKAN – Konunun, partiler arasında bir tartışma noktasına getirilmesi, Anayasanın bu temel hükmüne aykırı bir durumdur; yani, herhangi bir siyasî partinin mensubu milletvekilleri, soruşturma açılmasına dair önerge vermişlerse, kendi vicdanî kanaatleri doğrultusunda vermişlerdir. Onu destekleyen başka partilere mensup bazı milletvekilleri çıkmışsa, o da, gene, kendi vicdanî kanaatleri doğrultusunda, önergeleri ciddiye almalarının sonucudur. Bunun, oylamayla ilgili bir noktada polemik konusu yapılması, herhalde konunun ciddiyetiyle pek bağdaşmamaktadır. (ANAP, DSP ve CHP sıralarından alkışlar)

Özellikle, bu çatının altında bulunan bütün milletvekillerinin, hepimizin uğraşları politikadır; “politika” kelimesini de politikanın ciddiyetiyle bağdaşmayan birtakım ölçülerin kavramıymış gibi ortaya koymayı yanlış buluyorum.Teşekkür ederim...

Değerli arkadaşlarım, tabiî bu arada (RP sıralarından gürültüler,sıra kapaklarına vurmalar)

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Değerli Refah Partisi Grubuna mensup arkadaşlarım, sıra kapaklarına vurmak suretiyle bir üstünlük elde edemezler... (RP sıralarından gürültüler)

Ben, milletvekili arkadaşlarıma bakıyorum...Daha önce itirazda bulunan bir milletvekili vardı, önce o sayın milletvekilinin görüşünü alacağım; daha sonra Sayın Kazan’ın ayağa kalktığını gördüm, onun görüşünü de alacağım.

Ne oldu ki, sıra kapaklarına vurmak suretiyle, üstünlük elde etmeye çalışıyorsunuz?!.

Buyurun Sayın Aytaman, yerinizden ifade buyurun efendim.

LALE AYTAMAN (Muğla) – Sayın Başkan, bazı parti gruplarımızın sözcülerinin soruşturmaların hassasiyetle takip edilmesi konusunda gösterdikleri duygulara çok teşekkür ediyorum; ancak, bunlar ifade edilirken “erkekçe”gibi bir deyim kullanılmıştır. Parlamentoda kadınlar da vardır, onlar da takip ederler. Bu hususun zabıtlara geçmesini istiyorum. (ANAP, DYP, DSP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Aytaman.

Değerli arkadaşımız geleneksel bir kavramla hitap etme ihtiyacı duydu; yoksa, buradaki hanımefendi milletvekillerimizi, bunun dışında tutmak gibi bir amacı olduğunu zannetmiyorum.

Buyurun Sayın Kazan.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan, biraz önce okunan önerinin iki arkadaşımız aleyhinde, iki arkadaşımız lehinde konuştular. Aleyhinde konuşan arkadaşlar konuşmalarında, önerilerin sahipleri olarak, Doğru Yol Partisinden ve Refah Partisinden bahsettiler; zatı âliniz, o zaman müdahale etmediniz. Onları da milletvekilleri imzalamıştı, onları da milletvekilleri vermişti; ama, ne zaman ki, bu önerilerin sahibi olan partilerin sözcüleri veya kendi adlarına konuşan arkadaşlar, partilerinden bahsettikleri zaman ve haklı olarak, kendileri açısından -kendimiz açısından diyorum- haklı olan şeyleri söyledikleri zaman, hemen müdahale etme gereğini duyuyorsunuz...

NİHAT MATKAP (Hatay) – Biraz önce, sözcüsü konuştu Sayın Başkan.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – O zaman niye tavzih etmediniz; sonradan niye tavzih ettiniz?!.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Efendim, kürsüye davet edin, meramını anlatsın.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – İşte, bunlar, tarafsızlık ilkesi açısından, kürsüye gölge düşürüyor Sayın Başkan; arz ediyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Değerli arkadaşlarım, bu ortamda, kürsünün tarafsızlığı tartışılamaz. Öncelikle bir yanlış varsa, yanlış, soruşturma önergelerinin şu veya bu gruba, şu veya bu partiye mal edilmesi hususudur; bu, yanlıştır; herhalde, bunda mutabıkız.

OĞUZHAN ASİLTÜRK (Malatya) – Hiç mutabık değiliz; nasıl mutabıkız...

BAŞKAN – Burada, önerinin aleyhinde konuşan arkadaşlarımız, Doğru Yol Partisi Grubunun ve Refah Partisi Grubunun, dünkü ve bugünkü Danışma Kurulu toplantılarında Danışma Kuruluna kabul ettiremedikleri, grup önerisi olarak Genel Kurula getirdikleri öneriler üzerine konuşmuşlardır. Bu önerilerin gruba aidiyeti de tartışılmaz; yani, şu anda müzakere ettiğimiz öneriler, iki Sayın Grubumuza aittir. Aleyhte konuşan arkadaşlarımız, bunun matufiyetini belirtmek bakımından, Doğru Yol Partisi Grubu ile Refah Partisi Grubunun önerilerini eleştirmişlerdir; bu, haklarıdır.

Ben, Sayın Şener’in soruşturma önergesini -bugünkü öneriyi değil- kendi Gruplarına mal etmesinde Anayasanın açık ifadesiyle çelişir bir durum gördüğüm için bunu açıkladım; bu da tarafsızlığa gölge düşüren bir hadise değildir. (ANAP sıralarından alkışlar)

YÜCEL SEÇKİNER (Ankara) – Bravo Sayın Başkan.

BAŞKAN – Üçüncü bir noktayı ifade edeyim. Ben, bir mesele müzakere edilirken veya bir hatip konuşurken araya girerek müdahale etmeyi sevmeyen bir arkadaşınızım, tutumumu biliyorsunuz. Meselenin tamamlanmasından sonra, her iki tarafa ait kusur varsa, onu belirtmeyi düşünürdüm.

Şimdi, aynı tutumun bir sonucu olarak, biraz önce, değerli arkadaşımız, İstanbul Milletvekili Sayın Mehmet Ali Şahin, kendisine sataşıldığını ifade ettiler. O konuda da, tutanakları inceledikten sonra bir değerlendirme yapacağımı ifade etmiştim. Hemen, tutanağı da getirttim, konu bitmeden sonuca varalım diye. Tutanaklarda yaptığım incelemeye göre Sayın Mehmet Ali Şahin’in şahsına yönelik bir sataşma söz konusu değildir. Refah Partisine yönelik de bir sataşma söz konusu değildir.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Komisyon Başkanıdır.

BAŞKAN – Bu konudaki İçtüzük hükmünü bilen arkadaşlarımız, meseleyi, tutanaklarla karşılaştırdıkları zaman, benim vardığım sonuca varacaklardır. Mesele, bir grubumuzun -sayın Refah Partisi Grubunun- tutumuyla ilgili değerlendirmesinden ibarettir. Onun için, sataşmadan dolayı söz verme imkânı bulamıyorum.

Değerli arkadaşlarım, şimdi, öneriyi oylarınıza sunacağım. Refah Partisi ve Doğru Yol Partisi tarafından ayrı ayrı Başkanlığa sunulmuş olan; ama, birlikte değerlendirerek müzakeresini yaptığımız öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler...

Değerli arkadaşlarım, Divan Üyesi arkadaşlarımızın sayımları arasında fark var. Sağlıklı bir sayım yapabilmek bakımından, boş sıraların doldurulması suretiyle ve ayağa kalkılarak oylamayı tekrarlayacağım.

NECMİ HOŞVER (Bolu) – Sayın Başkan, belki, öbür tarafta çıkan sayı buradaki sayıdan daha az olur...

BAŞKAN – Tamam efendim, kabul etmeyenleri sayacağım, ondan sonra...

Kabul etmeyenler...

Değerli arkadaşlarım, Divan Üyesi arkadaşlarımdan aldığım sayılara göre, kabul edenlerle kabul etmeyenler arasında az bir fark var. Kendim de sayıyorum, ancak, sağlıklı bir sayım yapabilmemiz için, boş sıraların doldurulmasını rica ediyorum. Ondan sonra, oylamayı ayakta tekrarlayacağız.

Kabul edenler ayağa kalksınlar lütfen. Boş sıraları dolduralım.

Evet, değerli arkadaşlarım, şimdi, saymaya başlıyoruz, hareketleri durduralım.

Kabul etmeyenler... Öneri kabul edilmiştir. (RP ve DYP sıralarından alkışlar)

Sayın milletvekilleri, Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun önerisi bulunmaktadır; ancak, biraz önce kabul edilen öneri doğrultusunda, perşembe günü birleşim yapılamayacağı için, Cumhuriyet Halk Partisinin önerisini işleme koyamıyoruz.

Sayın milletvekilleri, şimdi, gündemin “Seçim” kısmına geçiyoruz.

VI. – SEÇİMLER

1. – (10/13, 53) esas numaralı Meclis Araştırma Komisyonunda açık bulunan üyeliğe seçim

BAŞKAN – (10/13,53) esas numaralı Meclis Araştırması Komisyonunda boş bulunan ve Refah Partisi Grubuna düşen 1 üyelik için, Karabük Milletvekili Hayrettin Dilekcan aday gösterilmiştir. Oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

2. – Radyo Televizyon Üst Kurulunda açık bulunan üyeliklere seçim

BAŞKAN – Şimdi, Genel Kurulun, 16.5.1996 tarihli 53 üncü Birleşiminde alınan karar gereğince, Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda, iktidar partileri kontenjanından boşalan 1 üyelik ile muhalefet partileri kontenjanından boşalan 2 üyelik için, 3984 numaralı Kanunun 6 ncı maddesi gereğince seçim yapacağız.

İktidar ve muhalefet partileri tarafından gösterilen adaylar, 13 mayıs 1996 tarihli Resmî Gazetede ilan edilmiştir.

Adayların adlarını okuyorum:

3984 numaralı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanuna göre düzenlenen, Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda, iktidar partileri kontenjanından boşalan bir üyelik ile muhalefet partileri kontenjanından boşalan iki üyelik için yapılacak seçime ait birleşik oy pusulası

İktidar partileri tarafından göterilen adayların listesi:

D Y P

Güneş Müftüoğlu

ANAP

Kutlu Savaş

Muhalefet partileri tarafından gösterilen adayların listesi:

R P

Mehmet Emin Başer

Mehmet Doğan

D S P

Gül Neşe Erel

C H P

Ertan Karasu

İktidar ve muhalefet partileri tarafından gösterilen adayların adları, ayrı ayrı listeler halinde ve birleşik oy pusulası şeklinde düzenlenmek suretiyle bastırılmıştır. Seçimde, iktidar partileri kontenjanından, en çok oyu alan bir aday ile muhalefet partileri kontenjanından, en çok oyu alan iki aday seçilmiş olacaktır.

Seçim, 3984 numaralı Kanunun 6 ncı maddesine göre gizli oyla yapılacaktır.

Gİzli oylamanın ne şekilde yapılacağını arz ediyorum:

İki sayın kâtip üye, komisyon sıralarında yerlerini alacaklardır. Üyelerden biri, adı okunan sayın milletvekiline, mühürlü birleşik oy pusulası ve zarf verecek; diğer üye ise, yoklama cetveline işaret koyacaktır. Oyunu kullanacak sayın milletvekili, birleşik oy pusulası ve zarfı aldıktan sonra oy hücresine girecek; birleşik oy pusulasında adı yazılı adaylardan hangilerine oy verecekse, o adayların karşılarındaki kareleri işaretledikten sonra, oy pusulasını hücrede zarfa koyacak; daha sonra, hücreden çıkacak ve kürsü üzerine konulan oy kutusuna zarfı atacaktır.

Oy kullanırken, İktidar Partileri tarafından gösterilen adaylar arasından 1 adayın, muhalefet partileri tarafından gösterilen adaylar arasından da 2 adayın karşısındaki kareler işaretlenecektir. Bu sayılardan az veya fazla işaretlenen oy pusulaları geçersiz sayılacaktır.

Hücrelere aynı renk tükenmez kalemler konulmuştur; Sayın üyeler bu kalemleri kullanacaklardır.

Oyların sayım ve dökümü için, adçekme suretiyle 5 kişilik bir tasnif komisyonu tespit edeceğim.

Sümer Oral?.. Yok.

Cengiz Altınkaya?.. Burada.

Ahmet Çelik?.. Burada.

Mehmet Sevigen?.. Yok.

Yasin Hatiboğlu?.. Yok.

Necmi Hoşver?.. Burada.

Metin Işık?.. Yok.

Veli Aksoy?.. Burada.

İrfan Demiralp?.. Yok.

Son üye için kura çekimi yapıyorum. Sayın Burhan Kara, burada mı efendim? Yok.

Sayın Ali Haydar Şahin, burada mı efendim? Yok.

Sayın Işık buradaymış, komisyon tamamlandı.

Sayın Divan üyesi arkadaşlarımın komisyon sıralarına geçmelerini rica ediyorum.

Değerli arkadaşlarım, tasnif komisyonuna Sayın Cengiz Altınkaya, Sayın Ahmet Çelik, Sayın Necmi Hoşver, Sayın Veli Aksoy ve Sayın Metin Işık seçilmiş bulunmaktadırlar.

Oylamaya geçmeden önce bir hatırlatmada daha bulunmak istiyorum değerli arkadaşlarım: Oy kullanırken, iktidar partileri tarafından gösterilen adaylar arasından bir adayın, muhalefet partileri tarafından gösterilen adaylar arasından da iki adayın karşısındaki kareler işaretenecektir. Bu sayılardan az veya fazla işaretlenen oy pusulaları geçersiz sayılacaktır.

EDİP SAFDER GAYDALI (Bitlis) – Sayın Başkan, bir önergemiz vardı.

BAŞKAN – Bakacağım efendim, değerlendireceğim.

Başbakan Sayın Mesut Yılmaz, Sayın Zeki Karabayır, Sayın Kadir Bozkurt ve Sayın Safder Gaydalı’nın mazeretlerine binaen öncelikle oy kullanmaları talepleri vardır...

EDİP SAFDER GAYDALI (Bitlis) – Efendim, komisyon üyeleri olarak söyledim; Komisyon toplantı halinde.

