DÖ­NEM: 22                          CİLT: 146        YA­SA­MA YI­LI: 5

 

 

 

TÜR­Kİ­YE BÜ­YÜK MİL­LET MEC­Lİ­Sİ

TU­TA­NAK DER­Gİ­Sİ

 

 

62’n­ci Bir­le­şim

13 Şubat 2007 Salı

 

 

İ Ç İ N D E K İ L E R

                                                                                                                     Say­fa       I. - GE­ÇEN TU­TA­NAK ÖZE­Tİ

 II. - GE­LEN KÂĞIT­LAR

III. - YOKLAMA

IV. - BAŞ­KAN­LI­ĞIN GE­NEL KU­RU­LA SU­NUŞ­LA­RI

A) TEZ­KE­RE­LER VE ÖNER­GE­LER

1.- TBMM Baş­kan­lı­ğın­ca, esas ko­mis­yon ola­rak İçiş­le­ri Ko­mis­yo­nu­na ha­va­le edi­len, ko­nu­la­rı ba­kı­mın­dan ay­nı ma­hi­yet­te ol­duk­la­rın­dan bir­leş­ti­ri­le­rek gö­rü­şül­me­si­ne ka­rar ve­ril­miş olan ka­nun tek­lif­le­ri­nin esas ko­mis­yon ola­rak ken­di ko­mis­yon­la­rın­da gö­rü­şül­me­si­ne iliş­kin Sağ­lık, Ai­le, Ça­lış­ma ve Sos­yal İş­ler Ko­mis­yo­nu Baş­kan­lı­ğı tez­ke­re­si (3/1203)

B) GEN­SO­RU, GE­NEL GÖ­RÜŞ­ME, MEC­LİS SO­RUŞ­TUR­MA­SI VE MEC­LİS ARAŞ­TIR­MA­SI ÖNER­GE­LE­Rİ

1.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Hak­kı Ül­kü ve 46 mil­let­ve­ki­li­nin, be­le­di­ye­ler ve bağ­lı ku­ru­luş­la­rı­nın iha­le­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak et­kin de­ne­tim yol­la­rı­nın be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/422)

V. - ÖNE­Rİ­LER

A) DA­NIŞ­MA KU­RU­LU ÖNE­Rİ­LE­Rİ

1.- (11/8) esas nu­ma­ra­lı gen­so­ru öner­ge­si­nin gün­de­me alı­nıp alın­ma­ma­sı hu­su­sun­da­ki ön gö­rüş­me­le­ri­n Ge­nel Ku­ru­lun 13/2/2007 Sa­lı gün­kü bir­le­şi­min­de ya­pıl­ma­sı­na iliş­kin Da­nış­ma Ku­ru­lu öne­ri­si

VI. - GEN­SO­RU, GE­NEL GÖ­RÜŞ­ME, MEC­LİS SO­RUŞ­TUR­MA­SI VE MEC­LİS ARAŞ­TIR­MA­SI

A) ÖN GÖ­RÜŞ­ME­LER

1.- Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu Adı­na Grup Baş­ka­nı Is­par­ta Mil­let­ve­ki­li Er­kan Mum­cu ile Grup Baş­kan­ve­kil­le­ri Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man Sa­rı­baş, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Mu­zaf­fer R. Kur­tul­mu­şoğ­lu ve Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Ömer Abu­şoğ­lu'nun, te­rör ve asa­yiş olay­la­rın­da­ki ar­tış ve ah­la­ki çö­kün­tü­ye kar­şı ge­rek­li ön­lem­le­ri ala­ma­dı­ğı, top­lum­da ay­rış­ma ve hu­zur­suz­lu­ğa ne­den ol­du­ğu, KÖY­DES pro­je­si ve ma­hal­li ida­re­le­rin ye­ter­siz de­ne­ti­mi so­nu­cu ka­mu kay­nak­la­rı­nın kul­la­nı­mı­nı tar­tış­ma­lı hâle ge­tir­di­ği id­di­asıy­la İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su hak­kın­da gen­so­ru açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (11/8)

2.- Te­kir­dağ Mil­let­ve­ki­li Meh­met Nu­ri Say­gun ve 30 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma ko­nu­su­nun araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/351)

3.- An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Ya­kup Ke­pe­nek ve 59 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma­nın ül­ke­miz­de­ki et­ki­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/399)

4.- Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Fat­ma Şa­hin ve 20 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma­nın ne­den ol­du­ğu so­run­la­rın ve oluş­tur­du­ğu ris­kin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/417)

5.- İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Ek­rem Er­dem ve 106 mil­let­ve­ki­li­nin, Türk­çe­de­ki bo­zul­ma ve ya­ban­cı­laş­ma­nın ne­den­le­ri ile top­lum­sal bir­lik ve be­ra­ber­li­ği­miz üze­rin­de­ki et­ki­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/365)

VII. - SO­RU­LAR VE CE­VAP­LAR

A) YA­ZI­LI SO­RU­LAR VE CE­VAP­LA­RI

1.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Er­dal KA­RA­DE­MİR'in, ka­lo­ri­fer ka­zan­la­rı­nın de­ne­ti­mi­ne iliş­kin so­ru­su ve Sa­na­yi ve Ti­ca­ret Ba­ka­nı Ali COŞ­KUN'un ce­va­bı (7/19849)

2.- İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Emin Şİ­RİN'in, TMSF'nin sa­tı­şa çı­kar­dı­ğı bir bi­na­ya iliş­kin so­ru­su ve  Dev­let Ba­ka­nı ve Baş­ba­kan Yar­dım­cı­sı Ab­dül­la­tif ŞE­NER'in ce­va­bı (7/19902)

3.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li En­ver ÖK­TEM'in, giz­li bir ya­zı­nın ba­sı­na da­ğı­tıl­dı­ğı id­di­ası­na iliş­kin so­ru­su ve Dev­let Ba­ka­nı ve Baş­ba­kan Yar­dım­cı­sı Ab­dül­la­tif ŞE­NER'in ce­va­bı (7/20037)

I. - GE­ÇEN TU­TA­NAK ÖZE­Tİ

TBMM Ge­nel Ku­ru­lu sa­at 14.00'te açı­la­rak beş otu­rum yap­tı.

Kah­ra­man­ma­raş Mil­let­ve­ki­li Fa­tih Arı­kan, Kah­ra­man­ma­raş'ın kur­ta­rı­lı­şı­nın 87'nci yıl dö­nü­mü mü­na­se­be­tiy­le, ilin, eko­no­mik alan­da kay­det­ti­ği iler­le­me­le­re,

Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Ab­dul­ka­dir Ateş, Ga­zi­an­tep'e "Ga­zi" un­va­nı ve­ri­li­şi­nin 86'ncı yıl dö­nü­mü mü­na­se­be­tiy­le, ilin, gü­nü­müz­de, eko­no­mik, sos­yal ve  kül­tü­rel alan­lar­da gös­ter­miş ol­du­ğu ba­şa­rı­la­ra,

İliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma yap­tı­lar.

Si­nop Mil­let­ve­ki­li Mus­ta­fa Öz­türk'ün, ül­ke­miz­de­ki ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı­nın kul­la­nı­mı­nın ar­tı­rıl­ma­sı­nın öne­mi­ne iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı­na Ener­ji ve Ta­bii Kay­nak­lar Ba­ka­nı Meh­met Hil­mi Gü­ler ce­vap ver­di.

Edir­ne Mil­let­ve­ki­li Ra­sim Ça­kır ve 35 mil­let­ve­ki­li­nin, su kay­nak­la­rı üze­ri­nde­ki risk ve so­run­la­rın araş­tı­rı­la­rak sür­dü­rü­le­bi­lir yö­ne­ti­mi için alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/421) Ge­nel Ku­ru­lun bil­gi­si­ne su­nul­du; öner­ge­nin gün­dem­de­ki ye­ri­ni ala­ca­ğı ve ön gö­rüş­me­si­nin, sı­ra­sı gel­di­ğin­de ya­pı­la­ca­ğı açık­lan­dı.

Gün­de­min "Ka­nun Ta­sa­rı ve Tek­lif­le­ri ile Ko­mis­yon­lar­dan Ge­len Di­ğer İş­ler" kıs­mı­nın:

1'in­ci sı­ra­sın­da bu­lu­nan, Ka­mu İha­le Ka­nu­nu­na Ge­çi­ci Mad­de Ek­len­me­si­ne Da­ir Ka­nun Tek­li­fi'nin (2/212) (S. Sa­yı­sı: 305) gö­rüş­me­le­ri, da­ha ön­ce ge­ri alı­nan mad­de­le­re iliş­kin ko­mis­yon ra­po­ru he­nüz gel­me­di­ğin­den,

2'nci sı­ra­sın­da bu­lu­nan, Ba­zı Ka­mu Ala­cak­la­rı­nın Tah­sil ve Ter­ki­ni­ne İliş­kin Ka­nun Ta­sa­rı­sı'nın (1/1030) (S. Sa­yı­sı: 904) gö­rüş­me­le­ri,

3'ün­cü sı­ra­sın­da bu­lu­nan, Sağ­lık Hiz­met­le­ri Te­mel Ka­nu­nu, Sağ­lık Per­so­ne­li­nin Taz­mi­nat ve Ça­lış­ma Esas­la­rı­na Da­ir Ka­nun ile Ta­ba­bet ve Şu­aba­tı San'at­la­rı­nın Tar­zı İc­ra­sı­na Da­ir Ka­nun­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı'nın (1/1226) (S. Sa­yı­sı: 1247) gö­rüş­me­le­ri­ne de­vam olu­na­rak 10'un­cu mad­de­si­ne ka­dar ka­bul edil­di; ve­ri­len ara­dan son­ra,

İl­gi­li ko­mis­yon yet­ki­li­le­ri Ge­nel Ku­rul­da ha­zır bu­lun­ma­dı­ğın­dan;

Er­te­len­di.

4'ün­cü sı­ra­sın­da bu­lu­nan ve Cum­hur­baş­ka­nın­ca bir kez da­ha gö­rü­şül­mek üze­re ge­ri gön­de­ri­len 26/9/2006 Ta­rih­li ve 5545 Sa­yı­lı Özel Öğ­re­tim Ku­rum­la­rı Ka­nu­nu'nun (1/1251) (S. Sa­yı­sı: 1253) mü­za­ke­re­si­ni mü­te­aki­ben, elek­tro­nik ci­haz­la ya­pı­lan açık oy­la­ma­dan son­ra ka­bul edi­lip ka­nun­laş­tı­ğı açık­lan­dı.

Uşak Mil­let­ve­ki­li Alim Tunç, ko­nuş­ma­sı sı­ra­sın­da ba­zı söz­le­ri­nin yan­lış an­la­şı­la­bi­le­ce­ği ge­rek­çe­siy­le bir açık­la­ma­da bu­lun­du.

13 Şu­bat 2007 Sa­lı gü­nü sa­at 15.00'te top­lan­mak üze­re, bir­le­şi­me 19.56'da son ve­ril­di.

Sa­dık Yakut

Baş­kan Ve­ki­li

                               Ha­run Tüfekci                                  Türkân Miçooğulları

                                     Kon­ya                                                     İz­mir

                                  Kâtip Üye                                              Kâtip Üye

Ah­met Küçük

Ça­nak­ka­le

Kâtip Üye

No.: 81

II. - GE­LEN KÂĞIT­LAR

9 Şu­bat 2007 Cu­ma

Ta­sa­rı­lar

1.- Spor­da Do­pin­ge Kar­şı Ulus­la­ra­ra­sı Söz­leş­me­ye Ka­tıl­ma­mı­zın Uy­gun Bu­lun­du­ğu­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı (1/1302) (Mil­li Eği­tim, Kül­tür, Genç­lik ve Spor ile Dı­şiş­le­ri Ko­mis­yon­la­rı­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 2.2.2007)

2.- Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti Hü­kü­me­ti ile Su­udi Ara­bis­tan Kral­lı­ğı Hü­kü­me­ti Ara­sın­da Ka­ra­yo­luy­la Yol­cu ve Yük Ta­şı­ma­cı­lı­ğı­nın Dü­zen­len­me­si Hak­kın­da An­laş­ma­nın Onay­lan­ma­sı­nın Uy­gun Bu­lun­du­ğu­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı (1/1303) (Ba­yın­dır­lık, İmar, Ulaş­tır­ma ve Tu­rizm ile Dı­şiş­le­ri Ko­mis­yon­la­rı­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 6.2.2007)

Tek­lif­ler

1.- Kah­ra­man­ma­raş Mil­let­ve­ki­li Meh­met Yıl­maz­can'ın, Sa­na­yi ve Ti­ca­ret Ba­kan­lı­ğı­nın Ku­ru­luş Teş­ki­lat ve Gö­rev­le­ri Hak­kın­da Ka­nun­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Da­ir Ka­nun Tek­li­fi (2/947) (Sa­na­yi, Ti­ca­ret, Ener­ji, Ta­bii Kay­nak­lar, Bil­gi ve Tek­no­lo­ji Ko­mis­yo­nu­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 5.2.2007)

2.- Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Fat­ma Şa­hin ve 9 Mil­let­ve­ki­li­nin; Ga­zi­an­tep'e İs­tik­lal Ma­dal­ya­sı Ve­ril­me­si Hak­kın­da Ka­nun Tek­li­fi (2/948) (İçiş­le­ri Ko­mis­yo­nu­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 6.2.2007)

Gen­so­ru Öner­ge­si

1.- Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu Adı­na Grup Baş­ka­nı Is­par­ta Mil­let­ve­ki­li Er­kan MUM­CU ile Grup Baş­kan­ve­kil­le­ri Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man SA­RI­BAŞ, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Mu­zaf­fer R. KUR­TUL­MU­ŞOĞ­LU ve Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li  Ömer ABU­ŞOĞ­LU'nun, Te­rör ve Asa­yiş Olay­la­rın­da­ki Ar­tış ve Ah­la­ki Çö­kün­tü­ye Kar­şı Ge­rek­li Ön­lem­le­ri Ala­ma­dı­ğı, Top­lum­da Ay­rış­ma ve Hu­zur­suz­lu­ğa Ne­den Ol­du­ğu, KÖY­DES Pro­je­si ve Ma­hal­li İda­re­le­rin Ye­ter­siz De­ne­ti­mi So­nu­cu Ka­mu Kay­nak­la­rı­nın Kul­la­nı­mı­nı Tar­tış­ma­lı Ha­le Ge­tir­di­ği İd­di­asıy­la İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir AK­SU Hak­kın­da Ana­ya­sa­nın 99 un­cu ve İç­tü­zü­ğün 106 ncı Mad­de­le­ri Uya­rın­ca Bir Gen­so­ru Açıl­ma­sı­na İliş­kin Öner­ge­si (11/8) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 7/2/2007) (Da­ğıt­ma ta­ri­hi: 9/2/2007)

No.: 82

12 Şu­bat 2007 Pa­zar­te­si

Tek­lif­ler

1.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Bü­lent Ba­ra­ta­lı ve 19 Mil­let­ve­ki­li­nin; Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti Emek­li San­dı­ğı Ka­nu­nun­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Da­ir Ka­nun Tek­li­fi (2/949) (Mil­li Sa­vun­ma ile Plan ve Büt­çe Ko­mis­yon­la­rı­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 2.2.2007)

2.- An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Mu­zaf­fer R. Kur­tul­mu­şoğ­lu'nun; Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye­si Ka­nu­nu ile Be­le­di­ye Ka­nu­nu­na Ek Mad­de Ek­len­me­si Hak­kın­da Ka­nun Tek­li­fi (2/950) (İçiş­le­ri; Sağ­lık, Ai­le, Ça­lış­ma ve Sos­yal İş­ler ile Plan ve Büt­çe Ko­mis­yon­la­rı­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 6.2.2007)

Ra­por

1.- Ta­nık Ko­ru­ma Ka­nu­nu Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru (1/1290) (S. Sa­yı­sı: 1343) (Da­ğıt­ma ta­ri­hi: 12.2.2007) (GÜN­DE­ME)

Söz­lü So­ru Öner­ge­le­ri

1.- Mar­din Mil­let­ve­ki­li Mu­har­rem DO­ĞAN'ın, Gü­ney­do­ğu Ana­do­lu'da­ki sel mağ­dur­la­rı­na ya­pı­lan yar­dım­la­ra iliş­kin Baş­ba­kan­dan söz­lü so­ru öner­ge­si (6/2521) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

2.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, Kı­zı­lay yö­ne­ti­miy­le il­gi­li ba­zı id­di­ala­ra iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan söz­lü so­ru öner­ge­si (6/2522) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

3.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, Ri­ze'nin ter­mal tu­rizm mer­kez­le­ri ara­sı­na alın­ma­ma­sı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan söz­lü so­ru öner­ge­si (6/2523) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

4.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, An­tal­ya-Ke­mer ka­ra­yo­lu­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan söz­lü so­ru öner­ge­si (6/2524) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

5.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, An­tal­ya-Alan­ya ka­ra­yo­lu­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan söz­lü so­ru öner­ge­si (6/2525) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

Ya­zı­lı So­ru Öner­ge­le­ri

1.- Ma­ni­sa Mil­let­ve­ki­li Nu­ri Çİ­LİN­GİR'in, BAĞ-KUR'lu has­ta­la­rın üni­ver­si­te has­ta­ne­le­rin­de kar­şı­laş­tık­la­rı zor­luk­la­ra iliş­kin Ça­lış­ma ve Sos­yal Gü­ven­lik Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20335) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 31/1/2007)

2.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Zü­he­yir AM­BER'in, Bo­lu Da­ğı Tü­ne­li­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20336) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 25/1/2007)

3.- Kon­ya Mil­let­ve­ki­li Atil­la KART'ın, ge­çi­ci iş­çi­le­re kad­ro ve­ril­me­si ça­lış­ma­la­rı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20337) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

4.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, Kı­zı­lay'ın kur­ban ba­ğış­la­rı­nı de­ğer­len­dir­me­si­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20338) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

5.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, Kı­zı­lay Tef­tiş Ku­ru­lu­nun dü­zen­le­di­ği top­lan­tı­la­ra iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20339) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

6.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, Kı­zı­lay yö­ne­ti­miy­le il­gi­li ba­zı id­di­ala­ra iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20340) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

7.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Ah­met ER­SİN'in, ser­best böl­ge­ler­de uy­gu­la­nan ba­zı teş­vik­le­rin kal­dı­rıl­ma­sı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20341) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

8.- Mar­din Mil­let­ve­ki­li Mu­har­rem DO­ĞAN'ın, Bo­lu Da­ğı Tü­ne­li­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20342) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

9.- İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Emin Şİ­RİN'in, Te­rör Mağ­dur­la­rı Sos­yal Da­ya­nış­ma ve Yar­dım­laş­ma Der­neği­nin ta­lep­le­ri­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20343) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

10.- Ada­na Mil­let­ve­ki­li N. Ga­ye ER­BA­TUR'un, ço­cuk ve ka­dın­la­ra yö­ne­lik şid­det­le il­gi­li ge­nel­ge doğ­rul­tu­sun­da­ki ça­lış­ma­la­ra iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20344) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

11.- Ada­na Mil­let­ve­ki­li N. Ga­ye ER­BA­TUR'un, ço­cuk ve ka­dın­la­ra yö­ne­lik şid­det­le il­gi­li ge­nel­ge doğ­rul­tu­sun­da­ki ça­lış­ma­la­ra iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20345) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

12.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­ri­dun Fik­ret BA­LOĞ­LU'nun, Bo­lu Da­ğı Tü­ne­li­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20346) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 25/1/2007)

13.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Ah­met ER­SİN'in, de­rin dev­let ko­nu­sun­da­ki bir açık­la­ma­sı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20347) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

14.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Ca­nan ARIT­MAN'ın, Hrant Dink ci­na­ye­ti so­ruş­tur­ma­sı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20348) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

15.- Mar­din Mil­let­ve­ki­li Mu­har­rem DO­ĞAN'ın, bir mil­let­ve­ki­li­nin sa­hi­bi ol­du­ğu ec­za­ne­ye yö­ne­lik ilaç yol­suz­lu­ğu id­di­ala­rı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20349) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

16.- Kon­ya Mil­let­ve­ki­li Atil­la KART'ın, ve­ka­le­ten gö­rev ya­pan bü­rok­ra­ta iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20350) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 31/1/2007)

17.- Ada­na Mil­let­ve­ki­li N. Ga­ye ER­BA­TUR'un, Ber­ga­ma Ço­cuk Ce­za­evin­de­ki hu­ku­ki ve psi­ko­lo­jik yar­dım hiz­met­le­ri­ne iliş­kin Ada­let Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20351) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 25/1/2007)

18.- Kon­ya Mil­let­ve­ki­li Atil­la KART'ın, avu­kat­la­rın Ce­za Mu­ha­ke­me­le­ri Ka­nu­nu kap­sa­mın­da­ki ala­cak­la­rı­na iliş­kin Ada­let Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20352) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

19.- Muğ­la Mil­let­ve­ki­li Fah­ret­tin ÜS­TÜN'ün, Muğ­la'da­ki ba­zı te­sis­ler­de­ki is­tih­da­ma iliş­kin Ener­ji ve Ta­bii Kay­nak­lar Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20353) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

20.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Hak­kı ÜL­KÜ'nün, su kay­nak­la­rı­nın du­ru­mu­na yö­ne­lik ça­lış­ma­la­ra iliş­kin Ener­ji ve Ta­bii Kay­nak­lar Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20354) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

21.- Es­ki­şe­hir Mil­let­ve­ki­li Meh­met Ve­dat YÜ­CE­SAN'ın, do­ğal­gaz fi­ya­tın­da in­di­rim ya­pıl­ma­ma­sı­na iliş­kin Ener­ji ve Ta­bii Kay­nak­lar Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20355) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 31/1/2007)

22.- Tun­ce­li Mil­let­ve­ki­li V. Si­nan YER­Lİ­KA­YA'nın, ba­zı asa­yiş olay­la­rı­nın so­rum­lu­la­rı­na iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20356) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

23.- İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Emin Şİ­RİN'in, gö­rev­den alı­nan Trab­zon Em­ni­yet Mü­dü­rü­ne iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20357) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

24.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Na­il KA­MA­CI'nın, An­tal­ya Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye­siy­le il­gi­li bir id­di­aya iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20358) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

25.- Sam­sun Mil­let­ve­ki­li İl­yas Se­zai ÖN­DER'in, Ve­zir­köp­rü Be­le­di­ye­si­nin bir ar­sa üze­rin­de­ki ta­sar­ru­fu­na iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20359) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

26.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Ke­mal DE­Mİ­REL'in, Bur­sa'da­ki bir kö­yün su ih­ti­ya­cı­na iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20360) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 31/1/2007)

27.- Sam­sun Mil­let­ve­ki­li İl­yas Se­zai ÖN­DER'in, 19 Ma­yıs Üni­ver­si­te­si Tıp Fa­kül­te­si Has­ta­ne­si­nin hem­şi­re kad­ro­su ih­ti­ya­cı­na iliş­kin Ma­li­ye Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20361) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

28.- Trab­zon Mil­let­ve­ki­li M. Akif  HAM­ZA­ÇE­Bİ'nin, Ge­lir İda­re­si Baş­kan­lı­ğın­da­ki bir so­ruş­tur­ma­ya iliş­kin Ma­li­ye Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20362) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

29.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Mus­ta­fa ÖZ­YURT'un, şe­hir içi top­lu ta­şı­ma­cı­lık­ta­ki ver­gi yü­kü­ne iliş­kin Ma­li­ye Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20363) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

30.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Mus­ta­fa ÖZ­YURT'un, Bur­sa'nın öğ­ret­me­ne­vi ih­ti­ya­cı­na iliş­kin Mil­li Eği­tim Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20364) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

31.- De­niz­li Mil­let­ve­ki­li Mus­ta­fa GA­ZAL­CI'nın, ders ki­tap­la­rı­nın in­ce­len­me­si­ne iliş­kin Mil­li Eği­tim Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20365) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 31/1/2007)

32.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Ah­met ER­SİN'in, İz­mir-Bu­ca'da­ki bir has­ta­ne in­şa­atı­na iliş­kin Sağ­lık Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20366) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

33.- Es­ki­şe­hir Mil­let­ve­ki­li Meh­met Ve­dat YÜ­CE­SAN'ın, Es­ki­şe­hir'de­ki ai­le he­kim­li­ği uy­gu­la­ma­sı­na iliş­kin Sağ­lık Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20367) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

34.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Ke­mal DE­Mİ­REL'in, zey­tin fi­da­nı üre­ti­ci­le­ri­ne yö­ne­lik bir dü­zen­le­me­ye iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20368) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

35.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Meh­met ERAS­LAN'ın, ay­çi­çe­ği­nin eko­no­mik de­ğe­ri­ne iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20369) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

36.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Meh­met ERAS­LAN'ın, şe­ker­pan­ca­rı­nın eko­no­mik de­ğe­ri­ne iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20370) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

37.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Meh­met ERAS­LAN'ın, mı­sı­rın eko­no­mik de­ğe­ri­ne iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20371) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

38.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Meh­met ERAS­LAN'ın, pa­mu­ğun eko­no­mik de­ğe­ri­ne iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20372) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

39.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Meh­met ERAS­LAN'ın, buğ­da­yın eko­no­mik de­ğe­ri­ne iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20373) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

40.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Zü­he­yir AM­BER'in, Di­ya­net İş­le­ri Baş­kan­lı­ğı yurt­dı­şı teş­ki­la­tı­na ata­na­cak per­so­ne­le iliş­kin Dev­let Ba­ka­nın­dan (Meh­met AY­DIN) ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20374) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 25/1/2007)

41.- Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li Fe­rit Mev­lüt AS­LA­NOĞ­LU'nun, cep te­le­fon­la­rın­da­ki özel nu­ma­ra uy­gu­la­ma­sı­na iliş­kin Ulaş­tır­ma Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20375) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 26/1/2007)

42.- An­tal­ya Mil­let­ve­ki­li Na­il KA­MA­CI'nın, Dev­let Halk Dans­la­rı Top­lu­lu­ğu­nun yurt dı­şı se­ya­ha­tiy­le il­gi­li bir id­di­aya iliş­kin Kül­tür ve Tu­rizm Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20376) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 29/1/2007)

43.- Ada­na Mil­let­ve­ki­li Meh­met Zi­ya YER­GÖK'ün, Geb­ze'de­ki akar­ya­kıt ka­çak­çı­lı­ğı ile il­gi­li id­di­ala­ra iliş­kin Dev­let Ba­ka­nın­dan (Kür­şad TÜZ­MEN) ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20377) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 30/1/2007)

44.- İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Ali Ke­mal KUM­KU­MOĞ­LU'nun, ba­kı­cı an­ne ola­rak ça­lı­şan­la­rın so­run­la­rı­na iliş­kin Dev­let Ba­ka­nın­dan (Ni­met ÇU­BUK­ÇU) ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/20378) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 31/1/2007)

No.: 83

13 Şu­bat 2007 Sa­lı

Ta­sa­rı

1.- Ba­zı Ver­gi Ka­nun­la­rın­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı (1/1304) (Plan ve Büt­çe Ko­mis­yo­nu­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 9.2.2007)

Tek­lif

1.- İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Al­gan Ha­ca­loğ­lu ve 34 Mil­let­ve­ki­li­nin; 3069 Sa­yı­lı "Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Üye­li­ği ile Bağ­daş­ma­yan İş­ler Hak­kın­da Ka­nun" ile 3628 Sa­yı­lı "Mal Bil­di­ri­min­de Bu­lu­nul­ma­sı, Rüş­vet ve Yol­suz­luk­lar­la Mü­ca­de­le Ka­nu­nu'nun" 5'in­ci, 9'un­cu ve 3'ün­cü Mad­de­le­rin­de De­ği­şik­lik­ler Ya­pıl­ma­sı, "TBMM Dı­şı Fa­ali­yet Ge­lir­le­ri­nin Be­ya­nı" ve Bu Ko­nu­lar­da Uy­gu­la­ma­nın İz­len­me­si ile Gö­rev­li "TBMM Si­ya­si Etik Ku­ru­lu" Ku­rul­ma­sı­na İliş­kin, "TBMM Si­ya­si Etik Ya­sa­sı" Adın­da Ka­nun Tek­li­fi (2/951) (Ana­ya­sa Ko­mis­yo­nu­na) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 12.2.2007)

Mec­lis Araş­tır­ma­sı Öner­ge­si

1.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Hak­kı ÜL­KÜ ve 46 Mil­let­ve­ki­li­nin, be­le­di­ye­ler ve bağ­lı ku­ru­luş­la­rı­nın iha­le­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak et­kin de­ne­tim yol­la­rı­nın be­lir­len­me­si ama­cıy­la Ana­ya­sa­nın 98 in­ci, İç­tü­zü­ğün 104 ve 105 in­ci mad­de­le­ri uya­rın­ca bir Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/422) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 9/2/2007)

13 Şu­bat 2007 Sa­lı

Bİ­RİN­Cİ OTU­RUM

Açıl­ma Sa­ati: 15.04

BAŞ­KAN: Baş­kan Ve­ki­li Sa­dık YA­KUT

KÂTİP ÜYE­LER: Ah­met Gök­han SA­RI­ÇAM (Kırk­la­re­li), Ya­şar TÜ­ZÜN (Bi­le­cik)

BAŞ­KAN - Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 62'nci Bir­le­şi­mi'ni açı­yo­rum.

III. - Y O K L A M A

BAŞ­KAN - Elek­tro­nik ci­haz­la yok­la­ma ya­pa­ca­ğız.

Yok­la­ma için beş da­ki­ka sü­re ve­re­ce­ğim. Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri­nin oy düğ­me­le­ri­ne ba­sa­rak sa­lon­da bu­lun­duk­la­rı­nı bil­dir­me­le­ri­ni, bu sü­re içe­ri­sin­de elek­tro­nik sis­te­me gi­re­me­yen mil­let­ve­kil­le­ri­nin sa­lon­da ha­zır bu­lu­nan tek­nik per­so­nel­den yar­dım is­te­me­le­ri­ni, bu­na rağ­men sis­te­me gi­re­me­yen üye­le­rin ise, yok­la­ma pu­su­la­la­rı­nı, yok­la­ma için ön­gö­rü­len ve gö­rev­li per­so­nel ara­cı­lı­ğıy­la, beş da­ki­ka­lık sü­re içe­ri­sin­de Baş­kan­lı­ğa ulaş­tır­ma­la­rı­nı ri­ca edi­yo­rum.

Yok­la­ma iş­le­mi­ni baş­la­tı­yo­rum.

(Elek­tro­nik ci­haz­la yok­la­ma ya­pıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, top­lan­tı ye­ter sa­yı­sı var­dır.

Gün­de­me ge­çi­yo­ruz.

Baş­kan­lı­ğın Ge­nel Ku­ru­la su­nuş­la­rı var­dır.

Sağ­lık, Ai­le, Ça­lış­ma ve Sos­yal İş­ler Ko­mis­yo­nu Baş­kan­lı­ğı­nın İç Tü­zük'ün 34'ün­cü mad­de­si uya­rın­ca ve­ril­miş bir tez­ke­re­si var­dır, oku­tu­yo­rum:

IV. - BAŞ­KAN­LI­ĞIN GE­NEL KU­RU­LA SU­NUŞ­LA­RI

A) TEZ­KE­RE­LER VE ÖNER­GE­LER

1.- TBMM Baş­kan­lı­ğın­ca, esas ko­mis­yon ola­rak İçiş­le­ri Ko­mis­yo­nu­na ha­va­le edi­len, ko­nu­la­rı ba­kı­mın­dan ay­nı ma­hi­yet­te ol­duk­la­rın­dan bir­leş­ti­ri­le­rek gö­rü­şül­me­si­ne ka­rar ve­ril­miş olan ka­nun tek­lif­le­ri­nin esas ko­mis­yon ola­rak ken­di ko­mis­yon­la­rın­da gö­rü­şül­me­si­ne iliş­kin Sağ­lık, Ai­le, Ça­lış­ma ve Sos­yal İş­ler Ko­mis­yo­nu Baş­kan­lı­ğı tez­ke­re­si (3/1203)

1/2/2007

Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na

Baş­kan­lı­ğı­nız­ca 7/12/2006 ta­ri­hin­de esas Ko­mis­yon ola­rak İçiş­le­ri Ko­mis­yo­nu'na ta­li Ko­mis­yon ola­rak da Ada­let Ko­mis­yo­nu, Sa­na­yi, Ti­ca­ret, Ener­ji, Ta­bii Kay­nak­lar, Bil­gi ve Tek­no­lo­ji Ko­mis­yo­nu ile Ko­mis­yo­nu­mu­za ha­va­le edi­len 2/903 esas nu­ma­ra­lı "Trab­zon Mil­let­ve­ki­li Cev­det Er­döl ve 18 mil­let­ve­ki­li­nin; Ço­cuk­la­rın Uçu­cu Mad­de­le­rin Za­rar­la­rın­dan Ko­run­ma­sı­na Da­ir Ka­nun Tek­li­fi", Ko­mis­yo­nu­mu­zun 9/1/2007 Sa­lı gün­kü 43'ün­cü top­lan­tı­sın­da­ki gün­de­mi­ne alın­mış­tır.

Bu ara­da; İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Gül­se­ren To­puz ta­ra­fın­dan ha­zır­la­na­rak Baş­kan­lı­ğı­nı­za su­nu­lan 2/921 esas nu­ma­ra­lı "Uçu­cu, Çö­zü­cü ve Ya­pış­tı­rı­cı Mad­de­le­rin Za­rar­la­rın­dan Ço­cuk­la­rın Ko­run­ma­sı Hak­kın­da Ka­nun Tek­li­fi" ile Sam­sun Mil­let­ve­ki­li Mus­ta­fa Ça­kır'ın 2/922 esas nu­ma­ra­lı "Uçu­cu Mad­de­le­rin Kul­la­nıl­ma­sı­nın De­net­len­me­si­ne Da­ir Ka­nun Tek­li­fi"; 9/1/2007 ta­ri­hin­de Baş­kan­lı­ğı­nız­ca ta­li Ko­mis­yon ola­rak Ko­mis­yo­nu­mu­za ha­va­le edil­miş­tir. Bu üç tek­lif ko­nu­la­rı ba­kı­mın­dan ay­nı ma­hi­yet­te ol­duk­la­rı için Ko­mis­yon Top­lan­tı­sı sı­ra­sın­da bir­leş­ti­ri­le­rek gö­rü­şül­me­le­ri­ne ka­rar ve­ril­miş­tir.

Tek­lif­le­rin Ko­mis­yo­nu­muz­da ge­ne­li üze­rin­de ya­pı­lan gö­rüş­me­le­ri sı­ra­sın­da, Ko­mis­yon üye­si mil­let­ve­kil­le­ri­miz ta­ra­fın­dan, söz ko­nu­su tek­lif­ler­de Ko­mis­yo­nu­mu­zun esas Ko­mis­yon ola­rak be­lir­len­me­si­nin uy­gun ola­ca­ğı gö­rü­şü di­le ge­ti­ril­miş­tir.

Tek­lif­ler ge­nel ola­rak in­ce­len­di­ğin­de de ka­nun tek­lif­le­ri­nin amaç ve içe­rik açı­sın­dan Ko­mis­yo­nu­mu­zu il­gi­len­dir­di­ği gö­rü­le­cek­tir.

Tüm bu ne­den­ler­le, alt ko­mis­yo­na ha­va­le edi­le­rek ha­len gö­rüş­me­le­ri­ne de­vam olu­nan 2/903, 2/921 ve 2/922 esas nu­ma­ra­lı ka­nun tek­lif­le­ri­nin, İç­tü­zü­ğün 34 ün­cü mad­de­si ge­re­ğin­ce esas Ko­mis­yon ola­rak Sağ­lık, Ai­le, Ça­lış­ma ve Sos­yal İş­ler Ko­mis­yo­nu­na ha­va­le edil­me­le­ri­ni arz ede­rim.

                                                                                                    Prof. Dr. Cev­det Er­döl

                                                                                                                Trab­zon

                                                                                                       Ko­mis­yon Baş­ka­nı

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, okun­muş bu­lu­nan tez­ke­re­de­ki Sağ­lık, Ai­le, Ça­lış­ma ve Sos­yal İş­ler Ko­mis­yo­nu­nun ta­le­bi İçiş­le­ri Ko­mis­yo­nun­ca uy­gun bu­lun­du­ğun­dan, bu is­tem, İç Tü­zük'ün 34'ün­cü mad­de­si­nin dör­dün­cü fık­ra­sı uya­rın­ca Baş­kan­lı­ğı­mız­ca ye­ri­ne ge­ti­ril­miş­tir.

Bil­gi­le­ri­ni­ze su­nul­muş­tur.

Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin bir öner­ge var­dır, oku­tu­yo­rum:

B) GEN­SO­RU, GE­NEL GÖ­RÜŞ­ME, MEC­LİS SO­RUŞ­TUR­MA­SI VE MEC­LİS ARAŞ­TIR­MA­SI ÖNER­GE­LE­Rİ

1.- İz­mir Mil­let­ve­ki­li Hak­kı Ül­kü ve 46 mil­let­ve­ki­li­nin, be­le­di­ye­ler ve bağ­lı ku­ru­luş­la­rı­nın iha­le­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak et­kin de­ne­tim yol­la­rı­nın be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/422)

Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na

Ka­mu İha­le Ku­ru­mu'nun ve­ri­le­ri­ne gö­re 2004 yı­lın­da be­le­di­ye­le­rin ve bağ­lı ku­ru­luş­la­rı­nın ver­di­ği iha­le­le­rin top­lam tu­tan 2.2 kat­ril­yon iken, bu ra­kam 2005 yı­lın­da bir an­da 6.1 kat­ril­yo­na çık­mış­tır. Ara­da 4 kat­ril­yon gi­bi çok bü­yük bir ar­tış bu­lun­mak­ta­dır. Bu­na gö­re be­le­di­ye­le­rin ver­di­ği iha­le­le­rin top­lam tu­ta­rı KiT'le­ri de, Millî Sa­vun­ma Ba­kan­lı­ğı'nı da Sağ­lık Ba­kan­lı­ğı'nı da ge­ri­de bı­ra­ka­rak %20'lik bir pay­la ilk sı­ra­ya yük­sel­miş du­rum­da­dır. Tür­ki­ye'de­ki 3225 be­le­di­ye­nin yak­la­şık 1900'üne AKP'li aday­la­rın se­çil­di­ği 2004 Ye­rel se­çim­le­ri son­ra­sı­na denk ge­len bu har­ca­ma­lar Dün­ya Ban­ka­sı yet­ki­li­le­ri­nin de dik­ka­ti­ni çek­miş ve 2004 yı­lın­da 10 kat­ril­yon li­ra olan ma­hal­li ida­re­le­rin yap­tı­ğı har­ca­ma­la­rın, 2005'te bir an­da 14 kat­ril­yo­na çık­ma­sı kar­şı­sın­da ara­da­ki bu 4 kat­ril­yon­luk har­ca­ma­nın ne­re­de ve ne için kul­la­nıl­dı­ğı­nı sor­gu­la­ma ge­re­ği duy­muş­lar­dır. Be­le­di­ye­le­rin ver­di­ği iha­le­le­rin ay­nı dö­nem­de 4 kat­ril­yon ci­va­rın­da bir ar­tış gös­ter­miş ol­ma­sı bu pa­ra­nın ne­re­le­re git­ti­ği­ni açık­ça gös­ter­mek­te­dir.

Ba­sın­da çok sık ko­nu edil­di­ği gi­bi, özel­lik­le be­le­di­ye iha­le­le­ri­nin ön­ce ay­nı be­le­di­ye­nin ken­di şir­ke­ti­ne ve­ril­me­si, ar­dın­dan da iha­le­yi alan be­le­di­ye şir­ke­ti­nin üst­len­di­ği işi, baş­ka şir­ket­le­re dev­ret­me­siy­le hal­kın pa­ra­la­rı usul­süz­ce si­ya­si ve eko­no­mik ran­ta dö­nüş­mek­te, ye­ni zen­gin­ler ya­ra­tıl­mak­ta ve ka­mu za­ra­ra uğ­ra­tıl­mak­ta­dır.

Öte yan­dan ka­mu gü­cüy­le ku­rul­ma­la­rı­na rağ­men özel hu­ku­ka ta­bi olan be­le­di­ye şir­ket­le­ri, key­fi bir şe­kil­de si­ya­si oy is­tis­ma­rı için kul­la­nıl­mak­ta, ço­ğu be­le­di­ye şir­ke­ti eşe, dos­ta, par­ti­li­le­re hiz­met et­mek­te, adam ka­yır­ma, rüş­vet ve yol­suz­luk­lar için açık ka­pı oluş­tur­mak­ta­dır.

Bu şe­kil­de va­sıf­sız ki­şi­ler­ce yö­ne­ti­len bir çok be­le­di­ye şir­ke­ti za­rar et­mek­te, borç­la­rı­nı ve za­rar­la­rı­nı te­miz­le­mek ise, dev­le­te ya­ni yok­sul hal­kı­mı­za düş­mek­te­dir. Ni­te­kim bi­rer özel hu­kuk ki­şi­si ol­duk­la­rı sık­ça ifa­de edi­le­rek ade­ta do­ku­nu­la­maz ol­duk­la­rı öne sü­rü­len bu be­le­di­ye şir­ket­le­ri­nin ka­mu ku­rum ve ku­ru­luş­la­rı­na olan borç­la­rı ta­kas ve mah­sup­laş­ma yo­luy­la öden­me­ye ça­lı­şıl­mak­ta­dır. Bü­yük­şe­hir be­le­di­ye­le­ri­ne bağ­lı şir­ket­le­ri kap­sa­mak üze­re, ge­rek 5216 sa­yı­lı ya­sa­nın Ge­çi­ci 3. mad­de­sin­de; ge­rek­se bu mad­de­de de­ği­şik­lik ya­pan ve 26 Ara­lık 2006 gü­nü ka­bul edi­len 5568 sa­yı­lı ya­sa­da bu­na iliş­kin dü­zen­le­me­ler ya­pıl­mış­tır. Bu ya­sa­lar­da kul­la­nı­lan "...ser­ma­ye­si­nin %50'sin­den faz­la­sı Bü­yük­şe­hir be­le­di­ye­le­ri­ne ait şir­ket­le­rin..." iba­re­si, açık­ça bu özel hu­ku­ka ta­bi ol­duk­la­rı öne sü­rü­len be­le­di­ye şir­ket­le­ri­ni ifa­de et­mek­te­dir. Do­la­yı­sıy­la "özel" ol­duk­la­rı için ka­mu de­ne­ti­mi­ne bağ­lı ol­ma­dık­la­rı öne sü­rü­len be­le­di­ye şir­ket­le­ri­nin borç­la­rı, ka­mu ola­nak­la­rıy­la or­ta­dan kal­dı­rıl­ma­ya ça­lış­mak­ta­dır. Bu çok bü­yük bir çe­liş­ki­dir. Bu­nun gi­bi da­ha bir çok ka­mu ola­na­ğın­dan ya­rar­la­nan ve hem re­ka­bet hu­ku­ku açı­sın­dan hem ül­ke eko­no­mi­si açı­sın­dan bü­yük bir za­rar ne­den olan be­le­di­ye şir­ket­le­ri, ka­mu­da­ki en cid­di "ka­ra de­lik" ola­rak gö­rül­mek­te­dir. Mer­kez Ban­ka­sı Baş­ka­nı da, Dün­ya Ban­ka­sı tem­sil­ci­le­ri gi­bi ye­rel yö­ne­tim har­ca­ma­la­rı­nın şef­faf ol­ma­dı­ğı­nı be­lir­te­rek, bu du­ru­ma dik­kat çek­mek­te­dir.

Be­le­di­ye şir­ket­le­ri­nin ka­mu de­ne­ti­mi­ne ta­bi tu­tu­la­rak cid­di bir za­ra­rın ve is­tis­ma­rın ön­le­ne­ce­ği açık­tır. Oy­sa, bu­gün hü­kü­me­tin, Tür­ki­ye'de­ki be­le­di­ye şir­ket­le­ri­nin kar ve za­rar du­rum­la­rı­nı, yö­ne­tim ku­rul­la­rın­da kim­le­rin ol­du­ğu­nu, na­sıl yö­ne­til­dik­le­ri­ni ve hat­ta sa­yı­la­rı­nın tam ola­rak kaç ol­du­ğu­nu da­hi bil­me­me­si ve bu ko­nu­lar­da her­han­gi so­mut bir adım da at­ma­ma­sı TBMM'nin de­ne­tim gö­re­vi­ni ye­ri­ne ge­tir­me­si­ni zo­run­lu kıl­mak­ta­dır.

Bu ge­rek­çe­ler­le, be­le­di­ye­le­rin ve bun­la­ra bağ­lı tüm ida­re­ler, şir­ket­ler ve iş­ti­rak­le­rin 2005 ve 2006 yıl­la­rın­da ver­di­ği iha­le­le­rin in­ce­le­ne­rek, usul­süz­lük­le­rin sap­tan­ma­sı ve be­le­di­ye­le­re bağ­lı şir­ket­le­rin mer­ke­zi ida­re ta­ra­fın­dan de­ne­ti­mi­nin sağ­lan­ma­sı için alı­na­cak ya­sal ve ida­ri ted­bir­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Ana­ya­sa'nın 98. ve İç­tü­zü­ğün 104. ve 105. mad­de­le­ri uya­rın­ca bir Mec­lis Araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı hu­su­sun­da ge­re­ği­nin ya­pıl­ma­sı­nı say­gı­la­rı­mız­la arz ve tek­lif ede­riz. 

1- Hak­kı Ül­kü                      (İz­mir)

2- Na­dir Sa­raç                     (Zon­gul­dak)

3- Er­dal Ka­ra­de­mir            (İz­mir)

4- Or­han Sür                        (Ba­lı­ke­sir)

5- Fe­ri­dun Ayva­zoğ­lu         (Ço­rum)

6- Fe­ri­dun Fik­ret Ba­loğ­lu  (An­tal­ya)

7- Ali Ok­sal                          (Mer­sin)

8- Atil­la Kart                        (Kon­ya)

9- Yıl­maz Ka­ya                    (İz­mir)

10- Meh­met Zi­ya Yer­gök    (Ada­na)

11- Mu­har­rem Kı­lıç            (Ma­lat­ya)

12- Ali Rı­za Gül­çi­çek           (İs­tan­bul)

13- Meh­met Se­mer­ci          (Ay­dın)

14- Tun­cay Er­cenk             (An­tal­ya)

15- Uğur Ak­söz                   (Ada­na)

16- İl­yas Se­zai Ön­der         (Sam­sun)

17- Al­gan Ha­ca­loğ­lu           (İs­tan­bul)

18- Ra­ma­zan Ke­rim Öz­kan  (Bur­dur)

19- Meh­met Me­sut Özak­can  (Ay­dın)

20- Erol Tı­nas­te­pe              (Er­zin­can)

21- Se­dat Pe­kel                   (Ba­lı­ke­sir)

22- Türkân Mi­ço­oğul­la­rı    (İz­mir)

23- Bü­lent Ba­ra­ta­lı             (İz­mir)

24- Nu­ret­tin Sö­zen             (Si­vas)

25- Ha­lil Ün­lü­te­pe              (Af­yon­ka­ra­hi­sar)

26- Mus­ta­fa Öz­yurt             (Bur­sa)

27- İz­zet Çe­tin                     (Ko­ca­eli)

28- Ati­la Emek                    (An­tal­ya)

29- Ali Cum­hur Ya­ka          (Muğ­la)

30- Mev­lüt Coş­ku­ner          (Is­par­ta)

31- Şev­ket Arz                     (Trab­zon)

32- Meh­met Işık                  (Gi­re­sun)

33- Meh­met Boz­taş             (Ay­dın)

34- Ke­mal De­mi­rel             (Bur­sa)

35- İs­ma­il Özay                   (Ça­nak­ka­le)

36- Ke­mal Sağ                     (Ada­na)

37- Ab­du­la­ziz Ya­zar           (Ha­tay)

38- Mus­ta­fa Ga­zal­cı            (De­niz­li)

39- N. Ga­ye Er­ba­tur            (Ada­na)

40- Nu­ri Çi­lin­gir                  (Ma­ni­sa)

41- Ne­ca­ti Uz­dil                  (Os­ma­ni­ye)

42- Gü­rol Er­gin                   (Muğ­la)

43- Hü­se­yin Ek­mek­ci­oğ­lu  (An­tal­ya)

44- Meh­met Yıl­dı­rım          (Kas­ta­mo­nu)

45- Mus­ta­fa Yıl­maz             (Ga­zi­an­tep)

46- Ya­kup Ke­pe­nek            (An­ka­ra)

47- Meh­met Kü­çü­ka­şık      (Bur­sa)

BAŞ­KAN - Bil­gi­le­ri­ni­ze su­nul­muş­tur.

Öner­ge gün­dem­de ye­ri­ne ala­cak ve Mec­lis araş­tır­ma­sı açı­lıp açıl­ma­ma­sı ko­nu­sun­da­ki ön­gö­rüş­me, sı­ra­sı gel­di­ğin­de ya­pı­la­cak­tır.

Da­nış­ma Ku­ru­lu öne­ri­si var­dır, oku­tup, oy­la­rı­nı­za su­na­ca­ğım.

V. - ÖNE­Rİ­LER

A) DA­NIŞ­MA KU­RU­LU ÖNE­Rİ­LE­Rİ

1.- (11/8) esas nu­ma­ra­lı gen­so­ru öner­ge­si­nin gün­de­me alı­nıp alın­ma­ma­sı hu­su­sun­da­ki ön gö­rüş­me­le­ri­n Ge­nel Ku­ru­lun 13/2/2007 Sa­lı gün­kü bir­le­şi­min­de ya­pıl­ma­sı­na iliş­kin Da­nış­ma Ku­ru­lu öne­ri­si

Da­nış­ma Ku­ru­lu Öne­ri­si

No:213                                                                                                          Ta­ri­hi: 13.2.2007

9.2.2007 ta­rih­li Ge­len Kâğıt­lar Lis­te­sin­de ya­yım­la­nan ve bas­tı­rı­la­rak da­ğı­tı­lan İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir AK­SU hak­kın­da 11/8 Esas Nu­ma­ra­lı Gen­so­ru Öner­ge­si­nin Gün­de­me alı­nıp alın­ma­ma­sı hu­su­sun­da­ki gö­rüş­me­le­ri­nin Ge­nel Ku­ru­lun 13.2.2007 Sa­lı gün­kü Bir­le­şi­min­de ya­pıl­ma­sı­nın Ge­nel Ku­ru­lun ona­yı­na su­nul­ma­sı Da­nış­ma Ku­ru­lun­ca uy­gun gö­rül­müş­tür.

                                                                                                            Bü­lent Arınç

                                                                                              Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si

                                                                                                                Baş­ka­nı

                    Eyüp Fat­sa                        K. Ke­mal Ana­dol               Ömer Abu­şoğ­lu

                 AK Par­ti Gru­bu                         CHP Gru­bu            Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu

                   Baş­kan­ve­ki­li                         Baş­kan­ve­ki­li                    Baş­kan­ve­ki­li

BAŞ­KAN - Da­nış­ma Ku­ru­lu öne­ri­si le­hin­de söz is­te­yen Üm­met Kan­do­ğan, De­niz­li Mil­let­ve­ki­li.

Sa­yın Kan­do­ğan, sü­re­niz on da­ki­ka­dır.

ÜM­MET KAN­DO­ĞAN (De­niz­li) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; siz­le­ri say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. Bu haf­ta­ki Mec­lis ça­lış­ma­la­rı­mı­zın mil­le­ti­miz ve mem­le­ke­ti­mi­zin hay­rı­na ve­si­le ol­ma­sı­nı te­men­ni edi­yo­rum.