BAŞKAN – KİT Komisyonu üyelerinin, Sayın Asiltürk’ün, Sayın Orman Bakanının ve Sayın Tayyar Altıkulaç’ın da öncelikle oy kullanmasını kabul ettik; tutanaklara geçti.

Mazereti olanların oy verme işlemi bittikten sonra, Adana İlinden oylamaya başlayacağız efendim.

Buyurun efendim.

(Oyların toplanmasına başlandı)

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, bir uyarı yapma ihtiyacını duyuyorum:

Aldığınız karar gereğince, oylamadan sonra, kanunlarla ilgili görüşmelerimiz olacak ve gündemdeki ilgili kanun tasarısının görüşmeleri tamamlanıncaya kadar Genel Kurulumuz çalışmalarını sürdürecektir.

İkinci bir açıklama ihtiyacı duyuyorum: Soruşturma komisyonuna seçilen arkadaşlarımız, Meclisin ara verme kararından sonra, daha önce Başkanlıkça yapılan çağrının geçerli olup olmadığını soruyorlar. Bildiğiniz gibi, 2 soruşturma komisyonu için yarın, başkan, başkanvekili, kâtip ve sözcü üye seçimi yapılacaktı; Meclisimiz ara verme kararı almış olduğu için, Başkanlığın ikinci bir çağrısına kadar bu toplantılar yapılmayacaktır.

Değerli arkadaşlarımın bilgilerine sunuyorum.

(Oyların toplanmasına devam edildi)

BAŞKAN – Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok.

Oy kullanma işlemi tamamlanmıştır.

Oy kutusu kaldırılsın.

Tasnif komisyonu üyesi arkadaşlarımızın yerlerini almalarını rica ediyorum.

(Oyların ayırımı yapıldı)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda boş bulunan 3 üyelik için yapılan seçime ilişkin Tasnif Komisyonu tutanağı gelmiştir.

Şimdi, tutanağı okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda iktidar partileri kontenjanından boşalan 1 üyelik ile muhalefet partileri kontenjanından boşalan 2 üyelik için yapılan seçimlere 458 üye katılmış; kullanılan oyların dağılımı aşağıda gösterilmiştir.

Saygıyla arz olunur.

Tasnif Komisyonu:

Cengiz Altınkaya Ahmet Çelik Necmi Hoşver

Aydın Adıyaman Bolu

Veli Aksoy Metin Işık

İzmir İstanbul

İktidar partileri tarafından gösterilen adaylar ve aldıkları oylar:

Güneş Müftüoğlu 265

Kutlu Savaş 179

Muhalefet partileri tarafından gösterilen adaylar ve aldıkları oylar:

Emin Başer 332

Mehmet Doğan 241

Gül Neşe Erel 180

Ertan Karasu 135

Geçersiz 13

Boş 1

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, buna göre, İktidar Partileri tarafından gösterilen adaylardan Güneş Müftüoğlu 265 oyla, Muhalefet Partileri tarafından gösterilen adaylardan Emin Başer 332 oyla ve Mehmet Doğan 241 oyla Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeliklerine seçilmişlerdir; hayırlı olmasını diliyorum. (RP, DYP ve ANAP sıralarından alkışlar)

Şimdi, gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmına geçiyoruz.

VII. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN

GELEN DİĞER İŞLER

1. – Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/300) (S. Sayısı : 14) (1)

BAŞKAN – Gündemin 1 inci sırasında yer alan, Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu raporunun görüşmelerine başlıyoruz.

Komisyon ve Hükümet yerlerini aldılar.

(1) 14 S. Sayılı Basmayazı tutanağa eklidir.

Komisyon raporunun okunup okunmaması hususunu oylarınıza sunuyorum: Raporun okunmasını kabul edenler... Etmeyenler... Raporun okunması kabul edilmemiştir.

Efendim, tasarının tümü üzerinde, grupları adına söz isteyen sayın üye?.. CHP Grubu adına Sayın Oya Araslı, DSP Grubu adına Sayın Emin Karaa.

İlk sözü, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına Sayın Oya Araslı’ya veriyorum.

Buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 20 dakikadır Sayın Araslı.

CHP GRUBU ADINA OYA ARASLI ( İçel ) – Değerli Başkan, Türkiye Büyük Millet Meclisinin sayın üyeleri; Anayasa Mahkemesi, Hâkimler ve Savcılar Kanununun bazı maddelerini 27.04.1993 tarih ve 1992/37 esas, karar 1993/18 sayılı kararıyla iptal etmiştir.

Bu iptal sonucunda, ortaya çıkan boşluğu doldurmak üzere, şu anda görüşmekte olduğumuz tasarı gündeme gelmiştir; ancak, iptal kararı nedeniyle ortaya çıkan boşluğun giderilmesi için, yapılacak düzenlemelerde, iki hususun dikkate alınması gerektiğini kimse yadsıyamaz. Bunlardan birincisi, Anayasa Mahkemesinin konuyla ilgili sözü geçen kararıdır; ikincisi ise, Anayasamızın hükümleridir. Anayasa Mahkemesi iptal kararında ve gerekçesinde, Adalet Bakanlığı Müsteşarının yüksek müşavirliğe atanmasını, yargı ve yargıç bağımsızlığı ilkeleri açısından, Anayasaya aykırı bulmuştur.

Anayasa Mahkemesi, adı geçen kararında, müşavirliklere atamanın ikili kararnameyle yapılmasını da Anayasaya aykırı görmüş ve gerekçede, bu atamaların üçlü kararnameyle yapılması gerektiğini dile getirmiştir.

Şu anda önümüzde bulunan tasarının 1 inci maddesi, üçlü kararnameyle atama ilkesi açısından, Anayasa Mahkemesinin kararına uymuş; fakat, müsteşar açısından, Anayasa Mahkemesi kararına aykırı bir düzenleme getirmiştir. Bu düzenleme, Anayasanın 153 üncü maddesine aykırı bir durum ortaya koymaktadır; çünkü, Anayasanın 153 üncü maddesi, Anayasa Mahkemesi kararlarının, yasama, yürütme, yargı organları, gerçek ve tüzelkişiler için bağlayıcı nitelik taşıdığı ilkesini ortaya koymaktadır. Yapılan bu düzenleme, Anayasa Mahkemesi kararını hiçe sayarak, iptal edilmiş hükümleri tekrar yürürlüğe koymaya yönelik bir düzenlemedir. Bu açıdan, Anayasaya aykırılığı, açık bir nitelik taşımaktadır.

Tasarının 2 nci maddesinde, gerekçeden de anlaşılacağı gibi, Adalet Bakanına, birlikte çalışmak istemediği bürokratları başka görevlere atama yetkisi verilmesi amaçlanmış; böylece, Adalet Bakanlığında, en üst düzeyde, iktidara bağlı ve bağımlı bir kadrolaşmaya imkân hazırlanmak istenmiştir. 2 nci madde hükmü incelendiğinde, idarî işlemde paralellik ilkesine uyulmadığı, Anayasamızın hukuk devleti ilkesinin, hiçbir kimse ve organın kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamayacağı ilkesinin, Anayasanının bağlayıcılığı ve üstünlüğü ilkesinin, mahkemelerin bağımsızlığı, yargıç güvencesi ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun oluşumunu düzenleyen Anayasanın 138, 139 ve 159 uncu maddelerinin çiğnendiği, Anayasa Mahkemesinin iptal kararına uyulmadığı ve böylece, 153 üncü maddeye aykırı bir durumun ortaya çıktığı görülmektedir.

Söz konusu tasarının geçici maddesinde ise, son zamanlarda Adalet Bakanı tarafından gerçekleştirilen ve yasadışı olduğunu yargı organlarının tespit ettiği atama işlemlerine kanun marifetiyle geçerlik kazandırmak yoluyla, hiçbir ülkede ve hiçbir hukuk düzeninde eşi ve örneği görülmeyen ve görülemeyecek olan bir düzenleme yapılmaktadır.

Cumhuriyet Halk Partisi Grubu olarak, böyle bir tasarının, bütünüyle Anayasaya aykırılığı nedeniyle, reddi görüşünde olduğumuzu açıklamak isterim ve bu açıklamayı yaparken, Yüce Meclisin üyelerini bir hatadan korumak amacıyla, Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığını bir kere daha hatırlatmakta yarar görürüm. Burada kullanacağımız oylarla, bu memlekette, Adalet Bakanlığı gibi özel önem taşıyan bir bakanlıkta, hukukun üstünlüğü ilkesini geçerli kılacağız veya kılmayacağız. Böyle bir tasarıya olumlu oy vermek, Anayasanın ve Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığı ilkesine aykırı hareket etmek ve bir anlamda Anayasayı çiğnemek demektir.

Değerli milletvekilleri, hepimiz, göreve başlarken, şu kürsüdegörevimizi yerine getirirken, Anayasaya saygılı hareket edeceğimize yemin ettik. Bu tasarıyı reddetmek, Grubumuzun görüşleri açısından ve Anayasaya aykırılığı açıkça ortaya çıkan hükümler açısından, bizler için bir görevdir. Bu hususu bir kere daha sizlere hatırlatarak, saygılarımı sunuyorum. (CHP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına konuşan Sayın Oya Araslı’ya teşekkür ediyorum.

Gruplar adına ikinci söz talebi, Demokratik Sol Parti Grubundan Sayın Emin Karaa’nın.

Buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 20 dakikadır.

DSP GRUBU ADINA EMİN KARAA (Kütahya) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısında genel gerekçe, her ne kadar “2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 37 ve 38’inci maddelerinin kimi hükümlerinin Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 tarihli kararıyla iptal edilmesiyle ortaya çıkan yasal boşluğun doldurulması” diyor ise de, hepimiz biliyoruz ki, burada amaçlanan, Adalet Bakanının, müsteşarını rahatça değiştirebileceği bir yasal düzenlemenin sağlanmasıdır.

Bu husus ve operasyon, daha önce de, 1992 senesinde, zamanın iktidarı tarafından gerçekleştirilmiştir.

Burada, iki hususu birbirinden ciddî biçimde ayırmak ve buna göre hareket etmek, buna göre konuşmak gerekmektedir. Hükümette görev alan bakanların, bu meyanda Sayın Adalet Bakanının, birlikte çalışacağı bir üst düzey bakanlık görevlisi olan müsteşarını seçip tayin edebilme yetkisini, siyasî açıdan makul karşıladığımızı belirtmek isterim; ancak, bizim burada katıldığımız, sadece, bakanlık üst düzey görevlilerinin siyasal iktidar tarafından seçilebilmeleridir; yoksa, bugün ve dün, partilerin iktidara geldiklerinde yapageldikleri gibi, tüm kadroların altüst edilmesi ve kendilerine yakın olanların işbaşına getirilmesi değildir. Esasen, Türkiye’nin en büyük sıkıntısı, iktidara gelen partilerin yaptıkları partizanca davranışlar yüzünden memurlara çektirdikleri ıstıraplardır. Buna karşı olduğumuzu açıkça belirtmekte ve altını çizmekte fayda görüyorum. Hükümet kurulduğundan bu yana, Sayın Bakan eski müsteşarla birlikte çalışmak istemediği için, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu toplanamıyor; bu yüzden atamalar yapılamıyor, nakiller yapılamıyor, disiplin işleri görülmüyor, haziran ayına yetişmesi gereken kararname hazırlanamıyor, 3 Danıştay üyeliği boş, 14 Yargıtay üyeliği boş, Olağanüstü Hal Bölgesine atama yapılamıyor, Devlet Güvenlik Mahkemelerine atamalar yapılamıyor. Türkiye’de adalet göz göre göre yaralanıyor. Sayın Bakan, hiç değilse, eski müsteşarla çalışmaya başlasaydı da, Kurul toplansaydı da, haftada iki kez yapacağı toplantılarda sorunları, tıkanıklıkları giderseydi de, bilahara, müsteşarını değiştirmeyi düşünseydi –bir noktaya kadar kendisine hak verdiğimiz– müsteşar seçiminin faturası bu kadar ağır olmasaydı.

İkinci husus ise; sayın bakanların –yani, Hükümetin– sadece üst düzey görevlilerini seçerken hukuka saygılı olmalarıdır. Salt, bir bakanın amacına ulaşmak için müsteşarını değiştirme uğruna yasa ve Anayasaya aykırı davranış içine girmesi ve birtakım zorlama usullerle sonuca ulaşması, fevkalade yanlıştır. Bugün, burada, Meclisin huzuruna gelen Sayın Adalet Bakanının müsteşarının değiştirilmesine matuf kanun tasarısında da, yargı kararlarının bağlayıcılığı ilkesine aykırı bir durum olduğu düşüncesindeyiz.

Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 tarihli kararı, Adalet Bakanlığı Müsteşarının, Bakanlık hiyerarşisine bağlı olmakla birlikte, Anayasanın 159 uncu maddesinde mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre görev yapması öngörülen Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun doğal üyesi olduğunu, Kuruldaki görevi yönünden, güvencesi olması durumunda bağımsız davranabileceğini ve görevini, yalnızca Anayasaya, yasaya ve hukuka uygun olarak, vicdanî kanaatine göre yapacağının düşünülemeyeceğini belirterek, 2802 sayılı Yasanın “Bakanlık Yüksek Müşavirliklerine, Bakanlık merkez teşkilatındaki birinci sınıf hâkimler arasından atama yapılır” hükmünü içeren 37 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendine eklenen yedinci alt bendi hükmünü, müsteşar yönünden iptal etmiştir. Oysa, tasarının birinci maddesindeki hüküm, iptal edilen hükümdeki sakıncayı aynen sürdürmektedir. Dolayısıyla, Anayasanın 153 -son fıkrası- ve 159 uncu maddelerine aykırıdır.

Tasarının 2 nci maddesi, üçlü kararnameyle atananların aynı usulle görevden alınmalarını veya yer değiştirmelerini emreden paralellik ilkesine aykırıdır. Bu ilke yerine, tasarıda, Adalet Bakanının teklifiyle Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atamaların yapılır hale getirilmesi, yeni bir Anayasaya aykırılık hali teşkil etmektedir. Ayrıca, Bakana böyle bir yetkinin verilmesi, Bakanlık merkez teşkilatında, Bakana bağımlı ve giderek siyasal iktidara bağımlı hâkim ve savcılar yaratabilir endişesini gündeme getirmektedir.

Tasarının geçici maddesi de, ne yazık ki, Anayasaya aykırıdır ve Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi söz konusudur. Geçici madde, doğrudan hak arama özgürlüğünü, kuvvetler ayrılığını, idarenin işlem ve eylemlerine karşı yargı güvencesini bertaraf etmektedir.

Ne yazık ki, bu geçici madde, 12 Ekim 1995 tarihinde yayımlanan ve altı ay sonra, 12 Nisan 1996 tarihinde, yürürlüğe girmesi kararlaştırılan Anayasa Mahkemesi kararına aykırı biçimde oluşturulan, 7 Nisan 1996 günü Resmî Gazetede yayımlanan onbeş adet ikili kararnameye meşruiyet kazandırma işlemidir.

Sonuç olarak –başta söylediklerimi tekrar etmek istiyorum– bir bakanın birlikte çalışacağı salt üst düzey bakanlık görevlilerini bizzat seçmesinin haklı nedenleri vardır; ancak, bu yapılırken Anayasaya, yasaya ve hukuka uygun olarak davranmak, Anayasanın 159 uncu maddesini değiştirmek yerine zorlama metotlarla amaca ulaşmak, hukuk devletine zarar vermektedir.

Bütün partiler, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun işleyişinde değişiklik yapılması konusunda hemfikir oldukları halde, Anayasanın 159 uncu maddesinin değiştirilmesi için hiçbir adım atmıyorlar. Bu yüzden, ne yazık ki, hep hukukla oynuyoruz, hukuk devletini zedeliyoruz, yargı bağımsızlığını bozuyoruz. Kısır çekişmeleri bırakmak zorundayız; gerekli yasal değişiklikleri yapmak için gayret sarf etmek zorundayız. Bunun ilk örneği, şu anda karşımıza çıktı. Anayasanın 159 uncu maddesi üzerinde değişiklik çalışmasını başlatmak zorundayız.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (DSP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Demokratik Sol Parti Grubu adına konuşan Sayın Emin Karaa’ya teşekkür ediyorum.

Söz sırası, Anavatan Partisi Grubu adına Sayın Metin Öney’de.

Buyurun Sayın Öney. (ANAP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 20 dakikadır.

ANAP GRUBU ADINA METİN ÖNEY (İzmir) – Sayın Başkan, muhterem milletvekilleri; Hâkimler ve Savcılar Kanununda yapılması düşünülen değişikliklerle ilgili olarak, Grubum adına söz almış bulunuyorum. Bu vesileyle, Anavatan Partisi Grubu adına, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

2802 sayılı Kanunun 37 ve 38 inci maddelerinde değişiklik yapılması ihtiyacı nereden doğmuştur; öncelikle, bu meseleye bir açıklık getirmek gerekiyor. Bahse konu kanunda 3825 sayılı Kanunla yapılan önceki değişiklik –yani, 1991 seçimlerinden sonra kurulan hükümet zamanında müsteşarı görevden almak için yapılan değişiklik– kamuoyunda by-pass diye bilinen, Cumhurbaşkanını dışlama operasyonunun sonucu idi. İşte, o kanun, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Yani, şimdi Hükümetimiz tarafından huzurunuza getirilen kanun tasarısı, vaktiyle Cumhurbaşkanını devre dışı bırakmayı amaçlayan kanun yerine ikame edilen ve Anayasa Mahkemesince iptal edilen kanundan dolayı ortaya çıkan boşluğu doldurma amacıyla getirilmiştir.

Anayasa Mahkemesince iptal edilen kanunun iptal kararı, her ne kadar 27.4.1993 tarihinde açıklanmışsa da, gerekçeli karar ikibuçuk sene sonra yayımlanmıştır ve Adalet Bakanlığında, bu ikibuçuk yıl içerisinde her türlü idarî tasarruf yapılmıştır; yani, atamalar yapılmıştır, görevden alınmalar yapılmıştır, Yargıtaya ve Danıştaya üye seçimleri yapılmıştır.

Şimdi, bugün ortaya konulan tabloda, iptal edilen bu kanunun Anayasa Mahkemesince verilen altı aylık müddeti de dolunca yeni bir kanunla Adalet Bakanlığını işler hale getirme zarureti hâsıl olmuştur. Bu itibarla, mevcut kanun tasarısı, öncelikle bir hukukî boşluğu, kanundan doğan bir boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Yani, şimdi, bu kanun tasarısı huzura gelmeseydi, o zaman Adalet Bakanlığının işlemesi mümkün değildi. Oysa bu konuda, hâkimler, savcılar ve hukukla ilgili hemen herkes bir sonuç beklemektedir.

İkinci husus, bozulan kuralı yerine ikameyi amaçlamaktadır; yani, iptal edilen kanunla bozulmuş bulunan hukukî sistem, yeniden kendi kuralına kavuşturulmaktadır.

Üçüncü husus da, her bakanlıkta uygulanan sistem neyse, Adalet Bakanlığında da aynı sistemin bu tasarıyla yerine getirilmesidir.

Bu itibarla, gerek 1 inci gerek 2 nci maddeyle ve esasen eklenen ek maddeyle de bu tasarı, iptalden önceki kanunla yapılmış bulunan tasarruflar da dahil -gerekçeli karar ikibuçuk yıl sonra yayımlandığı için- idarî tasarrufların hemen hepsine, yürürlük tarihi itibariyle bir hukukîlik getirmeyi amaçlamaktadır.

Bu sebepledir ki, biz, bu kanun tasarısının Meclisten çıkması halinde mevcut bir boşluğu dolduracağına, Adalet Bakanlığı gibi fevkalade önemli bir bakanlığa işlerlik kazandıracağına ve bunu bekleyen insanlara, hukukla ilgili olanlara da bir cevap vereceğine inanıyoruz ve bunun içindir ki, Anavatan Partisi olarak, bu tasarıyı olumlu karşıladığımızı beyan ediyoruz.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (ANAP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Anavatan Partisi Grubu adına konuşan, Sayın Metin Öney’e teşekkür ediyorum.

Refah Partisi Grubu adına, Sayın Şeref Malkoç; buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

Sayın Malkoç, konuşma süreniz 20 dakikadır.

RP GRUBU ADINA ŞEREF MALKOÇ (Trabzon) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; şahsım ve Refah Partisi Grubu adına, hepinizi, saygı ve muhabbetlerimle selamlıyorum. Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, görüşlerimizi aktarmak üzere, huzurunuza çıkmış bulunmaktayım.

Asıl konuya geçmeden önce, bir hususun açıklanması ihtiyacını hissediyorum. Bilindiği gibi, Anayasa Mahkemesi, 53 üncü Hükümetin güvenoyu almadığına dair açıklama yapınca, Refah Partisi Grubu olarak bizler, komisyonlara ve Meclisteki tasarılara ilişkin görüşmelere katılmadık. Bu kararımızdan vazgeçmiş değiliz; ancak, yine İçtüzüğün 79 uncu maddesine dayanarak, Başbakanın, bu konuyla ilgili olarak Meclis Başkanlığına yaptığı müracaat üzerine, biz, bu çalışmaya katıldık; yani, başlangıçtaki tavrımız değişmiş değildir.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Çok inandırıcı geldi!..

ŞEREF MALKOÇ (Devamla) – Şimdi, asıl konuya girmek istiyorum.

1982 Anayasasında, devlet yetkileri üçe taksim edilmiştir -bütün klasik anayasalarda böyledir- organlar da buna göre tanzim edilmiştir; yasama, yürütme ve yargı. Bununla birlikte, 1982 Anayasası, birçok noktada, kuvvetler ayrılığı prensibinden ayrılmıştır; hatta, kuvvetler ayrılığı prensibine ters düşen bazı ilkeleri benimsemiştir. Örneğin, yüksek mahkemelere üye seçimi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun teşekkülü gibi.

Anayasanın 159 uncu maddesi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun teşekkülü gibi, kuvvetler ayrılığı prensibi için çelişki teşkil eden hükmü getirmiştir. Biz, Refah Partisi olarak, bunun değişmesi gerektiği kanaatindeyiz; çünkü, Anayasanın 159 uncu maddesi değişmeden, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu daha bağımsız hale getirilmeden, yargı bağımsızlığının tam gerçekleşebileceği kanaatinde değiliz.

Hâkim ve savcıların tayin ve terfileri Adalet Bakanlığının etkisinde kaldığı sürece, yargının tam bağımsızlığından söz etmek zordur.

Bu mezkûr anayasal düzenlemelerden, sadece hâkim ve savcılarımız değil, hemen hemen herkes şikâyetçidir. En çok sıkıntıya maruz kalan bakanlık da, Adalet Bakanlığıdır. Adalet Bakanlığı, diğer bakanlıklar gibi, icranın bir parçası, idarenin bir uzvudur. Diğer bakanlıklardaki tayin ve terfi tasarrufları hangi prosedüre tabi ise, bu Bakanlıkta da aynı prosedürün uygulanması gerektiği kanaatindeyiz; zaten, aklın, mantığın ve hukukun gereği de budur.

Hizmet özelliği nedeniyle, bu Bakanlıkta, idarî personelin istihdamından ziyade, hâkim ve savcılık kariyerine sahip personelin istihdamı yoluna gidilmiştir. Böyle olunca, bu Bakanlık teşkilatında herhangi bir tayin tasarrufu söz konusu olduğunda, kişiler, hemen, hâkimlik ve savcılık teminatını öne sürmektedirler veya idarî mahkemede açtıkları dava sonucu, altı günde karar alabilmektedirler.

Şimdi aramızda milletvekili olan ve bundan beş sene önce Şeker Fabrikaları Genel Müdürü olan bir arkadaşım, bu altı günde karar çıkması üzerine “benim kararım beş yılda çıktı; bunu bana izah eder misin” dedi. Ben, bir hukukçu olarak, hukukun genel prensipleri ve prosedürü içerisinde kendisine izah ettim; ama, pek tatmin olmadı. Yani, bu sebeple, böyle arızî sıkıntılarla karşılaşmaktayız.

Hâkim ve savcılık kariyerindeki kişiler Bakanlıkta görev almadan önce, idarî bir göreve gelmeleri dolayısıyla muvafakatname vermektedirler. Ancak, pratikte bu muvafakatnamenin bir işe yaramadığını hep birlikte görüyoruz.

Bir hükümet değişikliğinde, bakanlar, tabiî olarak, istediği müsteşar ve genel müdürlerle çalışmayı arzu ederler; bu, onların en doğal hakkıdır. Adalet Bakanlığında da böyle olması gerekir. Ancak, Adalet Bakanlığında böyle bir uygulamanın olmaması neticesinde, siyasî otorite zayıf düşmektedir. Biz, bunu söylerken, personel kıyımı yapılsın demiyoruz. Ancak, bir bakanın, istediği müsteşar veya genel müdürle çalışması, en doğru olanıdır.

İzah etmeye çalıştığım sebeplerden dolayı, Adalet Bakanlığı teşkilatındaki bu değişikliği haklı görüyoruz. Çünkü, bu değişiklik, Adalet Bakanlığı üst düzey görevlerinin tayin prosedürünü, diğer bakanlıkların tayin prosedürüyle aynı hale getirmektedir. Zira, bu olay, Anayasanın 10 uncu maddesine de uygundur.

Geçen dönem, sırf bir müsteşarı görevden alabilmek için Cumhurbaşkanının devre dışı bırakıldığını hepimiz biliyoruz; yani, çok yaygın deyimiyle, by-pass yasası çıkarıldı; ancak, cumhurbaşkanlarının devre dışı bırakılmasının uygun bir yöntem olduğu kanaatinde değiliz. Biz Refah Partisi olarak, o gün, Cumhurbaşkanını devre dışı bırakan tasarrufa karşı çıkmıştık; çünkü, devlet başkanlarının devre dışı bırakılması tasvip edilecek bir husus değildir.

Bu kanun tasarısını tasvip etmekteyiz; çünkü, biraz önce ifade ettiğim gibi, hem Anayasanın 10 uncu maddesine uygundur hem de Adalet Bakanlığındaki müsteşar değişimi diğer bakanlıklarla aynı düzeye gelmektedir.

Kanun tasarısına olumlu baktığımızı ifade ediyor; hepinizi, Refah Partisi Grubu adına, saygı ve hürmetlerimle selamlıyorum. (RP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Refah Partisi Grubu adına konuşan Sayın Şeref Malkoç’a teşekkür ediyorum.

Sayın milletvekilleri, gruplar adına son konuşmayı, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Sayın Turhan Güven yapacaklardır.

Buyurun Sayın Güven. (DYP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 20 dakikadır efendim.

DYP GRUBU ADINA TURHAN GÜVEN (İçel) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Doğru Yol Partisi Grubu adına hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

Önümüze, Anayasa Mahkemesinin bir iptal kararı üzerine yapılan bir düzenleme getirilmiş bulunmaktadır; bir kanun tasarısı niteliğindedir. Malumları olduğu üzere, 1992 yılında çıkarılmış bulunan ve biraz evvel değerli kardeşimin de ifade ettiği gibi, Türkiye’de “by-pass” adı altında tanımlanan bir kanun, zamanın Cumhurbaşkanı tarafından Anayasa Mahkemesine götürülmüş. Hatta, evvela iade edilmiş; ısrar üzerine götürülmüş. Anayasa Mahkemesi, bu kararı, her zaman olduğu gibi, gerekçesini yazmadan açıklama lüzumunu hissetmiş ve Türkiye’de bir başka yüksek yargı organı da, yine her zaman olduğu gibi, süre bakımından -Anayasa Mahkemesinin, iptal kararının sonuna altı aylık süre koymuş olmasına rağmen- bu Anayasa Mahkemesi kararını tanımadığını beyan edercesine başka bir uygulamaya geçmiştir.