Bu­gün, çok önem­li bir gün­dem mad­de­siy­le top­la­nı­yo­ruz. Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu­nun İçiş­le­ri Ba­ka­nı­mız hak­kın­da ver­miş ol­du­ğu gen­so­ru öner­ge­si­ni gö­rü­şe­ce­ğiz. Uzun za­man­dan be­ri Tür­ki­ye'de çok cid­di asa­yiş prob­lem­le­ri ya­şa­nı­yor. Bu Hükûme­tin iş­ba­şı­na gel­di­ği gün­den be­ri İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı gö­re­vi­ni de­ruh­te eden Sa­yın Ba­ka­nı­mız­la il­gi­li ve­ri­len bu gen­so­ru­nun içe­ri­ği­ne ba­ka­cak olur­sak, özel­lik­le Hrant Dink ci­na­ye­tiy­le il­gi­li ola­rak alın­ma­sı ge­re­ken ted­bir­le­rin alın­ma­dı­ğı, ül­ke­nin cid­di ma­na­da bir ka­os içe­ri­si­ne gir­di­ği şek­lin­de, bir Sa­yın Ba­kan hak­kın­da cid­di eleş­ti­ri­ler ya­pı­lı­yor.

Şim­di, Sa­yın Ba­ka­nı­mız, hem 58'in­ci hem de 59'un­cu Hükûmet­ler­de İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı gö­re­vi­ni sür­dü­rü­yor. Bu dö­nem­de Hab­le­mi­toğ­lu ci­na­ye­ti iş­len­miş, bu dö­nem­de te­rör Tür­ki­ye'nin de­ği­şik yö­re­le­rin­de can al­ma­ya de­vam et­miş, bu dö­nem­de bir Da­nış­tay üye­si, Türk si­ya­si ta­ri­hin­de ilk de­fa, du­ruş­ma anın­da men­fur bir sui­kast so­nu­cu ha­ya­tı­nı kay­bet­miş, yi­ne bu Hükûmet dö­ne­min­de, ge­li­yo­rum de­nen bir ci­na­yet, da­ha ön­ce­den il­gi­li mer­ci­le­re ikaz ya­zı­la­rı ya­zıl­mış ol­ma­sı­na rağ­men ve mah­ke­me sa­fa­ha­tın­da da çok çe­şit­li sal­dı­rı­la­ra ma­ruz ka­lan bir ge­nel ya­yın yö­net­me­ni, gü­pe­gün­düz, İs­tan­bul'un en iş­lek cad­de­le­rin­de vu­ru­la­rak ha­ya­tı­nı kay­bet­miş­tir.

Da­nış­tay sal­dı­rı­sı­nı, şöy­le ha­fı­za­la­rı­mı­zı yok­la­ya­cak, de­ğer­len­di­re­cek olur­sak, da­ha o gün, da­ha o gün, Baş­ba­kan Yar­dım­cı­sı Sa­yın Meh­met Ali Şa­hin, çı­kıp te­le­viz­yon ek­ran­la­rı kar­şı­sın­da "sür­priz­le­re ha­zır­lık­lı olun" açık­la­ma­sı­nı yap­tı. Ha­fı­za­la­rı­mı­zı ta­ze­le­ye­lim. Da­ha ci­na­ye­tin üze­rin­den dört sa­at geç­miş, el­de hiç­bir cid­di bil­gi ve bul­gu yok, bu Hükûme­tin bir Ba­ka­nı, Baş­ba­kan Yar­dım­cı­sı çı­kıp "sür­priz­le­re ha­zır­lık­lı olun" açık­la­ma­sı­nı ya­pı­yor. San­ki elin­de çok giz­li yer­ler­den gel­miş bil­gi­ler ve bel­ge­ler var­mış­ça­sı­na böy­le bir açık­la­ma­da bu­lu­nu­yor.

Ben, şim­di, bu­ra­dan, hem Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­mı­za hem Sa­yın Meh­met Ali Şa­hin'e so­ru­yo­rum: Ne ol­du? Da­nış­tay­da­ki bu men­fur sal­dı­rı­nın ne­ti­ce­si ne ol­muş­tur? Sa­yın Baş­ba­kan "Ucu ne­re­ye ka­dar gi­der­se git­sin, üze­ri­ne gi­de­ce­ğiz." de­miş­ler­di, ama bu­gün Da­nış­tay sal­dı­rı­sı­nın ne­ti­ce­sin­de eli­miz­de han­gi bil­gi­ler, han­gi bul­gu­lar, han­gi ne­ti­ce­ler var Al­lah aş­kı­na, siz­le­re sor­mak is­ti­yo­rum. Yi­ne, Tür­ki­ye'nin gün­de­mi­ne bom­ba gi­bi dü­şen bir ci­na­yet­le il­gi­li ola­rak, ma­ale­sef, Sa­yın Baş­ba­kan, her ko­nu­da ol­du­ğu gi­bi böy­le önem­li bir ko­nu­yu da bir "de­rin dev­let" se­nar­yo­su içe­ri­sin­de bir yer­le­re ha­va­le et­me­nin gay­re­ti içe­ri­sin­de ve te­la­şı içe­ri­sin­de­dir. Siz, dört bu­çuk yıl­dan be­ri bu ül­ke­yi yö­ne­ten bir Baş­ba­kan ola­rak, dört bu­çuk yıl­dan be­ri bu ül­ke­yi yö­ne­ten bir Baş­ba­kan ola­rak ve bu ci­na­yet­le il­gi­li ola­rak, dev­le­tin is­tih­ba­rat ku­ru­luş­la­rı­na ve em­ni­yet mü­dür­lük­le­ri­ne bu ko­nuy­la il­gi­li ih­bar­lar ya­pıl­mış iken bu­nun ted­bi­ri­ni al­ma­ya­cak­sı­nız, bu ge­nel ya­yın yö­net­me­ni­nin ha­ya­tı­nı ko­ru­ya­ma­ya­cak­sı­nız ve son­ra da çı­kıp mil­le­tin kar­şı­sın­da, bu tür ci­na­yet­le­ri de­rin dev­le­te ha­va­le ede­cek­si­niz. Var­sa eli­niz­de böy­le bir bil­gi, bel­ge, do­kü­man, çı­kın or­ta­ya, söy­le­yin Sa­yın Baş­ba­kan. Em­ni­ye­tin is­tih­ba­ra­tı, Jan­dar­ma­nın is­tih­ba­ra­tı, MİT'in bü­tün or­gan­la­rıy­la si­ze bağ­lı ol­du­ğu bir dö­nem­de, böy­le bir gö­re­vi ya­pan bir Baş­ba­ka­nın, çı­kıp mil­le­tin kar­şı­sın­da, ne idi­ği be­lir­siz, ne ol­du­ğu be­lir­siz bir de­rin dev­le­te bu ci­na­ye­ti yık­ma­sı­nın al­tın­da biz baş­ka mak­sat­lar arı­yo­ruz. O ne­den­le, bir Baş­ba­kan ci­na­yet­le­ri böy­le yer­le­re ha­va­le et­mez, bu­nun üze­ri­ne gi­der, bu­ra­dan söy­lü­yo­rum. De­rin dev­let­le il­gi­li han­gi bil­gi­ler, bel­ge­ler eli­niz­de var­sa Sa­yın Baş­ba­kan, gi­di­niz, gi­di­niz üze­ri­ne, gi­di­niz üze­ri­ne ki, ye­ni ci­na­yet­ler iş­len­me­sin, ye­ni ocak­lar sön­me­sin, ye­ni göz­yaş­la­rı akı­tıl­ma­sın. Bu ül­ke­nin bi­rin­ci de­re­ce­de em­ni­ye­tin­den, asa­yi­şin­den so­rum­lu olan in­san, Sa­yın Baş­ba­kan ve onun em­rin­de ça­lı­şan Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­dır.

Ba­kı­nız, bu­gün bü­tün ga­ze­te­ler­de var. Tür­ki­ye'de kaç da­ki­ka­da bir hır­sız­lı­ğın ol­du­ğu, gas­bın ol­du­ğu, kap­ka­çın ol­du­ğu, fuh­şun ol­du­ğu, ci­na­ye­tin ol­du­ğu bu­gün bü­tün ga­ze­te­ler­de yer alı­yor. Ar­tık, şe­hir­le­ri­miz­de va­tan­daş­la­rı­mız can ve mal em­ni­ye­tin­den emin ol­ma­dık­la­rı­nı hay­kı­rı­yor­lar. Bü­yük şe­hir­ler­de ha­yat ya­şa­nıl­maz bir hâle gel­di. Ee, böy­le bir dö­nem­de İçiş­le­ri Ba­ka­nıy­la il­gi­li gen­so­ru ve­ril­me­ye­cek de ne za­man gen­so­ru ve­ri­le­cek de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri? Da­ha mem­le­ket ne ka­dar kan gö­lü hâli­ne ge­le­cek? Gasp, kap­kaç, hır­sız­lık, uyuş­tu­ru­cu, fu­huş da­ha ne ka­dar bü­yük bo­yut­la­ra ula­şa­cak ki on­dan son­ra bir gen­so­ru ve­ri­le­cek?

Ba­kı­nız, böy­le önem­li bir dö­nem­de Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğü ay­lar­dır boş. Bu ül­ke­nin en önem­li ku­rum­la­rı­nın ba­şın­da olan Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğü gö­re­vi­ne, bu Hükûmet, ma­ale­sef, da­ha bir ata­ma bi­le ya­pa­ma­mış­tır, vekâlet­le ida­re edil­mek­te­dir. Vekâlet, el­bet­te, asil ola­nın, asa­le­ten bu gö­re­vi yü­rü­te­nin bü­tün hak­la­rı­na sa­hip­tir, an­cak, böy­le önem­li bir ma­ka­ma, böy­le önem­li bir gö­re­ve ge­ti­re­cek bir in­san mı bu­la­mı­yor­su­nuz? Gös­ter­me­lik ola­rak, Trab­zon Va­li­si­ni, Trab­zon Em­ni­yet Mü­dü­rü­nü gö­rev­den ala­rak top­lu­mu sus­tur­ma­ya mı ça­lı­şı­yor­su­nuz? Böy­le önem­li bir ci­na­ye­ti, ci­na­ye­tin fai­liy­le re­sim çek­ti­ren üç-beş ka­mu gö­rev­li­si­nin üze­ri­ne yı­ka­rak ara­dan sıy­rıl­ma­ya mı ça­lı­şı­yor­su­nuz? Ara­dan sıy­rıl­ma­ya mı ça­lı­şı­yor­su­nuz? Bu­nun so­rum­lu­luk­la­rı­nı o üç-beş ka­mu gö­rev­li­si­nin üze­ri­ne yık­mak mı is­ti­yor­su­nuz? Ama, bü­tün ge­liş­miş ül­ke­ler­de, de­mok­ra­si­nin tam hâkim ol­du­ğu ül­ke­ler­de, hu­ku­kun ger­çek­ten o ül­ke­ye hâkim ol­du­ğu dev­let­ler­de, bü­tün bu olup bi­ten­ler­den son­ra, İçiş­le­ri Ba­ka­nı­nın şap­ka­sı­nı çı­ka­rıp, önü­ne ko­yup bir vic­dan mu­ha­se­be­si yap­ma­sı ge­re­kir de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri. Bir vic­dan mu­ha­se­be­si ya­pıl­ma­sı la­zım, çün­kü "ge­li­yo­rum" di­yen bir ci­na­yet iş­len­di ül­ke­de ve ci­na­ye­tin ne­ti­ce­sin­de, dün­ya üze­rin­de Tür­ki­ye aley­hin­de o ka­dar kam­pan­ya­lar ge­liş­ti­re­cek­ler ki, bu ci­na­ye­ti ön­le­ye­me­me­nin fa­tu­ra­sı­nı 73 mil­yon in­san, he­pi­miz çe­ke­ce­ğiz.

Ba­kı­nız, iş­te, Ame­ri­kan Tem­sil­ci­ler Mec­li­sin­de söz­de Er­me­ni soy­kı­rı­mıy­la il­gi­li ge­ti­ri­len ta­sa­rı he­pi­mi­zin göz­le­ri önün­de ve öy­le sı­kın­tı­lı bir dö­nem­den ge­çi­yo­ruz ki, Sa­yın Gül, Ame­ri­ka'yı ik­na et­mek için gi­den Sa­yın Gül, Ame­ri­ka'dan ik­na edil­miş bir va­zi­yet­te ge­ri dö­nü­yor. Tür­ki­ye'nin Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı -al­tı­nı çiz­mek is­ti­yo­rum- Tem­sil­ci­ler Mec­li­si Baş­ka­nın­dan ran­de­vu ala­mı­yor, Dış İliş­ki­ler Ko­mis­yo­nu Baş­ka­nın­dan ran­de­vu ala­mı­yor, Se­na­to Ço­ğun­luk Ko­mis­yo­nu Baş­ka­nın­dan ran­de­vu ala­mı­yor. Böy­le bir Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı­na sa­hi­biz. 73 mil­yon­luk dev bir ül­ke olan Tür­ki­ye'nin Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı­nın Ame­ri­ka'da­ki düş­tü­ğü man­za­ra­ya ba­kın de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri!

AH­MET YE­Nİ (Sam­sun) - Ayıp şey­ler, ayıp!

ÜM­MET KAN­DO­ĞAN (De­vam­la) - Yü­re­ği­miz sız­lı­yor, vic­da­nı­mız sız­lı­yor. Na­sıl olur da bir dı­şiş­le­ri ba­ka­nı bu ki­şi­ler­den ran­de­vu ala­maz! Na­sıl ala­maz? Ni­çin ala­maz?

AH­MET YE­Nİ (Sam­sun) - Ayıp, ayıp!

ÜM­MET KAN­DO­ĞAN (De­vam­la) - Ayıp­sa bu si­zin ayı­bı­nız, ayıp­sa bu Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı­nın ayı­bı, mil­le­tin ayı­bı de­ğil Sa­yın Mil­let­ve­ki­li.

BAŞ­KAN - Sa­yın Kan­do­ğan… Sa­yın Kan­do­ğan…

ÜM­MET KAN­DO­ĞAN (De­vam­la) - Bu, el­bet­te…

ÖZ­KAN ÖK­SÜZ (Kon­ya) - Say­gı­lı ol!

ÜM­MET KAN­DO­ĞAN (De­vam­la) - De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti dev­le­ti, geç­miş­ten gü­nü­mü­ze dün­ya­ya ni­zam ve­ren ül­ke ol­muş­tur, her za­man fik­ri, gö­rü­şü alı­nan bir ül­ke ol­muş­tur.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Kan­do­ğan, lüt­fen to­par­lar mı­sı­nız.

ÜM­MET KAN­DO­ĞAN (De­vam­la) - To­par­lı­yo­rum.

BAŞ­KAN - Bu­yu­run.

ÜM­MET KAN­DO­ĞAN (De­vam­la) - Ba­kı­nız -eli­ni­zi vic­da­nı­nı­za ko­yu­nuz- bü­tün dün­ya üze­rin­de­ki ge­liş­me­ler kar­şı­sın­da Tür­ki­ye'nin her­han­gi bir ak­tif rol oy­na­ma­sı söz ko­nu­su mu­dur? Tür­ki­ye'nin dün­ya üze­rin­de­ki her­han­gi bir nok­ta­da gö­rü­şü­nü açık ve net bir şe­kil­de or­ta­ya ko­ya­bil­di­ği ve bu gö­rü­şün di­ğer ül­ke­ler ta­ra­fın­dan de­ğer­len­di­ril­me­si söz ko­nu­su mu­dur? İş­te Irak me­se­le­si. Irak'a bu Hükûmet dür­bün­le ba­kı­yor, dür­bün­le. Hem de dür­bü­nün ter­siy­le ba­kı­yor. Bü­tün olup bi­ten­ler kar­şı­sın­da ül­ke­miz­de bu Hükûme­tin ak­tif bir po­li­ti­ka­sı var mı? Sa­yın Baş­ba­kan grup ko­nuş­ma­la­rın­da esip gür­lü­yor, ama, er­te­si gü­nü Ame­ri­ka'nın Irak Bü­yü­kel­çi­si ile Ulu­sal Mec­lis Baş­kan Yar­dım­cı­sı Irak'tan ce­vap ve­ri­yor­lar: "Siz Irak'ın iç iş­le­ri­ne ka­rış­ma­yın. Bu, Irak'ın iç iş­le­ri­dir. Ker­kük'te­ki re­fe­ran­dum da za­ma­nın­da ya­pı­la­cak­tır." Şim­di siz 73 mil­yon­luk bir ül­ke­nin baş­ba­ka­nı ola­rak ko­nu­şa­cak­sı­nız, ama, er­te­si gü­nü, siz­le­rin mu­ha­ta­bı bi­le ol­ma­sı söz ko­nu­su ol­ma­yan in­san­lar si­zin bu ko­nuş­ma­nı­za ce­vap ola­rak çok ağır söz­ler­le 73 mil­yon­luk bir ül­ke­yi ren­ci­de ede­cek söz­ler söy­le­ye­cek­ler. Bu­nu ka­bul et­me­miz müm­kün de­ğil­dir.

Bü­tün bu me­se­le­le­rin üs­te­sin­den ge­le­bil­mek, ül­ke­yi bir hu­zur­lu ül­ke hâli­ne ge­ti­re­bil­mek, ci­na­yet­le­rin önü­ne ge­çe­bil­mek, gas­bı, kap­ka­çı, hır­sız­lı­ğı, uyuş­tu­ru­cu, fu­huş me­se­le­si­ni gün­dem­den çı­ka­ra­cak, te­rör me­se­le­si­ni kö­kün­den ka­zı­ya­cak bir içiş­le­ri ba­ka­nı­na, bir hükûme­te ih­ti­ya­cı­mız ol­du­ğu inan­cı­mı bir kez da­ha ifa­de edi­yor, yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yor, Da­nış­ma Ku­ru­lu öne­ri­si­nin le­hin­de ol­du­ğu­mu ifa­de edi­yo­rum. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Kan­do­ğan.

Baş­ka söz ta­le­bi yok.

Öne­ri­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Öne­ri ka­bul edil­miş­tir.

Alı­nan ka­rar ge­re­ğin­ce gün­de­min "Özel Gün­dem­de Yer Ala­cak İş­ler" kıs­mı­na ge­çi­yo­ruz.

Bu kıs­ma alı­nan, Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu Adı­na Grup Baş­ka­nı Is­par­ta Mil­let­ve­ki­li Er­kan Mum­cu ile Grup Baş­kan Ve­kil­le­ri Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man Sa­rı­baş, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Mu­zaf­fer R. Kur­tul­mu­şoğ­lu ve Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Ömer Abu­şoğ­lu'nun, te­rör ve asa­yiş olay­la­rın­da­ki ar­tış ve ah­la­ki çö­kün­tü­ye kar­şı ge­rek­li ön­lem­le­ri ala­ma­dı­ğı, top­lum­da ay­rış­ma ve hu­zur­suz­lu­ğa ne­den ol­du­ğu, KÖY­DES Pro­je­si ve ma­hal­li ida­re­le­rin ye­ter­siz de­ne­tim so­nu­cu ka­mu kay­nak­la­rı­nın kul­la­nı­mı­nı tar­tış­ma­lı ha­le ge­tir­di­ği id­di­asıy­la İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su hak­kın­da Ana­ya­sa'nın 99'un­cu ve İç Tü­zük'ün 106'ncı mad­de­le­ri uya­rın­ca bir gen­so­ru açıl­ma­sı­na iliş­kin (11/8) esas nu­ma­ra­lı Gen­so­ru Öner­ge­si'nin gün­de­me alı­nıp alın­ma­ya­ca­ğı hu­su­sun­da­ki gö­rüş­me­le­re baş­lı­yo­ruz.

VI. - GEN­SO­RU, GE­NEL GÖ­RÜŞ­ME, MEC­LİS SO­RUŞ­TUR­MA­SI VE

MEC­LİS ARAŞ­TIR­MA­SI

A) ÖN GÖ­RÜŞ­ME­LER

1.- Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu Adı­na Grup Baş­ka­nı Is­par­ta Mil­let­ve­ki­li Er­kan Mum­cu ile Grup Baş­kan­ve­kil­le­ri Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man Sa­rı­baş, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Mu­zaf­fer R. Kur­tul­mu­şoğ­lu ve Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Ömer Abu­şoğ­lu'nun, te­rör ve asa­yiş olay­la­rın­da­ki ar­tış ve ah­la­ki çö­kün­tü­ye kar­şı ge­rek­li ön­lem­le­ri ala­ma­dı­ğı, top­lum­da ay­rış­ma ve hu­zur­suz­lu­ğa ne­den ol­du­ğu, KÖY­DES pro­je­si ve ma­hal­li ida­re­le­rin ye­ter­siz de­ne­ti­mi so­nu­cu ka­mu kay­nak­la­rı­nın kul­la­nı­mı­nı tar­tış­ma­lı hâle ge­tir­di­ği id­di­asıy­la İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su hak­kın­da gen­so­ru açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (11/8)

BAŞ­KAN - Hükûmet? Ye­rin­de.

Öner­ge da­ha ön­ce bas­tı­rı­lıp da­ğı­tıl­mış­tır.

Şim­di gen­so­ru öner­ge­si­ni oku­tu­yo­rum:

Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na

Ül­ke­miz­de, 58. ve 59. Hü­kü­met dö­ne­min­de, te­rör ve asa­yiş olay­la­rın­da­ki ar­tış, ah­la­ki çö­kün­tü ve asa­yiş ön­lem­le­ri­nin alı­na­ma­ma­sı ne­de­niy­le, top­lum ge­nel bir ay­rış­ma, ya­rıl­ma ve kar­ga­şa or­ta­mı­na doğ­ru sü­rük­len­miş ve bu yüz­den hal­kı­mız her tür­lü pro­vo­kas­yon­la­ra açık ha­le gel­miş­tir.

Bu ne­den­le, İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su hak­kın­da Ana­ya­sa­nın 99 ve Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si İç­tü­zü­ğü­nün 106'ncı mad­de­si uya­rın­ca gen­so­ru açıl­ma­sı­nı arz ve ta­lep ede­riz.

                              Er­kan Mum­cu                                   Sü­ley­man Sa­rı­baş

                                    Is­par­ta                                                  Ma­lat­ya

                      Ana­va­tan Grup Baş­ka­nı                 Ana­va­tan Grup Baş­ka­nı Ve­ki­li

                   Mu­zaf­fer R. Kur­tul­mu­şoğ­lu                          Ömer Abu­şoğ­lu

                                    An­ka­ra                                                Ga­zi­an­tep

                 Ana­va­tan Grup Baş­ka­nı Ve­ki­li            Ana­va­tan Grup Baş­ka­nı Ve­ki­li

Ge­rek­çe

İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı Teş­ki­lat ve Gö­rev­le­ri Hak­kın­da Ka­nu­nun 2 nci mad­de­si­ne gö­re; Ba­kan­lık, yur­dun iç gü­ven­li­ği­ni ve asa­yi­şi­ni, ka­mu dü­ze­ni­ni ve ge­nel ah­la­kı, Ana­ya­sa­da ya­zı­lı hak ve hür­ri­yet­le­ri ko­ru­mak ve suç iş­len­me­si­ni ön­le­mek, suç­la­rı ta­kip et­mek ve ya­ka­la­mak­la gö­rev­li ve so­rum­lu­dur.

An­cak İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su'nun 58. ve 59. hü­kü­met­te İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı gö­re­vi­ni yü­rüt­tü­ğü dö­nem; ül­ke­de iç hu­zu­ru bo­zan, halk­ta in­fi­al uyan­dı­ran ve ay­rış­ma­ya ne­den olan kar­ga­şa­la­rın ve ci­na­yet­le­rin ya­şan­dı­ğı, gasp ve te­ca­vüz olay­la­rı­nın art­tı­ğı ve ma­ale­sef Ba­kan­lı­ğın ge­re­ken ön­lem­le­ri ala­ma­dı­ğı gi­bi suç­la­rın ar­ka­sın­da­ki ger­çek odak­la­ra da ula­şı­la­ma­dı­ğı bir dö­nem ol­muş­tur.

Ül­ke ge­ne­lin­de ya­şa­nan asa­yiş olay­la­rın­da­ki geo­met­rik ar­tı­şın dur­du­rul­ma­sı ve ge­rek­li ted­bir­le­rin alın­ma­sı için Gru­bu­muz­ca 27.06.2006 ta­ri­hin­de TBMM Baş­kan­lı­ğı­na ver­di­ği­miz Ge­nel Gö­rüş­me öner­ge­miz, bu gü­ne ka­dar gö­rü­şü­le­me­miş ve ha­len TBMM gün­de­min­de bek­le­mek­te­dir. Ge­rek­li uya­rı ve öne­ri­le­ri­mi­ze rağ­men kar­ga­şa or­ta­mı­nın de­vam et­mek­te ol­ma­sı kar­şı­sın­da, bu de­fa so­ru­nu Gen­so­ru Öner­ge­si ha­li­ne ge­ti­rip Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­na mil­le­ti­mi­zin gü­ven­siz­li­ği­ni or­ta­ya koy­mak zo­run­lu ol­muş­tur.

Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­nın dö­ne­mi; ne ya­zık ki te­rö­rün, asa­yiş olay­la­rı­nın, tö­re ci­na­yet­le­ri­nin, ah­la­ki çö­kün­tü­nün ve fu­huş olay­la­rı­nın geo­met­rik ola­rak ar­tış gös­ter­di­ği yıl­lar ol­muş­tur. İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı ge­nel asa­yi­şin sağ­lan­ma­sın­da da ac­zi­yet içe­ri­sin­de­dir. Halk so­ka­ğa çı­ka­maz, yol­da yü­rü­ye­mez, can ve mal gü­ven­li­ği sağ­la­na­maz ha­le gel­miş­tir. Ay­rı­ca İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­nın ön­le­yi­ci ve ko­ru­yu­cu iş­lev­le­ri­ni ye­ri­ne ge­ti­re­me­me­sin­den do­la­yı ya­şa­nan olay­lar va­tan­daş­ta dev­le­te ka­rış gü­ven za­afı oluş­tur­muş­tur.

Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı gö­re­vi sı­fır te­rör­le dev­ral­dı­ğı hal­de, ge­li­nen nok­ta­da ül­ke­yi bö­lün­me kor­ku­su ya­şa­ta­cak bir va­zi­ye­te ge­tir­miş­tir. Te­rör, fu­huş, ço­cuk is­tis­ma­rı, gasp gi­bi top­lum­da in­fi­al uyan­dı­ran olay­lar­da­ki ar­tış, Dev­le­ti­mi­zin da­ya­nak nok­ta­sı olan hal­kı­mız­da ge­nel çö­kün­tü ya­şan­ma­sı­na ne­den ol­muş ve top­lum ay­rış­ma­ya baş­la­mış, yön­len­di­ril­me­ye ve pro­vo­kas­yo­na açık ha­le gel­miş­tir.

Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su'nun dö­ne­mi içe­ri­de ve dı­şa­rı­da ül­ke­mi­zin iti­ba­rı­nı ze­de­le­me­ye yö­ne­lik ci­na­yet­le­rin ve ka­rı­şık­lık­la­rın dö­ne­mi ol­muş­tur. İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı en te­mel gö­rev­le­rin­den ol­du­ğu hal­de, ge­li­yo­rum di­yen suç­la­rın iş­len­me­si­ni da­hi ön­le­ye­me­mek­te­dir. 19 Ara­lık 2002 gü­nü ya­zar Ne­cip Hab­le­mi­toğ­lu ci­na­ye­ti iş­len­miş­tir. Da­nış­tay ta­ra­fın­dan ve­ri­len bir ka­rar­dan son­ra ge­rek Da­nış­tay ve ge­rek­se ka­rar ve­ren hâkim­ler he­def gös­te­ril­me­si­ne rağ­men ye­ter­li gü­ven­lik ön­lem­le­ri alın­ma­mış ve sal­dı­rı so­nu­cu bir de­ğer­li yar­gı­cı­mız ha­ya­tı­nı kay­bet­miş, di­ğer da­ire üye­le­ri ise ya­ra­lan­mış­lar­dır. Ba­kan­lık sal­dı­rı­yı ön­le­ye­me­di­ği gi­bi sal­dı­rı son­ra­sın­da fa­il­le­rin ar­ka­sın­da­ki suç odak­la­rı­na ve­ya az­met­ti­ri­ci­le­ri­ne de ula­şa­ma­mış­tır.

Yi­ne 16 ya­şın­da bir ço­cuk 10 mil­yar de­ğe­rin­de­ki si­la­hı alıp Ra­hip An­drea San­to­ro'nun ya­şa­dı­ğı ki­li­se­nin ka­pı­sı­na da­ya­nıp onu öl­dür­müş­tür. Suç ta­ki­bi­nin ya­pı­la­ma­ma­sı, da­ha son­ra­ki ci­na­yet ve kar­ga­şa­la­rın oluş­ma­sı­na ze­min ha­zır­la­mış­tır. Son ola­rak ga­ze­te­ci Hrant Dink, Ba­kan­lık­ça ko­ru­ma ön­lem­le­ri­nin alın­ma­ma­sı ve yö­ne­tim za­fi­ye­ti ne­de­niy­le is­tih­ba­ri bil­gi­le­rin gö­zar­dı edil­me­si ne­de­niy­le so­kak or­ta­sın­da öl­dü­rül­müş ve sa­de­ce te­tik­çiy­le bir­lik­te bir­kaç ki­şi­nin ya­ka­lan­ma­sı ile ola­yın çö­zül­dü­ğü in­ti­baı ka­mu­oyu­na ve­ril­me­ye ça­lı­şıl­mış­tır.

İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su'nun gö­re­vin­de­ki ye­ter­siz­li­ği ve kö­tü yö­ne­ti­mi, te­rör, asa­yiş, kar­ga­şa ve ci­na­yet ha­di­se­le­ri­ni da­ya­nıl­maz bo­yut­la­ra ta­şır­ken, ül­ke­miz­de hu­zu­run kay­na­ğı olan Em­ni­yet teş­ki­la­tın­da bö­lün­me­le­re, kad­ro­laş­ma­ya, gö­rev­li­le­rin bir­bi­ri­ne gü­ven duy­ma­ma­sı­na ne­den ol­muş­tur. Gü­ven­lik güç­le­ri­mi­zin ken­di ara­la­rın­da iş­bir­li­ği ve ko­or­di­nas­yon içe­ri­sin­de ça­lış­ma­la­rı ge­re­kir­ken kö­tü yö­ne­tim ne­de­niy­le ara­la­rın­da bir ile­ti­şim­siz­lik hat­ta ça­tış­ma ol­du­ğu yö­nün­de güç­lü ema­re­ler or­ta­ya çık­mış­tır.

Öte yan­dan İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­nın de­ne­ti­min­de­ki, KÖY­DES Pro­je­si Be­le­di­ye­ler, BİT'ler ve di­ğer ma­hal­li bi­rim­ler ye­te­ri ka­dar de­net­len­me­di­ğin­den, ka­mu kay­nak­la­rı ay­rım­cı bir an­la­yış­la ve is­raf­la kul­la­nıl­mış ve hat­ta bun­lar ta­ra­fın­dan kul­la­nı­lan kay­nak­la­rın bir­çok yol­suz­lu­ğun da ko­nu­su ha­li­ne gel­di­ği ül­ke­de yo­ğun bir şe­kil­de tar­tı­şı­lır ol­muş­tur.

Bu se­bep­ler­le, gö­re­vi­ni hak­kıy­la ye­ri­ne ge­ti­re­me­yen İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su hak­kın­da, Ana­ya­sa­nın 99 ve Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si İç­tü­zü­ğü'nün 106 ncı mad­de­si uya­rın­ca gen­so­ru açıl­ma­sı ih­ti­ya­cı doğ­muş­tur.

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Ana­ya­sa'nın 99'un­cu mad­de­si­ne gö­re, bu gö­rüş­me­de, öner­ge sa­hip­le­rin­den bir üye­ye, si­ya­si par­ti grup­la­rı adı­na bi­rer mil­let­ve­ki­li­ne ve Ba­kan­lar Ku­ru­lu adı­na Baş­ba­kan ve­ya bir ba­ka­na söz ve­ri­le­cek­tir.

Ko­nuş­ma sü­re­si, öner­ge sa­hi­bi için on da­ki­ka, grup­lar ve Hükûmet için yir­mi­şer da­ki­ka­dır.

Şim­di, söz alan sa­yın üye­le­rin isim­le­ri­ni oku­yo­rum: Öner­ge sa­hi­bi ola­rak Sü­ley­man Sa­rı­baş, Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li. Grup­la­rı adı­na: Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na Atil­la Kart, Kon­ya Mil­let­ve­ki­li; AK Par­ti Gru­bu adı­na Aziz Ak­gül, Di­yar­ba­kır Mil­let­ve­ki­li. Hükûmet adı­na: Ab­dül­ka­dir Ak­su, İçiş­le­ri Ba­ka­nı.

İlk söz, öner­ge sa­hi­bi ve ay­nı za­man­da Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu adı­na söz is­te­yen Sü­ley­man Sa­rı­baş, Ma­lat­ya Mil­let­ve­ki­li.

Sa­yın Sa­rı­baş, sü­re­niz otuz da­ki­ka­dır.

Bu­yu­run. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

ANA­VA­TAN PAR­Tİ­Sİ GRU­BU ADI­NA SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (Ma­lat­ya) - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Baş­kan.

Sa­yın Baş­kan, par­ti gru­bu­muz ola­rak İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su hak­kın­da Ana­ya­sa'nın 99 ve İç Tü­zük'ün 106'ncı mad­de­le­ri ge­re­ğin­ce gen­so­ru öner­ge­si ver­miş­tik, ge­rek öner­ge sa­hi­bi ola­rak ge­rek par­tim gru­bu adı­na söz­le­ri­me baş­lar­ken yü­ce he­ye­ti, yü­ce Mec­li­si­mi­zi ve mil­le­ti­mi­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, her­ke­sin bil­di­ği gi­bi, ül­ke­de bir suç iş­le­nir­se bu su­çun ön­ce hu­ku­ki so­rum­lu­la­rı olur, ya­ni bu işi az­met­ti­ren­ler, bu işin te­tik­çi­le­ri olur ve -hu­ku­ki so­rum­lu­luk sa­hip­le­ri­ni- cum­hu­ri­yet sav­cı­lı­ğı­mız, yar­gı­mız mut­la­ka ge­rek­li so­ruş­tur­ma­yı ya­par. İda­ri so­rum­lu­la­rı olur ge­rek­li ted­bir­le­ri al­ma­yan, va­li­si olur, Em­ni­ye­ti olur, baş­ka­la­rı olur, ida­ri so­rum­lu­la­rı olur, ida­ri so­rum­lu­la­rı da mü­fet­tiş­le­ri­miz, de­ne­tim ku­ru­mu ele­man­la­rı­mız ge­rek­li araş­tır­ma­la­rı ya­par ve ka­nu­nun ver­di­ği yet­ki­ye gö­re di­sip­lin ce­za­la­rı olur. Bir de, her ola­yın si­ya­si so­rum­lu­su var­dır ve si­ya­si so­rum­lu­nun bu mil­le­te he­sap ver­me­si için ön­gö­rü­len yol, ön­gö­rü­len me­tot Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­dir. Ya­ni, de­mok­ra­si­ler­de olay­la­rın si­ya­si so­rum­lu­la­rı­nın mu­ha­tap ola­ca­ğı yer, mil­let adı­na Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­dir ve Mil­let Mec­li­si­ne he­sap ver­me­si ge­re­kir. Si­ya­se­tin he­sap sor­du­ğu ye­rin adı Mec­lis­tir.

Biz is­te­dik ki, Tür­ki­ye'de bu olay­lar olun­ca hiç bu si­ya­si he­sap sor­ma yön­te­mi­ne git­me­den, ön­ce­lik­le da­ha ön­ce ver­di­ği­miz bir Mec­lis ge­nel gö­rüş­me ta­le­bi­miz­le -27/6/2006'da ver­mi­şiz- gün­de­me alın­sın ve ül­ke­de­ki asa­yiş olay­la­rı, ah­la­ki çö­kün­tü ve top­lum­da ay­rış­ma his­le­ri ya­ra­tan, top­lu­mu pro­vo­ka­tif ey­lem­le­re açık hâle ge­ti­ren ko­nu­la­rı bu Mec­lis mü­za­ke­re et­sin, ön­lem­le­ri tar­tış­sın ve ona gö­re de dev­le­ti­miz ge­re­ği­ni yap­ma kud­re­ti­ni or­ta­ya koy­sun. An­cak, her za­man ol­du­ğu gi­bi, AK Par­ti­nin ço­ğun­luk oy­la­rıy­la o gün bu gö­rüş­me­yi ya­pa­ma­dı­ğı­mız için, ya­ni al­tın­cı ay­dan bu­gü­ne yak­la­şık do­kuz ay­lık dö­nem­de Tür­ki­ye'de 700 bin asa­yiş ola­yı mey­da­na gel­di. Tür­ki­ye'de de­rin ya­ra­lar açan, top­lum­da in­fi­al uyan­dı­ran ve top­lu­mu "ne­re­ye gi­di­yo­ruz" so­ru­suy­la kar­şı kar­şı­ya ge­ti­ren ha­di­se­ler ol­du. Stad­lar­da in­san­lar, ne­re­dey­se iki-üç pro­vo­ka­tö­rün ağ­zın­dan çı­ka­cak laf­lar­la, Al­lah ko­ru­sun, kan göv­de­yi gö­tü­re­cek bir po­zis­yo­na yak­laş­tı­lar. Ül­ke­nin bir ta­ra­fın­da, ar­tık dev­let var mı yok mu, dev­le­tin gü­cü his­se­di­li­yor mu, bu, çok bel­li de­ğil. Do­la­yı­sıy­la, gen­so­ru­yu ni­ye ver­di­niz der­se­niz, iş­te, gen­so­ru­yu, dört yıl­dır bu ül­ke­de ya­şa­nan ve ül­ke­nin, bir kor­ku cen­ne­ti… Da­ha dün, de­ni­za­şı­rı ül­ke­le­rin ya­yın­la­dı­ğı bir dek­la­ras­yon­da, Tür­ki­ye'nin asa­yiş yö­nün­den em­ni­yet­li böl­ge ol­ma­dı­ğı, gi­den­le­rin bir­kaç de­fa dü­şün­me­si ge­rek­ti­ği yo­lun­da­ki uya­rı­la­rı­na da ba­kar­sak, Tür­ki­ye'nin bir kor­ku cen­ne­ti­ne, bir suç sar­ma­lı­na bü­rün­dü­ğü ve yet­ki­li­le­rin bu­nu na­sıl ön­le­ye­cek­le­ri­ni bir tür­lü akıl ede­me­dik­le­ri bir du­rum­la kar­şı kar­şı­ya­yız.

Ga­ze­te­ler­den bah­set­me­ye­ce­ğim. Bir haf­ta­dır ga­ze­te­ler, Tür­ki­ye'de ne­le­rin ol­du­ğu­nu ga­yet ya­zı­yor. Ga­ze­te­le­rin yaz­ma­sı­na ge­rek yok, bu Mec­lis­te bu­lu­nan ve te­le­viz­yon­la­rı ba­şın­da bi­zi din­le­yen her­ke­sin evi­ne ve­ya iş ye­ri­ne mut­la­ka bir hır­sız uğ­ra­mış; mut­la­ka, Kı­zı­lay'a alış­ve­ri­şe çı­kan ha­nım­la­rı­mı­zın, Tak­sim'e alış­ve­ri­şe çı­kan ha­nım­la­rı­mı­zın mut­la­ka çan­ta­la­rı gas­be­dil­miş; mut­la­ka, İs­tan­bul'da ya­şa­yan tak­si şo­för­le­ri­miz, An­ka­ra'da ya­şa­yan tak­si şo­för­le­ri­miz, müş­te­ri alır­ken, müş­te­ri­nin kim­li­ği­ni, ad­re­si­ni te­yit et­tir­me­den ala­ma­ma­nın kor­ku­su­nu ya­şa­mış ve bü­yük de gös­te­ri­ler yap­mış­lar. Tür­ki­ye öy­le bir du­ru­ma gel­miş ki dört se­ne­lik dö­nem­de, dev­le­tin var­lı­ğı his­se­dil­me­di­ği gi­bi, asıl önem­li olan şey, be­nim ül­kem, be­nim dev­le­tim, be­nim hak­kı­ma te­ca­vüz olur­sa, hu­ku­ku­ma te­ca­vüz olur­sa, ma­lı­ma te­ca­vüz olur­sa, be­nim bir dev­le­tim var ve be­nim bu dev­le­tim bu­nun ge­re­ği­ni ya­par an­la­yı­şın­dan top­lum ya­vaş ya­vaş uzak­laş­mış ve ken­di ba­şı­nın ça­re­si­ne bak­mak gi­bi na­hoş bir du­ru­ma gel­miş.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, bu­gün Tür­ki­ye'de son dört yıl­da is­tih­dam sağ­la­dı­ğı­nız en bü­yük iş özel gü­ven­lik ku­ru­luş­la­rı. Ba­kın, özel gü­ven­lik ku­ru­lu­şu ele­man­la­rı­nın sa­yı­sı ola­ğa­nüs­tü art­mış. Her yer­de var. İş yer­le­rin­de var, mar­ket­ler­de var, ban­ka­lar­da var, si­te­ler­de var, her yer­de özel gü­ven­lik ku­ru­luş­la­rı ele­man­la­rıy­la in­san­lar ken­di gü­ven­lik­le­ri­ni dev­le­te gü­ven­me­dik­le­ri için bi­hak­kın tah­sis et­me­ye baş­la­mış­lar. Kim­ler? Bu özel gü­ven­lik ku­ru­luş­la­rı­na ye­ter­li öde­me­yi ya­pa­bi­le­cek güç­te olan­lar. Oy­sa bu top­lu­mun 60 mil­yo­nu­nun böy­le bir ola­na­ğı yok. Ya­ni pa­ra­sıy­la ken­di­si­ne gü­ven­lik men­su­bu, gü­ven­li­ği­ni sağ­la­ya­cak ele­man is­tih­dam et­me ola­yı yok. Za­ten ola­maz da.

Biz dev­le­ti ni­ye kur­duk? İn­san­lar dev­le­ti ni­ye ku­rar­lar? Dev­let, o coğ­raf­ya­da bir­lik­te ya­şa­ma ar­zu­sun­da olan in­san­la­rın or­tak ira­de­siy­le ku­rul­muş ör­güt­lü var­lı­ğın adı. Pe­ki, siz bu ör­güt­lü var­lı­ğın ör­gü­tü­nü mil­le­tin gü­ven­li­ği­ne, mil­le­tin se­la­me­ti­ne, mil­le­tin hay­rı­na kul­la­na­maz, ta­ma­men ken­di ira­de­niz, ken­di kad­ro­laş­ma­nız doğ­rul­tu­sun­da, hat­ta hat­ta ken­di iç­le­rin­de ça­tış­ma or­ta­mı ya­ra­ta­rak bi­za­ti­hi ken­di­si­nin var­lı­ğı­nı gü­ven­li­ğin me­se­le­si hâli­ne ge­ti­rir­se­niz, bu ül­ke­de in­san­la­rın, Ana­do­lu'nun ga­rip in­san­la­rı­nın ver­gi­le­riy­le ayak­ta tut­ma­ya ça­lış­tık­la­rı dev­let­le­ri ken­di­le­ri­ni ko­ru­ya­mı­yor duy­gu­su­na ka­pıl­dık­la­rı an, iş­te o an, bu dev­le­tin iti­ba­rı­nın, bu dev­le­tin onu­ru­nun ze­de­len­di­ği an­dır. Onun için, bu ül­ke­yi bu du­ru­ma ge­ti­ren­le­rin bir he­sap ver­me­si ge­re­kir. Si­ya­se­ten bir he­sap ver­me­si ge­re­kir. Bu Mec­lis­ler bu­nun için ku­rul­muş. Si­ya­si so­rum­lu­lar­dan he­sap sor­sun­lar di­ye ku­rul­muş.

Me­se­la, Sa­yın Ba­ka­nım, Tür­ki­ye'de bu ci­na­yet­ler ol­ma­say­dı biz bu gen­so­ru­yu ve­rir miy­dik? Ve­ya, me­se­la, Sa­yın Ba­ka­nım, ge­rek ka­lır mıy­dı, ge­rek olur muy­du? 2006 yı­lın­da, Tür­ki­ye'de -dik­kat edin ar­ka­daş­lar- 800 bin, ma­la ve ca­na kar­şı cü­rüm iş­len­miş, suç iş­len­miş. Hükûme­ti dev­ral­dı­ğı­nız­da bu sa­yı 230 bin idi. Dört se­ne­de, geo­met­rik bir ar­tış­la, bu­ra­ya gel­miş. 2007'de, muh­te­mel­dir ki, 1 mil­yon 200 bin va­tan­da­şı­mız, bir asa­yiş ola­yıy­la, asa­yiş te­ca­vü­züy­le kar­şı kar­şı­ya ka­la­cak.

Es­ki­den hiç ol­ma­yan İn­ter­net si­te­le­rin­de­ki ah­la­ki çö­kün­tü, ço­cuk suç­la­rı­nın art­ma­sı… Ör­nek­ler ve­re­yim Sa­yın Ba­ka­nım, İs­tan­bul'da, 2006 yı­lın­da, 11.900 ço­cuk su­çu… Em­ni­yet Mü­dür­lü­ğü­nün ar­şiv­le­rin­de var, si­te­le­rin­de var, ço­cuk por­nog­ra­fi­si suç­la­rı­nı alış­kan­lık hâli­ne ge­tir­miş, iti­yat hâli­ne ge­tir­miş bir suç zan­lı­sı, 22 de­fa gö­zal­tı­na alın­mış ve tu­tuk­lan­ma­mış.

İs­tan­bul'da 3.700 İn­ter­net si­te­si var, İn­ter­net ka­fe var ve bu­ra­da, sı­fır-on se­kiz yaş ara­sı de­me­ye­yim, al­tı-on se­kiz yaş ara­sı, yıl­da 1 mil­yon ço­cuk, bu tür suç­lar­la ta­nı­şır hâle gel­miş.

Dev­le­tin bir gö­re­vi var ar­ka­daş­lar, dev­let bir şey ya­par. Dev­let ne ya­par? İn­san, dev­le­tin­den ne is­ter? Hu­zur is­ter. Hu­zur is­ter, ak­şam ba­şı­nı yas­tı­ğa koy­du­ğu za­man, gü­ven­lik içe­ri­sin­de, ra­hat­lık içe­ri­sin­de, bir dev­le­ti ol­du­ğu an­la­yı­şıy­la, gü­ve­niy­le, inan­cıy­la hu­zur­lu uyu­mak is­ter. Bi­rin­ci­si bu­dur. Bu var­sa, bir dev­le­ti ol­du­ğu­na, bir mil­le­ti ol­du­ğu­na ina­nır.

İkin­ci bir şey is­ter: Re­fah is­ter, zen­gin­lik is­ter, her­kes ka­dar ve her­kes gi­bi, bir sı­cak çor­ba­sı kay­na­sın is­ter ve her­kes gi­bi, bir sos­yal gü­ven­li­ği ol­sun is­ter ve her­kes gi­bi, alan el de­ğil, ve­ren el ol­mak is­ter.

Şim­di, bir ül­ke­de, 20 mil­yon in­san, Sa­yın Ba­ka­nın açık­la­ma­sıy­la 19 mil­yon in­san, Sa­yın Ab­dül­la­tif Şe­ner Bey'in açık­la­ma­sıy­la 19 mil­yon in­san, eğer, şa­yet, yok­sul­luk sı­nı­rı­nın al­tın­day­sa, ya­ni re­fah­tan pay ala­ma­mış­sa, ya­ni si­zin bö­bür­le­ne­rek söy­le­di­ği­niz o 5.500 do­lar­la­rın on­da 1'ini de­ğil, yir­mi­de 1'ini yıl­da ka­za­na­mı­yor­sa, bu ül­ke­de asa­yiş ön­lem­le­ri­ni, po­li­si­ye ted­bir­le­ri­ni al­ma­nın imkânı var mı, hu­ku­ku var mı? Bu­nu yap­ma­dı­nız. Bu­nu yap­ma­yın­ca, ge­lir da­ğı­lı­mın­da­ki bu bo­zuk ada­let­siz­lik ve bu bo­zuk dü­zen, ma­ale­sef, öte­ki Tür­ki­ye, ara so­kak­lar… Bir ha­nı­me­fen­di­nin söy­le­yi­şiy­le, ge­ri­de ka­lan so­kak­lar­da­ki in­san­la­rı ça­re­siz­li­ğe, umut­suz­lu­ğa ve ma­ale­sef, suç ta­cir­le­ri­nin elin­de mal­ze­me ol­ma­ya doğ­ru iter­ken, dev­let ola­rak hiç­bir şey yap­ma­dık. Hiç­bir şey yap­ma­dık.

Şim­di, ar­ka­daş­lar, Sa­yın Ba­ka­nım; kut­sal­la­rı var­dır in­san­la­rın. So­rum­lu­luk sa­hi­bi in­san­la­rın kut­sal­la­rı var­dır. Ya­ni, bir si­ya­set­çi­nin kut­sa­lı: 1) kol­tuk, 2) de­ri kol­tuk, 3) kol­tuk oğ­lu kol­tuk, de­ğil­dir, ola­maz da. Ne­dir me­se­la? Sa­yın Ba­ka­nım, si­zin li­mi­ti­niz ne­dir, stan­dar­dı­nız ne­dir? Bir ül­ke­de içiş­le­ri ba­ka­nı han­gi olay­lar olur­sa is­ti­fa eder? Ve­ya, İçiş­le­ri Ba­ka­nı asa­yiş iş­le­riy­le il­gi­len­mez, o hiç­bir za­man is­ti­fa et­mez, her ge­len hükûme­tin ba­ka­nı­dır, di­ye Ana­ya­sa'da bir mad­de mi var? Ge­lin de­yin ki: Kar­de­şim, be­nim bu ko­nu­da­ki stan­dar­dım yıl­lık 4 mil­yon suç, 800 bin­le fa­lan is­ti­fa et­mem, yıl­lık 4 mil­yon suç olur­sa hay­hay, is­ti­fa ede­rim. Bi­le­lim ya­ni. Bir bi­le­lim, kıs­ta­sı­nı­zı bir gö­re­lim. Ve­ya de­yin ki: Hrant Dink ol­maz, 10 ta­ne Hrant Dink la­zım be­nim is­ti­fa et­mem için. Ona da say­gı du­ya­lım, mil­let de bil­sin ama.

Gen­so­ru­yu Hrant Dink ola­yın­dan on gün son­ra ver­dik, on beş gün son­ra ver­dik. De­dik ki, bu ül­ke­de hâlâ er­dem de­ni­len şey­ler var, hâlâ onur de­ni­len şey­ler var, bu­nun si­ya­si so­rum­lu­la­rı er­dem­li in­san­lar­dır, er­dem­li in­san­lar ol­ma­la­rı ge­re­kir, herhâlde is­ti­fa eder­ler, böy­le bir gen­so­ru­ya ge­rek kal­maz. Ama, ne ya­zık ki, o ma­kam­lar bı­ra­kıl­mı­yor. Ni­ye bı­ra­kıl­mı­yor? Söy­le­ye­ce­ğim ni­ye bı­ra­kıl­ma­dı­ğı­nı. De­ğer­li ar­ka­daş­lar, he­men şu­ra­dan söy­le­ye­yim, bir Ba­ka­nın ağ­zıy­la söy­le­ye­yim. Di­yor ki bir Sa­yın Ba­kan: "İki bu­çuk yıl­lık sü­re­de, otuz al­tı ül­ke­nin ka­yıt­la­rı­na gö­re, Tür­ki­ye'ye gön­de­ri­len pet­rol mik­ta­rı de­ğer iti­ba­rıy­la 28 mil­yar do­lar­dır. Ül­ke­miz ka­yıt­la­rı­na gö­re ise gi­ren pet­ro­lün de­ğe­ri 9,3 mil­yar do­lar­dır. Ya­ni iki bu­çuk yıl­lık dö­nem­de 18 mil­yar do­lar­lık fark var­dır ve bu, ka­çak yol­lar­la gir­miş­tir. Yıl­lık 7,5 mil­yar do­lar­dır." Kim di­yor? Ab­dül­la­tif Şe­ner Bey di­yor.

Şim­di, bu ül­ke­nin sı­nır­la­rın­dan yıl­lık 7,5 mil­yar do­lar­lık ka­çak pet­rol gi­ri­yor, 1,5 mil­yar do­lar­lık şe­ker gi­ri­yor, 2,5 mil­yar do­lar­lık si­ga­ra gi­ri­yor, 500 mil­yon do­lar­lık çay gi­ri­yor ve bu ül­ke­de Güm­rük Müs­te­şar­lı­ğı de­ni­len, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı de­ni­len ku­rum­lar var ve o ku­rum­lar, bu hak­sız re­ka­be­ti, bu hak­sız ka­zan­cı ve bu hak­sız ka­zan­cın han­gi çe­te ör­güt­le­ri­ne, han­gi maf­ya ör­güt­le­ri­ne git­ti­ği­ni bi­li­yor, ge­re­ği­ni yap­mı­yor, ama, Ba­kan­lık­ta da, de­ri kol­tuk­ta da ku­zu ku­zu otu­ru­yor.

Şim­di, bu­nun si­ya­si so­rum­lu­sun­dan he­sap sor­ma­ya­ca­ğız, gen­so­ru ver­me­ye­ce­ğiz de… Ka­mu­oyun­da ba­zen du­yu­yo­rum: "Ca­nım, za­ten ço­ğun­luk­la­rı var, ni­ye gen­so­ru ve­ri­yor­su­nuz? Ço­ğun­luk­la­rı var, red­do­la­cak."

Evet, red­de­de­cek­si­niz, ço­ğun­lu­ğu­nuz var, ama, bu mil­le­tin de vic­da­nı var. Bu­nu bil­me­si la­zım bu mil­le­tin. Bi­ri­le­ri­nin, bu­nu bu mil­le­te söy­le­me­si la­zım. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) 7,5 mil­yar do­lar­lık pet­rol ka­çak­çı­lı­ğı­nın kim­le­rin ce­bi­ne git­ti­ği­nin he­sa­bı­nı bi­ri­nin ver­me­si la­zım.

On de­fa söy­le­dik, Sa­yın Ba­kan şu Ha­bur'un ye­ri­ni bir de­ğiş­ti­rin, de­dik. De­ğiş­ti­re­me­di­niz, ce­sa­ret da­hi ede­me­di­niz. Ni­ye? Ora­da bir dü­zen ku­rul­muş. İş­te, bi­raz ön­ce say­dı­ğım 20 mil­yar do­la­rı bu­lan ka­çak­çı­lık dü­ze­ni­nin ele­man­la­rı var.

İs­tan­bul… İs­tan­bul'da her tür­lü çe­te­leş­me­nin, her tür­lü maf­ya­laş­ma­nın de­vam et­ti­ği em­ni­yet ka­yıt­la­rın­da, em­ni­ye­tin si­ze sun­du­ğu ra­por­lar­da var. Ama, ka­ti­lin men­şei (Va­li, Em­ni­yet Mü­dü­rü alı­nı­yor.) do­kuz ay ev­vel ih­bar edil­me­si­ne rağ­men, "Be­ni öl­dü­re­cek­ler, gü­ven­li­ği­mi alın." de­me­si­ne rağ­men, ba­ğı­ra ba­ğı­ra ge­len bir ha­di­se­nin em­ni­ye­ti­ni, gü­ven­li­ği­ni al­ma­yan Va­li ve Em­ni­yet Mü­dü­rü İs­tan­bul'da du­ru­yor. So­ruş­tur­ma aç­tı­nız Em­ni­yet Mü­dü­rü­ne. Kim­le­ri din­le­ye­cek bu so­ruş­tur­ma mü­fet­tiş­le­ri? Em­ni­ye­tin alt ka­de­me­sin­de­ki me­mur­la­rı. Amir­le­ri baş­la­rın­day­ken bu me­mur­lar na­sıl ifa­de ve­re­cek Sa­yın Ba­kan? İda­re hu­ku­ku­nu bil­me­niz la­zım, böy­le bir şey var mı? Açı­ğa ala­maz­sı­nız. Ala­maz­sı­nız, çün­kü, ora­da öy­le bir dü­zen ku­rul­muş ki, bi­raz ön­ce say­dı­ğım dü­zen­den her­kes yem­le­ni­yor ve her­kes men­fa­at­le­ni­yor. On­dan son­ra da, ga­ri­ban va­tan­daş "Be­nim çan­ta­mı kim çal­dı, be­nim evi­mi kim yar­dı?"

Bi­raz ön­ce Ay­dın il baş­ka­nı­mız ara­dı; on beş gün­de, Ay­dın il baş­ka­nı­mı­zın evi­ni, du­var­la­rı­nı ma­ki­ney­le del­mek üze­re, iki de­fa soy­muş­lar. Za­ra­rı 200 mil­yar li­ra ci­va­rın­da. Em­ni­yet de­miş ki: "Ben ne ya­pa­yım? Ben ne ya­pa­yım?"

Ba­kın, hiç­bir hır­sız­lık va­ka­sı­nın sa­hi­bi em­ni­ye­te git­miş, ne­ti­ce al­mış de­ğil. Ben bu­ra­dan, em­ni­yet men­sup­la­rı­mı­za, bu gö­re­vi va­tan gö­re­vi bi­le­rek can­si­pa­ra­ne ül­ke­nin gü­ven­li­ği için ça­lı­şan in­san­la­rı­mı­za hiç­bir şey söy­le­mek is­te­mi­yo­rum. Ama, dev­le­ti dev­let gi­bi yap­maz­sa­nız, dev­le­ti dev­let gi­bi ör­güt­le­mez­se­niz, dev­le­ti dev­let gi­bi so­rum­lu­luk al­tı­na so­ka­cak si­ya­si ira­de­yi or­ta­ya koy­maz­sa­nız, o in­san­lar, o şev­ki, o he­ye­ca­nı bu­la­maz­lar ise, he­le he­le ver­di­ği­niz üç beş ku­ruş­la, in­san stan­dart­la­rı­nın, ya­şa­ma stan­dart­la­rı­nın al­tın­da al­dık­la­rı üc­ret­ler­le, bir ül­ke­nin ko­ca­man asa­yiş so­rum­lu­lu­ğu­nu on­la­rın omu­zu­na yük­le­yip, so­rum­lu­yu da on­lar ta­yin ede­rek işin için­den çı­ka­maz­sı­nız Sa­yın Ba­ka­nım, çı­ka­maz­sı­nız.

Evet, ku­mar, ba­his, şid­det içe­rik­li oyun­lar ve por­nog­ra­fik ya­yın­lar ile ül­ke­nin bö­lün­mez bü­tün­lü­ğü­nü he­def alan İn­ter­net si­te­le­ri­nin sa­yı­sı 124 bi­ne çık­mış ar­ka­daş­lar. Bir yıl­da yüz­de bil­mem kaç, bi­nin üze­rin­de bir ra­kam­la art­mış ve hiç­bir ön­lem al­ma­mı­şız, hiç­bir ya­sal ted­bi­ri­miz de yok. Ço­cuk­la­ra kar­şı cin­sel ta­ciz, ev­ler­de şid­det olay­la­rı… Bü­tün bun­lar top­lum­da bir ah­laki çö­kün­tü­yü be­ra­ber ge­ti­ren şey­ler. İn­ter­net üze­rin­den ku­mar… Ee, şim­di, bü­tün bun­lar bir ül­ke­de ola­cak, ama, ül­ke­nin de bir İçiş­le­ri Ba­ka­nı var­mış gi­bi… Ne iş ya­par, onu bi­le­mi­yo­rum. Şem­din­li olay­la­rın­da gö­re­mez­si­niz -beş gün son­ra açık­la­ma yap­mış­tır- Hrant Dink ola­yın­da gö­re­mez­si­niz, efen­dim, Da­nış­tay bas­kı­nın­da İçiş­le­ri Ba­ka­nı­nı gö­re­mez­si­niz. Ora­lar­da hiç açık­la­ma yap­maz Sa­yın Ba­kan, olay so­ğu­duk­tan son­ra, ge­lir, eli­ne ya­zıl­mış bir kâğıt­la, bu kür­sü­den "Ya­pı­la­cak­tır, edi­le­cek­tir…" Ama, ya­pıl­ma­dı bir şey. Ya­pıl­ma­dı Sa­yın Ba­kan. Keş­ke ya­pıl­say­dı. Ya­ni, biz, si­zi, es­ki bir Ana­va­tan­lı ola­rak ha­sım ilan et­me­dik, ama, keş­ke ya­pıl­say­dı. Keş­ke ya­pıl­say­dı bü­tün bun­lar.

Ba­kın, Sa­yın Ba­ka­nım, İs­tan­bul Em­ni­yet Mü­dü­rü di­yor ki: "Be­nim ha­be­rim ol­ma­dı." Do­kuz ay ev­vel ya­pı­lan, "Hrant Dink'in öl­dü­rü­le­ce­ğin­den be­nim ha­be­rim ol­ma­dı." di­yor. Si­zin ha­be­ri­niz ol­du mu Sa­yın Ba­ka­nım? Si­zin ol­du mu ha­be­ri­niz? Böy­le bir ih­bar­dan ha­be­ri­niz var mıy­dı?

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (İs­tan­bul) - Ora­dan ko­nu­şu­rum.

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (De­vam­la) - Si­zin de ha­be­ri­niz yok­tu.

Pe­ki, bir ül­ke­de, top­lum­da in­fi­al ya­ra­ta­cak olay­lar ola­cak, bu­nun ih­ba­rı, do­kü­man­tas­yo­nu il­gi­li­le­re ka­vu­şa­cak, o ilin Em­ni­yet Mü­dü­rü ve bu ül­ke­nin İçiş­le­ri Ba­ka­nı­nın ha­be­ri ol­ma­ya­cak! On­dan son­ra, dö­ne­cek­si­niz "Ne ya­pa­lım ca­nım, de­rin dev­let var..." Pe­ki, siz bu ka­dar sığ­sa­nız, si­zin al­tı­nız­da­ki her şey si­ze de­rin gö­zü­kür za­ten. Siz sığ ol­ma­yın. Ne ya­ni, bu dev­let ku­yu mu? Bu dev­let, bin yıl­dır, bu ül­ke­de, bu coğ­raf­ya­da, adam gi­bi, mil­le­ti­ni re­fa­ha ka­vuş­tu­ran ve dün­ya­ya şan, şe­ref sa­lan, iti­bar ve onur sa­hi­bi ol­muş bir dev­let yö­net­ti­ği­niz dev­le­tin adı. Böy­le ucuz po­le­mik­ler­le dev­le­ti zan al­tın­da bı­rak­ma­ya ne hak­kı­nız var?

Şim­di, bir şey oku­ya­yım. KÖY­DES pro­je­le­ri var. Ar­ka­daş­lar, ha­ki­ka­ten, bu KÖY­DES pro­je­le­ri, bi­li­yor­su­nuz, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­mı­zın de­ne­ti­mi ve kon­tro­lün­de. Baş­ba­ka­nın da­ha dün­kü ifa­de­si­ni oku­ya­yım si­ze: "Ba­na Trab­zon'dan bir mek­tup gel­di. Be­le­di­ye Mec­lis üye­le­ri kum­pas kur­muş­lar, KÖY­DES'le il­gi­li iş­ler­de Kay­ma­kam Bey'i teh­dit et­miş­ler, 'İş­le­ri şu­ra­ya ve­re­cek­sin.' de­miş­ler. Olay ba­na gel­di, ih­bar mek­tu­bu­nu par­ti­min yet­ki­li ku­rul­la­rı­na ve­rip ge­re­ği­ni yap­tım."

Siz suç­la­rı par­ti­ni­zin yet­ki­li ku­rul­la­rıy­la mı araş­tı­rı­yor­su­nuz Sa­yın Ba­kan? Ya­ni, dev­let par­ti­den mi yö­ne­ti­li­yor? Par­ti­nin yet­ki­li ele­man­la­rı, dev­let adı­na so­ruş­tur­ma ya­pan, dev­let adı­na ted­bir alan an­la­yış­lar mı­dır? Ce­ma­at­ler­de bu var, ama par­ti­ler­de de mi bu var? Ni­ye sa­yın sav­cı­ya gön­der­me­di­niz? Ni­ye Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­na gön­der­me­di­niz ve­ya ni­ye em­ni­yet mü­dü­rü­ne gön­der­me­di­niz de, par­ti­ni­zin yet­ki­li or­gan­la­rı­nı­za gön­der­di­niz?

Şim­di, bu an­la­yış­la yö­net­ti­ği­niz dev­let ve bu dev­let adı­na gö­rev ya­pan in­san­lar, kah­ra­man va­tan ev­lat­la­rı, si­zin bu yö­ne­tim an­la­yı­şı­nız­la na­sıl gö­re­vi­ni ya­pa­bi­lir?

Ge­le­lim şu "He­pi­miz Er­me­ni'yiz." me­se­le­si­ne. Hrant Dink aca­ba o ola­yı yu­ka­rı­dan sey­ret­sey­di, ne der­di di­ye dü­şün­düm. "Ha­yır, bey­ler, he­pi­ni­zin Er­me­ni ol­ma­sı­na ge­rek yok, ben si­zin Er­me­ni ol­ma­nı­zı is­te­mi­yo­rum. Ol­du­ğu­nuz gi­bi olun, ama iki şey ol­ma­yın: İki­yüz­lü ol­ma­yın, Ogün ol­ma­yın. İn­san olun." der­di. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) Hrant Dink'in di­ye­ce­ği buy­du. "İn­san olun." der­di. Biz, on­da da­hi, po­li­tik emel­le­ri­mi­ze, po­li­tik he­def­le­ri­mi­ze var­mak için iki­yüz­lü­lük yap­tık. Ol­du­ğu­muz gi­bi ola­ma­dık, gö­rün­dü­ğü­müz gi­bi ola­ma­dık, dev­let ola­rak ola­ma­dık, mil­let ola­rak ola­ma­dık. Oy­sa, bi­zim ol­ma­mız ge­re­ken şey, iki­yüz­lü ol­ma­mak ve bu ül­ke­de Ogün­le­rin ye­tiş­me­si­ne fır­sat ver­me­mek, Ogün'le­ri ye­tiş­ti­ren mem­ba­la­rı kö­kün­den ku­rut­mak ol­ma­lıy­dı. Bu­nun adı in­san ol­mak­tır. Bu­nu ola­bil­sey­dik, bu­gün bu ha­di­se­ler bu ül­ke­de ol­ma­ya­cak­tı.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, 2006 yı­lın­da, 2005'e gö­re suç oran­la­rı yüz­de 64 art­mış. Ra­kam­la­rı ve­re­yim: 2002 yı­lın­da 230 bin, 2003 yı­lın­da 319 bin, 2004 yı­lın­da 470 bin, 2005 yı­lın­da 580 bin, 2006 yı­lın­da 800 bin, 790 kü­sur bin. Ne­re­ye gi­di­yo­ruz? Ne­re­ye gi­di­yo­ruz? Ya­ni, bu geo­met­rik ar­tış­lar­la, 2007'de 1 mil­yon 200 bin, 2008'de 1 mil­yon 600 bin, 2009'da 2 mil­yon in­san… Bu­nun bir fa­il­le­ri var, bir mağ­dur­la­rı var. An­ka­ra Ad­li­ye­si­ne, ar­ka­daş­lar, gün­lük gi­ren sa­yı­sı, ya­ni, gi­ren va­tan­daş sa­yı­sı 50 bin. 50 bin ki­şi! Yıl­da ne ya­par, bi­li­yor mu­su­nuz? Ay­da 1,5 mil­yon, yıl­da da 20 mil­yon in­san An­ka­ra Ad­li­ye­si­ne gi­ri­yor çı­kı­yor. Bun­la­rın bir muğ­ber­lik, bir ih­ti­laf da­va­la­rı var. Dev­let ih­ti­laf ön­le­ye­mi­yor, çö­ze­mi­yor, hal­le­de­mi­yor ve on­dan son­ra, bi­ri­le­ri "Ben İçiş­le­ri Ba­ka­nı­yım…", bi­ri­le­ri "Ben Baş­ba­ka­nım. Bu ül­ke­yi ra­hat ra­hat yö­ne­ti­yo­ruz. As­lın­da, çok da ko­lay­mış yö­net­mek…" Ay­nen, geç­miş­te bir Millî Eği­tim Ba­ka­nı­nın "Şu okul­lar ol­ma­sa şu millî eği­ti­mi ne gü­zel yö­ne­ti­rim." de­di­ği gi­bi. Ha­ki­ka­ten, an­la­yı­şı­nız, "ca­nım, bun­lar olur, her top­lum­da olu­yor; ne ola­cak? Köy­den şeh­re göç var, göç olan top­lum­lar­da bu olay­lar, ha­di­se­ler olur, bi­zi de faz­la il­gi­len­dir­mez" di­yor­sa­nız, bu­nun so­rum­lu­lu­ğu­nu, si­ya­si so­rum­lu­lu­ğu­nu yük­le­ne­mi­yor­su­nuz de­mek­tir.

Şim­di, kol­luk kuv­vet­le­ri­miz­le kış­la ara­sı­na, ya­ni ka­ra­ko­lu­muz­la kış­la ara­sı­na sok­mak is­te­di­ği­niz şey ne, ni­fak ne? Bir ka­ra­kol­da bir fo­toğ­raf çe­ki­li­yor. Bu­ra­da, ulu­sal te­le­viz­yon­la­rı­mı­zın ya­ban­cı­la­ra dev­ri­ni ön­gö­ren ka­nu­nu çı­kar­tır­ken, bu kür­sü­le­re çık­tık de­dik ki: "Bu­nu yap­ma­yın; bu, ulu­sal gü­ven­li­ği­mi­ze, ulu­sal bü­tün­lü­ğü­mü­ze iha­net­tir, yap­ma­yın." Yap­tı­nız, so­nuç­ta TGRT'yi bir ya­ban­cı al­dı. O fo­toğ­ra­fı di­ğer ajans­la­ra, di­ğer top­lu­mu bil­gi­len­di­ren me­ka­niz­ma­la­ra ser­vis ede­rek, "jan­dar­ma ka­ra­ko­lun­da çe­kil­miş­tir bu fo­toğ­raf" di­ye, ül­ke­mi­zin gü­ven­li­ğiy­le bi­re bir il­gi­li bir ku­ru­mu­muz töh­met al­tı­na so­kul­ma­nın gay­ret­le­ri gös­te­ril­di. Kim yap­tı? Mül­ki­ye­ti ya­ban­cı­ya ait bir te­le­viz­yon. İş­te, elin ada­mı ge­lir, se­nin ül­ken­de­ki gü­ven­lik kuv­vet­le­ri­ni bir­bi­ri­ne dü­şür­me­ye ça­lı­şır, ama o ül­ke­nin İçiş­le­ri Ba­ka­nı, "ca­nım, do­lar ge­li­yor ya, me­se­le yok" der.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, her şey pa­ra mı­dır? Her şey pa­ra mı­dır, her şey pa­ra­ya mı tah­vil edi­lir? "Şun­dan şu ka­dar do­lar ge­le­cek, bun­dan bu ka­dar do­lar ge­le­cek" şek­lin­de­ki bir an­la­tım tar­zı­nız, an­la­yı­şı­nız… Siz ki, ma­ne­vi ve millî de­ğer­ler­le övü­nen bir grup­tu­nuz. Ne ol­du da her şe­yin adı "pa­ra" ol­du, ne ol­du da her şey do­lar­lar­la öl­çü­lür ol­du? Bu ül­ke­nin onur­lu ku­rum­la­rı, bu ül­ke­nin iti­bar­lı ku­rum­la­rı, bu ül­ke­nin iti­bar­lı iş­let­me­le­ri, bu ül­ke­nin millî de­ğer­le­ri na­sıl ol­du da do­la­ra tah­vil edi­li­yor böy­le? İş­te, her şe­yi­ni­zi do­la­ra tah­vil eder­se­niz, elin ada­mı si­zin ka­ra­ko­lu­nuz­la kış­la­nı­zı bir­bi­ri­ne dü­şür­me­nin gay­re­ti­ni ya­par, son­ra da ke­na­ra ge­çer, gü­le gü­le otu­rur.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, dört ay­dır bu ül­ke­de Em­ni­yet Ge­nel Mü­dü­rü atan­maz. Ni­ye atan­maz Sa­yın Ba­ka­nım, Ömer Din­çer'den onay çık­ma­dı mı? Bu ül­ke­de, ba­kın, ar­ka­daş­lar, bü­tün alan­lar­da­ki ide­olo­jik ya­pı­lan­ma­yı kad­ro­laş­ma ba­zın­da ya­pan Ömer Din­çer'dir. O iş­le­re kat­maz­lar da Sa­yın Ba­ka­nı. Ne va­li ata­ma­sı, ne em­ni­yet mü­dü­rü ata­ma­sı, ne Em­ni­yet Ge­nel Mü­dü­rü ata­ma­sı, ide­olo­jik an­lam­da Ömer Din­çer'in onay­la­ma­dı­ğı hiç­bir ata­ma ger­çek­le­şe­mez. Haa, baş­ka ata­ma­la­rı ya­par­lar. KİT'ler­de, BİT'ler­de, rant ge­ti­re­cek yer­ler­de, be­le­di­ye ta­kı­mın­dan ge­len­le­re hay­hay. On­la­ra da Ömer Din­çer ka­rış­mı­yor za­ten. Şim­di, böy­le de­dir­tir, dört ay bu ül­ke­de Em­ni­yet Ge­nel Mü­dü­rü­nü ata­ya­ma­yan bir dev­let ba­na bu la­fı söy­le­tir. Keş­ke söy­le­me­sey­dim, keş­ke ol­ma­say­dı. Bu ül­ke­nin çok de­ğer­li va­li­le­ri var, ni­ye ata­ya­ma­dı­nız bir ta­ne­si­ni, ni­ye ata­ya­ma­dı­nız, dört ay­dır ne­yi bek­ler­si­niz? "Ca­nım, Em­ni­yet Ge­nel Mü­dü­rü­ne ge­rek yok, za­ten biz o alt kad­ro­lar­da ye­ter­li şe­yi yap­tık..." Ye­ter­li şe­yi, ne­ler yap­tı­ğı­nı­zı da çok iyi bi­li­yo­rum, ama dev­le­ti­min se­la­me­ti için, mil­le­ti­min se­la­me­ti için söy­le­me­ye­ce­ğim, on­la­rı yap­tı­nız.

Tür­ki­ye'nin gü­ven­li­ği baş­ka yer­ler­den so­ru­lu­yor ar­tık. Yap­ma­yın Sa­yın Ba­kan, yap­ma­yın, yap­ma­yın bu­nu. On­dan son­ra Tür­ki­ye'de çe­te­leş­me fa­ali­yet­le­ri kol ge­zi­yor, maf­ya fa­ali­yet­le­ri kol ge­zi­yor, ka­çak­çı­lık fa­ali­yet­le­ri kol ge­zi­yor; hak­sız ka­zanç bu ül­ke­nin bö­lün­mez bü­tün­lü­ğü­nü teh­dit eden­le­rin cep­le­ri­ne gi­di­yor, İs­tan­bul'un rant yer­le­ri, ran­ti­ye­le­ri bu hak­sız ka­zanç pa­ra­la­rı­nı ka­za­nan­la­rın mül­ki­ye­ti­ne ge­çi­yor, ser­ma­ye el de­ğiş­ti­ri­yor. Eğer, bu ho­şu­nu­za gi­di­yor­sa, ar­zu et­ti­ği­niz, ta­sar­la­dı­ğı­nız şey böy­le bir şey­se siz bu mil­le­te ait ola­maz­sı­nız, siz bu mil­le­te ait ola­maz­sı­nız, bu mil­le­ti yö­net­me­yi hak et­mi­yor­su­nuz de­mek­tir. Çı­kın ve iti­raf edin. Çı­kın ve bu pa­ra­la­rın ne­re­ye git­ti­ği­ni iti­raf edin. Ge­lin bu gö­rev­den is­ti­fa edin Sa­yın Ba­ka­nım. Ba­kın, Ab­dül­ka­dir Ak­su ola­rak çok da­ha onur­lu, çok da­ha say­gın olur­su­nuz. Ba­tı ül­ke­le­rin­de ol­du­ğu gi­bi, evin­de­ki da­dı­yı si­gor­ta­sız ça­lış­tı­ran ba­kan is­ti­fa edi­yor. Bir ver­gi bor­cu­nu öde­me­yen ba­kan is­ti­fa edi­yor; ama, ül­ke­sin­de, bu ka­dar, asa­yiş­siz­li­ği, ah­la­ki çö­kün­tü­yü, top­lu­mu pro­vo­kas­yon­la­ra, ay­rış­ma­la­ra, ya­rıl­ma­la­ra açık hâle ge­ti­ren bir ba­kan, is­ti­fa eder ise iti­bar ka­za­na­cak. Keş­ke is­ti­fa et­sey­di­niz ve ben bu laf­la­rı bu­ra­da söy­le­me­sey­dim, üzü­le­rek söy­lü­yo­rum, üzü­le­rek söy­lü­yo­rum. Ni­ye üzü­le­rek söy­lü­yo­rum? Çün­kü, dev­le­ti­min gü­ven­lik kuv­vet­le­ri­nin bir za­fi­yet ya­şa­ma­sı ve bu dev­le­tin gü­ven du­yul­ma­yan bir an­la­yış­la ka­mu­oyu­na lan­se edil­me­si be­ni üzen bir şey. Ya dev­let ba­şa ya kuz­gun le­şe! Dev­let! Adam gi­bi dev­le­tim ol­ma­lı be­nim. Güç­lü dev­let, güç­lü dev­let! (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) Ne di­yor­du Haz­re­ti Ömer? "Fı­rat kı­yı­sın­da ku­zu­su­nu kay­be­den, ko­yu­nun so­rum­lu­lu­ğu Ömer'den so­ru­lur." Siz­den hiç­bir şey so­rul­mu­yor mu Sa­yın Ba­kan? Hiç­bir şey mi so­rul­mu­yor? Ne ka­çak­çı­lık­lar ne ci­na­yet­ler ne ah­la­ki çö­kün­tü ne bu ka­dar ma­la kar­şı cü­rüm­ler ne bu ka­dar kad­ro­laş­ma, ide­olo­jik ya­pı­lan­ma… Ba­kın, da­ha üst bir şey söy­le­ye­yim: Bu mil­le­tin bir­li­ği ve bü­tün­lü­ğü için, bu mil­le­tin hu­zu­ru için -bı­ra­kın bu ra­kam­la­rı ma­kam­la­rı da bir ta­ra­fa at­tım- ge­lin, hep be­ra­ber bir şey ya­pa­lım, hep be­ra­ber bir şey ya­pa­lım: Siz, si­ya­si so­rum­lu­lu­ğu üst­le­nin. Gü­zel şey­ler ya­pa­lım. Yi­ne, mil­le­te ken­di­ni­zi an­la­tın, yi­ne ge­lin ba­kan olun; ama, bu mil­le­ti ay­rış­ma nok­ta­la­rın­dan, bu mil­le­ti bö­lün­me nok­ta­la­rın­dan ve bu mil­le­ti pro­vo­kas­yo­na açık hâller­den kur­ta­ra­lım. Bir stat­ta bir ki­şi "biz, bil­mem ki­miz" di­ye ba­ğı­rı­yor­sa, o sta­dın ta­ma­mı o pro­vo­ka­tö­rü dev­le­te tes­lim et­me­li, o pro­vo­ka­tö­re tes­lim ol­ma­ma­lı. O da dev­le­te gü­ven­le olur. O da dev­le­te iti­bar ka­zan­dır­mak­la olur.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Sa­rı­baş, lüt­fen to­par­lar mı­sı­nız.

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (De­vam­la) - To­par­lı­yo­rum efen­dim.

BAŞ­KAN - Bu­yu­run.

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (De­vam­la) - Te­le­viz­yon­lar­da sey­ret­ti­niz. Sa­nık Sam­sun'da ya­ka­lan­dı. İs­tan­bul Va­li­si mik­ro­fon­la­rın üs­tü­ne hop­la­ya hop­la­ya, he­ye­can­la: "Otuz al­tı sa­at için­de sa­nı­ğı ya­ka­la­dık." Ha­di ca­nım! Sen mi ya­ka­la­dın? Sa­nık ken­di­si­ni ya­ka­lat­tı za­ten, he­ye­ca­nın ne kar­de­şim! Se­nin gö­re­vin, ada­mın öl­me­si­ni ön­le­mek. Sa­nı­ğı da Sam­sun ya­ka­la­dı, sen de­ğil. Sa­nık ken­di­ni Sam­sun'da tes­lim et­ti. O he­ye­ca­nın ne? Bir şey yap­ma­nın gay­re­tiy­le mik­ro­fon­la­rın üs­tü­ne at­la­ya­rak, san­ki va­tan kur­ta­ran kah­ra­man gi­bi… Biz se­nin ne va­tan kur­tar­dı­ğı­nı fa­lan bi­li­yo­ruz, İs­tan­bul'u ne hâle ge­tir­di­ği­ni de bi­li­yo­ruz, İs­tan­bul'da ne­ler yap­tı­ğı­nı da bi­li­yo­ruz. Oğ­lu­nu­zun, kı­zı­nı­zın, ef­ra­dı­nı­zın, eş­ra­fı­nı­zın ne­ler yap­tı­ğı­nı çok iyi bi­li­yo­ruz. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) He­ye­can­lan­ma­yın! Bu mil­let o he­ye­can­la­rı­nı­zın bir gün he­sa­bı­nı so­ra­cak. Bu mil­let ken­di­si­ni bu kor­ku çem­be­ri­ne sü­rük­le­yen­le­rin, bu asa­yiş­siz­lik çem­be­ri­ne sü­rük­le­yen­le­rin ta­vır­la­rı­nın he­sa­bı­nı bu mil­let so­ra­cak.

"Dev­le­ti­mi is­ti­yo­rum" di­yor, dev­le­ti­mi is­ti­yo­rum! Bir ga­ze­te­ci ar­ka­da­şa de­dim ki: "Ne is­ti­yor­sun? Bir ke­li­me söy­le, mil­let ne is­ti­yor?" Ay­nen şöy­le de­di: "Dev­le­ti­mi is­ti­yo­rum." "Dev­le­ti­mi is­ti­yo­rum, kay­bet­ti­ğim ve var­lı­ğı­nı his­set­me­di­ğim dev­le­ti­mi is­ti­yo­rum." di­yor. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan gü­rül­tü­ler) Bu mil­let dev­le­ti­ni is­te­ye­cek siz­den, bu mil­let dev­le­ti­ni is­te­ye­cek.

MAH­FUZ GÜ­LER (Bin­göl) - Kim?

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (De­vam­la) - Mil­let is­te­ye­cek, mil­let!

MAH­FUZ GÜ­LER (Bin­göl) - Ne­re­de? Ne za­man?

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (De­vam­la) - Bu mil­let dev­le­ti­ni is­te­ye­cek.

AB­DUL­LAH VE­Lİ SEY­DA (Şır­nak) - Ya­lan­cı!

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, lüt­fen!

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (De­vam­la) - Var ol­ma­yan, var ol­ma­ma­sı için eli­niz­den ge­len tah­ri­ba­tı yap­tı­ğı­nız dev­le­ti­ni is­ti­yor mil­let siz­den.

AB­DUL­LAH VE­Lİ SEY­DA (Şır­nak) - Ayıp!

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (De­vam­la) - Bir yol­da gi­di­yor­su­nuz. Se­çim, bu mil­le­tin, bu ül­ke­nin ma­kas de­ğiş­ti­re­ce­ği yer­dir. Ak­si tak­dir­de, gi­de­ce­ği­miz yer uçu­ru­mun ba­şı­dır. Umut edi­yo­rum, ak­lı­nı­zı ba­şı­nı­za alır­sı­nız.(AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "İf­ti­ra­cı" se­si)

Öy­le uzak­lar­dan ba­ğır­mak­la, uzak­lar­dan fet­va ver­mek­le de­ğil. Çı­kar­sı­nız, şu say­dı­ğım ra­kam­la­rın se­be­bi­ni bu mil­le­tin gö­zü­nün içi­ne ba­ka ba­ka an­la­tır­sı­nız. Ben, ba­ka ba­ka an­la­tı­yo­rum. Al­nım açık, yü­züm ak. Bu mil­let adı­na bu kür­sü­de an­la­tı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "Ya­lan" ses­le­ri)

Ya­lan di­yor­sam, ya­lan söy­lü­yor­sam, bu ra­kam­lar ya­lan söy­lü­yor­sa, si­zin si­te­le­ri­niz, si­zin is­ta­tis­tik­le­ri­niz ya­lan söy­lü­yor de­mek­tir, mil­let ya­lan söy­lü­yor de­mek­tir. Gi­din, tu­tun mik­ro­fon­la­rı­nı­zı de­dim te­le­viz­yon­la­ra, İs­tan­bul'da tu­tun, An­ka­ra'da tu­tun, İz­mir'de tu­tun, eğer yüz­de 10 va­tan­daş "ben, bu İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan mem­nu­num" der­se, ben öner­ge­mi ge­ri çe­ki­yo­rum. Yüz­de 10, ba­kın, yüz­de 90'ı say­mı­yo­rum; id­di­alı bir ra­kam. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan gü­rül­tü­ler) Yüz­de 10 der­se ki "Ab­dül­ka­dir Ak­su iyi bir İçiş­le­ri Ba­ka­nı", ben öner­ge­mi çe­ki­yo­rum. Bu­yu­run, var mı­sı­nız? (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar, AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan gü­rül­tü­ler)

Say­gı­lar su­nu­yo­rum. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Sa­rı­baş.

Öner­ge üze­rin­de Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na söz is­te­yen Atil­la Kart, Kon­ya Mil­let­ve­ki­li. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sa­yın Kart, sü­re­niz yir­mi da­ki­ka­dır.

CHP GRU­BU ADI­NA ATİL­LA KART (Kon­ya) - Sa­yın Baş­kan, sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri; Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu ta­ra­fın­dan İçiş­le­ri Ba­ka­nı hak­kın­da su­nul­muş olan gen­so­ru hak­kın­da, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na, söz al­mış bu­lun­mak­ta­yım. Gru­bum ve şah­sım adı­na Ge­nel Ku­ru­lu say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ül­ke­miz­de ge­rek ida­ri bi­rim­ler­de ve ge­rek ad­li ya­pı­lan­ma­da cid­di so­run­lar ya­şan­mak­ta­dır. Ka­mu yö­ne­ti­mi, 59'un­cu Hükûmet dö­ne­min­de et­kin­li­ği­ni ve ve­rim­li­li­ği­ni bü­yük öl­çü­de kay­bet­miş­tir. Bu ko­nu­da, tüm ka­mu ça­lı­şan­la­rı­nı kap­sa­yan, kı­dem ve li­ya­kat üze­ri­ne ku­ru­lu olan, ada­let­li ve tek­nik bir ya­pı­lan­ma­yı esas alan ka­mu per­so­nel re­ji­mi dü­zen­le­me­si zo­run­lu bir hâle gel­miş­tir. An­cak, dört yı­lın so­nun­da or­ta­ya çı­kan tab­lo şu­dur de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım: Hükûmet, bu ko­nu­da­ki va­at ve söy­lem­le­rin­de si­ya­se­ten dü­rüst ol­ma­mış­tır. Acil Ey­lem Pla­nı'nda bu ya­sa­yı bir yıl için­de çı­ka­ra­ca­ğı­nı söy­le­yen, Mec­lis Ge­nel Ku­ru­lun­da ise sı­ra­sıy­la 2003 yı­lı so­nu, 2004 yı­lı so­nu ve ni­ha­yet 2007 yı­lı ba­şın­da çı­ka­ra­ca­ğı­nı ifa­de eden Hükûme­tin ama­cı­nın, sa­de­ce ve sa­de­ce ör­tü­lü ide­olo­ji­si doğ­rul­tu­sun­da kad­ro­laş­mak ol­du­ğu bü­tün çıp­lak­lı­ğıy­la or­ta­ya çık­mış­tır, ka­mu­oyu ve halk ya­nıl­tıl­mış­tır. Hükûme­tin va­at ve söy­lem­le­ri­nin cid­di­yet­siz­li­ği ile yü­rüt­mek­te ol­duk­la­rı kad­ro­laş­ma­nın za­fi­ye­ti­ni gös­te­ren bir tab­lo söz ko­nu­su­dur.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, 59'un­cu Hükûmet dö­ne­min­de, cum­hu­ri­ye­tin te­mel ni­te­lik­le­ri­ni de­ğiş­tir­me­yi ve yoz­laş­tır­ma­yı he­def alan bir kad­ro­laş­ma sü­re­ci baş­la­mış­tır. Bun­la­rı, so­mut ör­nek­le­riy­le ve bel­ge­le­riy­le an­la­ta­ca­ğız. Cum­hu­ri­yet ta­ri­hi bo­yun­ca, bu ni­te­lik­te ve dü­zey­de bir kad­ro­laş­ma ha­re­ke­ti, hiç­bir si­ya­si ik­ti­dar dö­ne­min­de söz ko­nu­su ol­ma­mış­tır. Bu ha­re­ket, top­lu­mun ba­rış ve da­ya­nış­ma­ya da­ya­lı ya­pı­sı­nı de­rin­den et­ki­le­ye­cek ve bo­za­cak bo­yut­la­ra, ma­ale­sef, ulaş­mış­tır.

Bu­gün Tür­ki­ye'de, 3.719 üst dü­zey gö­rev, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım -müs­te­şar, müs­te­şar yar­dım­cı­sı, da­ire baş­ka­nı, ge­nel mü­dür, ge­nel mü­dür yar­dım­cı­sı, il mü­dü­rü dü­ze­yin­de söy­lü­yo­rum- vekâle­ten sür­dü­rül­mek­te­dir. Bu ya­pı­lan­ma­yı ger­çek­leş­ti­ren Baş­ba­ka­nın, ba­şa­rı­sız­lık­lar, ka­mu hiz­me­ti ve­rim­siz­li­ği ve skan­dal­lar or­ta­ya çık­tık­tan son­ra bü­rok­ra­tik oli­gar­şi ve de­rin dev­let­ten söz et­me­si ve geç­miş hükûmet­le­ri suç­la­ma­sı, böy­le bir ge­rek­çe­ye sı­ğın­mak is­te­me­si ise, ka­ra mi­zah ol­ma­nın dı­şın­da, as­lın­da, tam bir he­def sap­tır­ma ve ac­zin iti­ra­fı­dır. Dev­let ada­mı so­rum­lu­lu­ğu ve cid­di­ye­tiy­le bağ­daş­tı­rıl­ma­ya­cak bir du­rum söz ko­nu­su­dur. De­rin dev­let ola­rak ad­lan­dı­rı­lan hu­kuk dı­şı iliş­ki­le­re ze­min ha­zır­la­yan­lar ve o iliş­ki­le­rin içi­ne gi­ren­ler, ken­di acz ve ye­ter­siz­lik­le­ri­ni ve iliş­ki­le­ri­ni giz­le­mek ça­ba­sı için­de­dir­ler.

İş­te, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu yö­ne­tim an­la­yı­şıy­la, eh­li­yet ve kı­de­me ba­kıl­ma­dan, cum­hu­ri­ye­tin te­mel ni­te­lik­le­ri­ne kar­şı ta­vır al­mış ki­şi­ler­den olu­şan bel­li bir sı­nı­fa ve züm­re­ye im­ti­yaz ta­nın­mış, bu su­ret­le ay­rım­cı­lık ya­pıl­mış­tır. Tür­ki­ye'de, ka­mu yö­ne­ti­min­de, yö­ne­tim kri­zi sü­re­ci baş­la­mış­tır  de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Her alan­da, bu kri­zin ya­rat­tı­ğı, zin­cir­le­me ve kar­ma­şık so­nuç­lar ya­şan­mak­ta­dır. Böy­le bir tab­lo­da, Hükûmet, bil­gi kir­li­li­ği için­de, he­def sap­tı­ra­rak, ger­çek so­run­la­rın ve so­rum­lu­la­rın or­ta­ya çık­ma­sı­nı ve tar­tı­şıl­ma­sı­nı en­gel­le­me ça­ba­sı içi­ne gir­miş­tir. Cum­hu­ri­ye­tin de­ğer­le­ri­ne kar­şı ya­ra­tı­lan bu va­sıf­sız kad­ro­laş­ma, iş­te, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, en çar­pı­cı şek­liy­le, em­ni­yet ya­pı­lan­ma­sın­da ken­di­si­ni gös­ter­mek­te­dir.

De­ğer­len­dir­me­le­ri­mi­ze, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı Müs­te­şa­rın­dan baş­la­mak is­ti­yo­rum.

Ba­kın, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Sa­yın Cum­hur­baş­ka­nı­nın ka­rar­na­me­yi ve­to et­me­si üze­ri­ne, İçiş­le­ri Ba­ka­nı, il­gi­li Ya­sa'nın 37'nci mad­de­si­ne da­ya­na­rak, Şe­ha­bet­tin Har­put'u, 17 Şu­bat 2003 ta­ri­hin­de Müs­te­şar Yar­dım­cı­lı­ğı­na ge­tir­miş, da­ha son­ra, 19 Ka­sım 2003 ta­ri­hin­de Müs­te­şar Ve­ki­li yap­mış­tır. Sa­yın Cum­hur­baş­ka­nı­nın bu iş­le­mi de hu­ku­ka ay­kı­rı bul­ma­sı ve ve­to et­me­si üze­ri­ne, bu kez İçiş­le­ri Ba­ka­nı, Ba­kan­lık ona­yıy­la gö­rev­len­dir­me yap­mış­tır. Oy­sa, çok ba­sit bir dev­let yö­ne­ti­mi ter­bi­ye­si­dir, ada­bı­dır; müs­te­şar­lar üç­lü ka­rar­na­mey­le ata­nır­lar. Bu çok açık­tır, an­cak bu­na rağ­men, bu cü­retkâr ve hu­kuk ta­nı­maz uy­gu­la­ma ya­pıl­mış, Müs­te­şar­lık ma­ka­mın­dan iti­ba­ren hu­kuk dı­şı ya­pı­lan­ma sü­re­ci baş­la­mış­tır.

Şe­ha­bet­tin Har­put ile il­gi­li ola­rak, va­li­lik dö­ne­min­de­ki id­di­ala­rın dı­şın­da, Müs­te­şar­lık gö­re­vi­ni üst­len­di­ği bu dö­nem­de de -ya­ni dört yıl için­de de- ta­ri­kat iliş­ki­le­ri ve zi­kir top­lan­tı­la­rı­na iş­ti­rak et­ti­ği­ne da­ir bil­gi ve bel­ge­ler ka­mu­oyu­na yan­sı­mış ve so­ru öner­ge­le­ri­ne ko­nu ol­muş­tur.

FAT­MA ŞA­HİN (Ga­zi­an­tep) - Ne bi­çim ko­nu­şu­yor­sun sen!

YAH­YA BAŞ (İs­tan­bul) - Vay ana­sı­nı!..

K. KE­MAL ANA­DOL (İz­mir) - Ni­ye ra­hat­sız olu­yor­su­nuz?

ATİL­LA KART (De­vam­la) - Bu iliş­ki­le­ri, yö­ne­tim uy­gu­la­ma­la­rın­da et­ki­li ol­muş­tur.

BAŞ­KAN - Sa­yın Kart, bir sa­ni­ye...

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, lüt­fen...

AH­MET YE­Nİ (Sam­sun) - Siz ka­tı­lı­yor mu­su­nuz?

BAŞ­KAN - Bu­yu­run Sa­yın Kart.

ATİL­LA KART (De­vam­la) - Sa­yın Ba­kan, yö­nel­ti­len öner­ge­le­ri­mi­ze hiç­bir cid­di ve tat­minkâr ce­vap ver­me­miş­tir. Müs­te­şar ni­te­li­ği­ni ta­şı­yan 100 ci­va­rın­da va­li var­ken, bu özel­lik­le­re -bi­raz ev­vel say­dı­ğım özel­lik­le­re- sa­hip bir ki­şi­de ıs­rar edil­me­si el­bet­te an­lam­lı­dır. Hu­ku­ka ay­kı­rı ve özel iliş­ki­le­re da­ya­lı bir ka­mu yö­ne­ti­mi ya­pı­lan­ma­sı­nın var­lı­ğı­nı gös­te­ren bir du­rum söz ko­nu­su­dur.

Sa­yın Ba­kan, si­ze so­ru­yo­rum: So­lu­nuz­da otu­ran Sa­yın Müs­te­şa­rın iliş­ki ve yö­ne­tim uy­gu­la­ma­la­rın­dan bi­ha­ber mi­si­niz, yok­sa, "el­bet­te far­kın­da­yım; ama, biz za­ten bir eki­biz" mi di­yor­su­nuz? Ola­yın esa­sı bu, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

İş­te, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, gel­di­ği­miz bu aşa­ma­da, Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğü­nün de -bu ara­da- dört ay­dan bu ya­na vekâle­ten sür­dü­rül­dü­ğü­nü he­men vur­gu­la­mak is­ti­yo­rum.

Pe­ki, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, em­ni­yet­te­ki bu kad­ro­laş­ma ve so­nuç­la­rı ne­den bu ka­dar önem­li? Ne­den bu ka­dar ıs­rar­la üze­rin­de du­ru­yor ve eleş­ti­ri­yo­ruz? Bu­nun ya­rat­tı­ğı tah­ri­bat­lar ne­den çok ağır so­nuç­lar ya­rat­mak­ta­dır? Böy­le bir ya­pı için­de yar­gı me­ka­niz­ma­la­rı­nın ger­çe­ğe ulaş­ma­la­rı müm­kün mü­dür? Ger­çe­ğin tes­pi­ti­ni sağ­la­ma­la­rı müm­kün mü­dür? Bun­la­rı so­mut ör­nek­le­riy­le an­lat­mak is­ti­yo­rum.

Ba­kın, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, tek­nik din­le­me ve is­tih­ba­rat bi­rim­le­rin­de­ki özel ve yo­ğun kad­ro­laş­ma se­be­biy­le­dir ki, adi ni­te­lik­te ve ye­rel öl­çek­te mey­da­na ge­len olay­la­rın so­ruş­tu­rul­ma­sın­da­ki ka­rart­ma­nın ya­nın­da, ulu­sal bo­yu­tu olan kri­tik olay­lar­da si­ya­si ik­ti­da­rı ko­ru­ma­ya ve ger­çek­le­ri giz­le­me­ye, he­def sap­tır­ma­ya ve ka­ra­la­ma­ya yö­ne­lik pro­vo­kas­yon­lar ya­şan­mak­ta­dır. Bu se­bep­le­dir ki, yar­gı­la­ma aşa­ma­la­rın­da da ger­çe­ğin tes­pi­ti müm­kün ola­ma­mak­ta­dır. Böy­le bir ha­zır­lık so­ruş­tur­ma­sı, böy­le bir kol­luk ya­pı­lan­ma­sı or­ta­da dur­du­ğu sü­re­ce yar­gı­nın ger­çe­ğe ulaş­ma­sı­nı bek­le­ye­mez­si­niz.

Bu ya­pı­lan­ma için­de mün­fe­rit kad­ro­laş­ma­lar ye­ri­ne, ge­nel tab­lo­yu an­lat­mak is­ti­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Ba­kın, bi­lin­di­ği gi­bi, po­lis amir­li­ğin­de rüt­be sı­ra­la­ma­sı ko­mi­ser yar­dım­cı­lı­ğın­dan baş­lar, ko­mi­ser, baş­ko­mi­ser, em­ni­yet ami­ri, 4, 3, 2, 1'in­ci sı­nıf em­ni­yet mü­dü­rü di­ye de­vam eder, en ni­ha­yet, sı­nıf üs­tü em­ni­yet mü­dü­rüy­le so­nuç­la­nır. Ya­ni, or­ta­da bir hi­ye­rar­şik ya­pı­lan­ma söz ko­nu­su­dur. Or­du­da­ki, as­ke­ri­ye­de­ki ya­pı­lan­ma­ya pa­ra­lel olan bir hi­ye­rar­şik ya­pı­lan­ma­dan söz edi­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Ba­kı­yo­ruz, teş­ki­lat ya­sa­sın­da de­ği­şik­lik ya­pan ya­sa­nın 55'in­ci mad­de­si­ne gö­re, bu rüt­be­le­re ter­fi­ler kı­dem ve li­ya­ka­te gö­re ya­pı­lır di­yor, çok açık bir şe­kil­de; sı­nav şar­tı sak­lı kal­mak üze­re di­yor. Kı­dem sı­ra­sı, Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğün­ce, her yıl mart ayın­da top­lu­ca teş­ki­la­ta du­yu­ru­lur di­yor. Ni­te­kim, du­yu­ru­lu­yor. İl­gi­li ki­şi­ler ça­lış­ma sü­re­le­ri için­de­ki ba­şa­rı ve ce­za du­rum­la­rı­na gö­re pu­an­lan­dı­rı­lır ve ter­fi et­ti­ri­lir di­yor. Ta­mam, ne ka­dar gü­zel bir dü­zen­le­me, ob­jek­tif bir dü­zen­le­me, tek­nik esas­la­ra uy­gun bir dü­zen­le­me. Ar­zu et­ti­ği­miz bu.

Pe­ki, uy­gu­la­ma­ya ba­kı­yo­ruz. Uy­gu­la­ma­ya ba­kı­yo­ruz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Uy­gu­la­ma­da ter­fi sı­ra­la­ma­sı ya­pı­lır­ken bu il­ke­le­re uyul­ma­dı­ğı­nı, kı­dem sı­ra­la­ma­sı­nın al­tüst edil­di­ği­ni, hiç­bir so­mut, tek­nik ve ob­jek­tif öl­çü­nün esas alın­ma­dı­ğı­nı, ta­ma­men so­yut ve sub­jek­tif öl­çü­le­rin esas alın­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Ba­kın, bu du­rum, 2003 ve 2005 yıl­la­rı­na ait ter­fi­ler­de çok açık bir şe­kil­de or­ta­ya çı­kı­yor. Özel­lik­le ola­yın öne­mi ve yü­rü­tü­len mev­ki­nin kri­tik ko­nu­mu se­be­biy­le, 2'nci sı­nıf­tan 1'in­ci sı­nı­fa ait ter­fi­ler­le il­gi­li bil­gi ver­mek is­ti­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Ba­kın, ge­nel­lik­le 2'nci sı­nıf­ta 700 ki­şi­ye yak­la­şan bir em­ni­yet mü­dür­le­ri kı­dem sı­ra­la­ma­sı var­dır. Ee, bu­ra­da, 80-81 ki­şi­nin 1'in­ci sı­nı­fa ter­fi­si söz ko­nu­su. Öl­çü or­ta­da, bi­raz ev­vel an­lat­tım. Çok so­mut, çok tek­nik, be­lir­li bir sü­re­ce, on yı­la, on beş yı­la, on se­ki­ze ya­yı­lan bir sü­reç­ten söz edi­yo­rum. Ee, do­ğal ola­nı ne­dir? İlk 81 ki­şi­nin ter­fi et­me­si de­ğil mi­dir de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım? Ha­di, si­ya­si ik­ti­da­rın tak­dir yet­ki­si, bel­li öl­çü­ler için­de el­bet­te tak­dir yet­ki­si ola­cak­tır, ya­sal sı­nır­lar için­de el­bet­te tak­dir yet­ki­si ola­cak­tır, bu­nu ilk 81'den seç­mez­si­niz de ilk 100'den se­çer­si­niz, 110'dan se­çer­si­niz, ama ba­kın ne­yi gö­rü­yo­ruz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım? Şu­nu gö­rü­yo­ruz. Sa­yın Ge­nel Baş­ka­nı­mız da bu­gün Grup top­lan­tı­sın­da ifa­de et­ti­ler. 7 ve­ya 8 ki­şi, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, kı­de­me uy­gun bir şe­kil­de ter­fi edi­yor, 72-73 ki­şi­nin ta­ma­mı, kı­dem sı­ra­la­ma­sın­da ilk 150'den son­ra­sı de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Siz­le­ri in­sa­fa ve bir vic­dan mu­ha­se­be­si­ne da­vet edi­yo­rum. Ora­da -ba­kın, önüm­de lis­te var- ilk 10 sı­ra­da­ki, ter­fi sı­ra­sın­da­ki ki­şi­ler kı­dem sı­ra­la­ma­sın­da ka­çın­cı sı­ra­da, onu oku­mak is­ti­yo­rum. Ba­kın, sı­ray­la oku­yo­rum: 294, 254, 175, 220, 308, 212, 278, 226, 271 ve 300.