Türkiye’de, aslında, yargı organları arasında bu tereddütlü halin olmaması gerekir; ama, işin, yeni düzenleme bakımından, Anayasaya aykırılığına gelince; artık, kuvvetler ayrılığı değil, kuvvetler birliğine doğru gidildiği bir dönemde, daha doğrusu uyum sağlandığı bir dönemde yaşamaktayız. Bütün dünya, birbirine müdahale söz konusu olmadan, kuvvetler ayrılığı dediğimiz prensibin birbiriyle yakın temas içinde olduğu ve birbirine aykırı davranışlar içinde olmadığı bir döneme geçmiş bulunmaktadır. Türkiye de elbette bunu uygulayacaktır.

By-pass kanunu ne idi? By-pass kanunu hatırlardadır. Bu, Anayasaya fevkalade uygun olduğunu ifade eden ve hukuku bildiğine inandığım bir bakan tarafından bu kürsülerde uzun uzun konuşmalarla beyan edildiği üzere, doğrudan doğruya Cumhurbaşkanını (zamanın Cumhurbaşkanını) da ortadan kaldıracak ve yargıya –güya– rahatlık temin edeceği iddia edilen bir düzenlemeydi; yani, ikili imza ile tasarruflar yapılacaktı.

Gerçekten, bu kanun çıktıktan sonra yapılan düzenlemeler ikili imzalı olmuştur; ama, entresandır, Anayasa Mahkemesi, iptal kararıyla, ikili imzayı yeterli görmemiştir; yani, Cumhurbaşkanlarının mutlak imzasının bulunmasının lazım geldiği hususunda bir karara varmıştır. Bu ikili imza yerine üçlü imzayı düzenlemediğiniz takdirde, bugün, Adalet Bakanlığında, siz, herhangi bir tasarrufta bulunamazsınız. Adalet Bakanlığındaki tasarruflar kilitlenmiştir. Yapacağınız tasarrufları, idare hukukundaki esasa göre yapacak olursanız; yani, geldiği sistemle tekrar gitme tasarrufunu işleyecekseniz, böyle bir tasarruf iptal gördüğüne göre, böyle bir kanun iptal gördüğüne göre, neyi uygulayacaksınız?

İşte, bunun için, ikili imzanın yerine, tekrar Cumhurbaşkanlarını da devreye sokarak, üçlü kararname düzenleme dönemine geçilmiş bulunmaktadır. Bu, bir kanunî zarurettir; ama, burada, enteresan olan bir husus şudur: Bu konum içinde bulunup da, bu tasarruflarla birlikte göreve gelen insanlar, bu tasarrufun yanlışlığından bahsetmektedirler; enteresan olan husus bu; yani, hukuk mantığı içinde bunu nasıl inceleyip, irdeliyorsunuz; o değerli arkadaşlarıma, ben, bunu sormak isterim.

Bakınız, bir başka olay da şudur: Anayasa Mahkemesinin iptaline dair konu aydınlığa kavuşmuş; yani, Anayasa Mahkemesi “ben, bunu iptal ettim” demiş; ama, bunu, ancak 1995 yılında Resmî Gazetede yayımlamıştır. Anayasanın 153 üncü maddesindeki açık hükme göre; yani, Resmî Gazetede yayımlamayla birlikte yürürlüğe girme keyfiyetindeki süre bakımından, bu altı aylık sürenin içinde bir tasarrufta bulunmak mümkün müdür değil midir? Anayasa Mahkemesine göre, sadece düzenleme bakımından değil, burada yeni kanunî durumlar ortaya çıkıncaya kadar birtakım tasarruflar yapılabileceğine dairdir. Oysa, yine bir yüksek mahkeme olan Danıştay ise, bunların yapılamayacağını, sadece düzenlemeye matuf olduğunu ifade etmektedir bütün kararlarında. O zaman bir çelişki oluyor değerli arkadaşlarım.

Şimdi muhalefette bulunan arkadaşlarımız -ki, Cumhuriyet Halk Partisini kastediyorum- o zaman, ortak oldukları Hükümet içinde, bakınız, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı duyulduğu andan sonra da ikili kararnamelerle tasarrufta bulunmuşlardır. O zaman, Danıştayın görüşünün ya doğru olduğunu ya da yanlış olduğunu kabul edecekler. Eğer, Danıştay, süre bakımından, sadece kanunî düzenleme için bunu gündeme getiriyorsa, o zaman, bu tasarrufları yapmamaları gerekirdi. İkili imzayla çeşitli atamalarda bulunmuşlardır; genel müdür atamaları yapmışlardır, değişiklik yapmışlardır ve şimdi, geçici bir maddeyle, o yaptıkları işlemlere bile meşruiyet kazandırılmak isteniyor. Biraz, belki, hukukdışı, mantıkdışı gibi görünüyor; o konuya fazla girmek istemiyorum.

Değerli arkadaşlarım, aslında ben isterdim ki, bu Parlamentoda grubu bulunan bütün partili arkadaşlarımız, evvela, gelin, Anayasanın 159 uncu maddesi üzerinde ittifak edelim; gelin, gerçek teminat ve bağımsızlık ilkesini Türkiye’ye getirelim, yerleştirelim. Sıkıntı nereden doğuyor? Sıkıntı, Adalet Bakanlığı Müsteşarlığından mı kaynaklanıyor; yani, onu değiştirelim veya değiştirmeyelimden mi kaynaklanıyor?.. Geliniz, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunu, Adalet Bakanlığı bünyesinden çıkaralım; geliniz, bunu beraber yapalım.

YAHYA ŞİMŞEK (Bursa) – Yapalım.

TURHAN GÜVEN (Devamla) – Anayasa değişikliğine var mısınız dedim...

YAHYA ŞİMŞEK (Bursa) – Biz varız.

TURHAN GÜVEN (Devamla) – “Varız” dediler bazı başka arkadaşlar tabiî; ondan sonra da, söylediklerinden bazen inhiraf ediyorlar.

YAHYA ŞİMŞEK (Bursa) – Onu yapan sizlersiniz.

TURHAN GÜVEN (Devamla) – O itibarla, bırakınız yargının birliği olayını, gelin, beraber inceleyelim, irdeleyelim; Anayasa Mahkemesi kararları üzerinde bırakalım başka şeyi; ama gerçek yargı bağımsızlığı ve hâkim teminatında, gelin, Parlamentoda grubu bulanan bütün partiler birleşelim, bunları değiştirelim ve Anayasa da, gerçek değişikliğine o zaman kavuşmuş olsun.

Hepinize sevgi ve saygılar sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Doğru Yol Partisi Grubu adına konuşan Sayın Turhan Güven’e teşekkür ediyorum.

Kanun tasarısının tümü üzerinde kişisel söz istemi vardır; Bursa Milletvekili Sayın Ertuğrul Yalçınbayır...

Buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

ERTUĞRUL YALÇINBAYIR (Bursa) – Sayın Başkan, saygıdeğer üyeler; hep aynı şeyleri söyleyeceğiz; Türkiye devleti, bir hukuk devleti; Anayasanın şu maddesinde şu, şu maddesinde şu, şu maddesinde şu; yasama ayrı, yürütme ayrı, yargı ayrı; hukukun üstünlüğü, Anayasanın bağlayıcılığı, Anayasa üzerine edilen yeminler... Bunlar, hep söylenen ve matbu olarak neredeyse belli hale gelen hususlar ve bir de, samimiyet var.

1992 yılında, o dönemin Sayın Cumhurbaşkanı rahmetli Turgut Özal Anayasa Mahkemesine başvuruyor, ikili kararnamenin, ikili hususun iptaliyle ilgili. Anayasa Mahkemesi, kararını 27.4.1993 tarihinde veriyor ve kanunun iptaline karar veriyor; ancak, bu karar, her ne hikmetse, ikibuçuk sene sonra yayımlanıyor. Anayasanın 153 üncü maddesinin son fıkrası, bu kararların hemen yayımlanmasını emrediyor; ama, Yüce Meclis, son derece nazik bir davranışla, süreyi, Anayasa Mahkemesi için belirlemiyor; çünkü, onlar gereğini yaparlar diyor; şimdi önlerinde bulunan kararlarla ilgili yapacakları gibi... Ama, ikibuçuk sene sonra yayımlanmasını izah edebilmek çok zor. Meclis, Anayasa Mahkemesine, bu konuda, yine eski nezaketini devam ettiriyor belki; ama, partilerimiz de eski samimiyetlerini devam ettirseler, herhalde, hukuka daha uygun olacak; ama, burada, CHP’nin -SHP’nin- görüş değiştirerek şu anda koyduğu muhalefeti de, şahsen, takdirle karşılıyorum. Gönül isterdi ki, o zaman da bu olmasaydı. (CHP sıralarından alkışlar)

Ben, Adalet Komisyonunda üyeyim ve muhalefet şerhimi yazarak, görüşlerimi bildirdim, bazı üyeler okumuşlardır sanırım; çünkü, Parlamentodaki üyelerimizin bir kısmının, okuma gibi zahmetlerinin olmadığını biliyorum; inşallah, gereğini hep birlikte yaparız.

Muhalefet şerhinde belirttiğim hususlar, kısaca şunlar:

Anayasa Mahkemesi kararının 34 üncü sayfasında belirtilen uzun bir gerekçe var 1 inci maddeyle ilgili, Müsteşar yönünden iptal gerekçesi; bunu lütfen okuyalım. Belki, Anayasaya aykırılık konusunu, burada uzun uzadıya tartışmamız gerekir; fakat, tartışmaya, sanıyorum ki sayın üyeler ve hatta, belki de sayın gruplar hazır değiller; o nedenle, belki de, bu kanun tasarısının daha sonra görüşülmesinde, hukuken yarar vardır.

Tasarının 1 inci maddesi itibariyle var olan Anayasaya aykırılığın ötesinde, 2 nci maddede ve geçici maddede de aykırılıklar var.

Kanun tasarısına baktığımızda, atamalarla ilgili işlemleri içerdiğini görüyoruz. Biz, burada, bir idarî işlemin sonuçlarını neredeyse mühürlüyoruz, tasdik ediyoruz; idarî işlemlere geçerlilik tanıyan bir Meclis oluyoruz; hak aramayı, geçici maddeyle ortadan kaldırıyoruz. Türkiye Büyük Millet Meclisi tasarrufuyla, atamalar geçici hale geliyor; bu konuda devam eden davalar düşüyor; o davalara bağlı olarak açılabilecek yargı davaları, tazminat davaları ortadan kalkıyor. Hak aramayı biz kısıtlıyoruz; hem kimler için; Adalet Bakanlığının yüksek dereceli personeli için.

Yine 2 nci maddede, Adalet Bakanlığının teklifiyle, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama, denilen bir müesseseyi görüyoruz; burada emir ve direktif söz konusudur.

Bir de, gözden kaçırılan şu husus var: Anayasanın 159 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında, bu Kurul kararlarına karşı yargı merciine gidebilmek mümkün değil. Bu kişiler, üçlü kararnameyle atandılar; idarî yargıya dava açma hakları var; ama, paralellik ilkesine de uymadan ve bir de Anayasanın 159/4 hükmüyle, özel koruma altına bir daha alınıyor ve kişilere mahsus kanun yapılıyor. Biz, genel, düzenleyici ve objektif nitelikte işlem yapmak durumundayız ve bunun adına da kanun diyoruz; oysa burada, kişisel durumlara indirgenen işlemlere icazet veren makam oluyoruz, onay veren makam oluyoruz. Ben, bunun, tümüyle bir hukuk ayıbı olduğunu düşünüyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

Doğru Yol Partisinin sayın sözcüsü “bunun hukuka uygunluğu konusunu şimdi bırakalım” dedi; biz bütün meselelerde Anayasaya uygunluğu dikkate almak zorundayız, bunu bırakarak burada konuşma yapamayız. İlk bakacağımız iş, uymak zorunda olduğumuz anayasal kurallardır. Bu kuralları beğenmiyorsak -ki, 159 uncu madde itibariyle sıkıntıların varlığı ortadadır- önce bunları değiştirmek hususunda konsensüs sağlayalım, bu kuralları değiştirelim. Kurallar değişinceye kadar da, bunlara uymayı bilelim. Bunlar, benim kişisel görüşlerimdir, hukukçu olarak görüşlerimdir, 25 senelik meslek hayatımızda yaptığımız mücadelenin sonucudur. Ben muhalefet şerhini yazmakla yetinebilirdim, ona atıfta bulunmakla yetinebilirdim; ama, Anayasaya apaçık bu aykırılığı, bir hukukçu olarak kabul edemiyorum.

Teşekkürlerimi sunarım. (RP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Yalçınbayır’a teşekkür ediyorum.

Tasarının tümü üzerinde...

OYA ARASLI (İçel) – Sayın Başkan, CHP Grubu adına bir maruzatım var.

BAŞKAN – Gruplar adına söz talepleri bitti. Söz hakkınızı kullandınız Hanımefendi.

OYA ARASLI (İçel) – Grup adına değil efendim.

Doğru Yol Partisi Sözcüsü Sayın Turhan Güven’in, Cumhuriyet Halk Partisi Grubuyla ilgili sarf ettiği sözler nedeniyle, İçtüzüğün 70 inci maddesi hükmü gereğince açıklama ve cevap hakkımı kullanmak istiyorum.

BAŞKAN – Sayın Araslı, iddianıza göre, Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun bir beyanı yanlış mı aksettirildi yahut Cumhuriyet Halk Partisi Grubuna açık bir sataşma mı oldu efendim?

OYA ARASLI (İçel) – Evet efendim.

BAŞKAN – Tutanakları tetkik edeyim, benim dikkatimden kaçmış.

OYA ARASLI (İçel) – Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, tasarının tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Maddelere geçilmesini oylamadan önce, bazı önergeler var; onlarla ilgili değerlendirmemizi ifade edeceğim:

Sayın Oya Araslı ve Sayın Nihat Matkap’ın “Görüşülmekte olan Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının Anayasa Komisyonuna mütalaa alınmak üzere gönderilmesini arz ve teklif ederiz” şeklinde bir önergeleri bulunmaktadır. Bu önergeyi, İçtüzüğün 35 inci ve 74 üncü maddeleri karşısında işleme koyamıyorum; çünkü, konu, görüş alma ve görüş bildirme çerçevesinde mütalaa edilirse, bu işlemlerin Komisyonda yapılması gerekirdi. Komisyonda bu türlü bir istem olmamış; Anayasa Komisyonu da, yine 35 inci maddeye göre bu konuda görüş beyan etme ihtiyacını bugüne kadar duymamış. Sonuç olarak, havaleye itiraz usulü ile bunu işleme koymak gerekseydi, o da, Meclis Başkanlığı tarafından, konunun Adalet Komisyonuna havale edildiği günü takip eden birleşimde Genel Kurula getirilmesi icap ederdi. Bu aşamayı da geçmiş olduğumuza göre, Sayın Araslı ve Sayın Maktap tarafından verilen önergeyi işleme koyamıyorum.