Ee, böy­le bir ya­pı­da, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, 294'ün­cü sı­ra­da­ki ki­şi­yi alıp 1'in­ci sı­ra­da­ki ada­mın önü­ne ge­ti­rir­se­niz, o po­li­sin, o ami­rin önü­ne ge­ti­rir­se­niz, ora­da o ki­şi­nin ça­lış­ma şev­ki ka­lır mı? Bu ola­yın ki­şi­sel bo­yu­tu. Bu ola­yın bir de ku­rum­sal bo­yu­tu var. Ne­dir o? Siz, as­lın­da, yap­tı­ğı­nız bu uy­gu­la­may­la o ku­ru­mun ar­şi­vi­ni yok edi­yor­su­nuz, is­tih­ba­ra­tı­nı yok edi­yor­su­nuz, ora­da is­tih­ba­rat za­fi­ye­ti­ne yol açı­yor­su­nuz, dev­le­tin sü­rek­li­li­ği­ni di­na­mit­li­yor­su­nuz. Bu­nu yap­tı­ğı­nız için­dir ki, İs­tan­bul'da­ki te­rör olay­la­rın­da, beş gün aray­la mey­da­na ge­len olay­lar­da, o, ön­len­me­si müm­kün iken ön­le­ne­mi­yor. Van'da­ki uyuş­tu­ru­cu olay­la­rın­da dev­let ge­rek­li mü­da­ha­le­yi ya­pa­mı­yor. İş­te, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bun­la­rı gör­me­miz ge­re­ki­yor.

Ba­kın, da­ha so­mut bir şey söy­le­ye­yim, da­ha gün­cel bir şey söy­le­ye­yim: Hrant Dink sui­kas­tı ön­ce­sin­de Trab­zon Em­ni­yet Mü­dü­rü ola­rak gö­rev ya­pan, sui­kast ta­ri­hin­de ise Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğü İs­tih­ba­rat Da­ire Baş­ka­nı ola­rak gö­rev ya­pan Ra­ma­zan Ak­yü­rek'in de, 2003 yı­lı­na ait kı­dem lis­te­sin­de 281'in­ci sı­ra­da ol­du­ğu hâlde ilk 81'in içi­ne alın­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Pe­ki, de­vam edi­yo­rum: İr­ti­cai fa­ali­yet­te bu­lun­duk­la­rı Baş­ba­kan­lık Ta­kip Ku­ru­lu ka­yıt­la­rıy­la; ya­ni, yi­ne bu Hükûme­tin so­rum­lu­lu­ğun­da olan bir ku­ru­mun ka­yıt­la­rıy­la sa­bit olan 17 ki­şi için Yük­sek De­ğer­len­dir­me Ku­ru­lu ne­den ikin­ci kez özel ola­rak top­la­nı­yor ve bu ki­şi­le­rin ter­fi­si­ni ya­pı­yor? Oy­sa, Yö­net­me­lik'in 21 ve 22'nci mad­de­le­ri­ne gö­re, çok açık ola­rak bi­li­yo­ruz ki, Mer­kez ve Yük­sek Di­sip­lin Ku­rul­la­rı, bun­lar ter­fi ya­pa­maz, an­cak öne­ri­de bu­lu­na­bi­lir ve o za­man, bu­ra­dan var­dı­ğı­mız so­nuç şu, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım: Bu ku­rul­lar, yet­ki te­ca­vü­zü ya­pa­rak, kı­dem ki­ta­bı­nın dı­şı­na çı­ka­rak hu­ku­ka ay­kı­rı ve va­sıf­sız bir kad­ro­laş­ma­ya yol aç­mış­lar­dır. Yer­le­şik ku­ral­lar çiğ­nen­miş, özel kad­ro­laş­ma yo­lu açıl­mış­tır.

Pe­ki, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, böy­le bir kad­ro­laş­ma ni­çin ya­pı­lı­yor, ne­den ya­pı­lı­yor? Bu­nun açık­la­ma­sı önem­li, bu­nun tar­tış­ma­sı önem­li, bu­nun de­ğer­len­dir­me­si önem­li. Bu­nun bir açık­la­ma­sı ola­bi­lir, o da şu:

Ba­kın, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ki­şi­sel iliş­ki­ler ve ce­ma­at da­ya­nış­ma­sı için­de kad­ro­laş­mak ama­cıy­la ya­pı­lan sis­tem­li bir ça­lış­ma söz ko­nu­su. Öy­le ki, bu kad­ro­laş­ma­ya ar­tık "(F) ti­pi kad­ro­laş­ma" de­nil­mek­te­dir de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

HA­CI Bİ­NER (Van) - Hep ay­nı şey­le­ri söy­lü­yor­su­nuz.

ATİL­LA KART (De­vam­la) -  Baş­ta Po­lis Ko­le­ji ol­mak üze­re, Po­lis Aka­de­mi­si ve po­lis okul­la­rı bu kad­ro­la­rın yö­ne­ti­min­de­dir de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

HA­CI Bİ­NER (Van) - Doğ­ru­la­rı ko­nu­şun.

ATİL­LA KART (De­vam­la) - Em­ni­yet iliş­ki­le­rin­de yay­gın ola­rak kul­la­nı­lan ifa­de­siy­le, re­jim kar­şı­tı kad­ro­cu ce­ma­at ya­pı­lan­ma­sı an­la­mı­na ge­len bir kad­ro­laş­ma sü­re­cin­den söz edi­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Ba­kın, he­men bu aşa­ma­da önem­le ifa­de edi­yo­rum, her­han­gi bir is­tis­ma­ra yol açıl­ma­ma­sı ama­cıy­la ifa­de edi­yo­rum: De­ğer­li ar­ka­da­şım, lüt­fen dik­kat­le din­le­yin; din ve vic­dan öz­gür­lü­ğü kap­sa­mın­da ve fel­se­fi an­lam­da­ki ta­ri­kat ya­pı­lan­ma­sı­nı bu­ra­da tar­tış­mı­yo­ruz, ko­nu­muz bu de­ğil. So­run, bu kav­ram­la­rı ve de­ğer­le­ri is­tis­mar ede­rek, mü­te­dey­yin yurt­taş­la­rı­mı­zın bu de­ğer­le­ri­ni ve inanç­la­rı­nı kul­la­na­rak dev­let yö­ne­ti­min­de ege­men­lik sağ­la­ma ve bu su­ret­le kad­ro­laş­ma­nın ya­rat­tı­ğı va­him so­nuç­lar nok­ta­sın­da yo­ğun­la­şı­yor. Baş­ka bir an­la­tım­la, Ana­ya­sa'nın 24'ün­cü mad­de­si­nin son fık­ra­sı an­la­mın­da söy­lü­yo­rum. Di­ni ve­ya din duy­gu­la­rı­nı ya­hut din­ce kut­sal sa­yı­lan şey­le­ri is­tis­mar et­me ve kö­tü­ye kul­lan­ma­nın ya­rat­tı­ğı ve ya­ra­ta­ca­ğı va­him so­nuç­lar nok­ta­sın­da dü­ğüm­le­nen bir sü­reç­ten söz edi­yo­rum. So­ru­nun esa­sı ve özü bu­ra­da dü­ğüm­len­mek­te­dir de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

HA­CI Bİ­NER (Van) - Bun­lar ha­ma­si laf­lar.

ATİL­LA KART (De­vam­la) - De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ba­kın, bel­ge­ler­den söz edi­yo­rum, kı­dem ki­tap­çı­ğın­dan söz edi­yo­rum, em­ni­ye­tin ken­di ka­yıt­la­rın­dan söz edi­yo­rum. Bü­tün bun­la­ra rağ­men, bun­la­ra "ha­ma­si laf­lar" der­se­niz, si­zi o za­man, so­rum­lu­lu­ğu­nuz nok­ta­sın­da ye­ni­den bir de­ğer­len­dir­me yap­ma­ya da­vet edi­yo­rum, mil­let­ve­ki­li so­rum­lu­lu­ğu­nuz nok­ta­sın­da bir kez da­ha dü­şün­me­ye da­vet edi­yo­rum.

HA­CI Bİ­NER (Van) - Siz so­rum­lu­lu­ğu­nu­zu bil­se­niz böy­le ko­nuş­maz­sı­nız.

ATİL­LA KART (De­vam­la) - De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, em­ni­yet ku­ru­mu­nun kim­li­ği­ni ve tü­zel ya­pı­sı­nı he­def al­ma­dan söy­lü­yo­rum: Em­ni­yet ku­ru­mu için­de, âde­ta ve ma­ale­sef, resmî üni­for­ma giy­miş ya­sa dı­şı ve kıs­mi bir ör­güt­len­me söz ko­nu­su­dur. De­lil top­la­ma ve so­ruş­tur­ma sü­reç­le­ri­ne mü­da­ha­le­de bu­lu­nan ve yön­len­dir­me ya­pan bir ekip­ten söz edi­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Yi­ne önem­le ifa­de edi­yo­rum, em­ni­yet bün­ye­sin­de zor şart­lar­da, ca­nı pa­ha­sı­na, öz­ve­riy­le ve so­rum­lu­luk duy­gu­suy­la gö­rev ya­pan, kı­dem ve li­ya­kat­le­ri­ne uy­gun bir şe­kil­de hak ede­rek ter­fi eden ka­mu gö­rev­li­le­ri­mi­zi, el­bet­te, bu de­ğer­len­dir­me­nin dı­şın­da tu­tu­yo­rum. Tür­ki­ye'yi ka­ran­lı­ğa gö­tür­mek is­te­yen bu kad­ro­cu ya­pı­lan­ma­ya kar­şı, ül­ke­nin bir­lik ve bü­tün­lü­ğü­ne ina­nan tüm ka­mu gö­rev­li­le­ri­ne bu aşa­ma­da önem­li gö­rev­ler düş­tü­ğü açık­tır. Em­ni­yet men­sup­la­rı­nın bü­yük bö­lü­mü­nün bu an­la­yış­la gö­rev ve so­rum­lu­luk­la­rı­nı sür­dür­dük­le­ri­ne ina­nı­yo­ruz.

Ge­li­nen aşa­ma­da, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, iç gü­ven­lik ör­güt­le­ri kim­li­ği­ni ve iş­le­vi­ni kay­bet­mek­te­dir. De­mok­ra­tik sis­te­me bağ­lı­lı­ğı sağ­la­yan ya­pı­lan­ma ye­ri­ne, par­ti dev­le­ti ol­ma ve ce­ma­at­leş­me­ye hiz­met eden bir ya­pı­lan­ma sü­re­ci baş­la­mış­tır. Em­ni­yet için­de doğ­muş olan ka­os ve kar­ga­şa, zo­run­lu ola­rak, hi­ye­rar­şik ya­pı­yı ze­de­le­mek­te­dir, boz­mak­ta­dır. Yö­ne­tim ka­de­me­le­rin­de doğ­muş olan bu ka­os ve çü­rü­me se­be­biy­le­dir ki, muh­te­lif güç odak­la­rı bil­gi kir­li­li­ği ya­rat­mak­ta, ka­mu­oyu­nu ya­nılt­mak­ta, yön­len­dir­me yap­mak­ta ve hu­kuk dı­şı ey­lem­le­ri­ni ra­hat­lık­la ger­çek­leş­ti­re­cek­le­ri bir ze­mi­ni bul­mak­ta­dır­lar.

Em­ni­yet, ken­di men­sup­la­rıy­la ih­ti­laf­lı olan bir ku­rum hâli­ne gel­miş­tir. 800 ki­şi ci­va­rın­da em­ni­yet mü­dü­rü kı­zak­ta bek­li­yor de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, 1'in­ci sı­nıf em­ni­yet mü­dü­rü yıl­lar­dır bek­li­yor­lar. Pe­ki, bun­lar kı­zak­ta bek­le­ti­lir­ken he­men 1'in­ci sı­nıf olan em­ni­yet mü­dür­le­ri­nin yu­ka­rı­da an­lat­tı­ğım tab­lo için­de gö­rev­len­di­ril­me­si­nin bir açık­la­ma­sı ola­bi­lir mi? Açık­la­ma­sı olur ta­bii, bi­raz ev­vel an­lat­tı­ğım tab­lo için­de her taş yer­li ye­ri­ne otu­ru­yor de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Ba­kın, ar­tık, fo­toğ­ra­fın bü­tü­nü­nü gö­re­lim: Son dört yıl için­de mey­da­na ge­len, Hab­le­mi­toğ­lu ci­na­ye­ti, ya­sa dı­şı te­le­fon din­le­me olay­la­rı, Ka­sım 2003 ta­ri­hin­de İs­tan­bul'da beş gün aray­la mey­da­na ge­len ve 55 yurt­ta­şı­mı­zın ölü­mü­ne yol açan te­rör sal­dı­rı­la­rı, Cum­hu­ri­yet ga­ze­te­si­ne yö­ne­lik sal­dı­rı­lar ve de­va­mın­da Da­nış­ta­ya ya­pı­lan sal­dı­rı, Ata­bey­ler ope­ras­yo­nu, Hiz­but­tah­rir ör­gü­tü­nün Fa­tih Ca­mi­sin­de­ki ey­le­mi, İs­ma­ila­ğa Ca­mi­sin­de­ki linç ey­le­mi ve Hrant Dink sui­kas­tı. Bu tab­lo­yu, bu fo­toğ­ra­fı tak­dir ve vic­dan­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum.

Bu gen­so­ru­yu sa­yı­sal ço­ğun­lu­ğu­nuz­la red­de­de­bi­lir­si­niz, an­cak, bu tak­dir­de, tüm bu olay­la­rın vic­da­ni ve ya­sal so­rum­lu­lu­ğu­nu üst­len­mek du­ru­mun­da ka­la­ca­ğı­nı­zı ifa­de et­mek is­ti­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Ba­kın, kap­kaç, hır­sız­lık, gasp, fu­huş, uyuş­tu­ru­cu sa­tı­şı, ço­cuk por­no­su, Sos­yal Hiz­met­ler Ku­ru­mun­da­ki utanç ve­ri­ci tab­lo­lar, adam öl­dür­me suç­la­rın­da­ki hız­lı ar­tış­lar, or­ta de­re­ce­li okul­lar­da, hem öğ­ren­ci­ler ara­sın­da ve hem de öğ­ret­men ve ida­re­ci­le­re yö­ne­lik sal­dı­rı­lar hep bir­lik­te de­ğer­len­di­ril­di­ğin­de şöy­le bir tab­lo çı­kı­yor or­ta­ya: Sos­yo­eko­no­mik po­li­ti­ka­la­rın ya­rat­tı­ğı ada­let­siz­lik ve çö­zül­me ve çü­rü­me­le­rin ya­nın­da, va­sıf­sız kad­ro­laş­ma ve so­ruş­tur­ma sü­reç­le­rin­de­ki bil­gi kir­li­li­ği ile ye­ter­siz­lik­le­rin ya­rat­tı­ğı bir asa­yiş so­ru­nu ya­şı­yo­ruz.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Kart, lüt­fen to­par­lar mı­sı­nız. Beş da­ki­ka­lık sü­re ve­ri­yo­rum.

Bu­yu­run.

ATİL­LA KART (De­vam­la) - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Baş­kan.

Böy­le bir asa­yiş so­ru­nu ya­şı­yo­ruz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Olay bu­nun­la bit­mi­yor ama, olay bu­nun­la bit­mi­yor. Bu, ola­yın asa­yiş bo­yu­tu. Bir de, yol­suz­luk bo­yu­tu var. An­la­tı­la­cak o ka­dar çok şey var ki, son de­re­ce sı­nır­lı bir de­ğer­len­dir­me yap­mak is­ti­yo­rum:

Ba­kın, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı ye­rel yö­ne­tim­le­rin de­ne­ti­min­de de par­ti­zan­lık ve ayı­rım­cı­lık ya­pa­rak yol­suz­lu­ğun ze­min­le­ri­ni ya­ra­tı­yor. Öy­le ki, AKP'li be­le­di­ye­ler imar hak­la­rı dâhil ol­mak üze­re -ba­kın, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, imar hak­la­rı dâhil ol­mak üze­re- ruh­sat ve ek­le­ri­ne ay­kı­rı ya­pı­laş­ma­ya git­tik­le­ri, bu du­rum­lar fo­toğ­raf­la­rıy­la ve bel­ge­le­riy­le sa­bit ol­du­ğu hâlde so­ruş­tur­ma iz­ni ve­ril­me­di­ği­ni gö­rü­yo­ruz. Ge­li­yo­ruz, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­li ve di­ğer mu­ha­le­fet par­ti­le­ri­ne men­sup be­le­di­ye­ler yö­nün­den ise özel ola­rak kon­tro­lör ve mü­fet­tiş­ler gö­rev­len­di­ri­lip be­le­di­ye­le­rin ça­lı­şa­maz, ça­lış­tı­rı­la­maz hâle ge­ti­ril­di­ği­ni gö­rü­yo­ruz.

AKP İk­ti­da­rın­da, ba­kı­yo­ruz, 39 adet be­le­di­ye şir­ke­ti ku­rul­muş, bun­la­ra izin ve­ril­miş. Bun­la­rın, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, 31'i AKP'yle il­gi­li, AKP yö­ne­tim­le­riy­le il­gi­li. Di­ğer par­ti­le­re de 1'er ta­ne da­ğı­tıl­mış. Bir inan­dı­rı­cı­lık iz­le­ni­mi, bir ta­raf­sız­lık iz­le­ni­mi ya­rat­mak ama­cıy­la böy­le bir da­ğı­tım ya­pıl­mış. Bu şir­ket­le­rin de­ne­ti­min­de­ki iha­le­le­rin tu­ta­rı 2004 yı­lın­da 2 kat­ril­yon iken 2005 yı­lın­da 6 kat­ril­yo­na ulaş­tı­ğı­nı bil­gi­le­ri­ni­ze su­nu­yo­rum. De­net­le­ne­me­yen, de­net­le­me yo­lu ka­pa­tı­lan bir yol­suz­luk ka­pı­sı, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı ara­cı­lı­ğıy­la ara­lan­mış ve ya­ra­tıl­mış­tır.

İş­te, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ola­rak, tüm top­lum­sal olay­lar­da, iç ve dış so­run­lar­da ol­du­ğu gi­bi asa­yiş ko­nu­sun­da da va­him ge­liş­me­yi ön­ce­den gör­dük. Bu sü­reç­le­ri ön­gö­rü­lü bir şe­kil­de tes­pit et­tik, Hükûme­ti uyar­dık. Alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­ri, Sa­yın Ge­nel Baş­ka­nı­mız en üst dü­zey­de, her ze­min­de di­le ge­tir­di. Ni­te­kim, iki bu­çuk yıl ka­dar ev­vel, bü­tün bu ko­nu­lar­la il­gi­li ola­rak, Mec­lis Baş­kan­lı­ğı­na ver­di­ği­miz araş­tır­ma öner­ge­miz hâlen Ge­nel Ku­rul gün­de­mi­nin 167'nci sı­ra­sın­da bek­li­yor de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Bü­tün ça­ba­la­rı­mı­za rağ­men, bu ko­nu, o dö­nem­de ka­mu­oyu ve med­ya gün­de­min­de ye­ri­ni bu­la­ma­mış­tır. Bu se­bep­le ka­mu­oyu ve med­ya­yı, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si­ne yö­ne­lik de­ğer­len­dir­me ve eleş­ti­ri­ler ya­par­ken ada­let­li dav­ran­ma­ya ve bu an­lam­da öz eleş­ti­ri yap­ma­ya da­vet edi­yo­ruz. Bu­gün ko­nu­şu­lan ko­nu­lar, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ta­ra­fın­dan üç yıl­dan bu ya­na di­le ge­ti­ri­len ko­nu­lar­dır.

Böy­le bir tab­lo için­de, Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­nın ic­ra­at­la­rı­nı bir kez da­ha özet­le­mek is­ti­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Dav­ra­nış­la­rı­nı, bu olay­lar kar­şı­sın­da­ki tep­ki­le­ri­ni özet­le­mek is­ti­yo­rum.

Di­ğer olay­la­rın dı­şın­da, yu­ka­rı­da on ana baş­lık al­tın­da sö­zü edi­len olay­la­rın tü­mün­de, ba­kı­yo­ruz, Sa­yın Ba­kan izi­ni kay­bet­ti­ri­yor, olay­dan son­ra izi­ni kay­bet­ti­ri­yor, Sa­yın Ba­ka­na ula­şa­mı­yor­su­nuz. İn­ce­le­me ve so­ruş­tur­ma­la­rı süt­re ge­ri­sin­de ta­kip et­ti­ği­ni ve yön­len­dir­di­ği­ni, son­ra da çı­kıp o kla­sik de­me­ci­ni ver­di­ği­ni gö­rü­yo­ruz. "Kan­la­rı yer­de kal­ma­ya­cak­tır" na­ka­ra­tı­nı tek­rar­la­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz. Sa­yın Ba­kan, as­lın­da, bu yö­nüy­le ger­çek­ten son de­re­ce tec­rü­be­li, so­ğuk­kan­lı ve ba­şa­rı­lı bir ba­kan. Bu yö­nüy­le son de­re­ce ba­şa­rı­lı bir ba­kan. Bu tav­rı­nı, öy­le ki 1989 yı­lın­dan bu ya­na sür­dü­rü­yor. Ba­kı­yo­ruz, gö­rev yap­tı­ğı dö­nem­ler­de, dö­ne­me dam­ga­sı­nı vu­ran 15-16 kri­tik si­ya­si ci­na­ye­tin mey­da­na gel­di­ği­ni ve ço­ğu ci­na­ye­tin per­de ar­ka­sı­nın ay­dın­la­tı­la­ma­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, şu­dur, po­li­ti­ka şu, uy­gu­la­nan po­li­ti­ka şu: Ger­çek­le­rin hep giz­len­di­ği­ni, baş­ka bir za­man­da bu olay­la­rın baş­ka bir şe­kil­de te­za­hür et­ti­ği­ni gö­rü­yo­ruz. Te­tik­çi­nin ya­ka­lan­ma­sı, gö­rü­nür az­met­ti­re­nin bu­lun­ma­sı, bu olay­la­rın çö­zül­dü­ğü an­la­mı­na gel­mez de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Ba­tak­lı­ğı ku­rut­ma ve kay­na­ğa in­me nok­ta­sın­da hiç­bir cid­di ira­de­nin ol­ma­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz. Onun için, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, top­lu­ma "iş­te, biz, Ogün Sa­mast'ı ya­ka­la­dık, gö­re­vi­mi­zi yap­tık" yo­lun­da­ki me­saj­la­rın doğ­ru ve ger­çek­çi ol­ma­dı­ğı­nı, inan­dı­rı­cı ol­ma­dı­ğı­nı he­men ifa­de et­mek is­ti­yo­rum. Tab­lo bun­dan iba­ret de­ğil, olay bun­dan iba­ret de­ğil.

Ba­ka­nın, iş­te, hu­ku­ki ve si­ya­si so­rum­lu­lu­ğu bu­ra­da baş­lı­yor de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu­ra­dan iti­ba­ren baş­lı­yor. Fai­lin bu­lun­ma­sıy­la olay bit­mi­yor. Olay­la­rı ya­ra­tan se­bep ve ze­min ne­dir? Sa­yın Ba­kan, ma­ale­sef, olay­la­rı ya­ra­tan se­bep ve ze­min­le­rin öy­le ve­ya böy­le için­de­dir. Kad­ro­laş­ma ha­re­ke­ti­nin doğ­ru­dan için­de­dir.

Sa­yın Ba­kan, ar­tık, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Kart, te­şek­kür edi­yo­rum. Lüt­fen…

ATİL­LA KART (De­vam­la) - Sa­yın Baş­kan, bir da­ki­ka is­tir­ham edi­yo­rum. Bir da­ki­ka­da to­par­la­ya­ca­ğım.

BAŞ­KAN - Te­şek­kür için açı­yo­rum Sa­yın Kart. Lüt­fen…

Bu­yu­run.

ATİL­LA KART (De­vam­la) - De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Sa­yın Ba­kan, ar­tık, si­ya­set­çi ve dev­let adam­lı­ğı kim­li­ğiy­le, ma­ale­sef, ye­ter­siz kal­mak­ta ve gü­ven ver­me­mek­te­dir. Hü­kü­me­ti dev­le­tin ve ana­ya­sal ku­rum­la­rın ye­ri­ne yer­leş­tir­me po­li­ti­ka­la­rın­dan ar­tık vaz­ge­çin Sa­yın Ba­kan.

Di­ğer olay­la­rı bir ta­ra­fa bı­ra­kı­yo­rum. Ba­kın, on baş­lık al­tın­da açık­la­dı­ğım olay­la­rın ta­ma­mın­da, si­ya­si so­rum­lu­lu­ğun dı­şın­da, Sa­yın Ba­ka­nın ki­şi­sel an­lam­da hu­ku­ki ve ce­zai so­rum­lu­lu­ğu­nun bu­lun­du­ğu­nu önem­le ifa­de edi­yo­rum. Bu se­bep­le­dir ki, biz, bu gen­so­ru öner­ge­si­ne el­bet­te ka­tı­lı­yo­ruz, ama, gen­so­ru öner­ge­si­nin ye­ter­li ol­ma­dı­ğı, Sa­yın Ba­ka­nın ve Sa­yın Baş­ba­ka­nın bu an­lam­da gö­re­vi kö­tü­ye kul­lan­ma, Ana­ya­sa'nın 10'un­cu mad­de­si­ni ih­lal an­lam­da bel­li sı­nıf ve züm­re­ye im­ti­yaz ta­nı­ma yö­nüy­le de ce­zai an­lam­da so­rum­lu­luk­la­rın bu­lun­du­ğu­nu ifa­de et­mek ge­re­ği­ni du­yu­yo­rum.

İş­te, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu tah­ri­bat­la­rı gi­der­mek nok­ta­sın­da, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ola­rak, ka­mu­oyu hu­zu­run­da bir kez da­ha söz ve­ri­yo­ruz.

Bu de­ğer­len­dir­me­ler­le, ger­çe­ğe ulaş­mak adı­na gen­so­ru­ya des­tek ve­re­ce­ği­mi­zi ifa­de edi­yor, Ge­nel Ku­ru­lu say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (CHP ve Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Kart.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, bir­le­şi­me on da­ki­ka ara ve­ri­yo­rum.

Ka­pan­ma Sa­ati: 16.37

 

İKİNCİ OTU­RUM

Açıl­ma Sa­ati: 16.51

BAŞ­KAN: Baş­kan Ve­ki­li Sa­dık YA­KUT

KÂTİP ÜYE­LER: Ya­şar TÜ­ZÜN (Bi­le­cik), Ah­met Gök­han SA­RI­ÇAM (Kırk­la­re­li)

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 62'nci Bir­le­şi­mi'nin İkin­ci Otu­ru­mu'nu açı­yo­rum.

(11/8) esas nu­ma­ra­lı gen­so­ru öner­ge­si­nin gün­de­me alı­nıp alın­ma­ya­ca­ğı hu­su­sun­da­ki gö­rüş­me­le­re kal­dı­ğı­mız yer­den de­vam ede­ce­ğiz.

Hükûmet ye­rin­de.

Şim­di söz sı­ra­sı, AK Par­ti Gru­bu adı­na söz is­te­yen Aziz Ak­gül, Di­yar­ba­kır Mil­let­ve­ki­li.

Bu­yu­run Sa­yın Ak­gül. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz yir­mi da­ki­ka­dır.

AK PAR­Tİ GRU­BU ADI­NA AZİZ AK­GÜL (Di­yar­ba­kır) - De­ğer­li Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz gen­so­ru öner­ge­siy­le il­gi­li AK Par­ti Gru­bu adı­na siz­le­ri say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Bin bir emek­le ku­rul­ma­ya ça­lı­şı­lan hu­zur ve gü­ven or­ta­mı­nı sars­ma­ya, ül­ke­mi­zin asır­lar­dır sür­dür­dü­ğü ba­rış için­de bir ara­da ya­şa­ma tec­rü­be­si­ne göl­ge dü­şür­me­ye hiç kim­se­nin hak ve yet­ki­si ola­maz. Ül­ke­miz­de ka­os or­ta­mı oluş­tur­mak is­te­yen­le­re, dev­let-mil­let da­ya­nış­ma­sıy­la, mil­le­ti­miz 73 mil­yon in­sa­nıy­la ke­net­le­ne­rek, bun­dan ön­ce ol­du­ğu gi­bi, bun­dan son­ra da bu tür tezgâhla­rı bo­za­cak ira­de­ye sa­hip­tir.

Bir in­san­lık su­çu olan te­rö­rün, an­cak bir­lik ve be­ra­ber­lik içe­ri­sin­de ön­le­ne­bi­le­ce­ği­ne ina­nı­yo­ruz. Ül­ke­mi­zin hu­zu­ru­na ve bö­lün­mez bü­tün­lü­ğü­ne yö­ne­lik her tür­lü te­rör ör­gü­tü­ne kar­şı mü­ca­de­le­de ka­rar­lı­lı­ğı­mız so­nu­na ka­dar de­vam ede­cek­tir.

Ön­ce­lik­le, gen­so­ru öner­ge­sin­de be­lir­ti­len AK Par­ti İk­ti­da­rı­nın ül­ke ba­zın­da sı­fır te­rör­le gö­re­ve baş­la­dı­ğı sö­zü ger­çe­ği yan­sıt­ma­mak­ta­dır. Ni­te­kim, AK Par­ti İk­ti­da­rı ön­ce­si beş yıl içe­ri­sin­de mey­da­na ge­len te­rör olay sa­yı­sı ile ik­ti­da­rı­mız dö­ne­mi­ni kar­şı­laş­tır­dı­ğı­mız­da, te­rör olay­la­rı­nın ik­ti­da­rı­mız dö­ne­min­de ba­riz bir şe­kil­de azal­dı­ğı gö­rü­le­cek­tir. AK Par­ti İk­ti­da­rı­na ka­dar gö­rev alan Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti Hükûmet­le­ri­nin de bu ko­nu­da el­le­rin­den ge­len gay­ret­le­ri gös­ter­dik­le­ri inan­cın­da­yım ve bu ça­ba­la­rın­dan do­la­yı on­la­rı da şük­ran­la anı­yo­rum.

AK Par­ti dö­ne­min­de Tür­ki­ye'de suç oran­la­rı­nın geç­miş dö­nem­ler ve kü­re­sel ge­liş­me­ler­den ba­ğım­sız ola­rak art­tı­ğı, Tür­ki­ye'nin gü­ven­li bir ül­ke ol­mak­tan uzak­laş­tı­ğı ve top­lum­da kar­ga­şa­la­rın ya­şan­dı­ğı id­di­ası as­la doğ­ru de­ğil­dir. Sağ­lık­lı so­nuç­la­ra ula­şa­bil­mek için, bü­tün olay­la­rın ka­yıt al­tı­na alın­ma­sıy­la bu an­cak müm­kün hâle ge­le­bi­lir. Ya­ni, bir em­ni­yet mü­dü­rü­nün ifa­de­siy­le, ar­tık po­lis, uçan ku­şun ka­na­dı kı­rıl­sa suç nu­ma­ra­sı ver­mek du­ru­mun­da­dır.

Bu­ra­da­ki de­ğer­li söz­cü­ler­den, ar­ka­daş­la­rı­mız­dan Sa­yın Sa­rı­baş -ben bu­ra­da çağ­rı­da bu­lun­mak is­ti­yo­rum- suç sa­yı­la­rı­nın ar­tı­şıy­la il­gi­li, eğer, bi­raz ev­vel suç ka­yıt­la­rı­na her fa­ali­ye­ti, her ola­yı ti­tiz­lik­le kay­det­ti­ği­miz nok­ta­sın­da­ki bu dü­şün­ce­mi­ze eğer inan­mı­yor­sa, lüt­fen, her­han­gi bir po­lis ka­ra­ko­lu­na git­sin ve ora­da çok açık­ça bun­la­rı gö­re­cek­tir.

Di­ğer ta­raf­tan, dün­ya­da­ki uy­gu­la­ma­lar gös­ter­mek­te­dir ki, ku­rum­lar, top­lum­sal des­tek ve iş bir­li­ği ol­mak­sı­zın ül­ke­le­ri­nin gü­ven­lik so­run­la­rı­nı tek baş­la­rı­na çö­ze­mez­ler. Ha­tır­la­na­ca­ğı üze­re, Hrant Dink ci­na­ye­ti zan­lı­sı­nın otuz iki sa­at gi­bi kı­sa bir sü­re­de ya­ka­lan­ma­sın­da, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­nın ba­zı bil­gi­le­ri ba­sın ya­yın ku­ru­luş­la­rıy­la pay­laş­ma­sı­nın önem­li bir kat­kı­sı ol­muş­tur. Say­dam­lık ve ku­rum­sal iş bir­li­ği…

BAŞ­KAN - Sa­yın Ak­gül, bir sa­ni­ye…

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, lüt­fen, yer­le­ri­ni­ze otu­rur mu­su­nuz.

Bu­yu­run Sa­yın Ak­gül.

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - Say­dam­lık ve ku­rum­sal iş bir­li­ği, za­af ola­rak de­ğil, bir güç ve ken­di­ne gü­ven ola­rak al­gı­lan­ma­lı­dır.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­na ya­pı­lan it­ham­lar­da "asa­yiş olay­la­rın­da­ki geo­met­rik ar­tış" ifa­de­si­ne yer ve­ril­mek­te­dir. Oy­sa, suç oran­la­rın­da­ki de­ği­şi­mi gös­te­ren en ba­sit is­ta­tis­tik­ler da­hi böy­le bir tes­pi­ti doğ­ru­la­ma­mak­ta­dır. Ül­ke­miz, me­se­la, Av­ru­pa Bir­li­ği­nin ba­zı ül­ke­le­riy­le kı­yas­lan­dı­ğın­da, al­tı­nı çi­ze­rek ifa­de et­mek is­ti­yo­rum, en gü­ven­li ül­ke­ler­den bi­ri­si­dir. En çok eleş­ti­ri­ye uğ­ra­yan İs­tan­bul'un suç oran­la­rı da­hi ken­di aya­rın­da­ki bir­çok şeh­rin al­tın­da­dır. Üs­te­lik, bu ba­şa­rı­lar, Tür­ki­ye'nin sı­nır­lı imkânla­rı­na rağ­men sağ­lan­mış­tır.

Ma­la ve şah­sa kar­şı suç­lar ile hır­sız­lık­la il­gi­li siz­le­re ba­zı kar­şı­laş­tır­ma­lı ör­nek­ler ver­mek is­ti­yo­rum: 2005 yı­lın­da, ma­la kar­şı suç­lar­da, Tür­ki­ye'de 289.765 olay mey­da­na ge­lir­ken, Fran­sa'da bu­nun 8,5 ka­tı da­ha faz­la olan 2 mil­yon 457 bin 186 olay mey­da­na gel­miş­tir. Yi­ne, 2005 yı­lın­da, şah­sa kar­şı iş­le­nen olay sa­yı­sı Tür­ki­ye'de 197.996 iken, Fran­sa'da bu 354.836 ola­rak ger­çek­leş­miş ve Tür­ki­ye'den yüz­de 45 da­ha faz­la ola­rak mey­da­na gel­di­ği­ni söy­le­ye­bi­li­riz.

K. KE­MAL ANA­DOL (İz­mir) - Ayak­lan­ma ol­du Fran­sa'da, ayak­lan­ma.

ALİ RI­ZA BO­DUR (İz­mir) - Baş­ka ül­ke ver; ayak­lan­ma ol­du o dö­nem­de Fran­sa'da.

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - Hır­sız­lık­ta da 2005 yı­lın­da Tür­ki­ye'de 234.828 olay mey­da­na ge­lir­ken, Tür­ki­ye'den yak­la­şık 10 kat da­ha faz­la ol­mak üze­re, Fran­sa'da 2 mil­yon 429 bin 552 hır­sız­lık ola­yı mey­da­na gel­miş­tir.

De­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım, bir de, olay­la­rın ay­dın­la­tıl­ma­sıy­la il­gi­li gü­ven­lik güç­le­ri­mi­zin ne ka­dar ba­şa­rı­lı ça­lış­ma­lar yap­tı­ğıy­la il­gi­li de siz­le­re ba­zı ör­nek­ler ver­mek is­ti­yo­rum.

2005 yı­lın­da ay­dın­la­tı­lan şah­sa kar­şı iş­le­nen asa­yiş olay­la­rın­da 2004 yı­lı­na gö­re yüz­de 23 ar­tış olur­ken, bu oran 2006 yı­lın­da, olay­la­rın ay­dın­la­tıl­ma­sın­da da­ha bü­yük bir ba­şa­rı sağ­la­na­rak, 2005 yı­lı­na gö­re yüz­de 59 bir ar­tış­la ger­çek­leş­miş­tir.

Yi­ne, olay­la­rın ay­dın­la­tıl­ma­sıy­la il­gi­li, şah­sa kar­şı iş­le­nen asa­yiş olay­la­rın­da 2005 yı­lın­da 2004 yı­lı­na gö­re yüz­de 10 ar­tış olur­ken, bu oran 2006 yı­lın­da, bir ön­ce­ki yı­la gö­re yi­ne çok bü­yük bir ba­şa­rıy­la, yüz­de 43 ola­rak ger­çek­leş­miş­tir.

Ay­dın­la­tı­lan top­lam asa­yiş olay­la­rı de­ğer­len­di­ril­di­ğin­de, 2005 yı­lın­da 2004 yı­lı­na gö­re yüz­de 19 ar­tış olur­ken, 2006 yı­lın­da, bir ön­ce­ki yı­la gö­re, olay ay­dın­lat­ma­la­rın­da yüz­de 54 ar­tış sağ­la­na­bil­miş­tir.

Bir de, siz­le­re İs­tan­bul ile ben­zer ba­zı Av­ru­pa ül­ke­le­ri asa­yiş olay­la­rı mu­ka­ye­se­si de yap­mak is­ti­yo­rum. 2005 yı­lın­da, asa­yiş olay­la­rı sa­yı­sı dik­ka­te alın­dı­ğın­da, Ber­lin'de 262.176 ola­rak ger­çek­le­şen bu olay İs­tan­bul'un 2,5 ka­tı­dır ve -siz­ler de tak­dir eder­si­niz, Ber­lin, İs­tan­bul'dan nü­fus iti­ba­rıy­la da çok da­ha kü­çük bir şe­hir­dir- ma­la kar­şı iş­le­nen suç­lar­da da ben­zer bir du­ru­mu gö­rü­yo­ruz; ora­da da ay­nı, ya­ni 2005 yı­lın­da İs­tan­bul'da ma­la kar­şı iş­le­nen suç­lar­da 85.513 olay mey­da­na ge­lir­ken, İs­tan­bul'un 3 ka­tı, ya­ni 262.176 olay mey­da­na gel­miş­tir. Hır­sız­lık olay­la­rın­da da ben­zer bir du­ru­mu gö­rü­yo­ruz ve yi­ne, Ber­lin'de, İs­tan­bul'a na­za­ran, hır­sız­lık olay­la­rın­da 2,5 kat da­ha faz­la olay mey­da­na gel­di­ği­ni gö­rü­yo­ruz. Pa­ris'te de ben­zer bir du­rum var. Bi­li­yor­su­nuz, Pa­ris'in nü­fu­su İs­tan­bul'a -bel­ki nü­fus iti­ba­rıy­la- da­ha ya­kın, ama, ba­kın, 2005 yı­lın­da asa­yiş olay­la­rı sa­yı­sı iti­ba­rıy­la de­ğer­len­dir­di­ği­miz­de, Pa­ris'te mey­da­na ge­len olay­la­rın sa­yı­sı, İs­tan­bul'un 2 ka­tı; ma­la kar­şı suç­lar­da, İs­tan­bul'a na­za­ran 2,5 ka­tı, hır­sız­lık olay­la­rın­da yi­ne 2,5 ka­tı ka­dar bir olay sa­yı­sı­nı gö­re­bi­li­yo­ruz.

Şim­di, bu­ra­da, bu suç ve suç­lu­luk­la il­gi­li de­ğer­len­dir­me ya­pı­lır­ken, ben, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rı­mı­zın da­ha in­saf­lı dav­ran­ma­la­rı­nı ve is­ta­tis­ti­ki ve­ri­le­ri da­ha an­lam­lı bir şe­kil­de yo­rum­la­ma­la­rı ge­rek­ti­ği­ne ina­nı­yo­rum.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, suç oran­la­rın­da­ki bu iyi­leş­tir­me­le­rin sağ­lan­ma­sın­da­ki ba­si­ret­li yö­ne­ti­mi ya­nın­da, se­ne­ler­ce kay­ma­kam­lık, il em­ni­yet mü­dür­lü­ğü, Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür Yar­dım­cı­lı­ğı, va­li­lik yap­mış bu­lu­nan İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su, Tür­ki­ye'nin en tec­rü­be­li içiş­le­ri ba­kan­la­rın­dan­dır. De­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım, tec­rü­be ve ye­ter­li bil­gi bi­ri­ki­mi­ne sa­hip ol­mak, si­zin için, yö­ne­tim­de önem­li bir kri­ter de­ğil mi aca­ba? Dün­ya­nın te­rör teh­di­diy­le sar­sıl­dı­ğı bir dö­nem­de Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su'nun İçiş­le­ri Ba­ka­nı ol­ma­sı, Tür­ki­ye için bir şans­tır. Bu­gü­ne ka­dar, ta­ri­hi­miz­de, asa­yi­şe mü­es­sir bir­çok olay mey­da­na gel­dik­ten son­ra, fa­il­le­ri bu­lun­ma­mış­ken da­hi, hiç­bir içiş­le­ri ba­ka­nı is­ti­fa et­me­di­ği gi­bi, ba­kan­lık­tan da alın­ma­mış­tır. Kal­dı ki, Sa­yın Ak­su'nun dö­ne­min­de fa­ili bu­lu­na­ma­yan ve in­ce­le­me­si de­vam eden sa­de­ce bir tek olay var­dır.

Ba­kın, bu­ra­da da yi­ne mu­ha­le­fet­ten ar­ka­daş­la­rı­mız de­vam­lı olay sa­yı­la­rıy­la il­gi­li de­ğer­len­dir­me­ler ya­pı­yor­lar. Bi­li­yor­su­nuz, Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su iki dö­nem İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı yap­mış­tır. Bu iki dö­nem­de de, bi­rin­ci dö­ne­min­de, ya­ni, 1991'de­ki sü­reç­te, ken­di dö­nem­le­rin­de sa­de­ce 12 olay; şu an­da da AK Par­ti İk­ti­da­rı dö­ne­min­de, ken­di dö­nem­le­rin­de 6 ta­ne olay mey­da­na gel­miş­tir. Ya­ni, top­lam al­tı bu­çuk yıl­lık dö­nem­de, sa­de­ce, top­lam 18 olay mey­da­na gel­miş. An­cak -ben is­mi­ni ver­mek is­te­mi­yo­rum- her bir geç­miş­te­ki içiş­le­ri ba­ka­nı­mı­zın, hükûmet­le­ri­mi­zin, ül­ke­miz­de­ki asa­yi­şin, te­rö­rün azal­tıl­ma­sı için çok cid­di gay­ret­ler içe­ri­sin­de ol­duk­la­rı­na inan­dı­ğım için, is­mi­ni söy­le­me­den sa­de­ce dö­ne­mi ifa­de et­mek is­ti­yo­rum. Ba­kın, 21 Ka­sım 1991-25 Ha­zi­ran 1993, ya­ni, yak­la­şık, sa­de­ce iki yıl­lık bir dö­nem­de içiş­le­ri ba­kan­lı­ğı yap­mış olan de­ğer­li es­ki bir içiş­le­ri ba­ka­nı­nın dö­ne­min­de tam 22 olay mey­da­na gel­miş­tir. Do­la­yı­sıy­la, sa­de­ce olay sa­yı­la­rı­nı söy­le­mek su­re­tiy­le Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­mı­zı bu­ra­dan ten­kit et­me­nin, ben, ay­nı za­man­da pek in­saf­lı bir açık­la­ma şek­li ol­ma­dı­ğı­na ina­nı­yo­rum. Hat­ta, da­ha da ile­ri­ye gi­di­le­rek, me­se­la, mu­ha­le­fet­te­ki de­ğer­li ge­nel baş­kan­la­rı­mız­dan bir ta­ne­si, olay­lar­da, ya­ni, Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı­mı­zın dö­ne­min­de mey­da­na gel­miş olan ci­na­yet­ler zik­re­di­lir­ken, onun za­ma­nın­da, Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su za­ma­nın­da ol­ma­mış olay­lar da­hi zik­re­dil­miş­tir. Me­se­la, bun­lar­dan bir ta­ne­si, 31 Ocak 2007 ta­ri­hin­de ya­pı­lan açık­la­ma­da, emek­li or­ge­ne­ral Sa­yın Er­söz'ün -rah­met­le anı­yo­rum- öl­dü­rül­me­si ola­yı da Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su dö­ne­mi­ne at­fe­dil­miş­tir. Hal­bu­ki, bi­li­yor­su­nuz, bu, bir baş­ka ba­ka­nın dö­ne­min­de öl­dü­rül­müş­tür. Ta­bii ki, biz bu olay­la­rın hiç­bir ta­ne­si­ni tas­vip et­mi­yo­ruz ve hiç­bir şe­kil­de de bu tür ha­di­se­le­rin mey­da­na gel­me­me­si için eli­miz­den ge­len gay­re­ti gös­te­ri­yo­ruz. Ben, geç­miş dö­nem­ler­de­ki hükûmet­le­rin ve si­ya­si­le­rin de ül­ke­de ba­rı­şın, hu­zu­run te­sis edil­me­si nok­ta­sın­da el­le­rin­den ge­len gay­re­ti gös­ter­dik­le­ri­ne ke­sin­lik­le ina­nı­yo­rum ve on­lar da en az bi­zim ka­dar gay­re­tin içe­ri­sin­de ol­muş­lar­dır.

De­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım, bu­gü­ne ka­dar, ba­kan­lı­ğı dö­ne­min­de asa­yi­şe mü­es­sir fi­il­ler­de Sa­yın İçiş­le­ri Ba­ka­nı, sa­de­ce bir ba­kan ola­rak de­ğil, bir em­ni­yet mü­dü­rü, bir va­li gi­bi sa­ha­da bil­fi­il ça­lış­ma yap­mak­la kal­ma­mış, olay mey­da­na gel­di­ğin­de de olay ye­ri­ne ilk gi­den ki­şi­nin ken­di­si ol­du­ğu inkâr edi­le­mez.

Bir par­ti­nin de­ğer­li ge­nel baş­ka­nı "Ka­me­ra­lar ol­ma­say­dı, Dink ci­na­ye­ti­nin fa­ili ya­ka­lan­maz­dı." de­di. Şim­di siz­le­re so­ru­yo­rum: İs­tan­bul'da­ki ka­me­ra­lar gök­ten zem­bil­le mi in­di? Bun­la­rın İs­tan­bul'a yer­leş­ti­ril­me­si İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su ta­ra­fın­dan sağ­lan­ma­dı mı?

ALİ RI­ZA BO­DUR (İz­mir) - Ban­ka­nın ka­me­ra­sı.

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su'nun bu al­tı bu­çuk yıl­lık İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı dö­ne­min­de hiç ha­ta­sı yok mu? Ba­na gö­re var.

NU­Rİ Çİ­LİN­Gİ­ROĞ­LU (Ma­ni­sa) - Say, say…

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - Bu ha­ta­sı ne­dir bi­li­yor mu­su­nuz? Baş­ka­la­rı gi­bi şov yap­maz, dev­let cid­di­ye­ti için­de, az ve öz ko­nu­şa­rak işi­ni en iyi şe­kil­de yap­ma­ya ça­lı­şır. Do­la­yı­sıy­la, ne ya­zık ki, bir er­dem ve fa­zi­let ola­rak al­gı­lan­ma­sı ge­re­ken bu dav­ra­nış bi­çi­mi, ba­zı­la­rı ta­ra­fın­dan, bel­ki an­lam­sız ola­rak, bir za­af ola­rak de­ğer­len­di­ri­le­bi­lir.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­rim, suç ve suç­lu­luk­la mü­ca­de­le top­yekûn bir mü­ca­de­le­dir. Bu, as­la, sa­de­ce İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­nın gö­re­vi de­ğil­dir. Suç­la­rın fa­il­le­ri­nin bu­lun­ma­sı ve suç­la­rın ön­len­me­si ba­kı­mın­dan bü­yük ba­şa­rı el­de eden İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su'nun, bu­nun dı­şın­da, ba­kan­lık­ta el­de et­ti­ği bir­çok ba­şa­rı var­dır. Ben sa­de­ce bu pro­je­ler­den bir­kaç ta­ne­si­ni bil­gi­le­ri­ni­ze sun­mak is­ti­yo­rum: Be­le­di­ye­ler­de Per­for­mans Öl­çü­mü Pro­je­si, Mo­bil Elek­tro­nik Sis­tem En­teg­ras­yon Pro­je­si -bi­li­yor­su­nuz, İs­tan­bul'da ilk de­fa uy­gu­lan­ma­ya baş­lan­dı, şim­di Tür­ki­ye'nin her ta­ra­fı­na yay­gın­laş­tı­rı­lı­yor-, Top­lum Des­tek­li Po­lis­lik Pro­je­si, Suç Ana­li­zi Pro­je­si, Jan­dar­ma Böl­ge­sin­de Bil­gi­sa­yar Des­tek­li Suç Ha­ri­ta­la­rı­nın Oluş­tu­rul­ma­sı ve Suç Ana­liz­le­ri­nin Ya­pıl­ma­sı Pro­je­si, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti kim­lik nu­ma­ra­sı uy­gu­la­ma­sı, Kim­lik Pay­la­şı­mı Sis­te­mi, Sa­hil Gü­ven­lik Ko­mu­tan­lı­ğı Mo­bil Ra­dar Pro­je­si gi­bi bir­çok pro­je­yi zik­re­de­bi­li­riz.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, so­ra­rım siz­le­re: İçiş­le­ri Ba­ka­nı­nın da­ha ne yap­ma­sı­nı is­ti­yor­su­nuz? Bir İçiş­le­ri Ba­ka­nı, eli­ne ta­ban­ca­yı alıp bi­za­ti­hi suç­lu ko­va­la­ma­sı­nı mı bek­li­yor­su­nuz? Bi­raz in­saf­lı ol­mak ge­re­kir. Bu gü­zel mem­le­ket için can­dan ça­lı­şan­la­rın hak­kı­nı ye­me­me­niz ge­re­kir. İçiş­le­ri Ba­ka­nı Sa­yın Ab­dül­ka­dir Ak­su siz­den tak­dir bek­le­mi­yor. Bü­tün üs­tün gay­ret­ler kar­şı­sın­da ken­di­si­ne te­şek­kür edil­me­si ge­re­kir­ken bu acı­ma­sız ten­kit­le­ri, en ha­fif ta­bi­riy­le, in­saf­sız­lık ola­rak de­ğer­len­di­ri­yo­rum. Dün­ya­nın hiç­bir ye­rin­de böy­le bir mu­ame­le gö­rül­mez. Me­se­la, Pa­ris'te­ki ke­nar ma­hal­le­ler­de ge­çen se­ne mey­da­na ge­len olay­lar se­be­biy­le, ora­da mu­ha­le­fet İçiş­le­ri Ba­ka­nı­nın is­ti­fa et­me­si­ni mi is­te­di? Ha­yır. Ne yap­tı? Top­lum­sal hu­zu­run te­min edil­me­si için müş­te­rek ça­lış­ma­lar ya­pıl­dı.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, mu­ha­le­fet­te­ki ar­ka­daş­la­rın id­di­ala­rı­nın ak­si­ne, ül­ke­miz­de­ki in­san­lar, eko­no­mik, sos­yal ve si­ya­sal et­kin­lik­le­ri­ni, za­man ve mekân far­kı ol­mak­sı­zın, ra­hat­lık­la ye­ri­ne ge­ti­re­bil­mek­te­dir­ler. Böy­le bir top­lum­da kar­ga­şa kav­ra­mı­nı or­ta­ya at­mak, kav­ram­la­rın an­la­mı­nı bil­me­mek ve­ya art ni­yet­li ol­mak de­mek­tir. Gen­so­ru öner­ge­sin­de, "kar­ga­şa or­ta­mı de­vam et­mek­te" şek­lin­de bir ifa­de bu­lun­mak­ta­dır. Gü­ven­lik ko­nu­la­rın­da kav­ram­lar böy­le­si­ne özen­siz kul­la­nıl­ma­ma­lı­dır. Özel­lik­le si­ya­si par­ti­ler, hal­kı tah­rik ede­cek bu tür tah­rik­ler­den ka­çın­ma­lı­dır. Ak­si tak­dir­de, bu si­ya­si­ler, ol­ma­yan kar­ga­şa­yı, kit­le­le­ri yan­lış bil­gi­len­di­re­rek ken­di­le­ri ge­ti­re­cek­ler­dir.