Şimdi, tasarının maddelerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum...

ÖNDER SAV (Ankara)– Sayın Başkan, yoklama istiyoruz efendim.

OYA ARASLI (İçel)– Yoklama istiyoruz.

BAŞKAN – Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Değerli arkadaşlarım, burada yoklama talebini ihtiva eden bir önerge bulunmamaktadır.

ÖNDER SAV (Ankara)– Siz oylamaya geçerken biz talepte bulunduk; buraya bakmadınız.

BAŞKAN – Sayın Sav, verdiğiniz önerge “Görüşülmekte olan (sıra sayısı: 14) Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının tümünün oylanmasının açık oyla yapılmasını arz ve teklif ederiz” şeklindedir. Bu talebiniz, sonunda yerine getirilecektir.

ÖNDER SAV (Ankara)– Siz oylamaya geçmeden biz yoklama talep ettik.

BAŞKAN – Kanun tasarısının tümü oylanırken, açık oylama talebiniz yerine getirilecektir.

ÖNDER SAV (Ankara) – O, ayrı efendim.

BAŞKAN – Oylama tamamlandı efendim, oylamaya geçmeden önce böyle bir talebiniz gelmedi. Kastettiğiniz bu önergeyse, önergenin gereğini, sırası gelince yerine getireceğim.

1 inci maddeyi okutuyorum:

Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına DairKanun Tasarısı

MADDE 1. – 24.2.1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 37 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendi ile son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, (b) bendinin müteakip alt bentleri ve aynı maddenin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

2. Adalet Bakanlığı Müsteşarlığına, Teftiş Kurulu Başkanlığına, müsteşar yardımcılıklarına, yüksek müşavirliklerine, genel müdürlüklerine, genel müdür yardımcılıklarına ve müstakil daire başkanlıklarına, Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilme hakkını kazanmış ve bu hakkı kaybetmemiş bulunan birinci sınıf hâkim ve savcılar arasından,

Bakan,Başbakan ve Cumhurbaşkanının imzasını taşıyan kararname ile atama yapılır.

Bakanlık müşavirliklerine ve genel müdürlük daire başkanlıklarına yapılacak atamalar, Bakan onayı ile gerçekleştirilir.

Bakanlık merkez teşkilatında olmayıp, yargı görevinden bu görevlere atanacakların muvafakatı alınır.

BAŞKAN – 1 inci madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

ÖNDER SAV (Ankara) – Sayın Başkan, Grup adına söz istiyoruz.

BAŞKAN – Söz talebiniz varsa, sesli olarak duyuracaksınız efendim. (CHP sıralarından gürültüler)

İRFAN GÜRPINAR (Kırklareli) – Sayın Başkan, siz bu tarafa bakmıyorsunuz.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, köşede kalıyoruz; görmüyorsunuz...

BAŞKAN – Söz talebiniz sesli veya yazılı olarak buraya intikal edecek efendim.

Grup adına mı konuşacaksınız efendim?

ÖNDER SAV (Ankara) – Evet, Grup adına, Sayın Atilâ Sav konuşacaklar.

BAŞKAN – Sayın Atilâ Sav, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına; buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

CHP GRUBU ADINA ATİLÂ SAV (Hatay) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Başkan, Yüce Meclisin sayın üyeleri; daha önce Anayasa Mahkemesinin incelemesinden geçmiş ve Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş bir kanunla ilgili ikinci bir düzenlemede, yine Anayasaya aykırılıktan söz etmek, bizi düşündürmeli ve üzmeli.

Gerçekten, bu maddede, Adalet Bakanlığı Müsteşarlığının –yine, diğer üst düzey görevlilerle birlikte– atama yöntemi belirlenmiş ve bu atamanın üçlü kararnameyle yapılacağı ifade edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararında, Adalet Bakanlığı Müsteşarı için şu saptama yapılmaktadır: “Yukarıda açıklandığı gibi, Adalet Bakanlığı örgütünde idarî görevlerde çalışan hâkimler ve savcılar, yargısal görev yapmamakla beraber, adalet hizmeti içerisinde çok önemli görevleri üstlenmiş bulunmaktadırlar. Ancak, yargısal görev yapan hâkim ve savcılardan farklı olarak, bu görevlerini bakanın emir ve direktifleri doğrultusunda ve bakan adına yerine getirdikleri de bir gerçektir. Bu nedenle de, birinci sınıf hâkim ve savcıların atamalarının müşterek kararnameyle yapılması gerektiğinde kuşkuya yer yoktur. Ancak, Adalet Bakanlığı Müsteşarı için aynı şeyi söylemek olanaksızdır; çünkü, müsteşar, bir yandan, idarî görevleri yönünden, bakanın emir ve direktiflerine göre bakanlık hizmetlerinin yürütülmesinde bakana yardımcı olmakta, öte yandan, Anayasa uyarınca, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun doğal üyesi bulunmaktadır.”

Gerçekten, bütün bakanlıklarla ilgili olarak, gerek müsteşarlar gerekse üst düzey yöneticileri için Anayasada özel bir düzenleme yoktur. Anayasanın 123 üncü maddesi, idarenin, hangi esaslara göre örgütleneceğini ve yasalarla nasıl düzenleneceğini belirtmiş, yalnız bir bakanlığı, Adalet Bakanlığını ve Adalet Bakanlığı müsteşarını -Anayasada özel yer vermek suretiyle- ayırtmıştır; Anayasanın 159 uncu maddesi bu konuda açıktır.

Hâkimlerin yargı bağımsızlığının güvencesi olan yargıç güvencesinin uygulanmasıyla görevli Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunda, Adalet Bakanlığı Müsteşarı üye durumundadır. Nitekim, Anayasa Mahkemesi de, müsteşarın bu özel durumu nedeniyle, diğer bakanlık müsteşarlarından ayrı bir yöntemle atanması ve göreve getirilmesi gerektiğini belirtmekte ve iptal kararına bu anayasal saptamayı esas almaktadır.

Oysa, huzurunuza getirilmiş olan değişiklik önerisinde, müsteşarın, diğer üst düzey görevlilerle birlikte, teftiş kurulu başkanlığına, müsteşar yardımcılıklarına ve diğer görevlere yapılacak atamalarla aynı tutulduğunu görüyoruz. Bu düzenleme, Anayasa Mahkemesinin daha önce belirtmiş olduğu esaslara ve vermiş olduğu iptal kararına uygun bulunmamaktadır. Bu nedenle, bir değişiklik önergesi sunduk; bunun Yüce Meclisçe kabul edilmesini öneriyoruz.

Yine, aynı maddenin üçüncü fıkrasında “Bakanlık müşavirliklerine ve genel müdürlük daire başkanlıklarına yapılacak atamalar, Bakan onayı ile gerçekleştirilir” denilmektedir. Oysa, Anayasa Mahkemesinin iptal kararında, genel müdürlük daire başkanlıklarının da, Adalet Bakanlığı üst düzey yöneticileri arasında bulunduğunu, binaenaleyh, bu görevlerde bulunan kişilerin de -diğer müsteşar yardımcıları, genel müdürler, teftiş kurulu başkanı ve sair yüksek düzey görevliler gibi- üçlü kararnameyle atanması gerektiğini saptamaktadır.

Bu nedenlerle, önümüzdeki 1 inci maddenin iki fıkrasında yapılan düzenleme, Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 tarihli 1992/37 esas, 1993/18 karar sayılı kararına aykırı bulunmaktadır.

Konuyla ilgili görüşlerimizi böylece özetliyor, Yüce Meclisi en derin saygılarımızla selamlıyorum efendim; sağ olun. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına konuşan Sayın Atilla Sav’a teşekkür ediyorum.

Madde üzerinde başka söz isteyen?..

MÜMTAZ SOYSAL (Zonguldak) – Grubum adına söz istiyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Demokratik Sol Parti Grubu adına Sayın Mümtaz Soysal, buyurun efendim. (DSP sıralarından alkışlar)

Sayın Soysal, konuşma süreniz 10 dakikadır.

DSP GRUBU ADINA MÜMTAZ SOYSAL (Zonguldak) – 2 dakika konuşacağım Sayın Başkan; teşekkür ederim.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; önümüze gelmiş olan 1 inci maddenin “2” diye başlayan alt bendin üçüncü fıkrasında, Anayasaya göre bir eksiklik var. Zannediyorum, o eksikliğin giderilmesi, böyle bir yasanın iptal olasılığını azaltacaktır. O da şu: Anayasanın 159 uncu maddesine bakarsanız, o maddenin altıncı fıkrasında “Adalet Bakanlığının merkez kuruluşunda geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcıların muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir” denilmektedir. Dolayısıyla, kişiler hâkim ve savcı niteliğini taşıyorsa, onların, bu atama için muvafakatlerinin alınması bir Anayasa emridir. Oysa, önümüze getirilmiş olan metinde “Bakanlık müşavirliklerine ve genel müdürlük daire başkanlıklarına yapılacak atamalar, Bakan onayı ile gerçekletirilir” denilmektedir; dolayısıyla, bu kişiler hâkim ve savcı niteliğindelerse, onların muvafakatleri alınmadan böyle bir atamanın yapılabileceği anlamı çıkmaktadır ki, bu, Anayasanın açık hükmü karşısında bir eksikliktir. Onun için “muvafakatleri alınarak” ibaresinin ilave edilmesi yönünde bir önergemiz olacak .

Teşekkür ederim. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Soysal’a teşekkür ediyorum.

Madde üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Önergeler vardır okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 14 sıra sayılı kanun tasarısının 1 inci maddesiyle değiştirilen Hâkimler ve Savcılar Kanununun 37 nci maddesinin birinci fıkrası (b) bendinin (2) numaralı alt bendiyle değiştirilmesi teklif edilen son cümlesinin metindeki son paragrafının aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

“Bakanlık merkez teşkilatında bulunmayan yargı görevlilerinin bu görevlere atanmalarında muvafakatleri alınır.”

Gerekçe:

Cümlenin daha açık ve düzgün şekilde getirilmesi gerekmektedir.

Mehmet Gözlükaya Haluk Yıldız Ömer Demir

Denizli Kastamonu Kırşehir

M. Sabri Güner Ahmet Bilgiç

Kars Balıkesir

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 1 inci maddesinin, tasarı metninden, Anayasaya aykırılığı nedeniyle çıkarılmasını arz ve talep ederiz.

Önder Sav Birgen Keleş Yahya Şimşek

Ankara İzmir Bursa

Atilâ Sav M. Seyfi Oktay Ali Şahin

Hatay Ankara Kahramanmaraş

Gerekçe:

Anayasanın 153 üncü maddesi, Anayasa Mahkemesi kararlarının, yasama, yürütme, yargı organları, gerçek ve tüzelkişiler için bağlayıcı olduğunu bildirmektedir.

Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 tarihli ve E. 1992/37, K. 1993/18 sayılı iptal kararında “Bakanlık yüksek müşavirlerine, bakanlık merkez teşkilatındaki birinci sınıf hâkimler arasından ....... atama yapılır” hükmünü içeren 2802 sayılı Yasanın 37 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine eklenen 7 nci alt bendi, müsteşar yönünden iptal edildiği halde, görüşülmekte olan tasarının 1 inci maddesinde, müsteşarın yüksek müşavirliğe atanması olanağı saklı tutulmuştur.

Bu durum, yasama organının, Anayasanın 153 üncü maddesinin son fıkrasında yer alan, Anayasa Mahkemesinin kararlarının bağlayıcılığı ilkesine aykırı bir düzenleme yapması anlamını taşır.

Bu nedenlerle, söz konusu 1 inci maddenin tasarı metninden çıkarılması talep edilmektedir.

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Hâkimler ve Savcılar Kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısının tüm maddeleri Anayasaya aykırıdır.

Anayasaya aykırılık hususunda, komisyon üyesi sıfatıyla, komisyon raporunda muhalefet şerhim bulunmaktadır.

İçtüzüğün 85 inci maddesine göre, anılan kanun tasarısının Genel Kuruldaki görüşülmesi sırasında, tasarının 1 inci maddesinin Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle reddini isteyen işbu önergenin, diğer önergelerden önce oylanmasını arz ederim.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

BAŞKAN – Son önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Hâkimler ve Savcılar Kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısının 1 inci maddesine aşağıdaki fıkranın eklenmesini arz ve talep ederiz.

Zeki Çakıroğlu Atilâ Sav Ali Şahin

Muğla Hatay Kahramanmaraş

Nezir Büyükcengiz Metin Arifağaoğlu Ahmet Küçük

Konya Artvin Çanakkale

Mustafa Yıldız İsmet Atalay

Erzincan Ardahan

“Adalet Bakanlığı müsteşarı, yüksek müşavirlik ya da başka bir alt göreve atanamaz.”

Gerekçe:

Tasarının genel gerekçesini oluşturan Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 tarihli ve Esas 1992/37, Karar 1993/18 sayılı iptal kararında (iptal kararının A–2/a bendinde) “Bakanlık Yüksek Müşavirliklerine Bakanlık Merkez Teşkilatındaki 1. sınıf hâkimler arasından ..... atama yapılır” hükmünü içeren 2802 sayılı yasanın 37 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine eklenen 7 nci alt bendi, Müsteşar yönünden iptal ettiği halde, tasarının 1 inci maddesinde Müsteşarın Yüksek Müşavirliğe atanması olanağı saklı tutulmuştur; bu nedenle, yukarıdaki ek fıkranın, tasarının 1 inci maddesine eklenmesi zarureti vardır.