Bu­gün­kü Tür­ki­ye'de, kar­ga­şa, ya­ni ka­os­tan bah­set­mek müm­kün de­ğil­dir. Kar­ga­şa­nın ne ol­du­ğu­nu me­rak eden­ler, AK Par­ti İk­ti­da­rı ön­ce­sin­de­ki Tür­ki­ye'ye bak­ma­sı ge­re­kir. Bı­ra­kı­nız kar­ga­şa­yı, Tür­ki­ye, AK Par­ti İk­ti­da­rı dö­ne­min­de, cum­hu­ri­yet dö­ne­mi­nin en bü­yük bü­yü­me oran­la­rı­nı ya­ka­la­ma­sı ya­nın­da, sü­rek­li bü­yü­me­yi sağ­la­mış ve bu­nun et­ki­si is­tih­da­ma da yan­sı­mış­tır. AK Par­ti İk­ti­da­rı ola­rak aç­lık sı­nı­rın­da olan­la­rın sa­yı­sı­nı, 2002 yı­lın­da 926 bin ola­rak al­dık ve 2005 yı­lın­da yüz­de 33 azal­ta­rak 623 bin ki­şi­ye in­dir­dik. İş­siz­lik ora­nı­nı da ben­zer şe­kil­de azalt­tık. 2002 yı­lın­da yüz­de 10,3 ola­rak al­dı­ğı­mız iş­siz­lik ora­nı­nı, Ekim-2006 iti­ba­rıy­la yüz­de 9,3'e in­dir­ge­dik. Di­ğer ta­raf­tan, TÜ­Sİ­AD onur­sal baş­kan­la­rın­dan Sa­yın Ömer Sa­ban­cı'nın ifa­de­siy­le, sa­de­ce 2005 yı­lın­da, Tür­ki­ye, ka­mu ve özel sek­tör­le­riy­le bir­lik­te yak­la­şık 1 mil­yon 400 bin ki­şi­ye iş imkânı sağ­la­mış­tır. Bu du­rum, is­tik­rar­la mı yok­sa kar­ga­şay­la mı sağ­lan­dı! Eleş­ti­rir­ken in­saf­lı olun­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne ina­nı­yo­rum.

Ba­zı ra­kam­lar da­ha ver­mek is­ti­yo­rum: Ba­kı­nız, İk­ti­da­rı­mız dö­ne­min­de, Ara­lık-2002'de, buz­do­la­bı fi­ya­tı 1.092 YTL'ydi, Ara­lık 2006 ta­ri­hi iti­ba­rıy­la bu, 655 YTL'ye gel­di. Ya­ni, yüz­de 40, fi­yat­lar­da düş­me mey­da­na gel­di. Bu, kar­ga­şa or­ta­mın­da ola­bi­lir mi? Bu, an­cak eko­no­mik ve si­ya­sal is­tik­rar za­ma­nın­da ola­bi­le­cek bir şey­dir. Or­ta­la­ma me­mur ma­aş­la­rıy­la il­gi­li de­ğer­len­dir­me yap­tı­ğı­mız­da da: Ara­lık 2002'de 578 YTL olan ma­aş, Ara­lık 2006'da 995 YTL, ya­ni yüz­de 72 ar­tır­dık.

YÜ­CEL AR­TAN­TAŞ (Iğ­dır) - Po­lis­le­rin ma­aşı ne ka­dar art­tı?

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - Ma­aş ve üc­ret ar­tış­la­rı­na bak­tı­ğı­mız za­man da he­pi­mi­zi il­gi­len­di­ren hu­sus­la­ra bak­tı­ğı­mız­da, net as­ga­ri üc­ret­te bu, yüz­de 106,5; Bağ-Kur'lu­lar­da yüz­de 186,4 ola­rak ger­çek­leş­ti.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ak­gül, lüt­fen to­par­lar mı­sı­nız.

Bu­yu­run.

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - Te­şek­kür edi­yo­rum De­ğer­li Baş­ka­nım.

Bun­dan iki gün ön­ce­ki Ra­di­kal ga­ze­te­sin­de, ya­ni 11 Şu­bat ta­rih­li Ra­di­kal ga­ze­te­sin­de, ya­ni 11 Şu­bat ta­rih­li Ra­di­kal ga­ze­te­sin­de es­ki Ha­zi­ne Müs­te­şa­rı Sa­yın Mah­fi Eğil­mez -fev­ka­la­de de­ğer­li bir ik­ti­sat­çı- ken­di­si, AK Par­ti İk­ti­da­rı dö­ne­min­de uy­gu­la­nan eko­no­mik po­li­ti­ka­la­rın el­de edi­len so­nuç­la­rı­nı de­ğer­len­di­rir­ken ay­nen şu ifa­de­yi kul­la­nı­yor: "Müt­hiş bir ba­şa­rı!" Ve da­ha da ile­ri­ye gi­de­rek, son dört yı­lın de­ğer­len­di­ril­me­sin­de, za­ten ola­ğa­nüs­tü ba­şa­rı­lı bir de­ğer­len­dir­me ola­rak ma­ka­le­sin­de yer ve­ri­yor. Şim­di, müt­hiş bir ba­şa­rı­nın el­de edil­di­ği bir or­tam, bir is­tik­rar or­ta­mı mı yok­sa bir kar­ga­şa or­ta­mı mı?

Di­ğer ta­raf­tan, bu­gün "fa­ili meç­hul ci­na­yet" kav­ra­mı ne­re­dey­se unu­tul­muş­tur; suç­lu­lar, ne­re­dey­se anın­da ya­ka­lan­mak­ta ve ad­li mer­ci­le­re tes­lim edil­mek­te­dir. İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı bi­rim­le­ri­nin gö­re­vi de za­ten bu­dur, ya­ni zan­lı­la­rı ya­ka­la­mak ve ad­li bi­rim­le­re tes­lim et­mek. Da­nış­tay ci­na­ye­ti, çe­şit­li si­vil ve resmî ku­rum­la­ra bom­ba­lı sal­dı­rı gi­ri­şim­le­ri, ra­hip ci­na­ye­ti, Dink ci­na­ye­ti gi­bi önem­li si­ya­si sal­dı­rı­lar­da­ki zan­lı­lar da çok kı­sa bir sü­re­de ya­ka­lan­mış ve ad­li ma­kam­la­ra tes­lim edil­miş­tir. Bu, geç­miş­te pek de rast­lan­ma­yan bir du­rum­dur. Bu­gün Hükûme­ti eleş­ti­ren bir­çok si­ya­si par­ti­nin ik­ti­dar­la­rı dö­ne­min­de, bu ba­şa­rı­lar ha­yal da­hi edi­le­mez­di. Bu ne­den­le, bir­çok si­ya­si ci­na­yet fa­ili meç­hul kal­mış­tır. Gü­ven­lik kuv­vet­le­ri­mi­zin te­rör­le mü­ca­de­le ala­nın­da­ki bu ba­şa­rı­sı, bel­ki mu­ha­le­fet ta­ra­fın­dan tak­dir edil­me­ye­bi­lir; an­cak, ya­ban­cı ül­ke­ler ta­ra­fın­dan tak­dir­le kar­şı­lan­mak­ta, ya­ban­cı­lar gü­ven­lik güç­le­ri­mi­zin bil­gi­si­ne baş­vur­mak­ta, gü­ven­lik kuv­vet­le­ri­mi­zin eği­tim imkânla­rın­dan fay­da­lan­ma­sı yö­nün­de ta­lep­ler yap­mak­ta­dır. Bü­tün bun­lar da gü­ven­lik po­li­ti­ka­la­rı ba­kı­mın­dan hak­lı bir gu­rur içe­ri­sin­de ol­ma­mı­zı ge­rek­tir­mez mi?

ALİ RI­ZA BO­DUR (İz­mir) - Ken­di ba­şı­nı de­re­me­yen, ge­lin ba­şı der­me­ye kal­kar­mış!

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, bu­gü­ne ka­dar hu­ku­ka ve ah­la­ka uy­gun ba­şa­rı­lı bir şe­kil­de ça­lış­mış olan kah­ra­man gü­ven­lik per­so­ne­li­mi­zi tak­dir edi­yo­rum, şe­hit­le­ri­mi­ze Al­lah'tan rah­met di­li­yor, ga­zi­le­ri­mi­ze de şük­ran­la­rı­mı arz edi­yo­rum.

Ko­nuş­ma­mı, 3 Şu­bat 2007 ta­rih­li, AK Par­ti Ge­nel Baş­ka­nı ve Baş­ba­kan Sa­yın Re­cep Tay­yip Er­do­ğan'ın açık­la­ma­sın­da yer alan ifa­de­le­ri de ha­tır­la­ta­rak bi­tir­mek is­ti­yo­rum: "Gö­re­ve gel­di­ği­miz gün­den bu ya­na, bir olay ha­riç, fa­ili meç­hul ci­na­yet kal­ma­mış­tır. Dink ci­na­ye­ti fa­ili­ni de otuz iki sa­at için­de ya­ka­la­yıp yar­gı­ya tes­lim et­tik."

K. KE­MAL ANA­DOL (İz­mir) - Ba­ba­sı ih­bar et­ti.

AZİZ AK­GÜL (De­vam­la) - "Araş­tır­ma­la­rı­mız bu­nun­la kal­ma­mış, 'bu­nun bağ­lan­tı­la­rı ola­bi­lir' de­nil­miş, Hükûme­ti­miz bu­nun da üze­ri­ne git­miş­tir. Şu an­da bu bit­ti mi? Bit­me­di, bun­la­rın da üze­ri­ne git­me­ye baş­la­dık. Ne gi­bi yer­le­re gi­di­yor­sa on­la­rın da ta­kip­çi­si­yiz ve yap­tı­ğı­mız olay şu: Ne­re­ye ula­şı­yor­sa ne­re­ye ka­dar uza­nı­yor­sa bun­la­rı de­şe­ce­ğiz."

He­pi­ni­ze say­gı­lar su­na­rım. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Ak­gül.

Öner­ge üze­rin­de, Hükûmet adı­na, İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su ce­vap ve­re­cek­ler. Sa­yın Ba­kan söz is­te­miş­ler­dir.

Bu­yu­run. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sa­yın Ba­kan, sü­re­niz yir­mi da­ki­ka­dır.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (İs­tan­bul) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; ko­nuş­ma­ma baş­la­ma­dan ön­ce, yü­ce Mec­li­sin siz de­ğer­li üye­le­ri­ni say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, baş­ta Ba­kan­lık ola­rak, Em­ni­ye­ti­miz, Jan­dar­ma­mız ve Sa­hil Gü­ven­lik per­so­ne­li­miz­le bir­lik­te, yur­du­mu­zun iç gü­ven­li­ği­ni, asa­yi­şi­ni ve ka­mu dü­ze­ni­ni sağ­la­mak için ça­lı­şı­yo­ruz ve her tür­lü ted­bi­ri de alı­yo­ruz.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, Hükûmet ola­rak, te­rö­re kar­şı olan mü­ca­de­le­mi­zi, bu ko­nu­da gö­rev­li tüm ke­sim­ler­le ko­or­di­nas­yon ve iş bir­li­ği içe­ri­sin­de, et­kin ve ka­rar­lı bir şe­kil­de sür­dü­rü­yo­ruz.

Yi­ne, Hükûme­ti­miz dö­ne­min­de, Te­rör­le Mü­ca­de­le Yük­sek Ku­ru­lu, ye­ni bir kon­sept­le ku­rum­sal bir ya­pı­ya ka­vuş­tu­rul­muş ve alın­ma­sı ge­re­ken ted­bir­ler en üst se­vi­ye­de be­lir­len­me­ye baş­la­mış­tır.

Hükûme­ti­mi­zin iş ba­şı­na gel­di­ği dö­nem­de te­rör ör­güt­le­ri sı­nır aşan çok ulus­lu bir ka­rak­ter ser­gi­le­me­ye baş­la­mış­lar­dı. 11 Ey­lül 2001 ta­ri­hin­de Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri'nde ve da­ha son­ra sı­ra­sıy­la İs­pan­ya, Lon­dra, Mı­sır, İs­tan­bul, Ür­dün ve En­do­nez­ya'da mey­da­na ge­len olay­lar, te­rö­rün han­gi bo­yut­la­ra ulaş­tı­ğı­nı gös­ter­mek­tey­di. Ba­kan­lı­ğım dö­ne­min­de gü­ven­lik kuv­vet­le­ri­mi­zin ba­şa­rı­lı mü­ca­de­le­le­ri ne­ti­ce­sin­de, ön­ce­ki yıl­la­ra gö­re te­rör olay­la­rı­nın iv­me­si­nin sü­rek­li düş­tü­ğü, de­vam­lı bir aza­lış tren­din­de ol­du­ğu ve olay­la­rı ön­le­me ve fa­il­le­rin ya­ka­lan­ma­sın­da gü­ven­lik güç­le­ri­mi­zin ref­lek­si­nin art­tı­ğı da bir ger­çek­tir.

2003 yı­lın­da, İs­tan­bul'da, si­na­gog­la­ra, İn­gil­te­re Baş­kon­so­los­lu­ğu­na ve özel bir ban­ka bi­na­sı­na yö­ne­lik bom­ba­lı sal­dı­rı­la­rın fa­il­le­ri yir­mi dört sa­at; 9 Mart 2004 ta­ri­hin­de, İs­tan­bul'da bu­lu­nan Hür ve Ka­bul Edil­miş Bü­yük Ma­son Lo­ca­sı Der­ne­ği­ne yö­ne­lik sal­dı­rı ola­yı­nın fa­il­le­ri iki gün­de; 24 Ekim 2004 ta­ri­hin­de, Trab­zon'da, McDo­nald's res­to­ran­da bom­ba atıl­ma­sı ey­le­mi­ni ger­çek­leş­ti­ren fa­il olay­dan çok kı­sa bir sü­re son­ra; 5 Şu­bat 2006 ta­ri­hin­de, Trab­zon'da, yi­ne San­ta Ma­ria Ki­li­se­si ra­hi­bi An­drea San­to­ro'nun si­lah­lı sal­dı­rı so­nu­cu öl­dü­rül­me­si ola­yı­nın fa­ili olay­dan yir­mi dört sa­at son­ra; 17 Ma­yıs 2006 ta­ri­hin­de, Da­nış­tay bas­kı­nı ola­yı­nın fa­ili ve iş bir­lik­çi­le­ri he­men olay son­ra­sı -ki, bun­lar ay­nı za­man­da 2006 Ma­yıs ayın­da Cum­hu­ri­yet ga­ze­te­si bi­na­sı­na ya­pı­lan si­lah­lı sal­dı­rı­nın da fa­il­le­riy­di- ya­ka­lan­mış ve ada­le­te tes­lim edil­miş­ler­di.

Gö­rül­dü­ğü üze­re gü­ven­lik güç­le­ri­miz suç­lu­la­rın bü­yük bir bö­lü­mü­nü kı­sa sü­re­de ya­ka­la­yıp ada­le­te tes­lim et­mek­te­dir. An­cak, 18 Ara­lık 2002 ta­ri­hin­de Dok­tor Ne­cip Hab­le­mi­toğ­lu'nun öl­dü­rül­me­si ola­yı­nın ay­dın­la­tıl­ma­sı­na yö­ne­lik özel bir ekip ku­rul­muş ve ola­yın çö­zü­mü­ne yö­ne­lik ça­lış­ma­lar da has­sa­si­yet­le sür­dü­rül­mek­te­dir.

Ba­kan­lı­ğım dö­ne­min­de mey­da­na ge­len si­ya­si ci­na­yet olay­la­rın­dan, bi­ri ha­riç, ta­ma­mı­nın fa­il­le­ri ya­ka­lan­mış ve olay­lar ay­dın­la­tıl­mış­tır.

Gü­ven­lik güç­le­ri­miz te­rö­re kar­şı böy­le­si­ne bir mü­ca­de­le ve­rir­ken di­ğer yan­dan da Hükûme­ti­miz, te­rör­le mü­ca­de­le ko­nu­sun­da ulus­la­ra­ra­sı iş bir­li­ği­ni ge­rek­ti­ren bir­çok an­laş­ma­ya da im­za at­mış­tır. Ba­kan­lı­ğım dö­ne­min­de, ulus­la­ra­ra­sı gü­ven­lik iş bir­li­ği fa­ali­yet­le­ri kap­sa­mın­da 25 ül­key­le an­laş­ma, pro­to­kol, mu­ta­ba­kat zap­tı ve top­lan­tı tu­ta­na­ğı şek­lin­de 31 adet hu­ku­ki me­tin im­za­lan­mış­tır. Bu ger­çek­leş­tir­di­ği­miz iş bir­li­ği so­nu­cu, Av­ru­pa Bir­li­ği, 2002 yı­lın­da DHKP/C, 2004 yı­lın­da PKK/KON­GRA-GEL ve İB­DA-C te­rör ör­güt­le­ri­ni; Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri ise PKK ve DHKP/C te­rör ör­güt­le­ri­ni te­rör ör­güt­le­ri lis­te­si­ne al­mış­tır. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Yi­ne, yap­tı­ğı­mız ça­lış­ma­lar so­nu­cun­da, te­rör ör­güt­le­ri men­sup­la­rı, dost ve kom­şu ül­ke­ler­de ya­ka­la­na­rak, ül­ke­mi­ze ia­de edil­me­ye baş­lan­mış­tır. Bu çer­çe­ve­de, 2002 yı­lın­dan bu ya­na, İran, Su­ri­ye, Irak, Yu­na­nis­tan, Azer­bay­can, Uk­ray­na ve Ka­za­kis­tan'dan top­lam 177 te­rö­rist ya­ka­la­na­rak ül­ke­mi­ze tes­lim edil­miş­tir.

Em­ni­yet teş­ki­la­tı­mı­zın ko­or­di­ne­sin­de -ba­kın, bu­ra­sı çok önem­li- DHKP/C te­rör ör­gü­tü­ne yö­ne­lik ola­rak, İtal­ya, Hol­lan­da, Al­man­ya, Bel­çi­ka ve ül­ke­miz­de eş za­man­lı ola­rak 1 Ni­san 2004 ta­ri­hin­de ya­pı­lan ope­ras­yon, müş­te­rek ope­ras­yon so­nu­cu top­lam 128 ör­güt men­su­bu ya­ka­lan­mış ve 65'i tu­tuk­lan­mış­tır. Bu ope­ras­yon­la­rın önem­li özel­li­ği, ül­ke­mi­zin ulus­la­ra­ra­sı alan­da te­rör ör­güt­le­ri­ne yö­ne­lik ger­çek­leş­tir­di­ği ilk ope­ras­yon ol­ma­sı ve Ba­kan­lı­ğım dö­ne­min­de ger­çek­leş­miş ol­ma­sı­dır.

Yi­ne, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, Ba­kan­lı­ğım dö­ne­min­de çok sa­yı­da bö­lü­cü te­rör ör­gü­tü men­su­bu et­ki­siz hâle ge­ti­ril­miş ve ör­gü­tün ey­lem stra­te­ji­si bü­yük öl­çü­de en­gel­len­miş­tir.

Yi­ne, söz ko­nu­su bö­lü­cü te­rör ör­gü­tü­ne kar­şı 2004-2006 yıl­la­rı ara­sın­da ya­pı­lan ope­ras­yon­lar ne­ti­ce­sin­de, si­lah­lı ve bom­ba­lı sal­dı­rı­lar ko­nu­sun­da eği­tim gör­müş top­lam 168 te­rör ör­gü­tü men­su­bu ya­ka­lan­mış ve böy­le­ce, ör­gü­tün, muh­te­mel bom­ba­la­ma tü­rü ey­lem­le­ri de bu şe­kil­de en­gel­len­miş­tir.

Yurt içe­ri­sin­de, gü­ven­lik güç­le­ri­miz, bö­lü­cü, aşı­rı sol ve sağ ve dinî mo­tif­li te­rör ör­güt­le­ri­ne yö­ne­lik çok önem­li ope­ras­yon­la­rı, yi­ne, Hükûme­ti­miz dö­ne­min­de ger­çek­leş­tir­miş­tir. Yi­ne, bu ope­ras­yon­lar so­nun­da, 594'ü ölü, 70'i de ya­ra­lı ol­mak üze­re top­lam 664 te­rö­rist et­ki­siz hâle ge­ti­ril­miş­tir.

So­nuç ola­rak, te­rör­le mü­ca­de­le ala­nın­da tüm gü­ven­lik güç­le­ri­miz ve yar­gı or­gan­la­rı­mız, bu­gü­ne ka­dar gö­rül­me­di­ği şe­kil­de, en üst dü­zey­de ko­or­di­ne­li bir iş bir­li­ği içe­ri­sin­de ça­lış­mak­ta­dır­lar.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; asa­yi­şin sağ­lan­ma­sın­da en önem­li ka­mu­sal di­na­mik­ler­den bi­ri­si­nin de gü­ven­lik ted­bir­le­ri­nin sos­yo­eko­no­mik po­li­ti­ka­lar­la des­tek­len­me­si ol­du­ğu­na ina­nı­yo­ruz. Hu­zur ve asa­yi­şin te­mi­ni yal­nız­ca bir po­li­si­ye so­run de­ğil­dir. El­bet­te, ön­ce­lik­li ola­rak asa­yi­şin ko­run­ma­sı ve hu­zu­run te­min edil­me­si gü­ven­lik güç­le­ri­mi­zin işi­dir. An­cak, suç ve suç­lu­luk bi­rer sos­yal ha­di­se­dir. Suç iş­len­me­si­nin ar­ka­sın­da­ki sos­yal, kül­tü­rel, psi­ko­lo­jik ve eko­no­mik se­bep­le­rin bir ara­da dü­şü­nü­lüp de­ğer­len­di­ril­me­si ge­rek­mek­te­dir. Ni­te­kim, biz, Hükûmet ola­rak me­se­le­yi böy­le gö­rü­yo­ruz; bu­nun için de kı­sa, or­ta ve uzun va­de­li ola­rak ele al­dık ve ça­lış­ma­la­rı da bu kap­sam­da yü­rü­tü­yo­ruz.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, suç oran­la­rı ile eko­no­mik so­run­lar ara­sın­da doğ­ru­dan bir bağ­lan­tı var­dır. Hükûme­ti­miz, eko­no­mik so­run­la­rın zir­ve­de ol­du­ğu 2001 kri­zin­den he­men son­ra iş­ba­şı­na gel­miş­tir. 2001 kri­zi eko­no­mi­de önem­li bir da­ral­ma­nın ya­şan­dı­ğı ve iş­siz­lik­te cid­di ar­tış­la­rın ol­du­ğu bir dö­nem­dir. İş­siz­lik ve eko­no­mik kri­zi ta­kip eden yıl­lar­da suç oran­la­rın­da da cid­di bir pat­la­ma gö­rü­lür. Ül­ke­miz­de de ön­ce­ki hükûmet­le­rin ih­mal­le­ri ve ge­rek­li adım­la­rı za­ma­nın­da at­ma­mış ol­ma­la­rı ne­de­niy­le Hükûme­ti­mi­ze bü­yük so­run­lar yu­ma­ğı mi­ras ola­rak bı­ra­kıl­mış, on­la­rın ha­ta­la­rı­nın bir yan­sı­ma­sı ola­rak suç is­ta­tis­tik­le­rin­de de kıs­mi bir ar­tış ola­bil­miş­tir. Do­la­yı­sıy­la, Hükûme­ti­miz, ön­ce­ki hükûmet­le­rin ne­den ol­du­ğu eko­no­mik so­run­la­rın te­tik­le­di­ği su­çu ar­tı­rı­cı or­tam ile de mü­ca­de­le et­mek zo­run­da kal­mış­tır.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; Tür­ki­ye hız­lı bir top­lum­sal de­ği­şim ve dö­nü­şüm sü­re­cin­de­dir. Ön­ce­le­ri Ce­za Ya­sa­sı'nda da­hi ta­nım­lan­ma­mış ey­lem­ler bu­gün suç ola­rak ta­nım­lan­mak­ta ve il­gi­li­ler hak­kın­da ya­sal iş­lem ya­pıl­mak­ta­dır. Özel­lik­le bi­li­şim sek­tö­rün­de -ki, bu­gün, Sa­yın Ge­nel Baş­ka­nı­mız, Grup top­lan­tı­sın­da, bu ko­nu üze­rin­de çok taf­si­lat­lı bil­gi­ler de ver­di­ler- mey­da­na ge­len ge­liş­me­ler, kre­di kar­tı do­lan­dı­rı­cı­lı­ğı, İn­ter­net yo­luy­la ya­pı­lan do­lan­dı­rı­cı­lık­lar, hır­sız­lık­lar, ço­cuk por­no­su­nun di­ji­tal tek­no­lo­jiy­le ya­yıl­ma­sı ve bu­nun gi­bi suç tür­le­ri, tek­no­lo­jik de­ği­şi­me bağ­lı ola­rak ye­ni­den ta­nım­lan­mış suç tür­le­ri­dir. İş­te bu ne­den­ler­le, özel­lik­le genç­le­ri­mi­zin İn­ter­net ara­cı­lı­ğıy­la iş­le­nen sa­nal suç­lar­dan, bil­gi kir­li­li­ğin­den ve elek­tro­nik or­tam­da­ki tüm olum­suz­luk­tan ko­run­ma­sı da… Bun­la­rı içe­ren ya­sa ta­sa­rı­sı Hükûmet­çe ha­zır­la­na­rak Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na su­nul­muş­tur. Bun­la­ra pa­ra­lel ola­rak da gü­ven­lik teş­ki­lat­la­rı­mız­da ye­ni bi­rim­ler kur­du­rul­muş ve bu tür suç­lar­la mü­ca­de­le ba­şa­rı­lı bir şe­kil­de de sür­dü­rül­mek­te­dir. Ye­ni ta­nım­la­nan bu suç tür­le­ri, do­ğal ola­rak suç oran­la­rı­nı da ar­tır­mak­ta­dır.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, suç ve suç­lu ile mü­ca­de­le, top­lu­mun tüm ke­sim­le­ri­nin bir­lik­te yap­ma­sı ge­re­ken bir mü­ca­de­le­dir. Dün­ya­da­ki uy­gu­la­ma­lar gös­ter­mek­te­dir ki, ku­rum­lar, top­lum­sal des­tek ve iş bir­li­ği ol­mak­sı­zın ül­ke­le­ri­nin gü­ven­lik so­run­la­rı­nı tek baş­la­rı­na çö­ze­mez­ler. İş­te, Ba­kan­lı­ğı­mız, bu an­lam­da bir­çok si­vil top­lum ör­gü­tüy­le iş bir­li­ği­ne git­miş ve çok olum­lu so­nuç­lar sağ­lan­mış­tır.

İk­ti­da­rı­mız dö­ne­min­de, de­mok­ra­tik­leş­me ve va­tan­daş­la­rı­mız ile gü­ven­lik güç­le­ri­miz ara­sın­da­ki gü­ven ba­ğı­nın güç­len­me­si so­nu­cu, da­ha ön­ce­den mağ­du­ru ol­du­ğu bir suç ne­de­niy­le ka­ra­ko­la ve­ya ad­li ma­kam­la­ra git­mek­ten te­red­düt eden mağ­dur­lar ve ya­kın­la­rı, son dö­nem­de­ki bü­yük de­ği­şim­le, sağ­la­dı­ğı­mız gü­ven or­ta­mın­dan al­dı­ğı güç­le, kar­şı kar­şı­ya kal­dık­la­rı, me­se­la, te­ca­vüz, ai­le içi şid­det ve cin­sel suç gi­bi sal­dı­rı­la­rı gü­ven­lik güç­le­ri­mi­ze ar­tık bil­di­re­bil­mek­te­dir­ler. Bu, bil­di­rim­ler­de, do­la­yı­sıy­la, suç is­ta­tis­tik­le­rin­de de ye­ri­ni al­mak­ta­dır.

Ço­cuk por­no­su, ai­le için­de ço­cuk­la­ra ta­ciz ve cin­sel sal­dı­rı suç­la­rı­nın ka­mu­oyu­na son gün­ler­de yan­sı­ma­sı­nın ne­de­ni, suç­ta ya­şa­nan bir ar­tış­tan zi­ya­de, za­ten geç­miş­te var olan bu suç­la­rın Ba­kan­lı­ğı­mız­ca tes­pi­ti ile ce­sur­ca ve so­rum­lu­luk bi­lin­ciy­le üze­ri­ne gi­dil­me­sin­den de bi­raz­cık kay­nak­lan­mak­ta­dır.

Ba­kan­lı­ğım dö­ne­min­de, özel­lik­le, şid­det gö­ren ve ta­ci­ze uğ­ra­yan ka­dın­la­rın ve ço­cuk­la­rın ko­run­ma­sı­na da özel bir önem ve­ril­miş­tir. Yu­ka­rı­da zik­ret­ti­ğim bu suç tür­le­ri­nin üze­ri­ne git­miş ol­ma­mız­la bir­lik­te, do­ğal ola­rak, bu suç­la­ra iliş­kin ve­ri­ler de is­ta­tis­tik­ler­de yer al­mak­ta­dır.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, gen­so­ru öner­ge­si­ni ve­ren ar­ka­daş­la­rı­ma so­ru­yo­rum: Bir ül­ke­de ger­çek­ten kar­ga­şa var­sa, o ül­ke­ye mil­yar­lar­ca do­lar­lık ya­ban­cı ser­ma­ye ge­lir mi? Ül­ke­nin bor­sa­sı yük­se­lir mi? Pa­ra bi­ri­mi de­ğer ka­za­nır mı? Ül­ke­de enf­las­yon ta­ri­hi­nin en dü­şük dü­zey­le­ri­ne, tek ha­ne­li ra­kam­la­ra ka­dar iner mi? Eğer Tür­ki­ye bu­gün eko­no­mik bir atı­lım için­dey­se, ya­ban­cı ya­tı­rım­cı­lar bü­yük bir il­gi­si­ni Tür­ki­ye'ye yön­len­dir­miş­se, bu, Tür­ki­ye'mi­zin gü­ven­li bir ül­ke ol­du­ğu­nun da açık bir gös­ter­ge­si­dir.

Ba­kın ar­ka­daş­lar, ül­ke­mi­zin na­sıl gü­ven­li bir ül­ke ol­du­ğu­nu gös­te­ren ra­kam­la­rı, bi­raz ön­ce ko­nu­şan ar­ka­da­şı­mız, Gru­bu­muz adı­na ko­nu­şan ar­ka­da­şı­mız ver­di, ben on­la­ra gir­me­ye­ce­ğim. Onun için, ar­ka­daş­la­rı­ma di­yo­rum ki, ge­li­niz, ar­tık, ya­ban­cı­la­rın da gör­dü­ğü, eko­no­mi dâhil tüm alan­lar­da ba­şa­rı­lı ve gü­ven­li ol­du­ğu­muz ger­çe­ği­ni ar­tık ka­bul edin.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; va­tan­daş­la­rı­mı­zın hu­zur ve gü­ven­li­ği­ni te­min eden gü­ven­lik güç­le­ri­mi­zin sa­yı­sı da, suç ve suç­lu ile mü­ca­de­le­nin en önem­li un­sur­la­rın­dan bi­ri­dir. İk­ti­da­ra gel­di­ği­miz ta­rih­te po­lis sa­yı­sı, ol­ma­sı ge­re­ken sa­yı­nın çok al­tın­da idi ve ge­liş­miş ül­ke­ler­le kı­yas­lan­ma­ya­cak ka­dar dü­şük­tü. Özel­lik­le, İs­tan­bul gi­bi ba­zı şe­hir­le­ri­miz­de, ki­şi ba­şı­na dü­şen gü­ven­lik gö­rev­li­si sa­yı­sı, âde­ta suç­lu­la­ra ce­sa­ret ve­re­cek bir oran­day­dı.

Biz­den ön­ce­ki ik­ti­dar dö­ne­min­de, do­kuz ay­lık eği­tim­le, yıl­da yak­la­şık 10 bin po­lis me­mu­ru kad­ro­ya ka­tı­lır­ken, po­lis okul­la­rı ka­pa­tı­la­rak, bü­yük bir kıs­mı, po­lis mes­lek yük­se­ko­kul­la­rı­na dö­nüş­tü­rül­müş. Po­li­sin eği­tim se­vi­ye­si­nin ar­tı­rıl­ma­sı ba­kı­mın­dan olum­lu, an­cak po­lis sa­yı­sın­da mu­az­zam bir dü­şüş, ya­rı ya­rı­ya, 10 bin­den 4.500'e düş­müş ve 2002 yı­lı içe­ri­sin­de de hiç po­lis me­mu­ru me­zun ver­me­miş­tir.

İş­te, biz, bu­nu te­la­fi et­mek için bü­tün gay­re­ti­miz­le ye­ni po­lis mes­lek yük­se­ko­kul­la­rı aç­tık, dört yıl­lık fa­kül­te, yük­se­ko­kul me­zun­la­rı­na al­tı ay­lık yo­ğun eği­tim­le po­lis ola­bil­me imkânı ge­tir­dik ve so­nuç­ta: İk­ti­da­ra gel­di­ği­miz­de, yıl­da or­ta­la­ma 4.500 po­lis ada­yı kad­ro­ya ka­tı­lır­ken, 2006 yı­lın­da bu 11 bi­nin üze­ri­ne çık­mış­tır, 2007 yı­lı so­nu iti­ba­rıy­la da, in­şal­lah, 17 bi­nin üze­ri­ne çık­mış ola­cak­tır.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li ar­ka­daş­lar; bir ta­raf­tan po­lis açı­ğı­nın ka­pa­tıl­ma­sı için ted­bir­ler ge­liş­ti­rir­ken, di­ğer yan­dan da bi­li­şim ve ile­ti­şim tek­no­lo­ji­le­ri­ni en üst se­vi­ye­de kul­la­na­rak, alan hâki­mi­ye­ti­nin sağ­lan­ma­sı­nı, do­la­yı­sıy­la suç ve suç­lu ile da­ha iyi mü­ca­de­le et­me­yi de amaç­lı­yo­ruz.

Gü­ven­lik güç­le­ri­miz, suç­lu­luk­la mü­ca­de­le­de et­kin­li­ği ar­tır­mak için bi­li­şim tek­no­lo­ji­le­ri­ni de kul­la­na­rak çe­şit­li pro­je­ler yü­rüt­mek­te­dir­ler. Bu mak­sat­la, mo­bil ile­ti­şim tek­no­lo­ji­si­nin ka­mu ha­ya­tın­da­ki öne­mi doğ­rul­tu­sun­da olay­la­ra en kı­sa sü­re içe­ri­sin­de mü­da­ha­le et­mek, ki­şi hak ve hür­ri­yet­le­ri­ni ön plan­da tu­ta­rak, va­tan­da­şı­mı­za en hız­lı ve iyi hiz­met sun­ma gi­bi he­def­le­ri­miz çer­çe­ve­sin­de, bil­di­ği­niz gi­bi, 2005 yı­lın­da İs­tan­bul ilin­de fa­ali­ye­te ge­çir­di­ği­miz MO­BE­SA Pro­je­si'ni, şim­di, di­ğer il­le­ri­mi­ze de yay­gın­laş­tır­mak için ça­lış­ma­la­rı­mı­zı sür­dü­rü­yo­ruz. 2007 yı­lı Ocak ayı so­nu iti­ba­rıy­la, 34 il ve 14 il­çe ol­mak üze­re, top­lam 46 bi­ri­mi­miz­de MO­BE­SA Pro­je­si'nin ke­şif ve pro­je­len­dir­me ça­lış­ma­la­rı ta­mam­lan­mış, bir­ço­ğun­da iha­le saf­ha­sı­na gel­miş­tir.

Yi­ne, po­li­si­mi­zin, Po­lis Bil­gi Sis­te­mi POL­NET Pro­je­si'ni de 2006 yı­lın­da…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan, lüt­fen to­par­lar mı­sı­nız.

Bu­yu­run.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Ta­mam.

…tüm em­ni­yet bi­rim­le­ri­ni kap­sa­ya­cak şe­kil­de yay­gın­laş­tır­dık. Suç Ana­liz Pro­je­si kap­sa­mın­ca, Suç Ana­liz Mer­ke­zi­ni fa­ali­ye­te ge­çir­dik. Su­çun da­ha oluş­ma­dan ön­len­me­si­ni amaç­la­yan Top­lum Des­tek­li Po­lis­lik Pro­je­si'ni baş­lat­tık.

Yi­ne, Jan­dar­ma­mız, "JE­MUS" ola­rak isim­len­dir­di­ği­miz Jan­dar­ma En­teg­re Mu­ha­be­re ve Bil­gi Sis­tem Pro­je­si'ni tüm jan­dar­ma teş­ki­la­tı­mı­za yay­mak için bü­yük bir atı­lım baş­lat­tık ve yi­ne, jan­dar­ma böl­ge­sin­de iş­le­nen suç­la­rın yer­le­ri, za­man­la­rı, yo­ğun­laş­ma dö­nem­le­ri ve has­sas böl­ge­le­rin be­lir­len­me­siy­le, ön­le­yi­ci kol­luk fa­ali­yet­le­ri­nin et­kin şe­kil­de yü­rü­tül­me­si mak­sa­dıy­la bil­gi­sa­yar des­tek­li Suç Ha­ri­ta­la­rı­nın Oluş­tu­rul­ma­sı ve Suç Ana­liz­le­ri­nin Ya­pıl­ma­sı Pro­je­si'yle, Kim­lik Bil­di­rim Sis­tem Pro­je­si'ni de jan­dar­ma­da dev­re­ye sok­tuk.

Yi­ne, Sa­hil Gü­ven­lik Ko­mu­tan­lı­ğı­mı­zın, gö­rev­le­ri­ni en iyi şe­kil­de ic­ra et­me­si mak­sa­dıy­la da Mo­bil Ra­dar Te­mi­ni Pro­je­si'ni dev­re­ye al­dık.

Tüm bu ça­lış­ma­la­rın ya­nın­da, ay­nı za­man­da, gü­ven­lik bi­rim­le­ri­mi­zin, araç, ge­reç, ekip­man ih­ti­yaç­la­rı­nın kar­şı­lan­ma­sıy­la, hiz­met bi­na­la­rı ve loj­man ih­ti­yaç­la­rı­nın -bil­has­sa bu çok önem­li­dir- bil­has­sa Do­ğu, Gü­ney­do­ğu Ana­do­lu Böl­ge­miz­de bu ih­ti­yaç­la­rın gi­de­ril­me­si ko­nu­sun­da da önem­li adım­lar at­tık, cid­di me­sa­fe­ler al­dık. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; ör­güt­lü suç­la­rın, mü­ca­de­le edil­me­di­ği tak­dir­de ül­ke eko­no­mi­si­ne za­rar ver­di­ği, ti­ca­ri fa­ali­yet­le­ri en­gel­le­di­ği, ka­nun hâki­mi­ye­ti­ni ze­de­le­ye­rek dev­le­te olan gü­ve­ni sars­tı­ğı, va­tan­daş­la­rı­mı­zın hu­zur ve gü­ven­li­ğiy­le be­den ve ruh sağ­lı­ğı­nı boz­du­ğu da bi­li­nen bir ger­çek­tir. İş­te bu ne­den­le, İçiş­le­ri Ba­ka­nı ola­rak gö­re­ve baş­la­dı­ğım ta­rih­ten iti­ba­ren bu ko­nu­ya da özel bir önem ver­dim. Ay­rı­ca, he­pi­ni­zin bil­di­ği gi­bi, in­san ti­ca­re­ti, fu­huş­la mü­ca­de­le, uyuş­tu­ru­cu ti­ca­re­ti de bu­gün top­lum için utanç kay­na­ğı ol­ma­ya de­vam et­mek­te­dir, bun­lar­la da aman­sız bir mü­ca­de­le yü­rüt­mek­te­yiz.

Gü­ven­lik güç­le­ri­miz, ge­rek ulus­la­ra­ra­sı te­rö­rizm, ge­rek ya­sa dı­şı göç ve in­san ti­ca­re­ti, ge­rek­se uyuş­tu­ru­cu ti­ca­re­ti ko­nu­la­rın­da çok ba­şa­rı­lı bir mü­ca­de­le ver­mek­te­dir­ler.

Şu­nu if­ti­har­la söy­le­ye­yim ki, 2003, 2004, 2005, 2006 yıl­la­rı, uyuş­tu­ru­cu, in­san ve si­lah ka­çak­çı­lı­ğıy­la, or­ga­ni­ze suç­lar­la mü­ca­de­le açı­sın­dan cum­hu­ri­yet ta­ri­hi­mi­zin en ba­şa­rı­lı yıl­la­rın­dan ol­muş­tur. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Uyuş­tu­ru­cu mad­de ka­çak­çı­lı­ğı­na kar­şı ya­pı­lan mü­ca­de­le so­nu­cu, re­kor se­vi­ye­de ya­ka­la­ma­lar ger­çek­leş­ti­ril­miş ve ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı se­vi­ye­de fa­ali­yet gös­te­ren uyuş­tu­ru­cu mad­de ka­çak­çı­lı­ğı or­ga­ni­zas­yon­la­rı, çe­te­le­ri de çö­ker­til­miş­tir. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Ba­kı­nız, sa­de­ce çok bü­yük par­ti ya­ka­la­ma­lar­dan bah­set­mek is­ti­yo­rum. Gü­ven­lik güç­le­ri­miz, 5 Ka­sım 2003'te 617 ki­lo ero­in, 26 Ocak 2004'te 1 ton 4 ki­lo ero­in, 29 Mart 2004'te 4 ton 910 ki­lo baz mor­fin, 21 Ekim 2005'te 1 ton 51 ki­lo ero­in ol­mak üze­re… Bun­lar, muh­te­lif ta­rih­ler­de ve tek se­fer­de ya­ka­la­nan önem­li mik­tar­da uyuş­tu­ru­cu­lar­dır. Son dört yıl içe­ri­sin­de ger­çek­leş­ti­ri­len 22.339 ope­ras­yon­da 48.145 şa­hıs ya­ka­lan­mış ve de­ği­şik cins­ler­den top­lam 59.618 ki­log­ram uyuş­tu­ru­cu el­de edil­miş­tir. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Ay­rı­ca, son ola­rak, Ka­pu­ku­le güm­rük ala­nı içe­ri­sin­de de, geç­ti­ği­miz gün­ler­de -9 ve 12 Şu­bat 2007 ta­rih­le­rin­de- bir par­ti 564, bir par­ti de 202 ki­lo ol­mak üze­re, top­lam 766 ki­lo da ero­in ya­ka­lan­mış­tır. Gü­ven­lik güç­le­ri­miz…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan, bu­yu­run.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Bi­raz da so­ru­la­ra da ce­vap ve­re­cek­tim, mü­sa­ade eder­se­niz, bi­raz son­ra, ba­zı ar­ka­daş­la­rı­mı­zın şey­le­ri ol­du.

Yal­nız, bu uyuş­tu­ru­cuy­la mü­ca­de­le ko­nu­sun­da­ki ba­şa­rı­la­rı, İçiş­le­ri Ba­ka­nı ola­rak ben söy­le­mi­yo­rum, ulus­la­ra­ra­sı ku­ru­luş­la­rın ra­por­la­rın­da bu, açık ve net bir şe­kil­de be­lir­ti­li­yor. Ba­kın, 2005 Av­ru­pa Bir­li­ği İler­le­me Ra­po­ru'nda, ül­ke­mi­zin, sa­de­ce ki­şi­le­ri tu­tuk­la­mak ye­ri­ne ka­çak­çı­lık şe­be­ke­le­ri­ni çö­kert­me­yi he­def­le­yen, da­ha ge­liş­miş so­ruş­tur­ma tek­nik­le­ri kul­lan­ma­ya baş­la­dı­ğı da be­lir­til­miş­tir.

Yi­ne, öte yan­dan, ay­nı ra­por­la­ra gö­re 2003-2006 yıl­la­rı ara­sın­da da biz, ay­rı­ca or­ga­ni­ze suç ör­güt­le­ri­ne yö­ne­lik ola­rak da aman­sız bir mü­ca­de­le ver­dik. 1.007 ope­ras­yon ger­çek­leş­ti­ril­di or­ga­ni­ze suç ör­güt­le­ri­ne kar­şı.

SÜ­LEY­MAN SA­RI­BAŞ (Ma­lat­ya) - Bi­ze de ek sü­re ve­re­cek­sin de­ğil mi Sa­yın Baş­kan.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Ba­kın, in­san ti­ca­re­ti ön­len­me­si kap­sa­mın­da, sa­de­ce son üç ay içe­ri­sin­de 11 ili­miz­de ger­çek­leş­ti­ri­len pro­je­li ope­ras­yon­lar ne­ti­ce­sin­de, fu­huş amaç­lı ça­lış­tı­rı­lan top­lam 161 ba­yan ile bu iş­le­rin or­ga­ni­za­tö­rü olan or­ga­ni­ze suç ör­gü­tü ele­ma­nı 188 in­san ta­ci­ri ya­ka­lan­mış­tır.

Ge­ri­ye doğ­ru son dört yıl­lık ic­ra­at­la­rı­mı­zı göz önü­ne ge­ti­rir­sek, gös­te­riş­siz, et­ki­li ve aman­sız bir suç ve suç­lu ile mü­ca­de­le yön­te­mi­ni be­nim­se­di­ği­miz he­men gö­rü­le­cek­tir. İk­ti­da­rı­mız dö­ne­min­de şov yap­ma­dan, ger­çek­çi ted­bir­ler alı­na­rak çe­te­ler­le cid­di mü­ca­de­le edil­miş­tir.

Ger­çek­leş­ti­ri­len pro­je­li ope­ras­yon­lar ne­ti­ce­sin­de, ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı alan­da fa­ali­yet gös­te­ren çok sa­yı­da or­ga­ni­ze suç ör­gü­tü çö­ker­til­miş­tir. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) Bu­gün ken­di­ni or­ga­ni­ze suç ör­gü­tü ba­şı ola­rak lan­se eden bir ki­şi bi­le dı­şa­rı­da de­ğil, gö­re­mez­si­niz, rast­la­ya­maz­sı­nız.

ÖMER ABU­ŞOĞ­LU (Ga­zi­an­tep) - Ye­ni­le­ri tü­re­di Sa­yın Ba­kan, ye­ni­le­rin­den ha­ber ver.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la)- Bun­dan son­ra da tüm ya­sa dı­şı fa­ali­yet­le­re kar­şı olan mü­ca­de­le­miz ke­sin­ti­siz bir şe­kil­de de­vam ede­cek­tir. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Mü­sa­ade­niz­le, bi­raz da son, İs­tan­bul'da­ki mü­es­sif olay­dan bah­se­de­rek ko­nu­yu ta­mam­la­ma­ya ça­lı­şa­ca­ğım. Bil­di­ği­niz gi­bi, 19 Ocak 2007 ta­ri­hin­de öl­dü­rü­len ga­ze­te­ci-ya­zar Hrant Dink'in ka­til zan­lı­sı yir­mi dört sa­at son­ra tes­pit edil­miş -eşkâli ve kim ol­du­ğu- olay­dan otuz iki sa­at son­ra da ya­ka­lan­mış­tır.

Olay, gen­so­ru öner­ge­si­nin ge­rek­çe­sin­de­ki tüm hu­sus­lar ve id­di­alar da dâhil ol­mak üze­re, bü­tün yön­le­riy­le ad­li yön­den cum­hu­ri­yet sav­cı­la­rı­mız ta­ra­fın­dan so­ruş­tu­ru­lur­ken, ida­ri yön­den ve di­sip­lin yö­nün­den de gö­rev­len­dir­di­ği­miz mü­fet­tiş­le­ri­miz ça­lış­ma­la­rı­nı sür­dür­mek­te­dir­ler. Yü­rü­tü­len so­ruş­tur­ma­lar çer­çe­ve­sin­de, ka­nun­la­rın ge­rek­tir­di­ği her şey ya­pıl­mak­ta­dır. Ki­min ih­ma­li var­sa, ki­min su­çu var­sa ka­nun­lar nez­din­de hak et­tik­le­ri ce­za­ya çarp­tı­rı­la­cak­la­rın­dan hiç kim­se­nin kuş­ku­su ol­ma­sın. Ola­yın ba­şın­dan iti­ba­ren, so­rum­lu bir Ba­kan ola­rak, bu men­fur ola­yın üze­ri­ne ka­rar­lı­lık­la gi­di­le­ce­ği­ni, ola­yın, za­man, mekân, şa­hıs, ku­rum, bü­tün bo­yut­la­rıy­la açı­ğa ka­vuş­tu­rul­ma­sı ve so­rum­lu­la­rı­nın tes­pi­ti için ge­re­ke­ni­nin ya­pı­la­ca­ğı­nı açık­la­dım. Bu çer­çe­ve­de, mü­fet­tiş­le­ri­miz ve yar­gı gö­re­vi­ne de­vam edi­yor.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; ola­yın baş­lan­gı­cın­dan bu­gü­ne ka­dar cum­hu­ri­yet sav­cı­la­rı­mız, gü­ven­lik güç­le­ri­miz ve mü­fet­tiş­le­ri­miz­ce ya­pı­lan tüm ça­lış­ma­lar, hu­ku­ki ze­min­de sa­bır­la ve dik­kat­le yü­rü­tü­lür­ken, bü­tün bu ça­lış­ma­la­rı ve ge­liş­me­le­ri göz ar­dı ede­rek, âde­ta baş­ka bir ge­ze­gen­de ya­şı­yor­muş­ça­sı­na olay­lar­dan bi­ha­ber bir şe­kil­de, gü­ven­lik güç­le­ri­mi­zin, ad­li or­gan­la­rı­mı­zın in­saf­sız bir öl­çü­de eleş­ti­ril­me­le­ri­ni ka­bul­len­me­miz müm­kün de­ğil­dir.

MEH­MET Zİ­YA YER­GÖK (Ada­na) - Uzay­da ya­şı­yor­sun san­ki!

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Yi­ne, ma­ale­sef, gü­ven­lik teş­ki­lat­la­rı­mız aley­hi­ne açık­la­ma­lar­da bu­lu­na­rak…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan, lüt­fen… Te­şek­kür için açı­yo­rum Sa­yın Ba­kan.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Ha­yır, bu­nu bir ta­mam­la­ya­yım, bu gü­ven­lik güç­le­ri­miz­le il­gi­li…

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan, on da­ki­ka faz­la sü­re ver­dim, lüt­fen. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "ko­nuş­sun, ko­nuş­sun" ses­le­ri)

MAH­FUZ GÜ­LER (Bin­göl) - An­lat­sın Sa­yın Baş­kan, ce­vap ve­ri­yor.

MUS­TA­FA ÖZ­YÜ­REK (Mer­sin) - Ta­mam­la­sın, ta­mam­la­sın Ba­kan, ba­ka­lım ne söy­le­ye­cek?

BAŞ­KAN - Bir sa­ni­ye sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri…

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Ama, bü­tün id­di­ala­ra ce­vap ve­ri­yo­rum.

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan, bu­yu­run siz.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Pe­ki.

MUS­TA­FA ÖZ­YÜ­REK (Mer­sin) - Esas ko­nu­ya ye­ni gel­di, bi­raz da­ha ko­nuş­sun ba­ka­lım.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Yi­ne, ma­ale­sef, gü­ven­lik teş­ki­lat­la­rı­mız aley­hi­ne açık­la­ma­lar­da bu­lu­na­rak ku­rum­la­rı­mız ara­sın­da bir ça­tış­ma, çe­kiş­me var ol­du­ğu gö­rün­tü­sü­nü ya­rat­mak ve yay­mak is­te­yen­ler var. Ba­zı çev­re­le­rin te­yit edil­me­miş ve de­di­ko­du ni­te­li­ğin­de­ki bil­gi­le­ri ger­çek­miş gi­bi sun­ma­la­rı, bu gü­zi­de ku­rum­la­rı­mı­zı ve biz­le­ri üz­mek­te­dir, in­cit­mek­te­dir. Ge­rek em­ni­yet ge­rek jan­dar­ma ve ge­rek­se sa­hil gü­ven­lik teş­ki­lat­la­rı­mız, ül­ke­mi­zin bir­li­ği, bü­tün­lü­ğü, be­ra­ber­li­ği ile mil­le­ti­mi­zin hu­zur ve asa­yi­şi için, kar­deş ku­ru­luş­lar­la sırt sır­ta, omuz omu­za geç­miş­te bir­lik­te yap­tık­la­rı ça­lış­ma­la­rı, ay­nı duy­gu ve dü­şün­ce­ler­le, bun­dan son­ra da de­vam et­ti­re­cek­ler… (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)  Mil­le­ti­mi­zin em­ni­yet ve asa­yi­şi­nin sağ­lan­ma­sı yo­lun­da­ki he­de­fe bir­lik­te yü­rü­ye­cek­ler.

Şu­nu da her­ke­sin bil­me­si­ni is­ti­yo­rum ki, bu ku­rum­la­rı­mı­zı bir­bi­ri­ne dü­şür­me­ye ma­tuf ha­re­ket­le­re ke­sin­lik­le izin ver­me­ye­ce­ğiz. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "Bra­vo" ses­le­ri, al­kış­lar) Bu ku­rum­la­rı­mız, cum­hu­ri­ye­ti­mi­zin te­mi­na­tı ola­rak dim­dik ayak­ta­dır­lar.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ku­rum­la­rı­mız­da, sa­yı­la­rı par­mak­la gös­te­ri­le­cek ka­dar az sa­yı­da­ki per­so­ne­lin ha­ta­la­rı­nı ve ama­cı­nı aşan dav­ra­nış­la­rı­nı, âde­ta, bir ku­rum po­li­ti­ka­sıy­mış gi­bi lan­se edil­me ça­lış­ma­sı da va­him bir ha­ta­dır. Bu­nu ken­di­le­ri­ne si­ya­si mal­ze­me ya­pan­la­rı da şid­det­le kı­nı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) Özel­lik­le, bu gü­zi­de ana­ya­sal ku­rum­la­rı­mı­zı suç­la­yan, bu şe­kil­de po­li­ti­ka ya­pan, kad­ro­laş­ma ve ay­rış­ma gi­bi, ger­çek­ler­le bağ­daş­ma­yan ifa­de­ler sarf et­mek su­re­tiy­le ka­os or­ta­mı ya­rat­ma­ya, mil­le­ti­mi­zin ka­fa­sı­nı ka­rış­tır­ma­ya ça­lı­şan­la­rı…

FE­Rİ­DUN FİK­RET BA­LOĞ­LU (An­tal­ya) - Si­zin ka­fa­nız ka­rı­şık!..

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) -  …ve bun­dan me­det uman­la­rı aziz mil­le­ti­miz çok iyi bil­mek­te­dir ve bun­la­ra, ge­rek­li ce­va­bı her za­man ver­mek­te­dir. Ya­kın si­ya­si ta­ri­hi­miz de bu­nun ib­ret do­lu ör­nek­le­riy­le do­lu­dur. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "Bra­vo" ses­le­ri, al­kış­lar)

So­nuç ola­rak, Tür­ki­ye'nin hu­kuk dev­le­ti ol­du­ğu ger­çe­ği­ni göz ar­dı et­me­ye­lim. Tüm iş ve iş­lem­le­rin Ana­ya­sa ve ka­nun­la­rı­mız çer­çe­ve­sin­de yü­rü­tül­dü­ğü­nü ve yar­gı de­ne­ti­mi­ne açık ol­du­ğu­nu sa­kın, ama sa­kın, ak­lı­mız­dan as­la çı­kar­ma­ya­lım.

FE­Rİ­DUN FİK­RET BA­LOĞ­LU (An­tal­ya) - Siz de çı­kar­ma­yın...

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Çün­kü, bu ku­rum­la­rın hep­si, her za­man, her­ke­se la­zım­dır.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, şim­di, Müs­te­şa­rım­la il­gi­li, ter­fi­ler­le il­gi­li çok şey­ler söy­le­di­ler. Sa­yın Baş­ka­nım, mü­sa­ade eder­se­niz, bir cüm­ley­le...

MUS­TA­FA ÖZ­YÜ­REK (Mer­sin) - Sa­yın Baş­kan, o za­man bi­ze de söz hak­kı ve­re­cek­se­niz, de­vam et­sin...

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Be­nim Müs­te­şa­rım­la il­gi­li Cum­hur­baş­kan­lı­ğı­na hiç­bir ka­rar­na­me gön­de­ril­me­miş­tir. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) Müs­te­şar, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı Teş­ki­lat Ka­nu­nu'nun ba­na ver­di­ği yet­ki­ye da­ya­na­rak ön­ce Müs­te­şar Mu­avi­ni, da­ha son­ra da yi­ne o Ka­nun'un ba­na ver­di­ği yet­ki­ye da­ya­na­rak Müs­te­şar ola­rak ça­lış­tır­dım... (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

MUS­TA­FA ÖZ­YÜ­REK (Mer­sin) - Ni­ye ka­rar­na­me çı­kar­mı­yor­su­nuz?

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Yi­ne, Sa­yın Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti Söz­cü­sü Ar­ka­da­şı­mın kad­ro­laş­may­la il­gi­li söy­lem­le­ri­nin hiç­bi­ri­ni tas­vip et­mi­yo­rum.

FE­Rİ­DUN FİK­RET BA­LOĞ­LU (An­tal­ya) - Yap­ma­say­dın o za­man...

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Bun­la­rı de­fa­lar­ca sor­du, de­fa­lar­ca ce­va­bı­nı ver­dim; ya­zı­lı ver­dim, söz­lü ver­dim. Ama, şim­di, ba­kın de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, çok gü­zel bir söz var, gü­zel bir ata­sö­zü: Di­ni­me küf­re­den, ba­ri Müs­lü­man ol­sa. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar) Şim­di kad­ro­laş­ma­dan bah­se­di­yor­lar. De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bir tek ör­nek ve­re­ce­ğim, ken­di ya­şa­dı­ğım bir ör­nek. Ben şu an­da İçiş­le­ri Ba­ka­nı­yım, ama, te­rö­re de he­def ol­muş bir ar­ka­da­şı­nı­zım. Rah­met­li Ha­mit Fen­doğ­lu'na gön­de­ri­len bom­ba­nın ay­nı­sı da ba­na gön­de­ril­miş­ti. Bom­ba pat­la­dı, Ha­mi­do, ge­li­ni, to­run­la­rı ve­fat et­ti. Ben ina­nı­yo­rum ki, o za­man­ki Hükûme­tin Baş­ka­nı rah­met­li Sa­yın Ece­vit çok üzül­müş­tür, o za­man­ki İçiş­le­ri Ba­ka­nı da üzül­müş­tür, o za­man ba­kan olan Sa­yın Ge­nel Baş­kan da üzül­müş­tür, ama, İçiş­le­ri Ba­ka­nı is­ti­fa et­me­miş­ti. Ak­si­ne, ba­kın...

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan, lüt­fen...

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - Son sö­zü­mü söy­lü­yo­rum.

BAŞ­KAN - Lüt­fen Sa­yın Ba­kan...

Bu­yu­run.

İÇİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI AB­DÜL­KA­DİR AK­SU (De­vam­la) - De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, kad­ro­laş­ma de­di­niz, bir ör­nek ve­ri­yo­rum: Ben, 1'in­ci sı­nıf 1'in­ci de­re­ce Ma­lat­ya Em­ni­yet Mü­dü­rü ola­rak Kah­ra­man­ma­raş Va­li Ve­kil­li­ğin­den o dö­nem alı­nı­yo­rum, Adı­ya­man Em­ni­yet Şu­be Mü­dür Mua­vin­li­ği­ne ta­yin olu­yo­rum. İş­te kad­ro­laş­ma­nın da­nis­ka­sı! (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

He­pi­ni­ze say­gı­lar su­nu­yo­rum, sağ olun, var olun. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "Bra­vo" ses­le­ri, al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Ba­kan.

ÖMER ABU­ŞOĞ­LU (Ga­zi­an­tep) - Sa­yın Baş­kan…

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, bir sa­ni­ye…

Sa­yın Abu­şoğ­lu, bu­yu­run.

ÖMER ABU­ŞOĞ­LU (Ga­zi­an­tep) - Sa­yın Baş­kan, Sa­yın Ba­kan ko­nuş­ma­sın­da "öner­ge sa­hip­le­ri­ne so­ru­yo­rum" di­ye­rek so­ru yö­nelt­miş­tir şah­sı­ma. Bu­nu ce­vap­lan­dır­mak üze­re, 69'un­cu mad­de­ye gö­re söz is­ti­yo­rum.

BAŞ­KAN - Tü­zük'te böy­le bir usul yok Sa­yın Abu­şoğ­lu, lüt­fen.

ÖMER ABU­ŞOĞ­LU (Ga­zi­an­tep) - Sa­yın Baş­kan, Sa­yın Ba­ka­nın ken­di­si sor­muş­tur ba­na, o so­ru­nun ce­va­bı­nı ver­mem la­zım.

BAŞ­KAN - Bir sa­ni­ye Sa­yın Abu­şoğ­lu, yok böy­le bir şey.

Bu­yu­run Sa­yın Ana­dol.

K. KE­MAL ANA­DOL (İz­mir) - Sa­yın Baş­kan, Sa­yın Ba­kan… (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan gü­rül­tü­ler)

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, bir sa­ni­ye… Lüt­fen…

K. KE­MAL ANA­DOL (İz­mir) - Sa­yın Ba­kan par­ti­mi­zi kast ede­rek, bir­ta­kım yan­lış­lık­lar yap­mış­tır.

MAH­FUZ GÜ­LER (Bin­göl) - İsim ver­me­di.

K. KE­MAL ANA­DOL (İz­mir) - Mer­hum Ha­mi­do öl­dü­rül­dü­ğü va­kit, mer­hum Ece­vit Baş­ba­kan de­ğil­di. Bu di­zi yan­lış­la­rı sür­dür­dü ve Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si­ne gön­der­me ya­pa­rak "Di­ni­me küf­re­den ba­ri Müs­lü­man ol­sa." de­di. Bu, açık sa­taş­ma.

BAŞ­KAN - Sa­yın Ana­dol, ko­nu an­la­şıl­mış­tır. Sa­yın Ba­kan sa­vun­ma ya­par­ken ce­vap ver­miş­tir.

Te­şek­kür edi­yo­rum.

İçiş­le­ri Ba­ka­nı Ab­dül­ka­dir Ak­su hak­kın­da (11/8) esas nu­ma­ra­lı gen­so­ru öner­ge­si­nin gün­de­me alı­nıp alın­ma­ya­ca­ğı hu­su­sun­da­ki gö­rüş­me­ler ta­mam­lan­mış­tır.

Şim­di, gen­so­ru öner­ge­si­nin gün­de­me alı­nıp alın­ma­ya­ca­ğı hu­su­su­nu oy­la­rı­nı­za su­na­ca­ğım.

Gen­so­ru öner­ge­si­nin gün­de­me alın­ma­sı­nı ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Gen­so­ru öner­ge­si­nin gün­de­me alın­ma­sı ka­bul edil­me­miş­tir. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Bir­le­şi­me on da­ki­ka ara ve­ri­yo­rum.

Ka­pan­ma Sa­ati: 17.55

 

 

ÜÇÜNCÜ OTU­RUM

Açıl­ma Sa­ati: 18.09

BAŞ­KAN: Baş­kan Ve­ki­li Sa­dık YA­KUT

KÂTİP ÜYE­LER: Ya­şar TÜ­ZÜN (Bi­le­cik), Ah­met Gök­han SA­RI­ÇAM (Kırk­la­re­li)

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 62'nci Bir­le­şi­mi'nin Üçün­cü Otu­ru­mu'nu açı­yo­rum.

Gün­de­min "Ge­nel Gö­rüş­me ve Mec­lis Araş­tır­ma­sı Ya­pıl­ma­sı­na Da­ir Ön­gö­rüş­me­ler" kıs­mı­na ge­çi­yo­ruz.

Alı­nan ka­rar ge­re­ğin­ce, bu kıs­mın 286'ncı sı­ra­sın­da yer alan, Te­kir­dağ Mil­let­ve­ki­li Meh­met Nu­ri Say­gun ve 30 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma ko­nu­su­nun araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la; 338'in­ci sı­ra­sın­da yer alan, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Ya­kup Ke­pe­nek ve 59 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma­nın ül­ke­miz­de­ki et­ki­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la ve 356'ncı sı­ra­sın­da yer alan, Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Fat­ma Şa­hin ve 20 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma­nın ne­den ol­du­ğu so­run­la­rın ve oluş­tur­du­ğu ris­kin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Ana­ya­sa'nın 98'in­ci, İç Tü­zük'ün 104 ve 105'in­ci mad­de­le­ri uya­rın­ca bir Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­le­ri­nin bir­lik­te ya­pı­la­cak ön gö­rüş­me­si­ne baş­lı­yo­ruz.

2.- Te­kir­dağ Mil­let­ve­ki­li Meh­met Nu­ri Say­gun ve 30 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma ko­nu­su­nun araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/351)

3.- An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Ya­kup Ke­pe­nek ve 59 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma­nın ül­ke­miz­de­ki et­ki­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/399)

4.- Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Fat­ma Şa­hin ve 20 mil­let­ve­ki­li­nin, kü­re­sel ısın­ma­nın ne­den ol­du­ğu so­run­la­rın ve oluş­tur­du­ğu ris­kin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/417)

BAŞ­KAN - Hükûmet? Ye­rin­de.

Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­ge­le­ri, Ge­nel Ku­ru­lun 29/3/2006 ta­rih­li 81'in­ci, 30/11/2006 ta­rih­li 26'ncı, 23/01/2007 ta­rih­li 53'ün­cü Bir­le­şim­le­rin­de okun­du­ğun­dan, tek­rar okut­mu­yo­rum.

İç Tü­zük'ümü­ze gö­re Mec­lis araş­tır­ma­sı açı­lıp açıl­ma­ma­sı hu­su­sun­da sı­ra­sıy­la, Hükûme­te, si­ya­si par­ti grup­la­rı­na ve öner­ge­ler­de­ki bi­rin­ci im­za sa­hi­bi­ne ve­ya on­la­rın gös­te­re­ce­ği bir di­ğer im­za sa­hi­bi­ne söz ve­ri­le­cek­tir.

Ko­nuş­ma sü­re­le­ri, Hükûmet ve grup­lar için yir­mi­şer da­ki­ka, öner­ge sa­hip­le­ri için onar da­ki­ka­dır.

Şim­di, söz alan sa­yın üye­le­rin isim­le­ri­ni oku­yo­rum: (10/351, 399, 417) esas nu­ma­ra­lı Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­ge­le­ri­nin ön gö­rüş­me­si üze­rin­de söz is­te­yen, Os­man Pe­pe, Çev­re ve Or­man Ba­ka­nı; Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na Ra­sim Ça­kır, Edir­ne Mil­let­ve­ki­li; Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu adı­na Zü­he­yir Am­ber, Ha­tay Mil­let­ve­ki­li; AK Par­ti Gru­bu adı­na Adem Baş­türk, Kay­se­ri Mil­let­ve­ki­li.

Öner­ge sa­hip­le­ri: Ca­nan Arıt­man, İz­mir Mil­let­ve­ki­li; Ya­kup Ke­pe­nek, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li; Fat­ma Şa­hin, Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li.

İlk söz, Hükûmet adı­na Os­man Pe­pe, Çev­re ve Or­man Ba­ka­nı.

Bu­yu­run Sa­yın Ba­kan. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sa­yın Ba­kan, sü­re­niz yir­mi da­ki­ka­dır.

ÇEV­RE VE OR­MAN BA­KA­NI OS­MAN PE­PE (Ko­ca­eli) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; bu­gün, dün­ya­mı­zın ar­tık de­ğiş­me­yen bir gün­dem mad­de­si var. De­ğiş­me­yen bu gün­dem mad­de­si, kü­re­sel ısın­ma ve ik­lim de­ği­şik­li­ği. Bu, sa­de­ce bi­lim­sel top­lan­tı­lar­da tar­tı­şı­lan, mü­za­ke­re edi­len, bu­nun­la ala­ka­lı si­vil top­lum ör­güt­le­ri­nin, sa­de­ce en­te­lek­tü­el­le­rin tar­tış­tı­ğı bir ko­nu ol­mak­tan çı­kıp, ge­niş kit­le­le­rin, dün­ya­da­ki bü­tün hükûmet­le­rin gün­de­mi­ni oluş­tu­ran bir ko­nu hâli­ne gel­miş­tir. Ön­ce­lik­le, Mec­li­si­mi­ze böy­le bir önem­li ko­nu­da bir araş­tır­ma ko­mis­yo­nu ku­rul­ma­sı ta­le­biy­le ve­ril­miş olan öner­ge­ler­den do­la­yı de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rı­mı kut­lu­yo­rum. Biz, Hükûmet ola­rak, ba­kan­lık­lar ola­rak bu ko­nuy­la ala­ka­lı tav­rı­mı­zı, ka­rar­lı­lı­ğı­mı­zı, bu­gü­ne ka­dar yap­mış ol­du­ğu­muz pek çok ulus­la­ra­ra­sı ve ulu­sal et­kin­lik­le­ri­miz­le or­ta­ya koy­mu­şuz.

Bi­li­yor­su­nuz, bu ko­nuy­la ala­ka­lı, en son, 6 Şu­bat 2006 ta­ri­hin­de üç ba­kan ola­rak, Ba­kan­lı­ğı­mız­da, or­tak bir top­lan­tıy­la, ül­ke­mi­zin kü­re­sel ısın­ma ve ik­lim de­ği­şik­li­ğiy­le ala­ka­lı şu an­da­ki fo­toğ­ra­fı ne­dir, il­gi­li ku­rum ve ku­ru­luş­lar bu ko­nuy­la ala­ka­lı ola­rak ne­ler ya­pı­yor­lar ve ne­ler yap­ma­la­rı ge­re­kir… El­bet­te­ki, bu ve bun­dan ön­ce ya­pı­lan top­lan­tı­lar, bi­zim, ön­ce­lik­li ola­rak ül­ke­miz­de bir ka­mu­oyu du­yar­lı­lı­ğı oluş­tur­ma nok­ta­sın­da or­tak bir he­de­fe doğ­ru, or­tak po­li­ti­ka­lar­la yü­rü­me­miz nok­ta­sın­da, bir nok­ta­da, bir du­rum tes­pi­ti yap­mak ve ka­mu­oyu­nun has­sa­si­ye­ti­ni, il­gi ve ala­ka­sı­nı bu nok­ta­ya çek­mek is­te­dik. Bu­nu da bel­li öl­çü­de ger­çek­leş­tir­di­ği­mi­zi dü­şü­nü­yo­rum.

Ta­bii, ön­ce­lik­li ola­rak, top­lan­tı­la­rı­mı­zın tam odak nok­ta­sın­da olan Tür­ki­ye'de su­yun da­ha et­kin kul­la­nıl­ma­sı… Çün­kü, kü­re­sel ısın­ma­nın, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin en faz­la et­ki­le­ye­cek ol­du­ğu kay­nak su kay­nak­la­rı­dır. El­bet­te ki, kü­re­sel ısın­ma­nın top­rak, su ve ha­vay­la ala­ka­lı olum­suz ola­rak et­ki­le­di­ği hu­sus­lar var­dır, ama, ha­ya­tın baş­la­dı­ğı ve ha­ya­tın da sür­me­si için ol­maz­sa ol­maz olan su, kü­re­sel ısın­ma­nın en çok et­ki­le­miş ol­du­ğu hu­sus­tur.

Bu top­lan­tı­mız­da, ya­ni, 6 Şu­bat­ta yap­mış ol­du­ğu­muz top­lan­tı­da Çev­re ve Or­man Ba­kan­lı­ğı, Ener­ji ve Ta­bii Kay­nak­lar Ba­kan­lı­ğı ve Ta­rım Ba­kan­lı­ğı ola­rak… Çün­kü, bu iki ba­kan­lık, ül­ke­de­ki su kay­nak­la­rıy­la ala­ka­lı en bü­yük ta­sar­ru­fu olan iki ba­kan­lık ve bu işin ko­or­di­nas­yo­nu nok­ta­sın­da da bi­zim Ba­kan­lı­ğı­mı­zın or­tak so­rum­lu­luk­la­rı var.

Biz, Ba­kan­lık ola­rak, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, sa­de­ce 6 Şu­bat­ta­ki yap­mış ol­du­ğu­muz top­lan­tıy­la de­ğil, 3-4 Ey­lül 2004 ta­ri­hin­de Ulus­la­ra­ra­sı An­ka­ra İk­lim Kon­fe­ran­sı'yla ilk ola­rak bu ko­nuy­la ala­ka­lı ağır­lık­lı bir şe­kil­de Tür­ki­ye'nin gün­de­mi­ne bu ko­nu­yu ta­şı­dık ve he­pi­ni­zin bil­di­ği gi­bi, İk­lim De­ği­şik­li­ği Ko­or­di­nas­yon Ku­ru­lu ma­ri­fe­tiy­le, ki, bu Ko­or­di­nas­yon Ku­ru­lu bi­zim Ba­kan­lı­ğı­mı­zın baş­kan­lı­ğın­da top­la­nan 100'ün üze­rin­de bi­lim ada­mı­nın, üni­ver­si­te­le­rin, si­vil top­lum ör­güt­le­ri­nin, mes­lek ku­ru­luş­la­rı­nın, bü­tün ba­kan­lık­lar­da­ki il­gi­li bi­rim­le­rin ta­ma­mı­nın ka­tıl­mış ol­du­ğu bir top­lan­tıy­la Tür­ki­ye Bi­rin­ci Ulu­sal Ra­po­ru'nu ha­zır­la­dı. İk­lim De­ği­şik­li­ği Sek­re­ter­ya­sı­na bu ra­po­ru sun­duk. Bu bi­rin­ci ra­por­da, Tür­ki­ye şu an­da­ki du­ru­mun fo­toğ­ra­fı­nı çe­ki­yor ve şu an­da Tür­ki­ye ne du­rum­da­dır, Tür­ki­ye han­gi ku­ru­muy­la, han­gi adım­la­rı at­mak du­ru­mun­da­dır, bun­lar, bu Bi­rin­ci Ulu­sal Ra­por'da yer alan hu­sus­lar­dır.

Ta­bii, bu ara­da, Pa­ris'te bun­dan kı­sa bir sü­re ön­ce IPCC'nin yap­mış ol­du­ğu top­lan­tı ne­ti­ce­sin­de açık­la­nan ra­por­da, be­yan­da şu­nu gö­rü­yo­ruz: Bu­gün dün­ya­da­ki kü­re­sel ısın­ma­nın, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin yüz­de 90 in­san kay­nak­lı ol­du­ğu­nu ar­tık hep bir­lik­te gö­rü­yo­ruz. İn­san kay­nak­lı olan kü­re­sel ısın­ma­nın, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin et­ki­le­ri­ni mi­ni­mi­ze et­mek için bu ko­nu­da sa­de­ce hükûmet­le­rin, sa­de­ce ye­rel yö­ne­tim­le­rin, sa­de­ce sa­na­yi sek­tö­rü­nün de­ğil, top­lu­mun bü­tün ke­sim­le­ri­nin bu ko­nu­da ya­pa­bi­le­cek­le­ri ol­du­ğu­na ina­nı­yo­ruz. Ya­ni, bu me­se­le ulus­lar üs­tü bir me­se­le ola­rak al­gı­la­nıp ona gö­re me­se­le­ye ba­kıl­ma­sı ge­re­kir di­ye dü­şü­nü­yo­ruz. Çün­kü, ik­li­min, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin millî sı­nır­la­rı yok­tur. Do­la­yı­sıy­la, ulus­lar üs­tü olan böy­le bir so­run­da, el­bet­te ki ulus­la­rın it­ti­fak ede­cek­le­ri bel­li ka­rar­la­rın alı­nıp uy­gu­lan­ma­sı, yi­ne ulus­la­rın millî çı­kar­la­rı dik­ka­te alı­na­rak, bun­la­rın ha­ya­ta ge­çi­ril­me­si şart­tır.

9-12 Ey­lül 2005 ta­rih­le­rin­de İn­gil­te­re'de ya­pı­lan Av­ru­pa Bir­li­ği Çev­re Ba­kan­la­rı Top­lan­tı­sın­da -ben de ka­tıl­mış­tım o top­lan­tı­ya- en iyi se­nar­yo­dan en kö­tü se­nar­yo­ya ka­dar dün­ya­nın bü­tün böl­ge­le­ri­nin bu ik­lim de­ği­şik­li­ğin­den na­sıl et­ki­le­ne­bi­le­ce­ği hu­su­sun­da gö­rüş­ler or­ta­ya ko­nul­du. Bu se­nar­yo­la­ra bak­tı­ğı­mız­da, Ak­de­niz hav­za­sıy­la ala­ka­lı bir­ta­kım de­ği­şik­le­rin, Tür­ki­ye'nin de et­ki­le­ne­ce­ği bir­ta­kım de­ği­şik­lik­le­rin ol­du­ğu­nu gö­rü­yo­ruz. Ta­bii, bu ulus­la­ra­ra­sı ku­ru­luş­la­rın yap­mış ol­du­ğu bir­ta­kım si­mü­las­yon­lar, ha­zır­la­mış ol­duk­la­rı bir­ta­kım se­nar­yo­lar ol­du­ğu gi­bi, Tür­ki­ye'nin de yap­mış ol­du­ğu ça­lış­ma­lar var. İs­tan­bul Tek­nik Üni­ver­si­te­si ile Ba­kan­lı­ğı­mı­zın bir­lik­te yap­mış ol­du­ğu ça­lış­ma­lar­da, en iyi se­nar­yo­dan en kö­tü se­nar­yo­ya ka­dar dört ta­ne se­nar­yo­nun üze­rin­de du­ru­yo­ruz. Ya­ni, 1960-2000 yıl­la­rı ara­sın­da­ki ik­lim­de mey­da­na ge­len de­ği­şik­lik­le­rin, 2070 ile 2100 yıl­la­rı ara­sın­da çok faz­la de­ği­şik­li­ğe uğ­ra­ma­ya­ca­ğı­nı ön­gö­ren en iyi se­nar­yo­nun kar­şı­sın­da, Tür­ki­ye'nin ba­tı böl­ge­le­ri baş­ta ol­mak üze­re, 2-3 de­re­ce­lik ha­va sı­cak­lı­ğı­nın art­ma­sı­nın, ya­ğış re­jim­le­ri­nin de­ği­şe­ce­ği­ne da­ir se­nar­yo­lar ol­du­ğu­nu da ra­hat­lık­la ifa­de ede­bi­li­rim.

Ta­bii, kü­re­sel ısın­ma ne­ti­ce­sin­de, son yüz­yıl içe­ri­sin­de dün­ya­nın ısı­sın­da 0,74 san­tig­rat de­re­ce­lik bir ar­tış mey­da­na gel­di­ği­ni ya­pı­lan top­lan­tı­lar­da, ya­pı­lan dek­la­ras­yon­lar­da, ya­pı­lan öl­çüm­ler­de biz de gö­rü­yo­ruz. El­bet­te ki, Tür­ki­ye, bu en iyi se­nar­yo­dan en kö­tü­sü­ne ka­dar bun­la­rın her bi­ri­si­ni cid­di şe­kil­de ta­kip et­mek, bun­la­ra gö­re de po­zis­yo­nu­nu ye­ni­den şe­kil­len­dir­mek, ye­ni­den ta­yin et­mek du­ru­mun­da­dır.

Bi­li­yor­su­nuz, biz, Bir­leş­miş Mil­let­le­rin, İk­lim De­ği­şik­li­ği Söz­leş­me­si'ne 24 Ma­yıs 2004 ta­ri­hin­de ta­raf ol­duk. Tür­ki­ye, İk­lim De­ği­şik­li­ği'ne ta­raf ol­duk­tan son­ra -ki, bu, Kyo­to Söz­leş­me­si'ne doğ­ru gi­den bir yol baş­lan­gı­cı- bi­zim ha­zır­la­mış ol­du­ğu­muz bu Bi­rin­ci Ulu­sal Ra­por'da, bi­zim İk­lim De­ği­şik­li­ği sek­re­ter­ya­sı­na gön­der­miş ol­du­ğu­muz bu ra­por­da, ta­bi­ri ca­iz­se, Tür­ki­ye, yol ha­ri­ta­sı­nı çiz­miş­tir. Bu yol ha­ri­ta­sıy­la, Tür­ki­ye, han­gi is­tas­yon­la­ra na­sıl uğ­ra­ya­bi­le­ce­ği­ni ifa­de edi­yor. Bir nok­ta­da, Tür­ki­ye, şu an­da­ki du­ru­mu­nu dün­ya­ya dek­la­re edi­yor. Şu an­da, Tür­ki­ye, hiç­bir şe­yi giz­li ve sak­lı tut­ma­dan, bu ra­por­la, ben şu an­da bu­ra­da­yım ve bun­dan son­ra da şun­la­rı yap­mak du­ru­mun­da­yım di­yor.

Ta­bii, bi­ze, he­men şu so­ru­lu­yor: Sa­yın Ba­kan, Kyo­to'ya ni­ye ta­raf ol­mu­yo­ruz? Ni­ye Kyo­to'ya im­za at­mı­yo­ruz?

Şim­di, şöy­le sa­kil bir an­la­yış var, biz bu ak­şam top­lan­sak, Kyo­to'ya im­za at­sak, Tür­ki­ye'nin emis­yon­la­rı bir an­da 1990'la­rın al­tı­na ge­le­cek, Tür­ki­ye bü­tün sek­tör­ler­de fo­sil tü­rev­li ya­kıt­la­rın kul­la­nıl­ma­sın­dan ener­ji kay­nak­la­rı­nın ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji şek­lin­de kul­la­nıl­ma­sı­na, hid­ro­elek­trik ka­pa­si­te­si­nin kul­la­nıl­ma­sı­na, gü­neş ener­ji­si­nin kul­la­nıl­ma­sı­na, hep­si­ne, bir an­da san­ki çö­züm bu­la­cak­mı­şız gi­bi bir an­la­yış var. As­lın­da me­se­le­nin çok önem­li bir ta­ra­fı var ki, Tür­ki­ye, Kyo­to'ya bu­gün im­za at­tı­ğı an­da, Tür­ki­ye'nin du­ru­mu­nun Mı­sır'dan, Tür­ki­ye'nin Ce­za­yir'den, Tu­nus'tan, Bah­reyn'den, Pa­kis­tan'dan ve­ya­hut da bir baş­ka ül­ke­den bir far­kı var, o da, Tür­ki­ye ola­rak OECD ül­ke­si ve Ek-B lis­te­sin­de ol­ma­sı mü­na­se­be­tiy­le bir­ta­kım so­rum­lu­luk­la­rı var. Bu so­rum­lu­luk­lar, Tür­ki­ye'nin bu­gün al­tın­dan kal­ka­bi­le­ce­ği, üs­te­sin­den ge­le­bi­le­ce­ği du­rum­lar de­ğil­dir.

Do­la­yı­sıy­la, Tür­ki­ye, evet, 1990 yı­lın­dan 2004 yı­lı­na ka­dar gel­di­ği­miz­de gö­rü­yo­ruz ki, Tür­ki­ye'nin emis­yon­la­rı 170 mil­yon ton­dan 296 mil­yon to­na gel­miş­tir. Doğ­ru, Tür­ki­ye, bu emis­yon­la­rın yüz­de 25'ini, or­man­la­rı ve ta­rım ara­zi­le­rin­de­ki yap­mış ol­du­ğu dü­zen­le­me­ler­le bu­nun yüz­de 25'ini kon­trol edi­yor, ab­sor­be edi­yor, yu­tu­yor. Bi­zim bu ko­nuy­la ala­ka­lı üze­rin­de en çok du­ra­cak ol­du­ğu­muz hu­sus şu­dur: Tür­ki­ye, kü­re­sel ısın­may­la mü­ca­de­le eder­ken el­bet­te ki, Çev­re Ba­kan­lı­ğı ola­rak Çev­re Ka­nu­nu'nu çı­kar­dık. Bu­ra­dan sa­na­yi­ci­le­re bel­li so­rum­lu­luk­lar ge­tir­dik. Sa­na­yi­ci­le­re de­dik ki: "Acil ola­rak emis­yon­la­rı­nı­zı kon­trol ede­cek fil­tre­le­ri­ni­zi ta­kı­nız. Atık su­la­rı­nı­zı arıt­ma te­sis­le­ri­niz­de arı­tı­nız ve tek­rar kul­la­nı­nız." Ye­rel yö­ne­tim­le­re so­rum­lu­luk­lar ge­tir­dik. De­dik ki be­le­di­ye­le­re: "Siz­le­rin şu an­da­ki vah­şi de­po­la­dı­ğı­nız çöp­lük­ler­den çı­kan me­tan gaz­la­rı, kar­bon­di­ok­si­tin mey­da­na ge­tir­miş ol­du­ğu se­ra ga­zın­dan 21 kat da­ha ris­ki yük­sek olan bir gaz­dır. Do­la­yı­sıy­la, mo­dern de­po­la­ma­la­ra ge­çin ve es­ki­le­ri­ni re­ha­bi­li­te edin." Be­le­di­ye­le­re de­dik ki: "Şu an­da si­zin şe­be­ke­le­ri­niz­de yüz­de 50, yüz­de 60, yüz­de 70'lik ka­çak­lar var. Bun­la­rı dün­ya­nın or­ta­la­ma ra­kam­la­rı­na lüt­fen çe­kin." Bu­nu be­le­di­ye­le­re söy­le­dik, sa­na­yi­ye söy­le­dik. Sa­de­ce söy­le­mek­le kal­ma­dık, bu­nun­la ala­ka­lı ola­rak işi sı­kı tu­tu­yor, bir­ta­kım yap­tı­rım­la­rı, evet, sa­na­yi­ci­ye de, be­le­di­ye­le­re de uy­gu­lu­yo­ruz.

Şim­di işin bir baş­ka ta­ra­fı var. Dev­let Su İş­le­ri, da­ha ön­ce ka­na­let ti­pi su­la­ma­lar ya­pı­yor­du ve Ta­rım Ba­kan­lı­ğı da bu su­yu sal­ma su­la­may­la, ta­bi­ri ca­iz­se "sal­dım ça­yı­ra Mev­lam ka­yı­ra" di­yor­du, ama şim­di Dev­let Su İş­le­ri ka­na­let ti­pin­den, mo­de­lin­den bo­ru­la­ma sis­te­mi­ne ge­çi­yor, ka­pa­lı sis­te­me ge­çi­yor. Bu, yağ­mur­la­ma su­la­ma ve dam­la­ma su­la­ma imkânı­nı ge­ti­ri­yor. Ya­ni su­yu, bi­zim, ta­rım­da da, sa­na­yi­de de, ev­de­ki kul­lan­ma su­yu ola­rak da eko­no­mik kul­lan­ma­mız şart­tır.

Pe­ki, bu­ra­da el­bet­te ki, sa­de­ce sa­na­yi sek­tö­rü­nün, ye­rel yö­ne­tim­le­rin, be­le­di­ye­le­rin, ta­rım­da­ki üre­tim ya­pan çift­çi­nin so­rum­lu­lu­ğu yok, ül­ke­de­ki her­ke­sin so­rum­lu­lu­ğu var. Hükûmet ne ya­pı­yor? Hükûmet, Ye­ni­le­ne­bi­lir Ener­ji Ka­nu­nu çı­ka­rı­yor -çı­kar­dık- Tür­ki­ye'de­ki ya­tı­rım­cı­la­rı ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı­nı kul­lan­mak için teş­vik edi­yo­ruz. Ya­ni, jeo­ter­mal kay­nak­la­rı, su kay­nak­la­rı­nı, bu­gün, rüzgârı, hid­ro­elek­trik ka­pa­si­te­si­ni Tür­ki­ye ta­ma­men kul­lan­sın is­ti­yo­ruz, bun­la­ra da bir­ta­kım teş­vik­ler ge­ti­ri­yo­ruz. Yi­ne, ener­ji­nin ve­rim­li­li­ğiy­le ala­ka­lı ka­nun ko­mis­yon­dan geç­ti, Ge­nel Ku­rul gün­de­min­de bek­li­yor. Baş­ka? Hükûmet ola­rak yir­mi ya­şı­nı geç­miş araç­la­rı tra­fik­ten kal­dır­dık, men et­tik, çün­kü, bu araç­lar bü­yük mik­tar­da ener­ji tü­ke­ti­yor ve fo­sil tü­rev­li ya­kıt­lar kul­la­nan bu araç­lar, kü­re­sel ısın­ma­yı te­tik­li­yor­lar­dı.

El­bet­te ki, Ta­rım Ba­kan­lı­ğı­nın ürün de­sen­le­riy­le, su­la­ma­da dam­la­ma su­la­ma­ya ge­çen­le­re yap­mış ol­du­ğu yüz­de 50'lik hi­be des­tek­le bir nok­ta­da çift­çi­le­ri­mi­zi teş­vik edi­yo­ruz. Sa­na­yi­ci­mi­zi de Çev­re Ka­nu­nu'nun bi­ze ver­miş ol­du­ğu yet­ki­ler doğ­rul­tu­sun­da yön­len­di­ri­yo­ruz ve kon­trol edi­yo­ruz.

Bir baş­ka hu­sus da­ha var, Tür­ki­ye'de 100 bin­den da­ha faz­la ka­çak yer al­tı su­yu kul­la­nan ku­yu­lar ol­du­ğu­nu bi­li­yo­ruz. Bun­lar­la ala­ka­lı ola­rak, Ba­kan­lı­ğı­mı­zın ta­sar­ruf alan­la­rıy­la ala­ka­lı ola­rak va­li­lik­le­re ge­nel­ge­ler gön­der­dik. Bu ge­nel­ge­ler­de, bu ku­yu­la­rın be­he­mehâl ka­pa­tıl­ma­sı­nı is­te­dik. Yi­ne, bu ko­nuy­la ala­ka­lı hem Ta­rım Ba­kan­lı­ğı hem Ener­ji Ba­kan­lı­ğı, üç ba­kan­lık ola­rak, şu an­da­ki gay­ri­ya­sal olan bu ku­yu­la­rın ya­sal hâle gel­me­siy­le ala­ka­lı, on­la­rın da üze­ri­ne dü­şe­ni yap­ma­sı­nı is­te­dik. Bu­nun­la ala­ka­lı ola­rak, el­bet­te ki, bir ge­ce­de Tür­ki­ye'de­ki bü­tün ka­çak ku­yu­la­rın ta­ma­mı­nın tes­pit edil­me­si… Bu sa­de­ce ta­rım­da kul­la­nı­lan bir iş de­ğil­dir, ya­ni, yer al­tı su­la­rı­nı sa­de­ce köy­de­ki va­tan­da­şı­mız tar­la­sı­nı su­la­mak için kul­lan­mı­yor, bun­la­rı sa­na­yi­ci de kul­la­nı­yor. Do­la­yı­sıy­la, bu ko­nuy­la ala­ka­lı, bun­la­rın sa­yaç­lan­dı­rıl­ma­sı, elek­trik­le­ri­nin ke­sil­me­si, bir­ta­kım yap­tı­rım­la­rın uy­gu­lan­ma­sıy­la ala­ka­lı ça­lış­ma­lar var. Bu­nun­la ala­ka­lı, Dev­let Su İş­le­ri bu ça­lış­ma­yı ya­pı­yor.

Tür­ki­ye'de, bu­gün, ge­çen yı­la gö­re ya­ğış­lar­da bir az­lık ol­du­ğu­nu bi­li­yo­ruz. Bu ko­nuy­la ala­ka­lı Ta­rım Ba­kan­lı­ğı­mı­zın yap­mış ol­du­ğu açık­la­ma­lar var. Bir ta­rım­sal ku­rak­lık söz ko­nu­su de­ğil­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, 1926 yı­lın­dan 2006 yı­lı­na ka­dar, sek­sen yıl­lık Me­te­oro­lo­ji Ge­nel Mü­dür­lü­ğü­nün Tür­ki­ye'de­ki ya­ğış­lar­la ala­ka­lı eli­miz­de ra­por­la­rı var. Sek­sen yıl­lık ya­ğış re­ji­mi­ne bak­tı­ğı­mız za­man ne­yi gö­rü­yo­ruz? Tür­ki­ye, her al­tı yıl­da bir ha­fif ku­rak­lık­la kar­şı­la­şı­yor, on se­kiz yıl­da bir da­ha or­ta ve or­ta­nın üze­rin­de ku­rak­lık­la kar­şı­la­şı­yor. Tür­ki­ye'nin 1972'de­ki, 1984'te­ki ya­ğış ra­kam­la­rı­na bak­tı­ğı­mız za­man, 2005 ve 2006'nın ra­kam­la­rıy­la bun­la­rı mu­ka­ye­se et­ti­ği­miz za­man, bu­gün Tür­ki­ye'de, he­men bu­gün­den, ey­vah bir ku­rak­lık var de­me imkânı­mız yok, ama, önü­müz­de­ki mart, ni­san, ma­yıs ay­la­rın­da ge­nel­lik­le Tür­ki­ye'nin ya­ğış­tan da­ha faz­la is­ti­fa­de et­ti­ği­ni, ba­raj­la­rı­nın hem kul­lan­ma su­yu, iç­me su­yu hem de ener­ji­de kul­lan­mış ol­du­ğu­muz ba­raj­lar­la ala­ka­lı, şu an­da, ener­ji ba­raj­la­rı­mız­da…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan, lüt­fen to­par­lar mı­sı­nız.

Bu­yu­run.

ÇEV­RE VE OR­MAN BA­KA­NI OS­MAN PE­PE (De­vam­la) - Sa­yın Baş­ka­nım, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; ta­bii, son de­re­ce ge­niş, taf­si­lat­lı bir ko­nu­da, öy­le zan­ne­di­yo­rum ki, bir­kaç da­ki­ka da­ha za­ma­na ih­ti­ya­cım var.

…şu an­da, ener­ji ba­raj­la­rı­mız­da her­han­gi bir sı­kın­tı yok­tur. İç­me su­yuy­la ala­ka­lı ola­rak sa­de­ce An­ka­ra'da bir sı­kın­tı­nın ol­du­ğu­nu, İs­tan­bul'da, Bur­sa'da, Ko­ca­eli'nde -ki, ris­ki yük­sek olan il­ler­den bah­se­di­yo­rum, bu il­ler o cüm­le­den olan il­ler­dir- bu­ra­lar­da bu risk ta­ma­men or­ta­dan kalk­mış­tır.

El­bet­te ki, kü­re­sel ısın­ma, ik­lim de­ği­şik­li­ği bü­tün sek­tör­le­ri et­ki­li­yor, eko­no­mi­le­re ma­li­ye­ti ger­çek­ten mil­yar­lar­ca do­lar­lık ra­kam­la­ra te­ka­bül edi­yor. Biz bu­nun da far­kın­da­yız. Ya­ni, bir­kaç de­re­ce­lik ısın­ma­nın şu an­da te­laf­fuz edil­me­si ko­lay, ama, bu­nun ne­ti­ce­le­ri­ni Al­lah gös­ter­me­sin ta­bii. Şu an­da, bun­lar, ha­ki­ka­ten bü­tün kı­ta­la­rı, bü­tün böl­ge­le­ri, bü­tün ül­ke­le­ri et­ki­le­ye­bi­le­cek son de­re­ce va­him ge­liş­me­le­re, va­him so­nuç­la­ra ma­hal ve­re­bi­le­cek hu­sus­lar­dır. Bu ko­nuy­la ala­ka­lı, el­bet­te ki, bi­zim, Tür­ki­ye ola­rak, kü­re­sel ısın­ma­nın muh­te­mel risk­le­ri­nin kar­şı­lan­ma­sı nok­ta­sın­da, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin ül­ke­mi­zin eko­no­mi­si­ne ve bü­tün sek­tör­le­ri­ne ya­pa­cak ol­du­ğu olum­suz te­sir­le­ri mi­ni­mi­ze et­me açı­sın­dan Tür­ki­ye'nin yap­ma­sı ge­re­ken şey, ön­ce­lik­li ola­rak su kay­nak­la­rı­na sa­hip çık­ma­mız ge­re­ki­yor. Tür­ki­ye'nin su kay­nak­la­rı­nın bir ta­ne si­gor­ta­sı var­dır. O da, Tür­ki­ye'nin or­man alan­la­rı­nı ge­niş­let­me­si la­zım.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Bu­yu­run.

ÇEV­RE VE OR­MAN BA­KA­NI OS­MAN PE­PE (De­vam­la) - Bu ko­nuy­la ala­ka­lı da ça­lış­ma­lar ya­pı­yo­ruz. 2006 yı­lın­da 400 bin hek­tar­lık or­man re­ha­bi­li­tas­yon ça­lış­ma­sı yap­tık. 2007 yı­lın­da bu ra­ka­mı 500 bin­li ra­kam­la­ra doğ­ru ta­şı­ya­ca­ğız. Yi­ne, il­le­ri­mi­zin, be­le­di­ye­le­ri­mi­zin su­lak alan­la­rı sa­na­yi­ye ve de ya­pı­laş­ma­ya aç­ma­ma­la­rı, yo­ğun kent­leş­me, çar­pık kent­leş­me ve çar­pık sa­na­yi­leş­me­nin ka­çı­nıl­maz bir ol­gu­su ola­rak, ma­ale­sef, Tür­ki­ye'de su kay­nak­la­rı ris­ke edi­li­yor, ama, biz, Ba­kan­lık ola­rak yap­mış ol­du­ğu­muz bir ça­lış­ma­yı, çev­re dü­ze­ni plan­la­rı­nı, Tür­ki­ye'de­ki met­ro­pol­ler baş­ta ol­mak üze­re bü­tün bü­yük il­le­ri­miz­de bi­ti­ri­yo­ruz ve do­la­yı­sıy­la, su­lak alan­la­rın ve su kay­nak­la­rı­nın, su re­zerv­le­ri­nin ne pa­ha­sı­na olur­sa ol­sun ko­run­ma­sı­nı ön­ce­lik­li ola­rak gö­ze­ti­yor.

K. KE­MAL ANA­DOL (İz­mir) - Ön­ce Dev­let Su İş­le­ri­ne söy­le­ye­lim Sa­yın Ba­kan.

ÇEV­RE VE OR­MAN BA­KA­NI OS­MAN PE­PE (De­vam­la) - Bu ko­nuy­la ala­ka­lı, Dev­let Su iş­le­ri­nin de es­ki po­li­ti­ka­la­rın­dan…

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­kan lüt­fen to­par­lar mı­sı­nız.

ÇEV­RE VE OR­MAN BA­KA­NI OS­MAN PE­PE (De­vam­la) - Sa­yın Baş­ka­nım to­par­lı­yo­rum.

…es­ki po­li­ti­ka­la­rın­dan ge­ri dön­dü­ğü­nü, son el­li yıl içe­ri­sin­de Dev­let Su İş­le­ri­nin yap­mış ol­du­ğu ba­tak­lık ku­rut­ma, su­lak alan ku­rut­ma­sıy­la 1 mil­yon 300 bin hek­tar­lık alan, sö­züm ona ta­rı­ma ka­zan­dı­rıl­mış gö­rü­nü­yor, ama, bun­la­rın, da­ha son­ra bu ara­zi­le­rin, bu top­rak­la­rın ve­ri­mi­nin, ta­rım­sal ve­ri­mi­nin düş­tü­ğü­nü, hiç de zan­ne­dil­di­ği gi­bi ol­ma­dı­ğı­nı bi­li­yo­ruz.

El­bet­te ki biz, Hükûmet ola­rak, mil­let­ve­kil­le­ri ola­rak, Par­la­men­to ola­rak, bu­ra­da bir araş­tır­ma ko­mis­yo­nu ku­rul­ma­sı­nı des­tek­li­yo­ruz, çün­kü, bu me­se­le­nin de­tay­lı ola­rak, te­fer­ru­at­lı ola­rak, üni­ver­si­te­le­ri­mi­zin de, mil­let­ve­kil­le­ri­mi­zin de, bu işin uz­man­la­rı­nın da, her­ke­sin gö­rü­şü­nün içe­ri­sin­de ha­mur hâli­ne ge­ti­ri­le­ce­ği bir or­tak gö­rüş ola­rak or­ta­ya çık­ma­sı­nı ar­zu edi­yo­ruz, çün­kü, böy­le bir ra­por bi­ze ışık tu­tar, bi­ze yol gös­te­rir.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; el­bet­te ki, kü­re­sel ısın­ma, ik­lim de­ği­şik­li­ğiy­le ala­ka­lı, Par­la­men­to­mu­zun bir­den faz­la araş­tır­ma öner­ge­si ta­le­biy­le yap­mış ol­du­ğu ça­lış­ma­yı, ik­ti­dar ve mu­ha­le­fet mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rı­mı­zın böy­le bir ta­le­bi­ni, Çev­re ve Or­man Ba­ka­nı ola­rak ben de des­tek­li­yo­rum, ar­ka­daş­la­rı­mı kut­lu­yo­rum. Ümit edi­yo­rum ki, Tür­ki­ye, bu son de­re­ce önem­li olan ko­nu­da, sa­de­ce ve sa­de­ce bu ko­nuy­la ala­ka­lı bir araş­tır­ma ko­mis­yo­nu kur­mak­la kal­ma­ya­cak­tır.

Yap­mış ol­du­ğu­muz ça­lış­ma­lar­la ala­ka­lı si­ze bir­kaç ana baş­lı­ğı ifa­de et­me imkânı­nı bul­dum. Ve şu­nu çok ra­hat­lık­la söy­le­ye­yim ki, Tür­ki­ye, dün­ya­da­ki ge­liş­me­le­ri ya­kın­dan ta­kip edi­yor, Hükûmet ola­rak ta­kip edi­yo­ruz, eli­miz­de­ki bü­tün imkânla­rı, bu ko­nuy­la ala­ka­lı, se­fer­ber edi­yo­ruz.

Sa­yın Baş­ka­na ve siz de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rı­ma, böy­le bir ko­nuy­la ala­ka­lı, Hükûme­ti­mi­zin, Ba­kan­lı­ğı­mı­zın gö­rüş ve dü­şün­ce­le­ri­ni hem siz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rı­ma hem de bu ve­si­ley­le ka­mu­oyu­na ifa­de imkân ve fır­sa­tı bul­du­ğum için te­şek­kür edi­yor, say­gı­lar su­nu­yo­rum. (Al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Ba­kan.

Öner­ge üze­rin­de Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na söz is­te­yen, Edir­ne Mil­let­ve­ki­li Ra­sim Ça­kır.