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, okunan dört önergeden birincisini, önerge sahipleri geri aldılar. İki önerge, Anayasaya aykırılık iddiasını ihtiva etmektedir. Öncelikle, bunları işleme koyacağım.

Sayın Önder Sav ve arkadaşlarının önergesi ile Sayın Ertuğrul Yalçınbayır’ın önergesini birlikte işleme koyuyorum.

Anayasaya aykırılığı iddia eden bu önergeler, 1 inci maddenin, kanun tasarısı metninden çıkarılmasına dairdir.

Önergeye, Komisyon katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI M. NECATİ ÇETİNKAYA (Konya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ADALET BAKANI MEHMET AĞAR (Elazığ) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Önergelere, Komisyon ve Hükümet katılmamaktadır.

Önergeleri oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutup, işleme koyacağım:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan, Hâkimler ve Savcılar Kanununda değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 1 inci maddesine aşağıdaki fıkranın eklenmesini arz ve talep ederiz.

Zeki Çakıroğlu

(Muğla)

ve arkadaşları

“Adalet Bakanlığı Müsteşarı, yüksek müşavirlik ya da bir başka alt göreve atanamaz.”

BAŞKAN – Önergeye, Komisyon katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI M. NECATİ ÇETİNKAYA (Konya) – Katılmıyoruz.

BAŞKAN – Hükümet katılıyor mu?

ADALET BAKANI MEHMET AĞAR (Elazığ) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Önergeye, Komisyon ve Hükümet katılmamaktadır.

Oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

III. – YOKLAMA

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, 1 inci maddenin oylamasına sıra geldi. Oylamadan önce, görüşme yetersayısı bulunmadığı iddiasıyla yoklama talebi vardır; şimdi, önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşme yetersayısı bulunmamaktadır; bu nedenle, tasarının 1 inci maddesinin oylanmasından önce yoklama yapılmasını arz ve teklif ederiz.

Saygılarımızla.

BAŞKAN – Önce, önergedeki imza sahiplerini tespit edeceğim, sonra yoklama işlemine geçeceğiz.

Birinci imza sahibi Sayın Önder Sav?.. Burada.

Oya Araslı?.. Burada.

Nihat Matkap?.. Burada.

Ali Şahin?.. Burada.

Atilâ Sav?.. Burada.

M. Seyfi Oktay?.. Burada.

Zeki Çakıroğlu?.. Burada.

Erol Çevikçe?.. Burada.

Yusuf Öztop?.. Burada.

Bekir Kumbul?.. Burada.

Birgen Keleş?.. Burada.

Altan Öymen?.. Burada.

Yahya Şimşek?.. Burada.

Sabri Ergül?.. Burada.

Önerge için yeterli sayı vardır; şimdi, Adana İlinden başlayarak arkadaşlarımızın burada olup olmadıklarını kontrol edeceğiz.

(Yoklama yapıldı)

BAŞKAN – Toplantı yetersayısı vardır; görüşmelere kaldığımız yerden devam ediyoruz.

VII. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN

GELEN DİĞER İŞLER (Devam)

1. – Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/300) (S. Sayısı : 14) (Devam)

BAŞKAN – 1 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler...Kabul etmeyenler...Kabul edilmiştir.

2 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 2. – 2802 sayılı Kanunun 38 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 38. – Bakanlık merkez kuruluşundaki hizmetlerde çalışan, Müsteşar dışındaki hâkim ve savcılar, AdaletBakanının teklifi üzerine, Bakanlık hizmetlerinde kazanmış oldukları haklar korunmak suretiyle, idarî yargıdan gelmiş olanlar idarî yargıda, adlî yargıdan gelmiş olanlar adlî yargıda, durumlarına göre Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca uygun görülecek hâkimlik ve savcılık görevlerine en çok otuz gün içerisinde atanırlar.”

BAŞKAN – 2 nci madde üzerinde söz isteyen?..

NİHAT MATKAP (Hatay) – Grup adına Sayın Atilâ Sav.

BAŞKAN – Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına, Sayın Atilâ Sav; buyurun efendim.

CHP GRUBU ADINA ATİLÂ SAV (Hatay) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin sayın üyeleri; bir kez daha huzurunuzda, Anayasa Mahkemesi kararına dayanarak, Anayasaya aykırı bir yasa tasarısının Yüce Meclisten geçmesini engellemeye çalışmak suretiyle söz almış olmaktan dolayı üzüntü duyuyorum, özür diliyorum; fakat, gönlümüz, daha önce Anayasa Mahkemesince değerlendirilmiş, Anayasaya aykırılığı saptanmış, gerekçeleri belirlenmiş metinlerin, Yüce Meclis tarafından ısrarla, yeniden yasalaştırılmasından, Meclisi, yasama organını koruma çabasına yöneliktir.

Gerçekten, 2 nci madde, tümüyle, bundan önce Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş olan metin gibi yazılmıştır. İki metin arasındaki fark şundan ibarettir: Biraz önce sunulan metinde “Bakanlık merkez kuruluşundaki hizmetlerde çalışan, Müsteşar dışındaki hâkim ve savcılar -bu yok, çıkarılmış: İle diğer sınıflara mensup hâkim ve savcılar- Adalet Bakanının teklifi üzerine, Bakanlık hizmetlerinde kazanmış oldukları haklar korunmak suretiyle, idarî yargıdan gelmiş olanlar idarî yargıda, adlî yargıdan gelmiş olanlar adlî yargıda, durumlarına göre, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca uygun görülecek hâkimlik ve savcılık görevlerine, en çok otuz gün içerisinde atanırlar” deniliyor. Bundan önce iptal edilen metinde “teklif tarihinden itibaren en geç bir ay içerisinde atanırlar” denilmiş. Birbirinden hiç farkı olmayan bu iki metinden bir tanesi, Anayasa Mahkemesi tarafından, Anayasaya aykırılık nedeniyle iptal edilmiş olan metindir. Müsaade ederseniz, o kararın hüküm fıkrasını da okuyorum: “Müşterek kararnameyle, Adalet Bakanlığına atamaları yapılan birinci sınıf hâkim ve savcılar ile diğer sınıflardaki hâkim ve savcıların, Adalet Bakanının teklifi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, yeniden hâkimlik ve savcılığa atanmalarının, atama yöntemi nedeniyle, Anayasaya aykırı olduğundan iptaline... “ deniliyor.

Anayasaya aykırılığı bu kadar açık ve belirgin olan bir metnin, Adalet Bakanlığından geçerek, Hükümetin tasarısı olarak Yüce Meclisin önüne getirilmiş olmasını yadırgadığımızı, bir kez daha belirtmek istiyoruz. Bizim çabamız, Anayasaya aykırılık konusunda, Anayasa Mahkemesi ile Türkiye Büyük Millet Meclisini, mümkün olduğu kadar, karşı karşıya getirmemektir. Bu nedenle, izninizle, bir kez daha söz alarak, bu noktaya değiniyoruz.

Anayasa Mahkemesinin de belirttiği gibi, hukuk devletinin özü, yargının bağımsızlığındadır. Demokratik hukuk devletinde yasama ve yürütmenin karşısında, yargı, denetleyicidir. Yargının bu görevi yapabilmesinin yolu da, yargıç bağımsızlığı ve yargıç güvencesinden geçmektedir. Hâkimlerin bağımsızlığı, hâkimlerin objektif bağımsızlığı olduğu halde; yargıç güvencesi, yargıcın kişisel bağımsızlığını da sağlar. Bu nedenle, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun, hiçbir organdan, özellikle yürütmeden talimat almadan görevini yapması gerekmektedir.

Anayasaya bir başka aykırılık da, bir önceki maddede yapılan düzenlemede “Anayasaya uygunluk yöntemi getirildi” denildi. Nedir o yöntem: Bu, Bakanlık üst düzey yöneticilerinin, üçlü kararnameyle; yani, bakan, Başbakan ve Cumhurbaşkanının imzalarıyla atanmaları yöntemidir. Peki, o göreve atanmış olanların görevden alınması nasıl olacak: Hiç kuşkusuz, idare hukukunun genel prensiplerine, ilkelerine göre, aynı yöntemle alınmaları gerekirken, sadece bakanın onayı ya da bakanın tek imzasıyla, bunlarla ilgili atama kararları ortadan kaldırılacaktır. Eklenen husus, müsteşar hariç, görevden alınmaları için, yetkinin bakana verilmiş olmasıdır.

Bütün bu belirttiğimiz hususlar nedeniyle, 2 nci madde, daha Meclise sunulurken Anayasaya aykırılığı belli olan bir düzenlemeyle gelmiştir.

Siyaseten dikkatimizi çeken bir noktayı da Yüce Meclisin takdirine sunmak istiyoruz. Daha önce biz, Yüce Meclisin önünde, yine, bazı metinlerin -örneğin, Bütçe Kanununda olduğu gibi- Anayasaya aykırılığını belirterek, bir mücadele verdik. Bu mücadelemiz sırasında bazı grupların, bazı parti gruplarının bize destek olduklarını ve Anayasaya aykırılık konusunda aynı duyarlığı gösterdiklerini memnuniyetle gözlemlemiştik. Bu kez, Refah Partisinin bu konudaki tutumunu anlamakta güçlük çektiğimizi belirtmekle yetinmek istiyorum. Önemli olan, tabiî, grupların tavrı ve tutumlarından ziyade, Yüce Meclisin kararıdır. Yapılacak olan düzenleme, yürütme ile yargı arasında yeni bir Anayasaya aykırılık tartışması açmamalıdır. Bunu, bir kez daha Yüce Meclisin dikkatine sunuyorum.

Hepinizi, Grubum adına ve şahsım adına en derin saygılarımla selamlıyorum. (CHP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına konuşan Sayın Atilâ Sav’a teşekkür ediyorum.

2 nci madde üzerinde başka söz talebi?.. Yok.

Maddeyle ilgili önergeler vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 2 nci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve talep ederiz.

Zeki Çakıroğlu Atilâ Sav Ali Şahin

Muğla Hatay Kahramanmaraş

Nezir Büyükcengiz Metin Arifağaoğlu Ahmet Küçük

Konya Artvin Çanakkale

Mustafa Yıldız İsmet Atalay

Erzincan Ardahan

MADDE 2.– 2802 sayılı Kanunun 38 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

Madde 38.– Bakanlık merkez kuruluşundaki hizmetlerde çalışan müsteşar dışındaki hâkim ve savcılar, yazılı muvafakatleriyle, Bakanlık merkez kuruluşundaki hizmetlere atandıkları yöntemle görevlerinden alındıktan sonra, Adalet Bakanının teklifi üzerine, Bakanlık hizmetlerinde kazanmış oldukları haklar korunmak suretiyle, idarî yargıdan gelmiş olanlar idarî yargıda, adlî yargıdan gelmiş olanlar adlî yargıda, durumlarına göre, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca uygun görülecek hâkimlik ve savcılık görevlerine atanabilirler.

Gerekçe:

Tasarının genel gerekçesini oluşturan, Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 tarihli ve Esas 1992/37, Karar 1993/18 sayılı iptal kararında, 2802 sayılı Yasanın 38 inci maddesinin, Adalet Bakanlığı müsteşarının atanması yönünden ve ayrıca müşterek kararname ile Adalet Bakanlığına atamaları yapılan birinci sınıf hâkim ve savcılar ile diğer sınıflardaki hâkim ve savcıların, Adalet Bakanının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, yeniden hâkimlik ve savcılık atanmalarının, atama yöntemi nedeniyle Anayasaya aykırı olduğuna karar verildiği halde, “müsteşar dışındaki” ibaresi dışında, iptal edilen hüküm ve atama yöntemi aynen muhafaza edilmiştir.

Anayasanın, “Anayasa Mahkemesi kararları yasama ve yürütme organlarını .... bağlar” hükmünü içeren 153/son maddesi uyarınca tasarının 2 nci maddesinin yukarıdaki şekilde değiştirilmesi zorunluluğu vardır.

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Hâkimler ve Savcılar Kanun tasarısının 2 nci maddesi Anayasaya aykırıdır. İşbu aykırılık önergemin, diğer önergelerden önce oylanmasını arz ederim.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun tasarısının 2 nci maddesinin Anayasaya aykırı olması nedeniyle tasarı metninden çıkarılmasını arz ve talep ederiz.

Yusuf Öztop Yahya Şimşek Ali Şahin

Antalya Bursa Kahramanmaraş

Önder Kırlı Bekir Kumbul Nihat Matkap

Balıkesir Antalya Hatay

Birgen Keleş Altan Öymen

İzmir İstanbul

Gerekçe:

Tasarının genel gerekçesini oluşturan Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 tarih ve E.1992/37, K.1993/18 sayılı iptal kararında, müşterek kararname ile Adalet Bakanlığına atamaları yapılan 1 inci sınıf hâkim ve savcılar, Adalet Bakanının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca yeniden hâkim ve savcılığa atanmalarının atama yöntemi bakımından Anayasaya aykırı olduğu bildirilmiştir. Söz konusu 2 nci maddeyle Anayasa Mahkemesinin iptal kararı dikkate alınmaksızın, Anayasanın 153 üncü maddesine aykırı bir biçimde, iptal edilen hüküm doğrultusunda düzenleme yapılmıştır. Bu nedenle, 2 nci madde hükmünün metinden çıkarılması gerekmektedir.

çıkarılması gerekmektedir.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, okunan son iki önerge, 2 nci maddenin Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle tasarı metninden çıkarılması istemini ihtiva etmektedir. Her iki önergeyi birlikte işleme koyacağım. Önergelerden birisi Sayın Ertuğrul Yalçınbayır ve arkadaşlarına, ikincisi Yusuf Öztop ve arkadaşlarına aittir.

Anayasaya aykırılık iddiası taşıyan önergelere Komisyon katılıyor mu?..

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI M.NECATİ ÇETİNKAYA (Konya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ADALET BAKANI MEHMET AĞAR (Elazığ) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Anayasaya aykırılık önergelerine, Komisyon ve Hükümet katılmamaktadır.

Önergeleri oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir.

Şimdi, diğer önergeyi yeniden okutup işleme koyacağım. Sayın Zeki Çakıroğlu’nun önergesini tekrar okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 2 nci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve talep ederiz.

Zeki Çakıroğlu

(Muğla)

ve arkadaşları

MADDE 2.– 2802 sayılı Kanunun 38 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Madde 38.– Bakanlık merkez kuruluşundaki hizmetlerde çalışan müsteşar dışındaki hâkim ve savcılar, yazılı muvaffakatları ile Bakanlık merkez kuruluşundaki hizmetlere atandıkları yöntemle görevlerinden alındıktan sonra, Adalet Bakanının teklifi üzerine, Bakanlık hizmetlerinde kazanmış oldukları haklar korunmak suretiyle, idarî yargıdan gelmiş olanlar idarî yargıda; adlî yargıdan gelmiş olanlar adlî yargıda, durumlarına göre, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca uygun görülecek hâkimlik ve savcılık görevlerine atanabilirler.

BAŞKAN – Önergeye Komisyon katılıyor mu?..

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI M.NECATİ ÇETİNKAYA (Konya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ADALET BAKANI MEHMET AĞAR (Elazığ) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Önergeye Komisyon ve Hükümet katılmamaktadır.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

2 nci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 2 nci madde kabul edilmiştir.

Geçici maddeyi okutuyorum:

GEÇİCİ MADDE – Anayasa Mahkemesinin 27.4.1993 gün ve E. 1992/37, K. 1993/18 sayılı kararı ile 2802 ve 2992 sayılı kanunların kimi hükümlerinin iptal kararı mucibince yürürlükten kalktığı 12 Nisan 1996 tarihine kadar, anılan görevlere mezkur hükümlerdeki usule göre yapılan atamalar geçerlidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına Sayın Atilâ Sav ve Demokratik Sol Parti Grubu adına Sayın Mümtaz Soysal söz istemiş bulunmaktadırlar.

Sayın Sav, buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

CHP GRUBU ADINA ATİLÂ SAV (Hatay) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin sayın üyeleri; bu kez, geçici madde ile ilgili görüşlerimizi sunmak üzere huzurunuzda bulunuyorum.

Sanıyorum ki, yasama ilkeleri bakımından bir eşi, ne daha önce Yüce Meclisten geçti ne de bundan sonra Yüce Meclisin önüne böyle bir madde, yasalaşması için, tasarı ya da teklif olarak gelecektir.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Seyfi Oktay yaptığı zaman oluyor da!..

ATİLÂ SAV (Devamla) – Efendim, bu, o değil. Sayın Kazan, en iyisini siz biliyorsunuz; lütfen, saptırmayın.

Yasama ilkelerinde, bize öğretildiğine göre, yasa kuralları genel, sürekli ve soyut olur. Oysa, önümüzdeki madde, kişiye özgü, somut ve olaylar için öngörülmüş, düşünülmüş bir kuraldır ve halen, bir kısmı yargı önünde bulunan, devam etmekte olan davalarla ilgili hukuk kuralını düzenlemek, bir bakıma yargıya bir yol göstermek ya da talimat vermek niteliğinde bulunmaktadır.

Bu maddenin Anayasaya aykırı olduğunu açıklamaya gerek olduğunu sanmıyorum. Yüce Meclisteki her üyenin, bu maddenin Anayasaya aykırılığını takdir edeceğini düşünüyorum. Zaten, komisyon çalışmalarında da bu madde geldiği zaman, herkes özel olarak konuşurken, bunun Anayasaya uygun olmadığını, böyle bir hukuk kuralının doğru olmadığını kabul ettiği halde, nedense, bu madde huzurunuza kadar gelmiş bulunmaktadır.

Umuyorum ve diliyorum ki, yargı, bu hükmü, kendi ilkeleri ve hukuk devletine bağlılığı, demokratik hukuk devletine bağlılığı doğrultusunda doğru değerlendirecektir.

Danıştay Beşinci Dairesinin yürütmeyi durdurma kararında “Anayasa Mahkemesince, bir yasanın veya kanun hükmünde kararnamenin tümünün ya da belirli hükümlerinin Anayasaya aykırılığı saptanmışsa, bu kurallar, artık, uygulanamaz” denilmektedir. Böylesi bir tutum, Anayasaya aykırı olur. İptal kararlarının yürürlüğü için verilen süre -ki, olayımızda öyledir- burada belirtilen 12 Nisan 1996 tarihi de, zaten, Anayasa Mahkemesinin iptal kararının yürürlüğe girmesi tarihi için Yüce Meclise, yasama organına vermiş olduğu boşluğu doldurma süresinin sonudur. “... iptal kararlarının yürürlüğü için verilen süre, aykırı hükmün uygulanmasının sürdürülmesi için değildir; düzeltilmesi ve Anayasaya uygun yeni kuralın konulması içindir” denilmektedir.

Bu nedenle, tasarıyla getirilen geçici maddenin, Anayasaya aykırılığından hiç kuşku yoktur. Böyle bir hükmün, metinden çıkarılmasını temenni ediyoruz.

Bir siyasal değerlendirme olarak, yine aynı noktaya değineceğim. Sayın Refah Partisi Grubu, bu Hükümetin güvenoyu almadığını ileri sürerek, komisyon çalışmalarından çekiliyor; güvenoylamasıyla ilgili kuralı Anayasa Mahkemesine götürüyor ve şimdi de, Hükümetin getirdiği -belki de ilk icraat olan- bu tasarının Meclisin onayından geçmesi için tavır içerisinde oluyor!.. Doğrusu, bu çelişkiyi anlamakta zorluk çekiyoruz. (CHP sıralarından alkışlar)

Sayın Başkan, Yüce Meclisin sayın üyeleri; Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, bütünüyle, yürütmenin, yargı bağımsızlığına el uzatması ve yargı bağımsızlığına yönelik bir darbesi olarak gözükmektedir. Ne yazık ki, yasa tasarısının en önemli maddeleri, 1 ve 2 nci maddeleri Yüce Meclisin onayından geçmiştir. Tabiî, Anayasaya aykırılık nedeniyle, bundan sonra hangi aşamalardan geçeceğini söylemek kolay değildir; ama, Anayasaya aykırı bir metnin, bilinerek, Yüce Meclisce kabul edilmiş olması, bizim, Anayasaya olan bağlılığımızı, hukuk devletine ve hukukun üstünlüğü ilkesine olan bağlılığımızı incitmektedir.

Bu konudaki görüşlerimizi açıklamak için huzurunuzda bulundum. Hepinizi, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına, en derin saygılarımla ve en iyi dileklerimle selamlıyorum.

Saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına konuşan Sayın Sav’a teşekkür ediyorum.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan, yerimden bir açıklama yapabilir miyim?

BAŞKAN – Buyurun efendim.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan, sayın grup sözcüsü, konuşmasında, Refah Partisi Grubunun, bu kanun tasarısının görüşülmesi sırasındaki tavrını, bir çelişki olarak ifade etti. (CHP sıralarından “doğru, doğru” sesleri) Halbuki, Grup sözcümüzün tümü üzerindeki konuşmalarını dinlemiş olsalardı, elbette, böyle bir hatalı ifadede bulunmayacaklardı. Bu kanun tasarısının görüşülmesi için, dün, Başbakanlık, Meclis Başkanlığına, 79 uncu maddeye göre bir yazı göndermiştir. O yazıya müsteniden, İçtüzüğün hükümlerine uygun bir görüşme yapıyoruz. Onun için, Refah Partisi olarak burada desteğimizi sürdürüyoruz; arz ederim. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Cumhuriyet Partisi Grubu sözcüsü kendi değerlendirmelerini ifade etmişlerdir; karşı görüşü de böylece söylemiş oldunuz.

Şimdi, söz sırası, madde üzerinde söz talep eden Demokratik Sol Parti Grubu Başkanvekili Sayın Mümtaz Soysal’ın.

Buyurun Sayın Soysal. (DSP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır efendim.

DSP GRUBU ADINA MÜMTAZ SOYSAL (Zonguldak) – Teşekkür ederim.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; yaptığımızı doğru yapmamız için söz aldım; çünkü, yapılan işin, özde doğru olduğunu söylüyorum. Yapılan iş, vaktiyle yapılmış bir yanlışın düzeltilmesidir; o bakımdan, özde doğrudur. (RP, DYP ve ANAP sıralarından alkışlar)

Acele etmeyin alkışlamak için!.. (Gülüşmeler)

Nedir yanlış; by pass yasası, özde yanlıştı. Yani, devletin normal atama sürecinin dışına çıkıp, Cumhurbaşkanını bu sürecin dışında tutmak ve müsteşarlık gibi, bir bakanın en yakın çalışma arkadaşının seçiminde, Cumhurbaşkanını, devlet başkanını bu sürecin dışında tutmak, bizim Anayasa kurallarımızda ve idare hukuku uygulamalarımızda olmayan bir şeydi; nitekim, Anayasa Mahkemesi iptal etti.

Şimdi, bu yanlışı düzeltirken başka yanlışların içine düşmemek ve sürekli, Meclisi, Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarıyla karşı karşıya bırakmamak gerekir. Geçici yararlar sağlıyoruz; fakat, arkasından iptal kararları çıktıkça, Türkiye’de, hem Büyük Millet Meclisinin hem de siyasal sistemin saygınlığı azalıyor.

Üzerinde konuştuğumuz geçici maddeye gelince: Bu geçici maddenin çıkarılmasıyla hiçbir şey kaybedilecek değildir; yani, yasa tasarısını buraya getirmiş olanların amaçladıkları sonuç bakımından da bir şey kaybetmiş olmayacaklardır.

Hukukta, haşivler, çoğu zaman zararsız olabilir; ama, bazen de zararlı sonuçlar verebilir. Biz, bu geçici maddeyle ne diyoruz; diyoruz ki, Anayasa Mahkemesinin kararı yürürlüğe girmeden önce yapılan işlemler geçerlidir. Bu, aslında, bizim hukukumuzda çok tartışmalı bir kavramdır ve bazen falanca yargı organının filanca kararıyla, bazen de falanca yargı organının başka kararıyla bu tartışma devam eder gider.

Biz, şimdi, sanki, bu hükümle, bu tartışmayı sona erdirecekmişiz gibi bir yanlış yapıyoruz; yani, diyoruz ki, bu atamalar geçerlidir. “Geçerlidir” demekle geçerli olmuyor; çünkü, geçen dönemde de, bu Mecliste buna benzer başka yanlışlar yapıldı. Özelleştirme konusunda, falanca işlem imtiyaz sayılmaz diye buraya hüküm koyduk; sonra, Anayasa Mahkemesi, İdare hukukundaki imtiyazın tanımına giren unsurlar varsa, siz, burada, sekiz kere, imtiyaz sayılmaz diye yazsanız da, o imtiyazdır dedi ve iptal etti. Onun için, burada “geçerlidir” demekle geçerliliğini sağlamıyoruz. Ama, bu sağlamamanın yanında bir yanlış yapıyoruz; yani, açıkça, “Meclis olarak biz, Anayasa Mahkemesinin kararlarını böyle uygularız” diyoruz, dondurmaya ve onun niyetinin tersine bir dondurmaya yöneliyoruz. Bence, yanlış olan budur. Tartışma devam edecektir. Bu yasa tasarısının Anayasaya başka aykırılıkları da var; fakat, bu konudaki tartışmayı bununla önlemiş olmayacağız, onun için çıkarılmasını öneriyorum.

Teşekkür ediyorum. (DSP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Demokratik Sol Parti Grubu adına konuşan Sayın Soysal’a teşekkür ediyorum.

Geçici madde üzerinde başka söz talebi yok.

Geçici maddeyle ilgili önergeler var; işleme alıyoruz.

Birinci önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Hâkimler ve Savcılar Kanunu Tasarısının geçici maddesi Anayasaya aykırıdır. Anayasaya aykırılık önergesinin diğer önergelerden önce görüşülmesini arz ederim.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının geçici maddesinin tasarıdan çıkarılmasını arz ve talep ederiz.

Oya Araslı Zeki Çakıroğlu Nihat Matkap

İçel Muğla Hatay

Metin Arifağaoğlu İsmet Atalay Nezir Büyükcengiz

Artvin Ardahan Konya

Atilâ Sav Ali Şahin

Hatay Kahramanmaraş

Gerekçe: Tasarının geçici maddesi, Anayasanın geçici maddesi, Anayasanın genel esprisine, kuvvetler ayrılığı ilkesine, Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü ilkesine, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı ilkelerine, bu nedenle Anayasaya tamamen aykırıdır.

Anayasanın başlangıç ilkelerine, 2, 6, 10, 11, 36, 125, 138, 139, 153 ve 159 uncu maddelerine her yönüyle aykırı geçici maddenin tasarıdan çıkarılması zorunludur.

Geçici madde, hukuk tekniği açısından da, kanunların genelliği, soyutluğu ve daimîliği öğelerinden yoksundur.

Kişilere özgü verilen mahkeme kararlarını geçersiz sayan; bu yönüyle de fonksiyon gaspı niteliği taşıyan ve hukuk tarihimizde başka bir örneği görülmeyen, yargı bağımsızlığı ve yargıç güvencesi ilkelerini onarılmaz bir biçimde zedeleyen geçici maddenin, bu açıdan da tasarıdan tümüyle çıkarılması zorunludur.

BAŞKAN – Üçüncü önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının geçici maddesinin, Anayasaya aykırı olduğu için, tasarı metninden çıkarılmasını arz ve talep ederiz.

Birgen Keleş Oya Araslı Atilâ Sav

İzmir İçel Hatay

Yahya Şimşek Ali Şahin Altan Öymen

Bursa Kahramanmaraş İstanbul

İsmet Önder Kırlı

Balıkesir

Gerekçe:

Tasarının geçici maddesi, kişiler hakkında verilmiş mahkeme kararlarını geçersiz kılması bakımından, yargı organının fonksiyonunun, yasama organınca gasbı niteliğini taşıyan bir düzenleme yapmaktadır. Böyle bir düzenleme, kanunlar genelliği, nesnelliği, soyutluğu ve sürekliliğine ilişkin genel hukuk ilkelerine ve dolayısıyla hukuk devleti ilkesine, Anayasanın 2, 6, 10, 11, 36, 125, 138, 139, 158 ve 159 uncu maddelerine aykırıdır. Bu nedenle, söz konusu geçici maddenin tasarı metninden çıkarılması gerekmektedir.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, okunan her üç önerge, geçici maddenin, Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle tasarı metninden çıkarılmasını öngörmektedir. Üç önergeyi birlikte işleme koyacağım.