Bu­yu­run Sa­yın Ça­kır. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

CHP GRU­BU ADI­NA RA­SİM ÇA­KIR (Edir­ne) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; Te­kir­dağ Mil­let­ve­ki­li Meh­met Nu­ri Say­gun ve 30 ar­ka­da­şı­nın, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Ya­kup Ke­pe­nek ve 59 ar­ka­da­şı­nın, Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Fat­ma Şa­hin ve 19 ar­ka­da­şı­nın, dün­ya­da­ki ve ül­ke­miz­de­ki mev­sim de­ği­şik­li­ği ve kü­re­sel ısın­may­la il­gi­li, Ana­ya­sa'nın 98, Mec­lis İç Tü­zü­ğü'nün 104 ve 105'in­ci mad­de­le­ri ge­re­ğin­ce açıl­ma­sı­nı ta­lep et­tik­le­ri Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yo­nu ile il­gi­li Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Bu ve­si­ley­le yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu­gü­ne ka­dar 22'nci Dö­nem Par­la­men­to­sun­da bir­çok ko­nu­da Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yo­nu ku­rul­ma­sı ta­le­biy­le kar­şı kar­şı­ya gel­dik. Bun­la­rın bir kıs­mın­da, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si­nin ver­miş ol­du­ğu ta­lep­ler­de ik­ti­dar par­ti­si mil­let­ve­kil­le­ri­nin "ha­yır" de­me­siy­le, ko­mis­yon ku­rul­ma­dan sa­de­ce bu­ra­da kal­dı. Ba­zı­la­rın­da ise, ik­ti­dar par­ti­si mil­let­ve­kil­le­ri de bu ve­ril­miş olan öner­ge­yi ve ta­le­bi uy­gun bu­la­rak ba­zı ko­nu­lar­da Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı ku­rul­du.

İnan­cım odur ki, Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı, al­mış ol­duk­la­rı gö­re­vi, han­gi ko­nu olur­sa ol­sun, en iyi şe­kil­de yap­tı­lar, gö­rev­le­ri­ni ye­ri­ne ge­tir­di­ler ve yap­tık­la­rı araş­tır­ma­la­rın so­nun­da ha­zır­la­mış ol­duk­la­rı ra­por­lar­la, ger­çek­ten çok de­ğer­li bil­gi­le­ri yü­ce Mec­li­se sun­du­lar ve Mec­lis de bu ra­por­la­rı onay­la­dı ve ka­bul et­ti, ama, ma­ale­sef, Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı­nın ha­zır­la­mış ol­du­ğu ra­por­lar, Mec­li­sin toz­lu raf­la­rı­na kal­dı­rıl­dı. Bun­dan ön­ce­ki dö­nem­ler­de ol­du­ğu gi­bi bu dö­nem­de de bu ra­por­lar il­gi­li yer­le­re gön­de­ril­di, ama, ra­por­la­rın uy­gu­lan­ma­sı ile il­gi­li, yü­rür­lük ile il­gi­li, yü­rüt­me­nin, Ba­kan­lar Ku­ru­lu­nun ge­rek­li has­sa­si­ye­ti gös­ter­me­me­si ve­ya gös­te­re­me­me­si ne­ti­ce­sin­de bu ça­lış­ma­lar, sa­de­ce ve sa­de­ce Mec­li­sin toz­lu raf­la­rın­da ka­lan bi­rer bel­ge hâli­ne dö­nüş­tü.

O ba­kım­dan, Mec­lis İç Tü­zü­ğü'nde ge­rek­li dü­zen­le­me­le­rin bir an ön­ce ya­pı­la­rak Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı­nın ça­lış­ma­la­rı­nın ve ha­zır­la­dı­ğı ra­por­la­rın Ba­kan­lar Ku­ru­lu üze­rin­de, yü­rüt­me üze­rin­de da­ha et­kin ve da­ha uy­gu­la­na­bi­lir bir nok­ta­ya ge­ti­ril­me­si­nin bir za­ru­ret ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yo­rum.

Eğer bu ya­pıl­maz­sa, şu an kü­re­sel ısın­ma ile il­gi­li üç ta­ne öner­gey­le kar­şı kar­şı­ya­yız. Hükûmet ve­ya sa­yın ba­kan­lar, bu Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı­nı, o ko­nuy­la il­gi­li bir şey ya­pı­yor­muş gi­bi gö­rün­mek, ama as­lın­da hiç­bir şey yap­ma­ma­nın ara­cı ola­rak kul­la­nı­yor­lar. Bu­nu so­mut bir ör­nek­le dik­ka­ti­ni­ze sun­mak is­ti­yo­rum. Da­ha ön­ce Er­ge­ne neh­ri­nin kir­li­li­ğiy­le il­gi­li, ger­çek­ten Par­la­men­to­da 550 mil­let­ve­ki­li­nin de ka­tı­lı­mıy­la bir Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yo­nu ku­rul­du. Ger­çek­ten, ik­ti­dar ve mu­ha­le­fet mil­let­ve­kil­le­ri hep bir­lik­te, kol ko­la çok gü­zel bir ça­lış­ma yap­tık ve bu ça­lış­ma­da, ak­sak­lık­la­rı ve çö­züm öne­ri­le­ri­ni çok cid­di bir ra­por ha­zır­la­ya­rak yü­ce he­ye­ti­ni­ze sun­duk. Bu, 22'nci Dö­nem Par­la­men­to­su­nun ilk Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yo­nuy­du, ilk gün­ler­de ve­ri­len bir öner­gey­di, ya­ni 2003 yı­lı­nın baş­la­rın­da. Ara­dan bu ka­dar za­man geç­miş ol­ma­sı­na rağ­men, ma­ale­sef, Er­ge­ne neh­ri­nin kir­li­li­ği­ne yö­ne­lik -bu sa­de­ce be­nim ka­na­atim de­ğil, bu Trak­ya'da ya­şa­yan bü­tün in­san­la­rın or­tak ka­na­ati- cid­di ve so­mut en kü­çük bir adım atı­la­ma­dı. Ya­ni bi­zim, eğer bu Par­la­men­to­yu bu ül­ke­nin en üst ka­rar or­ga­nı ola­rak ka­bul edi­yor­sak -ki edi­yo­ruz- millî ira­de­nin bu so­run­la il­gi­li ne­den­le­ri ve çö­züm öne­ri­le­ri­ne yö­ne­lik yap­mış ol­du­ğu de­ğer­li ça­lış­ma şu an Mec­li­sin toz­lu raf­la­rın­da bek­le­yen ta­rihî bir bel­ge ni­te­li­ği­ne bü­rün­dü. O ba­kım­dan, bu hu­su­su dik­ka­ti­ni­ze su­na­rak, bu ko­nu­da Mec­li­sin bir İç Tü­zük de­ği­şik­li­ği ya­pıp Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı­nın, bi­la­ha­re yü­rüt­me­yi de­net­le­mek­le il­gi­li bu ver­miş ol­du­ğu, yü­rüt­me­ye ver­miş ol­du­ğu gö­rev­le­rin ye­ri­ne ge­ti­ri­lip ge­ti­ril­me­di­ği­ni de­net­le­mek­le il­gi­li bir ya­sal sta­tü­ye ka­vuş­tu­rul­ma­sın­da ben cid­di bir ge­rek­li­lik gö­rü­yo­rum. Eğer bu ya­pıl­maz­sa bu yap­tı­ğı­mız işin de çok önem­li bir so­nuç do­ğu­ra­ca­ğı­na inan­mı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, geç­ti­ği­miz gün­ler­de Hükûmet­ler Ara­sı İk­lim De­ği­şik­li­ği Pa­ne­li (IPCC) 21 say­fa­lık bir ra­por ha­zır­la­dı. Bu ra­po­run­da, kü­re­sel ısın­ma­nın ne­den­le­riy­le il­gi­li, kü­re­sel ısın­ma­nın in­san kay­nak­lı ol­du­ğu­na yö­ne­lik yüz­de 90 ora­nın­da bir oran tes­pit et­ti ve yüz­de 90 ra­ka­mın­da bir kon­sen­süs, bir uz­laş­ma sağ­lan­dı. Bu pa­ne­le ka­tı­lan yüz otuz ül­ke­den 500 ta­ne bi­lim ada­mı gö­rüş­le­ri­ni ifa­de et­ti­ler ve bir or­tak nok­ta­da bu­luş­tu­lar.

2001 yı­lın­da ya­yım­la­nan ra­por­da bu oran yüz­de 60 idi. Ya­ni, kü­re­sel ısın­ma­nın se­be­bi ola­rak in­sa­nın ge­rek­çe gös­te­ril­me­si ora­nı yüz­de 60 idi. 2001 yı­lın­dan 2007 yı­lı­na ka­dar bu ora­nın yüz­de 60'lar­dan yüz­de 90'la­ra gel­miş ol­ma­sı, böy­le ka­bul edil­miş ol­ma­sı ta­bii ki bü­tün dün­ya­yı aya­ğa kal­dır­dı ve dün­ya­nın ge­le­ce­ği­nin ne­re­ye git­ti­ği­ne yö­ne­lik bi­lim adam­la­rı­nın, si­vil top­lum ör­güt­le­ri­nin ve si­ya­set­çi­le­rin ve ay­nı za­man­da par­la­men­to­la­rın bu ko­nu­yu da­ha bir yük­sek ses­le, da­ha ha­ra­ret­le, da­ha faz­la, da­ha yo­ğun bi­çim­de tar­tış­ma­la­rı­na se­bep ol­du. Pa­ne­le ka­tı­lan Ame­ri­ka­lı bi­lim ada­mı Su­san Sa­lo­mon, "Se­ra gaz­la­rın­da­ki ar­tı­şın in­san fa­ali­yet­le­ri­nin ege­men­li­ği al­tın­da ol­du­ğun­dan hiç şüp­he yok." di­ye bir ka­yıt ko­yar­ken, Co­lo­ra­do'da­ki Ulu­sal At­mos­fe­rik Araş­tır­ma Mer­ke­zin­den İk­lim Ana­li­zi Yö­ne­ti­ci­si Ke­vin Tren­berth ise, "Bu, dur­du­ra­ma­ya­ca­ğı­mız bir şey. Bu­nun­la ya­şa­mak zo­run­da ka­la­ca­ğız. Fark­lı bir ge­ze­gen ya­ra­tı­yo­ruz." te­zi­ni sa­vun­du. Ari­zo­na Üni­ver­si­te­sin­den Jo­nat­han Over­peck, bir şey yap­maz­sak ve bir şey ya­par­sak ne­ler ola­ca­ğı­na dik­kat çe­ke­rek, "Eğer bir şey yap­ma­ma­ya ka­rar ve­rir­se­niz, et­ki­le­ri bir şey yap­ma­mız­dan çok da­ha bü­yük ola­cak­tır." gö­rü­şü­nü di­le ge­tir­di. Bu­ra­da al­tı çi­zil­me­si ge­re­ken en önem­li nok­ta, bu­gü­ne ka­dar Kyo­to Pro­to­ko­lü'ne im­za at­ma­yan Ame­ri­ka, Tür­ki­ye, Çin ve Hin­dis­tan gi­bi ül­ke­le­rin bu Pro­to­kol'ü im­za­la­ma­ma ge­rek­çe­le­ri, dün­ya­da­ki in­san kay­nak­lı kir­li­lik­ten zi­ya­de ya­şa­nı­lan ik­lim de­ği­şik­lik­le­ri­nin ve kü­re­sel ısın­ma­nın dün­ya­nın ola­ğan bir dö­nü­şü­mü, ola­ğan bir de­ği­şi­mi ola­rak sa­vun­ma­la­rın­dan kay­nak­lan­mak­tay­dı. Ya­ni, di­yor­lar­dı ki "Dün­ya­yı in­san kir­le­ti­yor, ama bu kir­li­lik kü­re­sel ısın­ma­nın te­mel se­be­bi de­ğil­dir. Dün­ya yüz­yıl­lar bo­yun­ca hep dö­nüş­müş­tür, hep de­ğiş­miş­tir. Bu­gün ya­şa­dı­ğı­mız kü­re­sel ısın­ma da dün­ya­nın bu de­ği­şim ve dö­nü­şü­mü­nün bir so­nu­cu­dur." ge­rek­çe­si­ni or­ta­ya ko­yu­yor­lar­dı. İş­te, IPCC'nin bu ra­po­ru şu­nu or­ta­ya koy­du ki: "Ha­yır, ta­bii ki dün­ya­da do­ğal bir dö­nü­şüm var, ama bu­gün­kü mev­sim de­ği­şik­lik­le­ri ve kü­re­sel ısın­ma­nın te­mel se­be­bi yüz­de 90 oran­la in­sa­nın dün­ya­da ya­rat­tı­ğı kir­li­lik."

Şim­di, biz si­ya­set­çi­ler, bi­lim adam­la­rı­nın bu yol gös­te­ri­şi doğ­rul­tu­sun­da cid­di ve önem­li adım­lar at­mak­la kar­şı kar­şı­ya­yız.

Bu ra­por­da çar­pı­cı ör­nek­le­re bir göz ata­lım is­ter­se­niz: Bu ra­por "2100'e ka­dar sı­cak­lık 1,8 ila 4 de­re­ce ar­ta­cak. Bu, bin­ler­ce yıl­dır ik­lim­de mey­da­na ge­len en dra­ma­tik de­ği­şik­lik­tir." di­yor. "Uzun sü­re­li ve yo­ğun sı­cak ha­va dal­ga­la­rıy­la da­ha sık kar­şı­la­şa­ca­ğız." di­yor. "Uy­gar­laş­ma ne ka­dar ya­vaş­lar­sa ya­vaş­la­sın ya da se­ra gaz­la­rı­nın sa­lı­mı ne ka­dar aza­lır­sa azal­sın kü­re­sel ısın­ma ve de­niz se­vi­ye­si­nin yük­sel­me­si asır­lar­ca sü­re­cek ok­ya­nus­lar­da­ki su se­vi­ye­si 18 ila 59 san­ti­met­re yük­se­le­cek­tir." di­yor. "Dün­ya da­ha şid­det­li fır­tı­na­la­ra sah­ne ola­cak­tır." di­yor. "Sı­cak­lık dal­ga­la­rı da­ha sık­la­şa­cak­tır." di­yor. "Ku­tup bu­zul­la­rı eri­ye­rek 2100 yı­lı ya­zın­da, ar­tık, An­tark­ti­ka di­ye bir kı­ta ol­ma­ya­cak­tır." di­yor. "Bang­la­deş'ten Hol­lan­da'ya pek çok kı­yı ül­ke­si su­lar al­tın­da kal­ma teh­li­ke­siy­le kar­şı kar­şı­ya ola­cak­tır." di­yor. Bu ra­po­run ya­yım­lan­ma­sıy­la, bü­tün dün­ya, bu­nu, ür­kü­tü­cü bir şe­kil­de gör­dü ve tar­tış­ma­ya baş­la­dı.

Şim­di, is­ter­se­niz, ül­ke­miz­de­ki et­ki­le­ri­ne bir göz ata­lım. Bu ra­po­ra gö­re, ül­ke­miz­de, Ak­de­niz hav­za­sı ve İç Ana­do­lu Böl­ge­si kü­re­sel ısın­ma­dan ön­ce­lik­le et­ki­le­ne­cek böl­ge­ler. Bu böl­ge­ler­de ta­rım­sal üre­ti­min azal­ma­sı ve aşı­rı sı­cak­lar ne­de­niy­le tu­rizm ge­lir­le­ri­nin azal­ma­sı bek­len­ti­si çok yük­sek.

Son dö­nem­ler­de ya­ğış­lar­da azal­ma ve ba­raj­lar­da­ki su ora­nı­nın azal­ma­sı, iç­me su­yu sı­kın­tı­sı çe­kil­me­si­ne se­bep ol­mak­ta.

Gre­en­pe­ace -bir si­vil top­lum ör­gü­tü bi­li­yor­su­nuz- "Ka­ra­de­niz ve Mar­ma­ra dı­şın­da­ki böl­ge­ler çöl­leş­me­ye doğ­ru yol alı­yor. Ku­zey Af­ri­ka ik­li­mi yu­ka­rı­ya doğ­ru ge­niş­le­ye­rek Tür­ki­ye'yi içi­ne alı­yor. İle­ri­de, bü­tün ve­rim­li del­ta ova­la­rı tuz­la­na­cak ve ora­lar­da­ki ta­rım bi­te­cek. Çu­ku­ro­va en cid­di teh­li­ke al­tın­da­ki ova. Tür­ki­ye'nin tu­rizm ge­lir­le­ri de bu sü­reç­te dar­be yi­ye­cek, Tür­ki­ye, ta­rım üre­ti­mi­nin de yüz­de 30'unu kay­be­de­cek." di­yor. "Or­man yan­gın­la­rı­nın et­ki ala­nı ve sü­re­si ar­ta­cak, özel­lik­le, kent­ler­de­ki iç­me amaç­lı su ge­rek­si­ni­mi ar­ta­cak. Yaz ku­rak­lı­ğı­nın sü­re­sin­de ve şid­de­tin­de ar­tış­lar ola­cak­tır." di­yor. "Bu­nun ya­nın­da, sı­cak­lar, in­san sağ­lı­ğı­nı ve bi­yo­lo­jik üret­ken­li­ği et­ki­le­ye­cek, kent­ler­de ge­ce sı­cak­lık­la­rı be­lir­gin bi­çim­de ar­ta­cak, bu da ener­ji tü­ke­ti­mi­nin art­ma­sı­na se­bep ola­cak­tır." di­yor. "Isı stre­si kay­nak­lı en­fek­si­yon­lar sağ­lık so­run­la­rı­nı ar­tı­ra­cak, de­niz eko­sis­tem­le­rin­de ve ba­lık­çı­lık alan­la­rın­da önem­li sos­yo­eko­no­mik so­run­lar çı­ka­cak­tır." di­yor. "De­niz se­vi­ye­si yük­sel­me­si­ne bağ­lı ola­rak yo­ğun yer­leş­me tu­rizm ve ta­rım alan­la­rı ile Ha­liç ti­pi kı­yı­lar su­lar al­tın­da ka­la­bi­lir." di­yor.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bun­lar il­la böy­le ola­cak an­la­mın­da söy­le­mi­yo­rum, kim­se­yi kor­kut­mak ama­cıy­la da söy­le­mi­yo­rum, ama, bu ko­nu­da gö­rü­şü olan si­vil top­lum ör­güt­le­ri­nin de gö­rüş­le­ri­ni dik­ka­te ala­rak, bi­lim adam­la­rı­nın gö­rüş­le­ri­ni de dik­ka­te ala­rak, biz si­ya­set­çi­ler ola­rak, Par­la­men­to ola­rak so­ru­na en akıl­cı, en doğ­ru ve en bi­lim­sel yön­te­mi, çö­zü­mü bu­la­bi­le­lim di­ye söy­lü­yo­rum.

Bi­lim adam­la­rı­nın ve si­vil top­lum ör­güt­le­ri­nin tes­pit, öne­ri ve uya­rı­la­rı kar­şı­sın­da Hükûmet ve ba­kan­la­rın ko­nu­ya ba­kış açı­la­rı ma­ale­sef… Da­ha ön­ce Çer­no­bil ola­yı­nı ya­şa­dık bi­li­yor­su­nuz. Çer­no­bil ola­yı­nı ya­şa­dı­ğı­mız­da bir Sa­yın Ba­kan te­le­viz­yo­na çık­tı, bir bar­dak çay iç­ti, de­di ki: "Gö­nül ra­hat­lı­ğıy­la ça­yı içe­bi­lir­si­niz. Hiç­bir sa­kın­ca yok­tur." Ya­ni, o Sa­yın Ba­kan o gün­kü so­ru­nun çö­zü­mü­nü bu şe­kil­de top­lu­mu ay­dın­lat­mak­ta bul­du, ama bu­gün her­kes çok iyi bi­li­yor ki özel­lik­le Ka­ra­de­niz'de ve Trak­ya'da kan­ser­den ölüm va­ka­la­rın­da çok cid­di ar­tış­lar var. Sa­de­ce o Sa­yın Ba­ka­nın o şo­vu yap­ma­sı in­san­la­rın kan­ser­den öl­me­si­ne en­gel ola­ma­dı.

Öbür ta­raf­tan, Ta­rım Ba­ka­nı­mız ku­rak­lık teh­li­ke­si ol­ma­dı­ğı­nı, buğ­day­da çim­len­me­nin ye­ter­li ol­du­ğu­nu ve -önü­müz­de­ki yıl bi­lim adam­la­rı son yüz el­li yı­lın en sı­cak yı­lı­nı ge­çi­re­ce­ğiz di­yor- Sa­yın Ba­kan önü­müz­de­ki yıl ürün­de ve­rim dü­şü­şü ol­ma­ya­ca­ğı­nı ifa­de edi­yor. Sa­yın Sa­na­yi Ba­ka­nı… Ener­ji Ba­ka­nı, umu­yo­rum di­yor ni­san yağ­mur­la­rın­da ba­raj­lar­da­ki ve göl­ler­de­ki su ora­nı yük­se­lir. Umu­yo­rum di­yor. Ve Sa­yın Çev­re Ba­ka­nı­mız da… Bi­lim adam­la­rı, 1990 yı­lın­da top­lam se­ra ga­zı emis­yo­nu, at­mos­fer­de­ki se­ra ga­zı emis­yo­nu 170 mil­yon ton iken, 2004 yı­lın­da bu ra­ka­mın 260 mil­yon to­na çık­tı­ğı­nı ifa­de edi­yor­lar ve di­yor­lar ki: "Bu dün­ya için bir teh­li­ke­dir, bu­nun dü­şü­rül­me­si ge­re­kir." Bi­zim çok de­ğer­li Çev­re Ba­ka­nı­mız da çı­kı­yor di­yor ki: "Ha­yır, ki­şi ba­şı­na kar­bon­di­ok­sit üre­ti­mi ba­kı­mın­dan Tür­ki­ye dün­ya­da 87'nci sı­ra­da." Ya­ni, bu ne de­mek­tir bi­li­yor mu­su­nuz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım? Dün­yay­la bu an­lam­da ra­kam­la­rı­mı­zı mu­ka­ye­se ede­bil­mek ve iyi­leş­ti­re­bil­mek için, Sa­yın Çev­re Ba­ka­nı, Türk mil­le­ti­ne "bol bol ço­cuk ya­pı­nız" di­yor. "Eğer, bol bol ço­cuk ya­par­sak, bol bol, kar­bon­di­ok­sit­ten faz­la ço­cuk ya­par­sak, Tür­ki­ye'nin bu nok­ta­da dün­yay­la mu­ka­ye­se­si ve ra­kam­la­rı da­ha avan­taj­lı du­ru­ma ge­le­cek" di­yor. Ben böy­le an­lı­yo­rum.

So­ru­nun çö­zü­müy­le il­gi­li de, ma­ale­sef, Sa­yın Ba­kan, Ay­şe ab­la­la­ra, Fat­ma ni­ne­le­re, Ah­met­le­re, Hü­se­yin­le­re, di­şi­ni­zi şöy­le fır­ça­la­yın, su­yu­nu­zu şöy­le için gi­bi öne­ri­ler­le ge­çiş­tir­me­ye ça­lı­şı­yor.

Az ön­ce Sa­yın Ba­kan da ifa­de et­ti, "ye­rel yö­ne­tim­le­ri uya­rı­yo­ruz" de­di. Bu Hükûmet dö­ne­min­de, 22'nci Par­la­men­to Dö­ne­min­de, kaç ta­ne be­le­di­ye­miz arıt­ma te­si­si­ni ta­mam­la­mış­tır ve iş­let­miş­tir? Kaç ta­ne be­le­di­ye­miz ka­tı atık im­ha ve ay­rış­tır­ma is­tas­yo­nu­nu ta­mam­la­mış­tır? Eğer, bu hız­la de­vam eder­sek, ya­ni, Sa­yın Ba­kan da­ha dört dö­nem, beş dö­nem da­ha ba­kan olur­sa, aca­ba, öm­rü, bü­tün be­le­di­ye­le­rin ka­tı atık sis­tem­le­ri­ni yap­ma­sı­na ve arıt­ma sis­tem­le­ri­ni yap­ma­sı­na ye­te­cek mi? Bu hız­la de­vam eder­sek, Tür­ki­ye'nin bu so­run­la­rı­nın çö­zü­mü 240 yıl ge­rek­ti­ri­yor de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, 240 yıl!

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, te­mel­de, bu so­ru­nun çö­zü­müy­le il­gi­li ka­pi­ta­list sis­te­min, in­san­la­rın, bı­ra­kı­nız yap­sın­lar, bı­ra­kı­nız et­sin­ler an­la­yı­şın­dan kay­nak­la­nan, ki­şi­le­rin men­fa­ati­ni her za­man top­lu­mun men­fa­ati­nin önün­de gö­ren, tek tek bi­rey­le­rin men­fa­ati sağ­lan­dı­ğı nok­ta­da top­lu­mun da men­fa­ati­nin sağ­la­na­ca­ğı­na ina­nan an­la­yış­tan kay­nak­lan­dı­ğı­nı ön­ce­lik­le ifa­de et­mek is­ti­yo­rum. Ma­ale­sef, sis­tem, tü­ke­ti­me da­ya­lı, tü­ke­tim top­lu­mu­na da­ya­lı, çar­pık sa­na­yi­leş­me­ye da­ya­lı ve ken­di için­de si­vil top­lum ör­güt­le­ri­ni güç­len­dir­me­ye­rek, sis­te­mi oto­kon­trol yo­luy­la de­net­len­me­si­ne en­gel ola­rak, sa­na­yi­le­şen top­lu­mun çev­re­yi kat­let­me­si­ne da­ya­lı bir eko­no­mik ya­pı var dün­ya­da.

So­ru­nun bir di­ğer kay­na­ğı da, ka­nım­ca, bu sis­tem­de, so­run­la­rın çö­zü­mü­nü gün­lük ve bi­rey­sel çı­kar­la­ra da­ya­lı gö­ren dün­ya­da­ki ve Tür­ki­ye'de­ki sağ ve sığ ik­ti­dar­la­rın, bu so­ru­nun çö­zü­müy­le il­gi­li uzun va­de­li, or­ta va­de­li cid­di ve pla­na da­ya­lı bir ça­lış­ma yap­ma­ma­sın­dan kay­nak­la­nı­yor. İna­nı­yo­rum ki, sos­yal de­mok­rat Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ik­ti­da­rın­da bu ve bu­nun gi­bi so­run­lar, or­ta ve uzun va­de­li pro­je­ler­le, plan­lar­la, akıl­lı ve doğ­ru adım­lar­la ke­sin, olum­lu ne­ti­ce­le­re ulaş­tı­rı­la­cak­tır.

1920'ler­de baş­la­yan ka­pi­ta­list eko­no­mik sü­re­cin bu­gü­ne ka­dar olan nok­ta­sın­da, bu dün­ya­da­ki ko­mü­nist­ler, sos­ya­list­ler, sos­yal de­mok­rat­lar, çev­re­ci­ler sağ­cı­la­rı bu ko­nu­lar­da sü­rek­li uyar­mış­lar, in­san­lı­ğı bu ko­nu­lar­da sü­rek­li uyar­mış­lar, ama, ye­te­ri ka­dar et­kin ve yö­ne­tim nok­ta­sın­da ola­ma­dık­la­rı için de bu so­run, bu­gün, ar­tık, vaz­ge­çe­me­ye­ce­ği­miz, er­te­le­ye­me­ye­ce­ği­miz bir so­run ola­rak hem dün­ya­nın hem bü­tün in­san­lı­ğın hem de yü­ce Par­la­men­to­nun önü­ne gel­miş­tir.

Eğer, des­tek ve­rir­se­niz, bu ko­mis­yon ku­ru­lur­sa, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ola­rak gö­rüş­le­ri­mi­zi ve kat­kı­la­rı­mı­zı, ko­mis­yon­da gö­rev ya­pa­rak se­ve se­ve siz­ler­le pay­la­şa­ca­ğı­mı­zı ifa­de edi­yo­rum.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Bu­yu­run Sa­yın Ça­kır.

RA­SİM ÇA­KIR (De­vam­la) - De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, eleş­ti­ri­le­ri­mi­zi yap­tık, ama, bu nok­ta­da öne­ri­le­ri­mi­zi de kı­sa­ca ifa­de ede­rek söz­le­ri­mi ta­mam­la­mak is­ti­yo­rum.

Ön­ce­lik­le, ener­ji­nin te­mi­nin­de çev­re­ye du­yar­lı ener­ji kay­nak­la­rı­na yö­ne­lin­me­si­ni ya­şam­sal bir zo­run­lu­luk ola­rak gö­rü­yo­ruz.

Ener­ji­nin kul­la­nı­mın­da ta­sar­ru­fa aza­mi dik­kat edil­me­si ge­rek­li­li­ği­ne ina­nı­yo­ruz.

Yer al­tı ve yer üs­tü su kay­nak­la­rı­mı­zın den­ge­li ola­rak kul­la­nıl­ma­sı ve kul­la­nım­da aza­mi ta­sar­ruf ve mak­si­mum fay­da­yı sağ­la­ya­cak ted­bir­le­rin alın­ma­sı­nın ge­rek­li­ği ol­du­ğu­na ina­nı­yo­ruz.

Çö­züm­ler­le il­gi­li olu­şan ulus­la­ra­ra­sı plat­form­la­ra ka­tı­lıp, alı­nan ka­rar­la­ra, çö­züm üre­til­me­si nok­ta­sın­da, sa­mi­mi ola­rak des­tek ve­ril­me­si ge­rek­li­li­ği­ne ina­nı­yo­ruz. Bu an­lam­da, ül­ke­mi­zin Kyo­to Söz­leş­me­si'ni za­man ge­çir­me­den im­za­la­ma­sı ve im­za­la­ma­yan ül­ke­le­re de si­ya­si tav­rı­nı koy­ma­sı ge­rek­li­li­ği­ne ina­nı­yo­ruz.

Sa­yın Ba­kan az ön­ce ifa­de et­ti "San­ki, Kyo­to Söz­leş­me­si im­za­lan­dı­ğın­da bu­gün­den ya­rı­na bu dün­ya­da so­run­lar mı bi­te­cek?" de­di. Ben de Sa­yın Ba­ka­na so­ru­yo­rum: Çev­re Ya­sa­sı'nı çı­kar­dı­nız. Çev­re Ya­sa­sı'nı çı­kar­dı­nız, san­ki bu­gün­den ya­rı­na Tür­ki­ye'de­ki çev­re so­run­la­rı mı bit­ti? Ama, Kyo­to Pro­to­ko­lü'nü im­za­la­ya­rak, en azın­dan, dün­ya­nın bu nok­ta­da tes­pit et­ti­ği as­ga­ri stan­dart­la­ra ken­di­mi­zi uy­du­ra­rak, dün­ya­ya ve in­san­lı­ğa kar­şı, Türk top­lu­mu ola­rak gö­re­vi­mi­zi hiç va­kit ge­çir­mek­si­zin yap­mak du­ru­mun­da­yız.

Ta­rım top­rak­la­rı­na sa­hip çı­kıl­ma­sı ve sa­na­yi­leş­me­nin ke­sin­lik­le ve­rim­li ta­rım top­rak­la­rı üze­rin­de ya­pıl­ma­ma­sı ge­rek­li­li­ği­ne ina­nı­yo­ruz.

Büt­çe­de özel fon­lar ya­ra­tı­la­rak, ağaç­lan­dır­ma­ya ay­rı bir önem ve hız ve­ril­me­si ge­rek­li­li­ği­ne ina­nı­yo­ruz.

Bü­tün bu öne­ri­ler­le il­gi­li ya­sa ve yö­net­me­lik de­ği­şik­lik­le­ri­nin sü­rat­le ya­pıl­ma­sı ge­rek­li­li­ği­ne ina­nı­yo­ruz. Sa­de­ce üç ba­ka­nın top­lan­tı­sıy­la bu so­run­la­rın çö­zül­me­ye­ce­ği­ne ina­nı­yo­ruz.

Çev­rey­le il­gi­li si­vil top­lum ör­güt­le­ri­nin des­tek­len­me­si, dev­let ta­ra­fın­dan des­tek­len­me­si ve…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ça­kır, lüt­fen…

RA­SİM ÇA­KIR (De­vam­la) - Bi­ti­ri­yo­rum efen­dim.

BAŞ­KAN - Bu­yu­run.

RA­SİM ÇA­KIR (De­vam­la) - …ka­rar al­ma sü­re­cin­de çev­re ör­güt­le­ri­nin de et­kin ol­ma­la­rı­nın ge­rek­li­li­ği­ne ina­nı­yo­ruz.

Bu­nun ya­nın­da bir­çok so­mut pro­je­le­ri­miz var Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ola­rak. Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si­nin ta­ri­hi ve ar­şi­vi, çev­re ko­nu­sun­da, Tür­ki­ye'ye ve dün­ya­ya ör­nek ola­cak bir ka­pa­si­te­dir. Di­li­yo­rum, ik­ti­da­rı­nız ve in­san­lık ve Türk mil­le­ti bun­lar­dan ya­rar­la­nır.

Bu ko­mis­yo­nun, bu duy­gu ve dü­şün­ce­ler­le ül­ke­mi­ze ha­yır­lı ol­ma­sı­nı di­li­yo­rum.

Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ola­rak böy­le bir ko­mis­yo­nun içe­ri­sin­de des­tek­le­me­yi ve ak­tif ola­rak gö­rev ala­ca­ğı­mı­zı ifa­de edi­yo­rum, yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Ça­kır.

Öner­ge üze­rin­de Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu adı­na söz is­te­yen Zü­he­yir Am­ber, Ha­tay Mil­let­ve­ki­li.

Bu­yu­run Sa­yın Am­ber. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

ANA­VA­TAN PAR­Tİ­Sİ GRU­BU ADI­NA ZÜ­HE­YİR AM­BER (Ha­tay) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; ül­ke­mi­zin kü­re­sel ısın­ma sü­re­cin­de na­sıl et­ki­len­di­ği­nin tüm yön­le­riy­le sap­tan­ma­sı, han­gi ön­lem­le­rin alı­na­bi­le­ce­ği­nin araş­tı­rıl­ma­sı yö­nün­de­ki Mec­lis araş­tır­ma­sı hak­kın­da Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Ana­va­tan Par­ti­si ola­rak bu ko­nu­da­ki dü­şün­ce­le­ri­mi­zi kı­sa­ca bu­ra­dan ak­tar­mak is­ti­yo­rum.

Söz­le­ri­me baş­la­ma­dan ön­ce şu­nu ha­tır­lat­mak is­ti­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­lar: İk­lim de­ği­şi­mi kü­re­sel bir olay­dır ve çev­re­sel, eko­no­mik, po­li­tik, tek­no­lo­jik bas­kı­lar al­tın­da­dır.

Dün­ya at­mos­fe­ri çe­şit­li gaz­lar­dan olu­şur bi­lin­di­ği gi­bi. Bun­la­rın ya­nın­da, kü­çük mik­tar­lar­da ba­zı asal gaz­lar bu­lun­mak­ta­dır. Gü­neş­ten ge­len ışın­lar (ısı ışın­la­rı, kı­sa dal­ga­lı ışın­lar) at­mos­fe­ri ge­çe­rek yer­yü­zü­nü ısı­tır. At­mos­fer­de­ki gaz­lar yer­yü­zün­de­ki ısı­nın bir kıs­mı­nı tu­tar ve yer­yü­zü­nün ısı kay­bı­na en­gel olur­lar; ki, kar­bon­di­ok­sit ha­va­da en çok ısı tut­ma özel­li­ği olan bir gaz­dır.

At­mos­fe­rin ışı­ğı ge­çir­me ve ısı­yı tut­ma özel­li­ği var­dır. At­mos­fe­rin ısı­yı tut­ma ye­te­ne­ği sa­ye­sin­de su­la­rın sı­cak­lı­ğı den­ge­de ka­lır, böy­le­ce, ne­hir­le­rin ve ok­ya­nus­la­rın don­ma­sı en­gel­len­miş olur. Bu şe­kil­de olu­şan at­mos­fe­rin ısıt­ma ve ya­lıt­ma et­ki­si­ne se­ra et­ki­si de­nir. Dün­ya at­mos­fe­ri cam se­ra­la­ra ben­zer ve bu­na uy­gun bir özel­lik gös­te­rir.

Son yıl­lar­da at­mos­fer­de­ki kar­bon­di­ok­sit mik­ta­rı ha­va kir­len­me­si­ne bağ­lı ola­rak hız­la art­mak­ta­dır. Me­tan, ozon ve klo­rof­lo­ro­kar­bon gi­bi se­ra gaz­la­rı çe­şit­li in­san ak­ti­vi­te­le­ri ile at­mos­fe­re ka­tıl­mak­ta­dır. Bu gaz­la­rın ta­ma­mı­nın ısı tut­ma özel­li­ği var­dır. Kar­bon­di­ok­sit ve ısı­yı tu­tan di­ğer gaz­la­rın mik­ta­rın­da­ki ar­tış, at­mos­fe­rin ısı­sı­nın yük­sel­me­si­ne se­bep ol­mak­ta­dır. Bu da kü­re­sel ısın­ma ola­rak ifa­de edi­lir ki, ya­kın za­man­da dün­ya­da bu­zul­la­rın eri­me­si ve ok­ya­nus­la­rın yük­sel­me­si gi­bi cid­di so­nuç­lar do­ğu­ra­cak ik­lim de­ğiş­me­le­ri­ne yol aç­ma­sın­dan en­di­şe edil­mek­te­dir. İn­san­la­rın çe­şit­li fa­ali­yet­le­ri­nin kü­re­sel ısın­ma­ya kat­kı­sı­nı şu şe­kil­de sı­ra­la­ya­bi­li­riz: Ener­ji kul­la­nı­mı yüz­de 49, en­düs­tri­leş­me yüz­de 24, or­man­sız­laş­ma yüz­de 14, ta­rım yüz­de 13'tür.

İk­lim de­ği­şi­yor, dün­ya ısı­nı­yor. Bi­lim adam­la­rı, ku­rak­lık, sel­ler ve ola­ğa­nüs­tü ha­va ko­şul­la­rı ko­nu­sun­da sü­rek­li ola­rak uya­rı­lar­da bu­lu­na­rak, gi­de­rek ar­tan et­ki­le­rin en bü­yük ne­den­le­ri­nin ba­şın­da in­san­lık gel­di­ği­ni ifa­de edi­yor­lar. Kı­sa­ca, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin ne ol­du­ğu­na göz ata­cak olur­sak, bi­lim adam­la­rı, do­ğal den­ge­nin, in­san­lar­dan kay­nak­la­nan yo­ğun bir ısın­ma sü­re­ciy­le bo­zul­du­ğu­nu ve bu du­ru­mun, dün­ya­da­ki ha­ya­tın bü­yük bir bö­lü­mü­nün ta­bi ol­du­ğu ik­li­min is­tik­ra­rı için önem­li çı­ka­rım­la­ra yol aça­ca­ğı­nı söy­lü­yor­lar.

Yi­ne, kü­re­sel ısın­ma ko­nu­sun­da en sık duy­du­ğu­muz se­ra et­ki­si ise, at­mos­fer­de olu­şan bir ta­ba­ka­nın ya­rat­tı­ğı et­ki ola­rak ad­lan­dı­rı­la­bi­lir. Bu ta­ba­ka, gü­neş­ten ge­len ışın­la­rın dün­ya­dan yan­sı­dık­tan son­ra tek­rar at­mos­fe­rin dı­şı­na çık­ma­sı­nı en­gel­li­yor. Se­ra et­ki­si ol­ma­say­dı, dün­ya­nın son de­re­ce so­ğuk bir ge­ze­gen hâli­ne gel­me­si ka­çı­nıl­maz ola­cak­tı.

De­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım, se­ra et­ki­si­ni ar­tı­ra­rak dün­ya­nın nor­mal­den faz­la ısın­ma­sı­na ne­den olan gaz­lar­dan ba­zı­la­rı, kar­bon­di­ok­sit, me­tan ve azo­tok­sit­tir. Bu gaz­lar, mo­dern en­düs­tri­de ve ta­rım­da kul­la­nıl­mak­ta, fo­sil ya­kıt­la­rın yan­ma­sıy­la açı­ğa çık­mak­ta­dır. At­mos­fe­rin kon­san­tras­yo­nu her ge­çen gün art­mak­ta. Ör­ne­ğin, at­mos­fer­de­ki kar­bon­di­ok­sit kon­san­tras­yo­nu 1800'lü yıl­lar­dan be­ri yüz­de 30'dan da­ha yük­sek bir se­vi­ye­de art­mış­tır. Bi­lim adam­la­rı­nın bü­yük bir ço­ğun­lu­ğu, se­ra et­ki­si ya­ra­tan gaz­la­rın sa­lı­mın­da­ki ar­tı­şın, dün­ya­nın ısı­sı­nın yük­sel­me­si­ne ne­den ola­ca­ğı­nı dü­şün­mek­te­dir­ler.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar "ısın­ma­nın ka­nı­tı ne" di­ye ba­ka­cak olur­sak, sı­cak­lık ka­yıt­la­rı, 19'un­cu yüz­yıl son­la­rın­da tu­tul­ma­ya baş­lan­mış­tır. Or­ta­la­ma kü­re­sel sı­cak­lık 20'nci yüz­yıl­da yak­la­şık 0,6 san­tig­rat de­re­ce art­mış, bu­nun so­nu­cun­da bu­zul­la­rın eri­me­si ne­de­niy­le de­niz se­vi­ye­le­ri de 10 ile 20 san­ti­met­re ara­sın­da yük­sel­miş du­rum­da­dır. De­niz bu­zul­la­rı son kırk yı­lın yaz ve son­ba­har dö­ne­min­de yak­la­şık yüz­de 40'a va­ran oran­da in­cel­miş­tir. Bu­na kar­şı­lık, An­tark­ti­ka'nın ba­zı bö­lüm­le­ri da­ha da so­ğu­muş du­rum­da­dır.

Sı­cak­lık ne ka­dar yük­se­le­cek? Se­ra et­ki­si ya­ra­tan gaz­la­rın sa­lı­nı­mı en­gel­len­mez­se, 2100'e ka­dar or­ta­la­ma kü­re­sel sı­cak­lı­ğın 1,4 ile 5,8 san­tig­rat de­re­ce ar­ta­ca­ğı he­sap­lan­mak­ta­dır.

Ola­yın va­ha­me­ti şöy­le açık­la­na­bi­lir: Me­de­ni­ye­tin or­ta­ya çı­kı­şın­dan be­ri kü­re­sel or­ta­la­ma sı­cak­lık sa­de­ce 1 san­tig­rat de­re­ce art­mış­tır. Se­ra et­ki­si ya­ra­tan gaz­la­rın sa­lı­nı­mı he­men ke­sil­se bi­le, bi­lim adam­la­rı et­ki­nin uzun bir sü­re da­ha de­vam ede­ce­ği­ni söy­lü­yor. Çün­kü, bü­yük buz ve su par­ça­la­rı­nı da içe­ren ik­lim sis­te­mi­nin nor­ma­le dön­me­si an­cak yüz­ler­ce yıl ala­bi­le­cek­tir. Kü­re­sel ısın­ma eğer bu şe­kil­de sü­re­cek olur­sa -ha­va du­ru­mu- kü­re­sel an­lam­da çok da­ha sert ha­va olay­la­rı or­ta­ya çı­ka­cak, kı­yı böl­ge­ler­de ya­ğış mik­ta­rı ar­tar­ken, iç böl­ge­ler­de sı­cak ha­va­nın et­ki­siy­le ku­rak­lık baş gös­te­re­cek­tir. Ar­tan fır­tı­na­lar ve de­niz se­vi­ye­le­ri ne­de­niy­le da­ha çok sel mey­da­na ge­le­cek, bu­nun­la bir­lik­te ha­va sı­cak­lık­la­rı böl­ge­le­re gö­re çok bü­yük fark­lı­lık­lar gös­te­re­cek ve bu du­ru­mun so­nuç­la­rı tah­min edi­le­me­ye­cek ka­dar güç ola­cak­tır.

Bu ısın­ma­nın teh­li­ke­le­ri ise ür­kü­tü­cü so­nuç­lar içer­mek­te­dir. Tat­lı su kay­nak­la­rı­nın azal­ma­sı, gı­da üre­ti­mi ko­şul­la­rın­da­ki ge­nel de­ği­şik­lik­ler, sel­ler, fır­tı­na­lar, sı­cak dal­ga­la­rı ve ku­rak­lık ne­de­niy­le ölüm­ler­de ya­şa­na­cak ar­tış gi­bi po­tan­si­yel teh­li­ke­ler gün­de­me ge­le­cek­tir.

Bu du­ru­mun en çok hız­lı ik­lim de­ği­şi­mi­ne kar­şı ha­zır­lık ya­pa­ma­yan yok­sul ül­ke­le­ri et­ki­le­ye­ce­ği söy­len­mek­te­dir. Ya­şam alan­la­rı­nın hız­lı de­ği­şi­mi­ne ayak uy­du­ra­ma­yan bir­çok bit­ki ve hay­van tü­rü­nün nes­li yok ola­cak, Dün­ya Sağ­lık Ör­gü­tü­nün ve­ri­le­ri­ne gö­re sıt­ma ve ye­ter­siz bes­len­me gi­bi ne­den­ler­den mil­yon­lar­ca ki­şi ölüm­le yüz yü­ze ge­le­cek­tir.

Bu ko­nu­da ge­nel ola­rak bir ha­tır­lat­ma yap­mak ge­re­kir­se, ısın­ma­ya in­san et­ki­si­nin ne ka­dar ol­du­ğu­nu ve ısın­ma­nın zin­cir­le­me et­ki­le­ri­nin ne­ler ola­bi­le­ce­ği­ni bil­mi­yo­ruz. Kü­re­sel ısın­ma, sa­bit bu­zul­la­rın eri­me­si ve se­ra et­ki­si ya­ra­tan me­tan ga­zı­nın yük­sek mik­tar­da sa­lı­mı gi­bi ge­le­cek­te ısın­ma­yı te­tik­le­ye­cek de­ği­şik­lik­le­re yol aça­bi­lir. Da­ha sı­cak ko­şul­lar ne­de­niy­le bü­yü­me hız­la­rı ar­tan bit­ki­le­rin, bü­yü­dük­çe at­mos­fer­den da­ha çok kar­bon­di­ok­sit çek­me­si gi­bi ısın­ma­yı ha­fif­le­ti­ci et­ki­le­ri de ola­bi­lir. An­cak, bi­lim adam­la­rı, kar­ma­şık den­ge­nin, bu olum­lu ve olum­suz et­ki­le­re na­sıl bir tep­ki ve­re­bi­le­ce­ği ko­nu­sun­da da­ha emin de­ğil­ler.

Bi­lin­di­ği üze­re, geç­ti­ği­miz gün­ler­de Fran­sa'nın baş­ken­ti Pa­ris'te dü­zen­le­nen İk­lim De­ği­şik­li­ği Pa­ne­li'nde, Hükûmet­ler Ara­sı İk­lim De­ği­şik­li­ği Uz­man­lar Gru­bu ta­ra­fın­dan yir­mi bir say­fa­lık bir ra­por ya­yım­lan­dı. Bir­leş­miş Mil­let­ler İk­lim Ra­po­ru'nda, kü­re­sel ısın­ma­nın son el­li yıl­da yüz­de 90 ora­nın­da in­san eliy­le ya­ra­tıl­dı­ğı ve asır­lar­ca sü­re­ce­ği be­lir­til­miş­tir. Araş­tır­ma gru­bu, en son 2001 yı­lın­da ya­yım­la­dı­ğı ra­po­run­da "Se­ra gaz­la­rı kü­re­sel ısın­ma­ya yol açan fak­tör­ler­den bi­ri ola­bi­lir." de­miş­ti. Ara­dan al­tı yıl geç­ti de­ğer­li ar­ka­daş­lar, bi­lim adam­la­rı, bu kez "20'nci yüz­yı­lın ikin­ci ya­rı­sın­da­ki sı­cak­lık ar­tı­şı yüz­de 90 in­san­la­rın ese­ri." de­mek­te ve yak­la­şan fe­la­ke­te da­ir ol­gu­lar sı­ra­la­mak­ta­dır­lar. Ra­por­da, in­san eliy­le se­ra gaz­la­rı­nın sa­lı­mı­nın ne­den ol­du­ğu bu­gün­kü so­run­lar şöy­le sı­ra­lan­mış­tır: Da­ha az so­ğuk gün­ler, da­ha sı­cak ge­ce­ler, öl­dü­rü­cü sı­cak ha­va dal­ga­la­rı, sel­ler ve yo­ğun ya­ğış­lar, yı­kı­cı ku­rak­lık­lar ve ka­sır­ga ile tro­pi­kal fır­tı­na gü­cün­de ar­tış.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; bu ko­nu­da Av­ru­pa Bir­li­ği­nin Fe­la­ket Ra­po­ru'na de­ğin­me­den ge­çe­me­ye­ce­ğim. Av­ru­pa Bir­li­ği­ni kü­re­sel ısın­ma­ya kar­şı bu ka­dar sert ön­lem­ler al­ma­ya iten ge­niş kap­sam­lı ra­por­da "2071 yı­lın­da or­ta­la­ma ha­va sı­cak­lık­la­rı, kü­re­sel ısın­ma ne­de­niy­le 1990 yı­lın­da­ki se­vi­ye­nin 3 de­re­ce üze­ri­ne çı­kar­sa, Av­ru­pa ge­ne­lin­de her yıl 90 bin ki­şi sı­cak­lar­dan öle­cek­tir." de­nil­mek­te­dir. "Ay­nı ta­rih­te 2,2 de­re­ce­lik bir ar­tış du­ru­mun­da ise sı­cak­tan ölen in­san sa­yı­sı 36 bin ki­şi ola­cak." de­nil­mek­te­dir. Bu bul­gu, en can alı­cı nok­ta­yı oluş­tur­mak­ta­dır. 

Tür­ki­ye'nin de dâhil ol­du­ğu Ak­de­niz ül­ke­le­ri için bü­yük bir ku­rak­lık uya­rı­sı ya­pı­lan ra­por­da, bu ik­lim böl­ge­sin­de tu­rizm ve ba­lık­çı­lı­ğın bi­te­ce­ği, ik­li­mi ılı­man­la­şan Ku­zey Av­ru­pa'nın ise ye­ni tu­rizm mer­ke­zi ola­ca­ğı be­lir­ti­li­yor.

Ra­por­dan, du­ru­mun öne­mi açı­sın­dan bir­kaç ör­nek ver­mek is­ti­yo­rum: Av­ru­pa'nın ku­ze­yin­de da­ha ılı­man bir ik­lim ola­cak. Bu sa­ye­de, ta­rım üre­ti­mi ora­da yüz­de 70 ar­ta­cak. Ku­zey De­ni­zi sa­hil­le­ri ye­ni Ri­vi­era ola­cak. İs­veç ve İn­gil­te­re gi­bi ül­ke­ler, kü­re­sel ısın­ma ne­de­niy­le avan­taj­lı ko­nu­ma ge­çe­cek. Kış­lar ılı­man ge­çe­ce­ği için, bu ül­ke­ler­de­ki ölüm oran­la­rı aza­la­cak. Tu­rist­ler ar­tık ta­til­le­ri için Gü­ney Av­ru­pa'yı de­ğil, ku­ze­yi ter­cih ede­cek­ler. Dün­ya ge­ne­lin­de tu­rist­le­rin yüz­de 15'i Ak­de­niz ül­ke­le­ri­ni zi­ya­ret edi­yor, bu bi­lin­mek­te­dir. An­cak, kü­re­sel ısın­ma ne­de­niy­le, İtal­ya, Fran­sa, Tür­ki­ye, İs­pan­ya ve Yu­na­nis­tan gi­bi Ak­de­niz ül­ke­le­rin­de ku­rak­lık baş­la­ya­cak, 100 mil­yar eu­ro­luk tu­rizm sek­tö­rü ağır dar­be yi­ye­cek­tir.

De­niz su­la­rı­nın en az 1 met­re yük­sel­me­si bek­le­ni­yor. Bu du­rum­da sa­hil böl­ge­le­rin­de­ki yer­le­şim bi­rim­le­ri su­lar al­tın­da ka­la­cak. Kü­re­sel ısın­ma­nın ma­li­ye­ti 2020'de 4,5 mil­yar eu­ro ola­cak, 2071'de ise ma­li­yet, yıl­lık 42 mil­yar eu­ro­ya ka­dar çı­ka­cak­tır.

Kü­re­sel ısın­ma sa­de­ce ku­rak­lı­ğa yol aç­mak­la kal­ma­ya­cak, ay­nı za­man­da de­niz su­la­rın­da­ki asit se­vi­ye­si­nin de art­ma­sı­na ne­den ola­cak. Ak­de­niz'de­ki ba­lık tür­le­ri yok ola­cak, bir­çok ba­lık ku­ze­ye göç et­mek zo­run­da ka­la­cak; do­la­yı­sıy­la, ba­lık­çı­lık bü­yük dar­be ala­cak­tır.