Okunan önergelerle ilgili, Sayın Komisyonun ve Hükümetin görüşünü istiyorum.

Sayın Komisyon, önergelere katılıyor musunuz?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI M. NECATİ ÇETİNKAYA (Konya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

ADALET BAKANI MEHMET AĞAR (Elazığ) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Geçici maddenin, Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle tasarı metninden çıkarılmasını öngören önergelere Komisyon ve Hükümet katılmamaktadır.

Önergeleri oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önergeler kabul edilmemiştir.

Geçici maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Şimdi, 3 üncü maddeyi okutuyorum:

MADDE 3.– Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

BAŞKAN – Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

4 üncü maddeyi okutuyorum:

MADDE 4.– Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

BAŞKAN – Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

III. – YOKLAMA

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, tasarının tümünü oylarınıza sunacağım; ancak, tümünün oylamaya sunulmasından önce, çoğunluk bulunmadığı gerekçesiyle yoklama talebi bulunmaktadır. (RP ve DYP sıralarından gürültüler)

Biraz önce yoklama yaptık. Benim, burada, Başkanlık Divanında yer alan arkadaşlarımla birlikte gözlemim, salonda çoğunluğun bulunduğu şeklindedir. (DYP ve ANAP sıralarından “Bravo Başkan” sesleri, alkışlar) Arkadaşlarımın ısrar etmemelerini rica ediyorum.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Israr mı ediyorsunuz Sayın Matkap?

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, 58 inci maddede Sayın Başkana bir takdir yetkisi verilmiyor.

NECMİ HOŞVER (Bolu) – Zaten açık oylama var; açık oylama yoklama yerine geçer.

BAŞKAN – Sayın Hoşver, müsaade ederseniz, Sayın Matkap’ın beyanlarını dinlemek istiyorum.

Buyurun Sayın Matkap.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, 58 inci maddede, Sayın Başkana bir takdir yetkisi bırakılmıyor. Bu konudaki düşüncenizi alalım o zaman.

BAŞKAN – Sayın Matkap, ben, burada takdir yetkimi kullanmadım. Biraz önce yaptığımız yoklamanın sonucunu ve Başkanlık Divanının gözlemlerini aktardım. Israr ederseniz yoklama yaparım.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Yapalım Sayın Başkan.

İRFETTİN AKAR (Muğla) – Yani, iş mi yapıyorsunuz, muhalefet yapacağım diye?!

SALİH KAPUSUZ (Kayseri) – Kararınızı açıkladınız; yetersayının olduğunu söylediniz. Oylamaya ne gerek var!

BAŞKAN – Efendim, İçtüzüğün açık hükmüne göre arkadaşlarımızın bir talebi var; o talebi yerine getireceğim.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan, kararınızı açıkladınız; yetersayının olduğunu söylediniz. Tekrar oylamaya ne gerek var.

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, ben gözlemimi ifade ettim; yoklama yapmayacağım yönünde bir beyanda bulunmadım. Bu konuda, arkadaşlarımın, önerge sahiplerinin, durumu yeniden gözden geçirmelerine fırsat vermek istedim. Kendileri ısrar ediyorlar; onun için, İçtüzük gereği işlem yapmak durumundayım.

Önce, önerge sahiplerinin salonda bulunup bulunmadıklarını tespit edeceğim.

Oya Araslı?.. Burada.

Önder Sav?.. Burada.

Nihat Matkap?.. Burada.

Bekir Kumbul?.. Burada.

Birgen Keleş?.. Burada.

Atilâ Sav?.. Burada.

Yusuf Öztop?.. Burada.

Yahya Şimşek?.. Burada.

Ali Şahin?.. Burada.

Zeki Çakıroğlu?.. Burada.

Yoklamaya başlıyoruz.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan... Sayın Başkan...

BAŞKAN – Sayın Kazan, yoklamaya başladık.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan, izin verir misiniz...

BAŞKAN – Buyurun.

ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkan, zannediyorum, bir de açık oylama talebi var. Açık oylama, yoklama demektir aynı zamanda.

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, toplantının başlangıcında bir açık oylama talepleri vardı; ancak, bu oylama taleplerini, 1 inci maddenin görüşülmesi esnasında geri aldılar; bu önerge ise Başkanlığa yeni intikal etti.

Yoklamaya Adana İlinden başlıyoruz.

(Yoklama yapıldı)

BAŞKAN – Toplantı yetersayımız vardır; çalışmalarımıza devam ediyoruz. (DYP ve RP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar)

VII. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN

GELEN DİĞER İŞLER (Devam)

1. – Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/300) (S. Sayısı : 14) (Devam)

BAŞKAN – Oylamadan önce, İçtüzüğün 87 inci maddesi gereğince, tasarının tümüyle ilgili olarak, oyunun rengini belli etmek amacıyla bir söz talebi olmuştur.

Aleyhte söz almak isteyen İstanbul Milletvekili Sayın Altan Öymen’e söz vereceğim.

Buyurun Sayın Öymen. (CHP sıralarından alkışlar)

ŞÜKRÜ YÜRÜR (Ordu) – Siz, Türkiye’de okunan bir kalemsiniz; Müslümana bu saatte niye eziyet ediyorsunuz?!.

ALTAN ÖYMEN (İstanbul) – Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; kürsüye gelirken, bazı arkadaşlarım biraz sabırsızlık gösterdiler, bir arkadaşımız “Müslümana bu saatte niye eziyet ediyorsunuz” dedi. Aslında, amacımız, kimseye eziyet etmek değil. Aslında, bu kadar arkadaşımız, bu sıralarda, hele, tam kadro ile bulunduklarına göre, bu görüşme, daha üç saat beş saat uzasa, orada memnuniyetle kalacaklar. Asıl sabırsızlık, bana bu sözü söyleyen, yerinden söz atan arkadaşımın bulunduğu sıralardan geliyor; yani, iktidar partisi sıralarından geliyor.

HASAN HÜSEYİN CEYLAN (Ankara) – Refah sağlam...

ALTAN ÖYMEN (Devamla) – Refah sağlam... (RP sıralarından alkışlar) Zaten, Refahın mevcudiyetiyle bu tasarı çıkıyor ve bu kadar senedir Parlamentoyu izlediğim dönemlerde, ben ilk defa görüyorum, Hükümet tarafından getirilen bir tasarı, bir muhalefet partisinin ısrarlı mevcudiyetiyle buradan geçiyor; enteresan bir şey... (CHP sıralarından alkışlar)

Şimdi, bakınız, gündüz, Meclis yarın mı tatile girecek, bugün mü tatile girecek meselesi üzerinde yine bir şey oldu ve bir gün daha önce tatile girmesi için müthiş bir çaba gösterildi. O da, arkadaşlarımızın gayretiyle ortaya çıktı ve kabul edildi...

HÜSAMETTİN KORKUTATA (Bingöl) – Yine Refah’ın eseri...

ALTAN ÖYMEN (Devamla) – ... ve bu arada, bu tasarının da, illâ bugün, son gün -yani, Meclisin bir an önce tatile girmesini istiyorsak- çıkması için de giderayak, yine bir ısrar oldu, o da Refah Partili arkadaşlarımız sayesinde...

SALİH KAPUSUZ (Kayseri) – Refah ses getirdi.

ALTAN ÖYMEN (Devamla) – Yani, Hükümeti oluşturan partiler, Hükümeti oluşturan partilerin özellikle bir grubuna mensup -Doğru Yol Partili arkadaşlarımız burada daha fazla galiba- o arkadaşlarımız, herhalde, müteşekkir olacaklardır.

HÜSAMETTİN KORKUTATA (Bingöl) – Allah razı olsun.

ALTAN ÖYMEN (Devamla) – Bu, işin latife tarafı efendim.

BAŞKAN – Sayın Öymen, sadede gelir misiniz... Lütfen... Oyunuzun rengini belirleyeceksiniz.

ALTAN ÖYMEN (Devamla) – Efendim, söz söylediler de onun için...

HÜSAMETTİN KORKUTATA (Bingöl) – İlk defa böyle bir muhalefet görüyorsunuz da ondan...

ALTAN ÖYMEN (Devamla) – Kusura bakmayın, demin, bana sözle müdahale eden arkadaşımız da kusura bakmasın; biz, hakikaten, bu tasarıyı engellemek istedik. Şimdiye kadar sizi biraz zahmete soktuysak, bunun sebebi, bunun engellenmesi gerektiğine inanmamızdır; çünkü, bu tasarı, buradaki bütün arkadaşlarımızın, Cumhuriyet Halk Partisinden, Demokratik Sol Partiden arkadaşlarımızın ve Refah Partisinden Ertuğrul Bey arkadaşımızın gayet isabetle belirttikleri gibi, birçok açıdan Anayasaya aykırıdır. Meclisimiz, Anayasaya aykırı olduğu bu kadar açıkça belli olan bir kanunu, bu kadar ısrarla çıkarmak isterse, buna mâni olmak için, bunun Anayasaya aykırı olduğuna inananların bir şeyler yapması gerekirdi; biz, bunu yapmaya çalıştık.

Şimdi anlaşılıyor ki, gücümüz yetmiyor, sayımız yetmiyor ve bu tasarı kanunlaşacak gibi; ama, bir son dakikadır ve o son dakikada, belki, Anayasaya aykırı kanunlar çıkarmanın pek marifetli bir şey olmadığını düşünebiliriz.

HÜSAMETTİN KORKUTATA (Bingöl) – Anayasaya uygun.

ALTAN ÖYMEN (Devamla) – Özellikle Refah Partili arkadaşlarımızın bunu bilmesi gerekir. Daha geçenlerde, çok haklı olarak, Anayasa Mahkemesine bir müracaat yaptılar; o müracaatlarında, Anayasa Mahkemesinin önemini belirttiler, kanunların ve Meclis kararlarının Anayasaya aykırı olmaması gerektiğini özellikle vurguladılar. Bunu, bu kürsüden de vurguladılar, o dilekçelerinde de vurguladılar; yani, burada, bayağı, Anayasa Mahkemesinin üstünlüğünün bayraktarlığını yaptılar. Şimdi, özellikle aynı arkadaşlarımıza sesleniyorum; belki bu son dakikada düşünürler, kararlarını bir kere daha gözden geçirirler ve bundan kısa bir süre önce methiyeler söyledikleri Anayasa Mahkemesine, bu yasanın gitmesini önleyecek şekilde oy verirler; yani, Anayasaya uygun bir yasa çıkarılması için oy verirler.

Bunu hatırlatarak ve Anayasanın 87 nci maddesine göre, bu yasanın Anayasaya tamamen aykırı olduğu yolundaki görüşümü belirterek ve bu sebeple aleyhte oy vereceğimi belirterek, hepinizi saygı ve sevgiyle selamlarım arkadaşlarım. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Altan Öymen’e teşekkür ediyorum.

Tasarının tümünü oylarınıza sunuyorum: Tasarıyı kabul edenler.... Kabul etmeyenler... Tasarı kabul edilmiştir ve böylece kanunlaşmıştır.

Değerli arkadaşlarım, birleşimi kapatmadan önce, Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun, Doğru Yol Partisi Grubu sözcüsü Sayın Turhan Güven’in konuşması üzerine, sataşma olduğu gerekçesiyle bir söz talebi olmuştu; o konudaki değerlendirmemi Genel Kurula aktarmak istiyorum: Sayın Turhan Güven’in konuşmasını tutanaktan inceledim, sataşma mahiyetinde bir husus yoktur, geçmiş siyasî uygulamalarla ilgili değerlendirme vardır. Bu sebeple, değerli Cumhuriyet Halk Partisi Grubuna, sataşma gerekçesiyle söz veremiyorum.

Değerli arkadaşlarım, alınan karar gereğince, denetim konularını görüşmek için, 4 Haziran 1996 Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere birleşimi kapatıyorum.

Kapanma Saati:22.02

VIII. – SORULAR VE CEVAPLAR

A) YAZILI SORULAR VE CEVAPLARI

1. – Kayseri Milletvekili Abdullah Gül’ün, Türkiye’deki Rum ve Ermeni kiliselerinin vakıflarına ilişkin sorusu ve Dışişleri Bakanı Emre Gönensay’ın yazılı cevabı (7/599)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki konunun, Dışişleri Bakanlığı tarafından yazılı cevaplandırılması konusunda aracılığınızı saygılarımla arz ederim.

10.4.1996

Doç. Dr. Abdullah Gül

RP Genel Başkan Yardımcısı

Kayseri

Türkiyedeki Rum ve Ermeni kiliselerinin vakıfları ile ilgili Lahey Adalet Divanı’na Türkiye aleyhine bir müracaat olmuş mudur?

T.C.

Dışişleri Bakanlığı 20.4.1996

Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü

Sayı : SPGM/176-5981

Konu : Yazılı Soru Önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi : 17.4.1996 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/599-1242/3290 sayılı yazıları.

Kayseri Milletvekili Sayın Abdullah Gül’ün Bakanlığıma göneltmiş olduğu yazılı soru önergesinin yanıtı ilişikte sunulmuştur.

Gereğini müsaadelerine saygılarımla arz ederim.

Prof. Dr. Emre Gönensay

Dışişleri Bakanı

Soru : Türkiyedeki Rum ve Ermeni kiliselerinin vakıfları ile ilgili Lahey Adalet Divanı’na Türkiye aleyhine bir müracaat olmuş mudur?

Cevap : Bakanlığımızca yapılan araştırma sonucunda ülkemizdeki Rum Ortodoks ve Ermeni Kiliseleri vakıflarıyla ilgili olarak Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’na ülkemiz aleyhinde yapılmış herhangi bir müracaat tespit edilmemiştir. Esasen, Uluslararası Adalet Divanı’na sadece devletler başvurabilmekte ve böyle bir başvuru, mevcut bir uyuşmazlığa taraf devletlerin, Divan’a müştereken gitmeye karar vermeleriyle mümkün olabilmektedir.

TUTANAĞIN SONU