Emis­yon, ya­ni, at­mos­fe­re sa­lı­nan ze­hir­li gaz­la­rın oran­la­rı­nın 1990'da­ki se­vi­ye­si­nin yüz­de 20 ya da yüz­de 30 al­tı­na çe­ki­le­bil­me­si du­ru­mun­da kü­re­sel ısın­ma­nın önü­ne ge­çi­le­bi­lir. An­cak, bu ba­şa­rı­la­maz­sa ısın­ma Av­ru­pa'yı bö­le­cek; ku­zey tu­rizm­le zen­gin­le­şir­ken, gü­ney­de­ki ku­rak­lık top­rak­la­rı ve­rim­siz­leş­ti­rip, re­fa­hın düş­me­si­ne ne­den ola­cak­tır.

Uy­gar­laş­ma ne  ka­dar ya­vaş­lar­sa ya­vaş­la­sın ya da se­ra gaz­la­rı­nın sa­lı­mı ne ka­dar aza­lır­sa azal­sın, kü­re­sel ısın­ma ve de­niz se­vi­ye­si­nin yük­sel­me­si asır­lar­ca sü­re­cek. Ok­ya­nus­lar­da­ki su se­vi­ye­si 18 ile 59 san­ti­met­re yük­se­le­cek.

Da­ha şid­det­li fır­tı­na­lar gö­rü­le­cek.

Sı­cak­lık dal­ga­la­rı da­ha sık ya­şa­na­cak.

Bang­la­deş'ten Hol­lan­da'ya pek çok kı­yı ül­ke­si su­lar al­tın­da kal­ma teh­li­ke­siy­le kar­şı kar­şı­ya ka­la­cak­tır.

Dün­ya ısın­dık­ça ok­ya­nus­lar bu­har­la­şı­yor ve su bu­ha­rı at­mos­fer­de yo­ğun­la­şa­rak se­ra et­ki­si ya­ra­tı­yor. Do­la­yı­sıy­la ha­va da­ha da ısı­nı­yor.

Do­ğa, ar­tık in­san­la­rın or­ta­ya çı­kar­dı­ğı yük­sek kar­bon­di­ok­sit mik­ta­rıy­la baş ede­bil­me ka­pa­si­te­si­ni yi­ti­ri­yor.

Bu nok­ta­da, se­ra ga­zı sa­lı­nı­mı­nı 1990 yı­lı oran­la­rı­nın yüz­de 5 al­tı­na çek­me­yi ön­gö­ren Kyo­to Pro­to­ko­lü gün­de­me ge­li­yor. Bir­çok Av­ru­pa ül­ke­si ve Rus­ya bu an­laş­ma­ya im­za koy­muş du­rum­da. An­cak, se­ra ga­zı üre­ti­mi­nin en bü­yük so­rum­lu­su olan Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri ile en­düs­tri dev­le­ri Çin ve Hin­dis­tan, eko­no­mi­le­ri­ni bal­ta­la­ya­ca­ğı ge­rek­çe­siy­le bu an­laş­ma­ya kar­şı çı­kı­yor ve im­za at­ma­ya ya­naş­mı­yor.

Ül­ke­miz­de ise ya­ğış­sız ge­çen kış ay­la­rı, ba­raj­lar­da­ki do­lu­luk ora­nı­nı önem­li öl­çü­de et­ki­le­miş du­rum­da­dır. Ge­çen yıl bu dö­nem­de yüz­de 43 se­vi­ye­sin­de olan do­lu­luk ora­nı bu yıl yüz­de 25'e ge­ri­le­miş­tir. Ko­nuy­la il­gi­li ko­or­di­nas­yon­suz­luk ve po­li­ti­ka ek­sik­li­ği hâlen ma­ale­sef de­vam et­mek­te­dir. Her ne ka­dar ko­nuy­la il­gi­li sa­yın ba­kan­lar, bek­le­nen ya­ğış­la­rın yüz­de 55-60'ının ni­san ve ma­yıs ay­la­rın­da ola­ca­ğı­nı, bi­lim­sel­lik­ten uzak bir şe­kil­de, âde­ta kâhin eda­sıy­la ifa­de et­se­ler de, bu­nu kim­se ga­ran­ti ede­mez. Üs­te­lik, açık­la­ma­la­rın­da­ki gi­bi, şu an­da biz­ler bu yı­lı de­ğil, önü­müz­de­ki otuz-kırk yı­lı ko­nuş­ma­lı­yız. Bel­ki biz bu­nu gö­re­me­ye­ce­ğiz ama, ge­le­ce­ği­miz yav­ru­la­rı­mız, genç­le­ri­miz, on­lar var. Bel­ki de, se­vap için me­za­rı­mı­za bir bar­dak dö­ke­cek su bu­la­ma­ya­cak­lar. Uma­rım, bu so­ru­nu da­ha bi­lim­sel ele ala­cak­lar­dır. Za­ten, bu­gün bu­ra­da da ya­pı­la­cak bi­lim­sel ça­lış­ma­la­rın önü­nü aç­mak için, bu araş­tır­ma ko­mis­yo­nu­nun ku­rul­ma­sı­nı biz de is­ti­yo­ruz.

UNES­CO'nun ra­po­ru­na gö­re ise, 2050 yı­lın­da dün­ya nü­fu­su­nun üç­te 2'si cid­di su sı­kın­tı­sıy­la kar­şı kar­şı­ya ka­la­cak. Bu ne­den­le, Tür­ki­ye ola­rak bu­gün­den ted­bi­ri­mi­zi al­mak zo­run­da­yız. Tür­ki­ye'de su kay­nak­la­rı­nın ko­run­ma­sı ve sür­dü­rü­le­bi­lir­li­ği­nin sağ­lan­ma­sı ar­tık eroz­yon­dan da önem­li hâle gel­miş­tir. Va­ta­nın sa­de­ce top­ra­ğı de­ğil, su­yu da kut­sal­dır. Tür­ki­ye, su kıt­lı­ğı çe­ken ül­ke­ler ara­sın­da yer al­ma­ma­sı­na rağ­men, nü­fus ar­tı­şı ve hız­lı kent­leş­me so­nu­cu su kay­nak­la­rı­nın ko­run­ma­sın­da prob­lem­ler ya­şa­mak­ta­dır.

Her yıl, ki­şi ba­şı­na dü­şen yıl­lık içi­le­bi­lir su mik­ta­rın­da bir dü­şüş mey­da­na gel­mek­te, kir­len­me ve yan­lış kul­la­nım ne­de­niy­le yü­zey su­la­rı­mız yok ol­ma teh­li­ke­siy­le kar­şı kar­şı­ya kal­mak­ta­dır. Tür­ki­ye yü­zöl­çü­mü­nün yüz­de 20'si su­la­na­bi­lir ara­zi­dir. Bu alan tam ola­rak su­lan­dı­ğın­da, ih­ti­ya­cı­mız olan su mik­ta­rı 102 mil­yar met­re küp­tür. Nü­fu­su­mu­zun da ya­kın ge­le­cek­te 80 mil­yo­na çı­ka­ca­ğı dü­şü­nül­dü­ğün­de, ih­ti­ya­cı­mız olan su mik­ta­rı 112 mil­yar met­re küp ola­cak­tır. Hâlbu­ki, nor­mal ya­ğış­lı bir yıl­da ül­ke­mi­ze dü­şen ya­ğış için­de bi­zim kul­la­na­bi­le­ce­ği­miz mik­ta­rın 95 mil­yar met­re küp ol­du­ğu ha­tır­la­nır­sa, Tür­ki­ye, su zen­gi­ni de­ğil, su fa­ki­ri bir ül­ke­dir. Müm­kün olan en kı­sa sü­re­de en et­ki­li yay­gın ve ör­gün eği­tim ve öğ­re­tim yön­tem ve ku­rum­la­rıy­la en ya­kı­nı­mız­da bu­lu­nan­lar­dan baş­la­ya­rak, ül­ke­miz­de­ki ve böl­ge­miz­de­ki su kay­nak­la­rı­mı­zın öne­mi iyi an­la­şıl­ma­lı. Mev­cut kay­nak­la­rın akım ve ye­ter­li­lik­le­ri, is­tik­rar­lı olup ol­ma­dık­la­rı iyi araş­tı­rıl­ma­lı­dır. İç­me ve su­la­ma su­yu ola­rak kul­la­nı­la­bi­le­cek kay­nak­la­rı­mız amaç­la­rı­na uy­gun ola­rak tas­nif edil­me­li, en son tek­nik­ler kul­la­nı­la­rak en ucuz ve en bol şe­kil­de bu su kay­nak­la­rı in­san­la­rı­mı­zın hiz­me­ti­ne su­nul­ma­lı­dır ve ta­bii ki, şu an su­la­rı­mız ko­nu­sun­da ka­rar mer­cii olan 13 ta­ne resmî ku­ru­mu­mu­zu tek el­de top­la­yıp, mev­cut su­la­rı­mı­zın bir ça­tı al­tın­dan yö­ne­til­me­si­ni sağ­la­ma­lı­yız.

De­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım, Ame­ri­ka gi­bi kü­re­sel ısın­ma­nın dört­te 1'in­den so­rum­lu olan bir ül­ke işin dı­şın­da kal­dı­ğı sü­re­ce, kü­re­sel ısın­ma­yı dur­dur­mak zor. Kü­re­sel ısın­ma­nın mad­di so­nuç­la­rı­na kar­şı bi­le kü­çük ül­ke­le­rin ya­pa­bi­le­cek­le­ri sı­nır­lı, ya­ni ku­zey-gü­ney iliş­ki­si var. Ku­zey kir­le­ti­yor, gü­ney be­de­li­ni ödü­yor. Ge­liş­miş ül­ke­ler ka­dar ge­liş­mek­te olan ül­ke­le­re de so­rum­lu­luk dü­şü­yor. Hin­dis­tan, Çin de teh­li­ke arz edi­yor. Tür­ki­ye de üze­ri­ne dü­şe­ni yap­ma­lı ve ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı­nı kul­lan­mak için adım at­ma­lı. Bu bağ­lam­da, mut­la­ka Kyo­to Pro­to­ko­lü'ne im­za at­ma­lı­dır. Kyo­to Pro­to­ko­lü önem­li bir adım, ama so­ru­nu çöz­mez, özel­lik­le Ame­ri­ka im­za at­ma­dık­ça.

Tür­ki­ye ve Kyo­to Pro­to­ko­lü'nden bah­set­mek is­ti­yo­rum. 2001 yı­lın­da Ma­ra­keş'te ger­çek­leş­ti­ri­len Ye­din­ci Ta­raf­lar Kon­fe­ran­sı'nda alı­nan 26 nu­ma­ra­lı Ka­rar uya­rın­ca, Tür­ki­ye'nin adı Bir­leş­miş Mil­let­ler İk­lim De­ği­şik­li­ği Çev­re Söz­leş­me­si ek-II lis­te­sin­den çı­ka­rıl­mış ve ta­raf­lar Tür­ki­ye'nin öz­gün ko­şul­la­rı­nı ta­nı­ma­ya da­vet edil­miş­tir. Böy­le­lik­le, Tür­ki­ye, 24 Ma­yıs 2004 ta­ri­hin­de, söz­leş­me­nin ek-I lis­te­sin­de­ki di­ğer ül­ke­ler­den fark­lı ko­num­da­ki bir ek-I ül­ke­si ola­rak söz­leş­me­ye ka­tıl­mış­tır.

Bi­lin­di­ği gi­bi, Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri ve Avus­tral­ya Kyo­to Pro­to­ko­lü'nün bü­tün sü­reç­le­ri­ne baş­tan so­na ka­tıl­mış ol­ma­la­rı­na ve ka­bul edi­len met­ni im­za­la­mış ol­ma­la­rı­na rağ­men, da­ha son­ra ken­di iç po­li­tik ge­rek­çe­le­ri se­be­biy­le pro­to­ko­lü onay­la­ma­mış­lar­dır. Do­la­yı­sıy­la, Tür­ki­ye ve Be­yaz Rus­ya Kyo­to Pro­to­ko­lü'nü esas ola­rak ka­bul et­mek­le be­ra­ber, tüm ül­ke­le­rin iz­le­di­ği gö­rüş­me­ler sü­re­ci so­nu­cun­da ko­num­la­rı­nı be­lir­le­ye­cek­le­ri­ni be­yan et­mek­te­dir­ler. Bu çer­çe­ve­de, Tür­ki­ye ve Be­yaz Rus­ya bu te­mel fark­lı­lık­la­rı ne­de­niy­le, Kyo­to Pro­to­ko­lü'ne kök­ten iti­raz eden Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri ve Avus­tral­ya'dan fark­lı bir ko­num­da ele alın­mak­ta­dır.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

ZÜ­HE­YİR AM­BER (De­vam­la) - Bi­tir­mek üze­re­yim Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN - Bu­yu­run Sa­yın Am­ber.

ZÜ­HE­YİR AM­BER (De­vam­la) - 3 Ekim 2005 ta­ri­hin­de ye­ni bir aşa­ma­ya ge­çen Tür­ki­ye'nin Av­ru­pa Bir­li­ği­ne ka­tıl­ma sü­re­ci de Kyo­to Pro­to­ko­lü ko­nu­sun­da­ki stra­te­ji be­lir­le­nir­ken ele alı­na­cak en önem­li pa­ra­met­re­ler­den bi­ri­si­dir.

Bir ül­ke­nin Kyo­to Pro­to­ko­lü kap­sa­mın­da­ki es­nek­lik dü­ze­nek­le­rin­den ya­rar­la­nı­la­bil­me­si için 2006 yı­lı so­nu­na ka­dar; pro­to­ko­le ta­raf ol­ma­sı­nın ya­nın­da 1990 yı­lı iti­ba­rıy­la hem kay­nak­lar­ca sa­lı­nan hem de yu­tak­lar­ca uzak­laş­tı­rı­lan bü­tün se­ra gaz­la­rı­nın en­van­te­ri­ni sek­re­ter­ya­ya sun­muş ol­ma­sı ve bu en­van­te­rin ve ön­gö­rü­len ulu­sal he­sap­la­ma sis­te­mi­nin sek­re­ter­ya ta­ra­fın­dan onay­lan­mış ol­ma­sı, yü­rü­tü­le­cek pro­je­ler­den kay­nak­la­na­cak sa­lım­la­rın iz­len­len­me­si­ni, onay­lan­ma­sı­nı ve ka­yıt al­tı­na alın­ma­sı­nı sağ­la­yan bir ka­yıt sis­te­mi­ni oluş­tur­muş ol­ma­sı, 2005 yı­lı iti­ba­rıy­la gös­te­ri­le­bi­lir iler­le­me­le­rin or­ta­ya kon­du­ğu bir iler­le­me ra­po­ru­nu ve ek-B he­def­le­ri­ni ke­sin­leş­ti­ren bir ilk ra­por sun­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

An­cak, Tür­ki­ye açı­sın­dan yu­ka­rı­da sa­yı­lan ge­rek­le­rin is­te­ni­len ta­rih­te ha­zır ol­ma­sı müm­kün de­ğil­dir.

Ne ya­pı­la­bi­lir? Ener­ji­nin et­kin kul­la­nı­mı, ida­re­li kul­la­nı­mı, ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı ve ye­ni po­li­ti­ka­lar bu so­ru­nun çö­zü­mü­nün par­ça­sı ola­bi­lir. Kü­re­sel ısın­ma­nın et­ki­le­ri­ni ter­si­ne çe­vir­mek için bu tek­no­lo­ji­le­rin bir­ço­ğu hâlen mev­cut bu­lu­nu­yor. Bu alan­da derhâl atı­la­bi­le­cek adım­lar, te­miz ya­kıt kul­la­nan ara­ba üre­ti­mi, da­ha et­kin araç ge­reç üre­ti­mi, ulus­la­ra­ra­sı dü­zey­de ener­ji ta­sar­ru­fu­nu içe­re­bi­lir.

Bi­rey­ler, ken­di­le­ri­ne ait ki­şi­sel se­ra­la­rın­da­ki gaz emis­yo­nu­nu sı­nır­la­ya­rak an­lık fark­lı­lık ya­ra­ta­bi­lir.

Bü­yük şir­ket­ler de, ha­lihâzır­da emis­yon oran­la­rı­nı azalt­ma ko­nu­sun­da çe­şit­li yön­tem­ler bul­ma­ya de­vam edi­yor­lar. An­cak bu alan­da da­ha faz­la ye­ni­lik için ola­ğa­nüs­tü fır­sat­lar var.

Rüzgâr ener­ji­si, gü­neş ener­ji­si, me­lez elek­trik mo­tor­la­rı ve al­ter­na­tif ya­kıt­lar gi­bi ye­ni te­miz ener­ji kay­nak­la­rı­nın ge­liş­ti­ril­me­si ve kul­la­nı­ma açıl­ma­sı sa­ye­sin­de kü­re­sel ısın­ma kon­trol al­tı­na alı­na­bi­lir.

Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri ve Tür­ki­ye, Kyo­to Pro­to­ko­lü'ne im­za at­ma­yan iki ül­ke. ABD'nin yıl­lık emis­yo­nu 5,5 mil­yar ton. ABD, böy­le­ce tüm dün­ya­da­ki emis­yo­nun yak­la­şık yüz­de 24'ünü tek ba­şı­na ger­çek­leş­tir­me­yi ba­şa­rı­yor. Tür­ki­ye'nin du­ru­mu da, Tür­ki­ye'de ener­ji­den kay­nak­la­nan emis­yon­lar  1980 yı­lın­dan iti­ba­ren art­tı, 1998 yı­lın­da bı­ra­kı­lan 60 mil­yon ton ol­du. Sa­na­yi kay­nak­lı 60 mil­yon ton, üre­tim­den kay­nak­lı 17,95 mil­yon ton, ula­şım kay­nak­lı ise 40 mil­yon to­nun üze­rin­de. Do­la­yı­sıy­la, 1998'de top­lam kar­bon­di­ok­sit üre­ti­mi­miz 200 mil­yon to­nu bul­du. Çev­re ve Or­man Ba­kan­lı­ğı­mı­zın bu ko­nu­da hâlen cid­di bir ça­lış­ma­sı var mı­dır, onu bil­mi­yo­rum.

Tür­ki­ye, ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji için da­ha ya­kın ve cid­di he­def­ler koy­mak zo­run­da. Bu­gün Tür­ki­ye'nin rüzgârdan sağ­la­dı­ğı ener­ji pa­yı, tüm ener­ji sek­tö­rü için­de ma­ale­sef sa­de­ce bin­de 1. Rüzgâr ener­ji­si ko­nu­sun­da da Ba­tı Ana­do­lu ve Ka­ra­de­niz'de önem­li ka­pa­si­te var, ay­rı­ca, gü­neş ener­ji­si de var. Ge­liş­miş ül­ke­ler bu­nu 2020 yı­lın­da yüz­de 25'le­re çı­kar­ma­yı he­def­li­yor. Tür­ki­ye'nin bir an ön­ce bu pa­yı yüz­de 10'la­ra ge­ti­re­cek dü­zen­le­me­le­ri yap­ma­sı la­zım. Ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji ka­nu­nu­nun çı­ka­rıl­ma­sı, ya­tı­rım­la­rın des­tek­len­me­si gi­bi ça­lış­ma­la­rı va­kit ge­çi­ril­me­den ha­ya­ta ge­çir­me­miz ge­re­ki­yor.

Yıl­lar­ca tek­no­lo­ji­si açı­sın­dan, ben çev­re­ci ola­rak eleş­tir­di­ğim nük­le­er ener­ji üre­tim zin­ci­ri, tü­müy­le ele alın­dı­ğın­da, se­ra ga­zı sa­lı­mı ko­nu­sun­da en te­miz se­çe­nek ol­du­ğu­nu ka­bul et­me­li­yiz. Nük­le­er ener­ji­nin, ik­lim de­ği­şik­li­ği­ne se­bep olan at­mos­fer­de­ki se­ra ga­zı kon­san­tras­yo­nu­nun azal­tıl­ma­sın­da bü­yük ro­lü var­dır. Gü­nü­müz­de nük­le­er san­tral­ler, elek­trik sek­tö­rün­den kay­nak­la­nan se­ra ga­zı sa­lı­mın­da yıl­lık ola­rak yak­la­şık yüz­de 17 azal­ma­ya se­bep ol­mak­ta­dır.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

ZÜ­HE­YİR AM­BER (De­vam­la) - Ya­ni, bu san­tral­le­rin ye­ri­ne, fo­sil ya­kıt­lı san­tral­ler­den elek­trik el­de edil­sey­di, her yıl 1,2 mil­yar ton kar­bon at­mos­fe­re ve­ri­le­cek­ti. Nük­le­er ener­ji üre­ti­mi sü­re­cin­de or­ta­ya çı­kan atık­la­rın ve kul­la­nıl­mış ya­kıt­la­rın yö­ne­ti­mi, ge­le­cek ne­sil­le­re faz­la bir yük bı­rak­ma­dan, in­san sağ­lı­ğı ve çev­re­nin ko­run­ma­sı­nı amaç­la­mak­ta­dır. An­cak, nük­le­er atık­la­rın (yük­sek se­vi­ye­li atık­lar ve kul­la­nıl­mış ya­kıt­lar) hâlâ ni­hai de­po­lan­ma­sı­nın uy­gu­lan­ma­sı­na ge­çi­le­me­me­si, nük­le­er ener­ji açı­sın­dan de­za­van­taj ol­du­ğu­nu da göz ar­dı et­me­me­li­yiz. Ener­ji kay­nak­la­rı­nın ge­le­cek ne­sil­ler için de ye­ter­li­li­ği, sür­dü­rü­le­bi­lir kal­kın­ma açı­sın­dan önem­li bir ko­nu­dur. Özel­lik­le fo­sil kay­nak re­zerv­le­ri kı­sıt­lı­dır. Nük­le­er ya­kıt ham­mad­de­si olan uran­yum ve tor­yum re­zerv­le­ri ise ol­duk­ça faz­la­dır di­yo­rum, he­pi­ni­ze de say­gı­la­rı­mı su­nu­yo­rum.

Te­şek­kür ede­rim. (Al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Am­ber.

Öner­ge üze­rin­de, AK Par­ti Gru­bu adı­na söz is­te­yen Adem Baş­türk, Kay­se­ri Mil­let­ve­ki­li. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Bu­yu­run Sa­yın Baş­türk.

AK PAR­Tİ GRU­BU ADI­NA ADEM BAŞ­TÜRK (Kay­se­ri) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; kü­re­sel ısın­ma­nın ne­den ol­du­ğu so­run­la­rın ve oluş­tur­du­ğu ris­kin araş­tı­rıl­ma­sı, ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la hem AK Par­ti Gru­bun­da­ki ar­ka­daş­lar hem de Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bun­da­ki ar­ka­daş­lar ta­ra­fın­dan ve­ri­len araş­tır­ma öner­ge­si hak­kın­da Gru­bum adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. He­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

İn­sa­noğ­lu, hep bir­lik­te bir ge­mi­de­yiz, öy­le dü­şü­ne­bi­lir­si­niz ve in­sa­noğ­lu ve tüm can­lı­lar, sa­at­te hı­zı 107.219 ki­lo­met­re olan bir uzay ge­mi­si­nin yol­cu­la­rı­dır. İn­san eliy­le ya­pı­lan uzay ge­mi­le­ri­nin ak­si­ne, dün­ya­da can­lı­la­rın ya­şa­ma­sı için ge­rek­li olan su, ha­va ve yi­ye­ce­ğe sa­hip ol­ma­sı için gü­neş ener­ji­siy­le ça­lı­şan ve kim­ya­sal mad­de­le­ri ge­ri dön­dü­ren tü­ken­mez bir ik­mal kay­na­ğı söz ko­nu­su­dur ve böy­le­ce, dün­ya, bin­ler­ce yıl­dır den­ge­si­ni boz­ma­dan ya­şa­mak­ta­dır.

Dün­ya­da ha­yat, ka­lın­lı­ğı 15 ki­lo­met­re olan in­ce bir ha­va ve top­rak ta­ba­ka­sın­dan oluş­mak­ta­dır. Yer­kü­re için­de 6 mil­yar in­san ve yüz el­li­den faz­la de­ği­şik dev­let bu­lun­mak­ta­dır. Bu­nun ya­nın­da, bin­ler­ce çe­şit bit­ki, hay­van ve mik­ro­or­ga­niz­ma bin­ler­ce yıl­dır bir­lik­te ya­şa­mak­ta­dır. Bit­ki­ler, dün­ya yü­zün­de dört yüz el­li mil­yon yıl­dan be­ri, omur­ga­lı hay­van­lar dört yüz mil­yon yıl­dan be­ri ve in­san­lar da on bin yıl­dan be­ri bu dün­ya­da ya­şa­mak­ta­dır. Bi­yo­lo­jik çe­şit­li­lik, ha­ya­tı des­tek­le­yen eko­lo­jik den­ge için de ge­rek­li­dir. Bin­ler­ce yıl­dır den­ge­li bir şe­kil­de ha­ya­ti­ye­ti­ni sağ­lık­lı de­vam et­ti­ren yer­kü­re, sa­na­yi dev­ri­miy­le bir­lik­te in­san eliy­le tah­ri­ba­ta ma­ruz kal­mış­tır. Çev­re­miz­de­ki ha­va, top­rak ve su kir­len­miş, ozon ta­ba­ka­sı in­cel­miş, ik­lim de­ği­şik­lik­le­ri gö­rül­me­ye baş­lan­mış­tır. Bun­la­rın en önem­li­si de, ik­lim de­ği­şik­li­ği ih­ti­ma­li­dir. Çün­kü, bu, di­ğer­le­rin­den çok fark­lı ola­rak kü­re­sel­dir. Ya­ni, su kir­li­li­ği, ül­ke­de su kir­li­li­ği var­sa, o su­yun çev­re­sin­de otu­ran­la­rı il­gi­len­di­ri­yor. Bir Kı­zı­lır­mak kir­le­ni­yor­sa, Sa­kar­ya kir­le­ni­yor­sa o sa­de­ce bi­zi il­gi­len­di­ri­yor, ted­bir al­dı­ğı­mız­da te­miz­le­ye­bi­li­yo­ruz ve­ya top­rak kir­len­miş­se sa­de­ce o top­ra­ğı kul­la­nan­la­rı il­gi­len­di­ri­yor ve ted­bir alın­dı­ğın­da te­miz­le­ne­bi­li­yor. Ben­zer şe­yi, tam ol­ma­sa da, ha­va kir­li­li­ği için söy­le­ye­bi­li­riz, ama, ik­lim de­ği­şik­li­ği­ne se­bep olan se­ra gaz­la­rı öy­le de­ğil. Se­ra gaz­la­rı, baş­ta söy­le­di­ğim gi­bi, or­tak bir ge­ze­gen­de he­pi­miz bir­lik­te kul­lan­dı­ğı­mız bir ol­gu. Do­la­yı­sıy­la, tek ba­şı­na ül­ke­ler bu prob­le­mi çö­ze­mez­ler, çö­ze­mi­yor­lar ve kü­re­sel ısın­ma­nın te­mel se­be­bi ve­ya ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin te­mel se­be­bi, at­mos­fer­de ta­bii den­ge için­de var olan kar­bon­di­ok­sit, me­tan ve azo­tok­sit­le­rin art­ma­sı­dır. At­mos­fer­de bu­lu­nan bu gaz­lar, bu se­ra gaz­la­rı, as­lın­da, ge­rek­li mik­tar­da ol­ma­sı ge­re­ki­yor. Eğer bu gaz­lar ge­rek­li mik­tar­da ol­ma­say­dı, at­mos­fer ve­ya dün­ya bu­gün­kü sı­cak­lı­ğın­dan 30 de­re­ce da­ha sı­cak olur­du, do­la­yı­sıy­la ha­yat ol­maz­dı. Pe­ki, ya­pı­lan şey ne? As­lın­da, bu­nu bir bat­ta­ni­ye gi­bi dü­şü­nür­se­niz, se­ra gaz­la­rı, yer­yü­zün­de, at­mos­fer yü­zün­de bat­ta­ni­ye gi­bi at­mos­fe­ri sar­mış­tır. İla­ve kar­bon­di­ok­sit, ila­ve se­ra gaz­la­rı bu bat­ta­ni­ye­yi ka­lın­laş­tı­rı­yor. Çok ka­ba­ca böy­le ifa­de ede­bi­li­rim. Do­la­yı­sıy­la, o den­ge­yi bo­zu­yor ve yer­yü­zü bek­le­nen­den ve den­ge­den da­ha faz­la so­ğu­yor ve­ya ısı­nı­yor.

Bu­gün prob­lem, bu bat­ta­ni­ye­nin ka­lın­laş­ma­sı -böy­le ifa­de ede­bi­li­rim- ve bat­ta­ni­ye­yi in­cel­te­cek -öy­le ifa­de ede­bi­li­riz- or­man var­lı­ğı­nın ve­ya bir di­ğer ifa­dey­le yu­tak­la­rın azal­ma­sı­dır. Bir he­sa­ba gö­re, dün­ya­da­ki ila­ve atı­lan kar­bon­di­ok­si­tin ve­ya se­ra gaz­la­rı­nın or­tam­dan yu­tul­ma­sı, alın­ma­sı için Ame­ri­ka ka­dar bir ala­nın or­man­laş­tı­rıl­ma­sı ge­re­ki­yor. Bu, çok cid­di bir ra­kam.

Pe­ki, şu­nu da bir ana­liz eder­sek: Pe­ki, bu se­ra gaz­la­rı ne­re­den ile­ri ge­li­yor? Hep bi­li­yo­ruz, ama çok ka­ba­ca bir söy­le­mek is­ti­yo­rum: Bun­lar­dan bir ta­ne­si fo­sil ya­kıt­lar­dan ge­li­yor ve önem­li­si bu. Ya­ni, fo­sil ya­kıt­la­rın (pet­rol, do­ğal gaz, kö­mür gi­bi) ener­ji mak­sa­dıy­la ya­kıl­ma­sın­dan kay­nak­la­nı­yor. Kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu­nun önem­li bir kıs­mı bu­ra­dan. Bir baş­ka kıs­mı sa­na­yi­den -bun­lar önem­siz- me­se­la çi­men­to sa­na­yi­si ve kim­ya­sal pro­ses­ler­den çı­kı­yor. Bir baş­ka kıs­mı ulaş­tır­ma­dan çı­kı­yor. Ha­va, de­niz, ka­ra ula­şım­la­rı, bun­lar ya­kıt kul­la­nı­yor­lar. As­lın­da bu da bir yer­de bir fo­si­le da­ya­nı­yor. Son­ra, ka­tı atık yö­ne­ti­mi… Bu, ba­zen göz­den ka­çı­yor. Bu çöp de­po sa­ha­la­rın­da çı­kan me­tan, kar­bon­di­ok­sit­ten da­ha faz­la, 21 kat da­ha faz­la se­ra et­ki­si mey­da­na ge­ti­ri­yor at­mos­fer­de. Bu da önem­li bir pa­ra­met­re. Ay­rı­ca ta­rım­da, ta­rım­da­ki çel­tik üre­ti­mi, çel­tik ta­rı­mı ve anız yak­ma gi­bi ha­di­se­ler de se­ra ga­zı­nın oluş­ma­sı­na se­bep olu­yor, ar­tı­rı­yor.

Dev­let Plan­la­ma Teş­ki­la­tı­nın Se­ki­zin­ci Beş Yıl­lık Kal­kın­ma Pla­nı'nda­ki ve­ri­len ra­kam­la­ra gö­re, onun ra­kam­la­rı­na gö­re, dün­ya­da top­lam bir yıl­da 157 mil­yar ton kar­bon -mo­nok­sit de­ğil- sa­de­ce kar­bon sa­lı­mı ol­mak­ta ve bu­nun 153,9 mil­yar to­nu bit­ki­ler ve ok­ya­nus­lar ta­ra­fın­dan yu­tul­mak­ta ve yıl­da net 3,2 mil­yar ton kar­bon at­mos­fe­re ve­ril­mek­te­dir. Bü­tün me­se­le de bu­ra­da za­ten. De­mek ki, or­ta­la­ma 3,2 mil­yar mil­yon ton -kim­den ge­li­yor, na­sıl ge­li­yor, önem­li de­ğil- at­mos­fe­re ve­ri­li­yor. Pe­ki, bu­nu kim ve­ri­yor? Bi­raz ön­ce CHP adı­na ko­nu­şan ar­ka­da­şı­mız, san­ki, biz Kyo­to Pro­to­ko­lü'nü im­za­la­yın­ca me­se­le çö­zü­le­cek­miş gi­bi bah­set­ti.

Ba­kın, ra­kam­la­rı -yi­ne DPT ra­kam­la­rı bu ver­di­ğim ra­kam­lar- yi­ne, ta­bii, Kyo­to Pro­to­ko­lü ve İk­lim De­ği­şik­li­ği Söz­leş­me­si'nde hep 1990 yı­lı esas alın­dı­ğı için, 1990 yı­lı ra­kam­la­rı­nı söy­lü­yo­rum: 1990 yı­lı ra­kam­la­rı iti­ba­rıy­la, Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri 1 mil­yar 346 mil­yon ton kar­bon -kar­bon­di­ok­si­de çe­vir­mek is­te­di­ği­niz­de, bu­nu 3,66'yla çar­pa­cak­sı­nız- ve­ri­yor at­mos­fe­re. Bu, dün­ya­da­ki kar­bon sa­lım­la­rı­nın yüz­de 23'ü, 1990 yı­lı iti­ba­rıy­la. Ba­tı Av­ru­pa ül­ke­le­ri 936 mil­yon ton kar­bon ve­ri­yor, bu da yüz­de 16'sı. Ja­pon­ya 274 mil­yon ton ve­ri­yor, bu da yüz­de 5'i. Top­lam, ge­liş­miş ül­ke­le­rin dün­ya­ya ver­di­ği kar­bon ve­ya kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu yüz­de 50'yi bu­lu­yor.

Bu­nun dı­şın­da, ge­liş­mek­te olan ve ge­liş­me du­ru­mun­da olan ül­ke­ler di­ye, Çin'i say­dı­ğı­mız­da, Çin, 90 yı­lın­da -çok faz­la de­ğil- 620 mil­yon ton, yüz­de 11'ini oluş­tu­ru­yor; Hin­dis­tan 153 mil­yon ton, yüz­de 3'ü, nü­fu­su­na gö­re çok az; Tür­ki­ye 35 mil­yon ton -kar­bon ola­rak söy­lü­yo­rum, ta­bii yi­ne DPT ra­kam­la­rı; bu­nu kar­bon­di­ok­si­de çe­vir­di­ği­miz­de aşa­ğı yu­ka­rı 130 mil­yon ton eder- di­ğer ül­ke­ler 1.290 mil­yon ton -ya­ni, bu say­dı­ğım ül­ke­le­rin dı­şın­da­ki- o da yüz­de 22. Tür­ki­ye, yüz­de 0,5 edi­yor. Top­lam 5 mil­yar 786 mil­yon ton kar­bon emis­yo­nu­nun an­cak 35 mil­yon to­nu Tür­ki­ye'den çı­kı­yor. Tür­ki­ye bu­nu sı­fı­ra in­dir­se, hiç bı­rak­ma­sa, dün­ya­da­ki bu de­ği­şik­li­ğe hiç­bir et­ki­si ol­maz. Bu­nu pa­ran­tez açıp söy­le­mek is­ti­yo­rum. San­ki, Tür­ki­ye, Kyo­to Pro­to­ko­lü'nü im­za­lar­sa çö­ze­cek­miş gi­bi…

CA­NAN ARIT­MAN (İz­mir) - Yap­ma­ya­lım mı ya­ni Ve­ki­lim?

ADEM BAŞ­TÜRK (De­vam­la) - Yok, ben ora­ya ge­le­ce­ğim… Ge­le­ce­ğim ora­ya… Ben sa­de­ce ra­kam­la­rı ko­nuş­tur­mak is­ti­yo­rum. Ya­ni, asıl me­se­le­nin en­düs­tri ül­ke­le­rin­de ol­du­ğu­nu söy­le­mek is­ti­yo­rum.

Ta­bii, Çin'de­ki ge­liş­me­le­ri, Hin­dis­tan'da­ki ge­liş­me­le­ri de dik­ka­te al­dı­ğı­nız­da, yi­ne, ile­ri­ye dö­nük ola­rak ih­ti­mal­ler ve­ya ih­ti­mal he­sap­la­rı yap­tı­ğı­nız­da, iş­te, 2020 yı­lı iti­ba­rıy­la bu ih­ti­mal, aşa­ğı yu­ka­rı ge­liş­miş ül­ke­ler yüz­de 40'a dü­şe­rek bi­raz azal­tı­yor­lar, ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler­se yüz­de 29'dan yüz­de 50'ye çı­ka­rı­yor­lar. Çin özel­lik­le yüz­de 20'le­re ka­dar çı­kı­yor.

Ta­bii, yi­ne, bu, dün­ya­da­ki kal­kın­ma hı­zı­nı yüz­de 2 di­ye alır­sak eğer -yüz­de 2,1- ve ener­ji ta­lep­le­ri­ni de yüz­de 1,8 alır­sak, dün­ya 2020 yı­lın­da 15,5 mil­yar ton pet­rol eş de­ğe­ri ener­ji tü­ke­te­cek ve bu­nun kar­bon sa­lı­nı­mı ise aşa­ğı yu­ka­rı 10 mil­yar ton ola­cak, ya­ni, 5 mil­yar 786 mil­yon ton­luk kar­bon sa­lı­mı 2020 yı­lın­da, eğer, bu gi­diş­le olur­sa, bu gi­diş­le -ted­bir alın­maz­sa- 10 mil­yar to­na çı­ka­cak. Ta­bii, bu­ra­da, ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler bi­raz mik­ta­rı­nı azal­tı­yor, ama, di­ğer­le­ri bi­raz da­ha ar­tı­rı­yor ve bu mu­ka­ye­se­yi, bi­raz ön­ce söy­le­di­ğim mut­lak de­ğer­le­ri, bir de fert ba­şı­na mu­ka­ye­se­ler şek­li­ne dö­nüş­tür­dü­ğüm­de, ora­da da çok cid­di çar­pı­cı ra­kam­lar var. Bun­lar da 2003 yı­lı iti­ba­rıy­la ra­kam­lar: Ki­şi ba­şı­na ener­ji tü­ke­ti­mi yıl­da -bu da ton pet­rol eş de­ğe­ri ola­rak- Tür­ki­ye 1,12 fert ba­şı­na, dün­ya 1,69; dün­ya­nın or­ta­la­ma­sın­dan da­ha da az; he­le OECD ül­ke­le­ri 4,67; ya­ni, onun ne­re­dey­se dört­te 1'in­den da­ha az. Pe­ki ki­şi ba­şı­na elek­trik tü­ke­ti­mi ne ka­dar? Ki­şi ba­şı­na elek­trik tü­ke­ti­mi Tür­ki­ye'de 1.684, dün­ya­da 2.429 ve OECD'de 8.044. Yi­ne, ener­ji tü­ke­ti­mi açı­sın­dan Tür­ki­ye, OECD ül­ke­le­ri­nin yi­ne dört­te 1'ine te­ka­bül edi­yor. Se­ra gaz­la­rı­na ko­nu olan kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu­nu dik­ka­te al­dı­ğı­mız­da, yi­ne kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu Tür­ki­ye'de 2,87 ton, ki­şi ba­şı­na yıl­da, dün­ya­da 3,99 ton, 4 ton de­yin aşa­ğı yu­ka­rı. Tür­ki­ye, yi­ne or­ta­la­ma­nın çok da­ha al­tın­da. OECD ül­ke­le­ri 11 ton, yıl­da, ki­şi ba­şı­na.

Gö­rül­dü­ğü gi­bi, Tür­ki­ye kar­bon­di­ok­sit sa­lı­nı­mı ba­kı­mın­dan hem dün­ya or­ta­la­ma­la­rı­nın hem de OECD or­ta­la­ma­la­rı­nın çok al­tın­da. OECD'nin çok al­tın­da, dün­ya or­ta­la­ma­sı­nın al­tın­da ve bu se­bep­le de -bi­raz  ön­ce söy­le­di­ğim kar­bon emis­yon­la­rı se­be­biy­le de- son kırk yıl­da öl­çü­len kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu açı­sın­dan, kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu dün­ya at­mos­fe­rin­de 310 mik­rog­ram/met­re küp­ten 370 mik­rog­ram/met­re kü­pe çık­mış. Ta­bii, ben bu­ra­da mu­ka­ye­se­le­ri  ver­mek is­te­dim ki, po­zis­yo­nu gör­mek açı­sın­dan.

Gö­rül­dü­ğü gi­bi, ge­liş­miş ül­ke­ler di­yor­lar ki: "Bun­dan son­ra kar­bon ve­ya kar­bon­di­ok­sit sa­lı­nı­mı­nı ar­tır­ma­ya­lım." Po­zis­yo­nu­nu ko­ru­mak is­ti­yor. Fert ba­şı­na ener­ji ta­lep­le­ri 8 bin ki­lo­va­tı bul­muş ve fert ba­şı­na kar­bon mik­ta­rı 11 to­nu bul­muş ve bu­ra­da di­yor ki: "Biz bu­nu sa­bit­le­ye­lim." Ama, bu­na kar­şı­lık -ve dün­ya­nın ya­rı­sı­nı kir­le­ti­yor, tek ba­şı­na Ame­ri­ka yüz­de 25'ini kir­le­ti­yor- di­yor ki ge­ri kal­mış ül­ke­le­re: "Siz de sa­bit du­run." Ta­bii, sı­kın­tı bu­ra­da baş­lı­yor. Di­yor ki ge­ri kal­mış ül­ke­ler: "Biz de si­zin gi­bi ge­liş­mek du­ru­mun­da­yız. En azın­dan eşit­lik is­te­riz."

İş­te bu du­rum­da, de­min­den be­ri ko­nu olan ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­ler gün­de­me ge­li­yor. Pe­ki, şu­nu da -bel­ki ar­ka­daş­la­rım söy­le­di­ler ama- ben çok şey et­me­den; pe­ki, at­mos­fer­de bu se­ra ga­zı olu­şur­sa ne tür­lü ih­ti­mal­ler söz ko­nu­su olur? Çe­şit­li se­nar­yo­lar üre­ti­li­yor. Bi­raz ön­ce­ki se­nar­yo­la­rı ya­za­bi­li­riz: Aşı­rı sı­cak­lar ola­bi­li­yor, so­ğu­ya­bi­li­yor, şid­det­li ya­ğış­lar olu­yor, bu­zul­lar eri­yor, de­niz­ler yük­se­le­bi­li­yor ve her­ke­sin hem­fi­kir ol­du­ğu, ama, ra­kam­da çok hem­fi­kir ol­ma­dık­la­rı bir ko­nu­da, 2100 yı­lı­na ka­dar, 2100 yı­lın­da, me­se­la bir se­nar­yo­ya gö­re -ay­nı ra­po­run iki de­ği­şik şe­yin­den söy­lü­yo­rum ben; bir 2000 yı­lı ra­po­ru bir de 2006 yı­lı ra­po­ru- 2000 yı­lı ra­po­run­da di­yor ki: "Dün­ya sı­cak­lı­ğı 1'le 3,5 de­re­ce ar­ta­cak 2100 yı­lın­da." Ye­ni ya­yın­la­nan­da da "1,4'le 5,8 ol­du­ğu tah­min edil­mek­te­dir" di­yor. Ya­ni, ta­bii, ay­rı­ca bu tah­min­le­ri ço­ğal­ta­bi­li­riz: Bu ısın­ma­nın so­nu­cu hid­ro­lik dön­gü­nün de­ğiş­me­si, ka­ra ve de­niz bu­zul­la­rı­nın eri­me­si, ka­ra ve bu­zul ör­tü­sü­nün alan­sal da­ral­ma­sı, ku­rak­lık, çöl­leş­me, sal­gın has­ta­lık­la­rın ve za­rar­la­rı­nın art­ma­sı gi­bi, dün­ya öl­çe­ğin­de sos­yo­eko­no­mik sek­tör­le­ri ve eko­lo­jik sis­tem­le­ri ve dün­ya sağ­lı­ğı­nı ve in­san sağ­lı­ğı­nı doğ­ru­dan ve­ya do­lay­lı et­ki­le­ye­cek önem­li so­nuç­la­rın or­ta­ya çı­ka­ca­ğı bek­len­mek­te­dir.

Pe­ki, dün­ya bu gi­di­şe se­yir­ci mi ka­la­cak? İş­te, dün­ya bu nok­ta­da se­yir­ci kal­mı­yor. Bir­leş­miş Mil­let­ler İk­lim De­ği­şik­li­ği Çer­çe­ve Söz­leş­me­si ve ar­ka­sın­da Kyo­to Pro­to­kol­le­ri gün­de­me gel­di bi­li­yor­su­nuz ve bu söz­leş­me­de ül­ke­le­rin or­tak, fa­kat fark­lı so­rum­lu­luk­la­rı, ulu­sal ve böl­ge­sel kal­kın­ma ön­ce­lik­le­ri, amaç­la­rı ve özel ko­şul­la­rı dik­ka­te alı­na­rak, tüm ta­raf­la­ra, in­san kay­nak­lı se­ra ga­zı sa­lı­nı­mı­nı azalt­ma­sı, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin ön­len­me­si ve et­ki­le­ri­nin azal­tıl­ma­sı alan­la­rın­da or­tak so­rum­lu­luk­lar ve­ril­miş­tir. Bu hükûmet­ler ara­sı ik­lim de­ği­şik­li­ği pro­to­ko­lü­nün ve­ya an­laş­ma­sı­nın te­mel ka­ide­le­ri bun­lar ve 2000 yı­lı­na ka­dar, 1990 yı­lın­da­ki kar­bon­di­ok­sit se­vi­ye­si­ni yüz­de 5 azalt­ma­yı ora­da tav­si­ye edi­yor. Ar­ka­daş­la­rım da­ha ön­ce ifa­de et­ti­ler, iş­te, 1 nu­ma­ra­lı lis­te, 2 nu­ma­ra­lı lis­te di­ye… Tür­ki­ye ön­ce Rio'da 1 nu­ma­ra­lı lis­te­dey­di, ge­liş­miş ül­ke­ler lis­te­sin­dey­di, son­ra Ma­ra­keş'te bu 2 nu­ma­ra­lı lis­te­ye alın­dı. Do­la­yı­sıy­la, o yan­lış­lık dü­zel­til­di ve bu­nun so­nu­cun­da şu­nu gö­rü­yo­ruz bu ara­da­ki ge­çen sü­re­de: Ya­ni, 1992 ile 2000 ara­sın­da, bu 1 nu­ma­ra­lı lis­te­de­ki kar­bon­di­ok­sit emis­yon­la­rı yüz­de 6,5 azal­mış ve 2 nu­ma­ra­lı lis­te­de, ge­liş­miş ül­ke­ler­de­ki kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu ise yüz­de 7,5 art­mış, ama, ba­şa­rı­lı olan bir grup var; o, AB ül­ke­le­ri. Ora­da da, AB ül­ke­le­rin­de de bu ara­da­ki se­kiz yıl­lık sü­re­de yüz­de 3,5 azal­mış.

Bi­li­yor­su­nuz, yi­ne ar­ka­daş­la­rım söy­le­di­ler, se­ra ga­zı sa­lı­nım­la­rıy­la il­gi­li, azal­ma­sı yö­nün­de­ki yü­küm­lü­lük­le­riy­le il­gi­li söz­leş­me­ler, Kyo­to Pro­to­ko­lü, 26 Şu­bat 2004'te yü­rür­lü­ğe gir­di. Tür­ki­ye de o Ma­ra­keş'te­ki dü­zelt­me­ler se­be­biy­le de o baş­lan­gıç­ta­ki söz­leş­me­nin ta­ra­fı ol­du, ama, hâlâ, Kyo­to Pro­to­ko­lü'nün ta­ra­fı de­ğil.

As­lın­da, bu an­laş­ma­lar­da özel hü­küm­ler de ko­nu­yor. Me­se­la, Avus­tral­ya, İz­lan­da gi­bi ül­ke­ler yüz­de 10 ar­tı al­mış­lar 1990'a gö­re, ama Av­ru­pa Bir­li­ği, Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri ise sa­lı­nım azalt­ma yü­küm­lü­lü­ğü ge­tir­miş­ler. Bu­nun bir ta­ne­si yüz­de 8, öbü­rü yüz­de 7. Av­ru­pa Bir­li­ği, ken­di için­de bir or­ga­ni­zas­yon yap­mış, ken­di ül­ke­le­ri­ni dü­zen­le­miş. Me­se­la, Lük­sem­burg 2020 yı­lı­na ka­dar yüz­de 28 emis­yo­nu azal­tır­ken, Por­te­kiz'e yüz­de 27 art­ma imkânı ve­ril­miş. Bu da Av­ru­pa Bir­li­ği­nin ken­di için­de­ki dü­zen­le­me­si.

Tür­ki­ye'nin 2004 yı­lın­da im­za­la­dı­ğı söz­leş­me­ye gö­re yü­küm­lü­lük­le­ri, se­ra ga­zı yu­tak­la­rı­nı ve haz­ne­le­ri­ni (or­man ve me­ra alan­la­rı) ko­ru­mak ve ar­tır­mak, bu amaç için ulu­sal po­li­ti­ka­lar oluş­tur­mak, uy­gun ön­lem­le­ri al­mak, Bir­leş­miş Mil­let­ler İk­lim De­ği­şik­li­ği Çer­çe­ve Söz­leş­me­si Sek­re­tarya­sı­na bil­di­rim­de bu­lun­mak ola­rak sa­yı­la­bi­lir, çok özet ola­rak. Bu­nun için Tür­ki­ye, İk­lim De­ği­şik­li­ği Ko­or­di­nas­yon Ku­ru­lu kur­du ve bu Ko­or­di­nas­yon Ku­ru­lu ça­lış­ma­ya baş­la­dı ve bu­nun için grup­lar oluş­tu, se­kiz de­ği­şik grup oluş­tu ve bu­nun­la il­gi­li ola­rak da ilk ulu­sal bil­di­ri­mi ge­çen yı­lın so­nun­da, bu yı­lın ba­şın­da açık­lan­dı, ilk İk­lim De­ği­şik­li­ği Ulu­sal Ra­po­ru di­ye, bu Bir­leş­miş Mil­let­le­re söz ve­ril­di­ği ra­por. Bun­lar şu an­da ya­yın­lan­mış ve Çev­re Ba­kan­lı­ğı si­te­sin­de de var, kap­sam­lı ve İn­gi­liz­ce ha­zır­lan­mış, zan­ne­di­yo­rum Türk­çe­ye de çe­vi­re­cek­ler. Bu ra­po­ra gö­re, 1990 yı­lın­da, bi­raz ön­ce Sa­yın Ba­kan da söy­le­di, kar­bon­di­ok­sit emis­yo­nu 170 mil­yon ton, 2004 yı­lın­da 296 mil­yon ton ve bu­nun yüz­de 76'sı ener­ji…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Bu­yu­run Sa­yın Baş­türk.

ADEM BAŞ­TÜRK (De­vam­la) - …5,1'i ta­rım ve 9,3'ü atık­lar­dan or­ta­ya çık­mak­ta­dır.

Tür­ki­ye, se­ra ga­zı kon­tro­lün­de, Bir­leş­miş Mil­let­ler İk­lim De­ği­şik­li­ği Çer­çe­ve Söz­leş­me­si'nde­ki or­tak yü­küm­lü­lük­ler doğ­rul­tu­sun­da kal­kın­ma ön­ce­lik­le­ri­ni, he­def­le­ri­ni ve ar­tan nü­fu­su­nun ih­ti­yaç­la­rı­nı gö­ze­te­rek ik­lim de­ği­şik­li­ği­ne kar­şı yü­rü­tü­len kü­re­sel mü­ca­de­le­de ye­ri­ni al­ma­yı amaç­la­mak­ta­dır. Tür­ki­ye'de ener­ji ta­le­bin­de­ki ar­tış­lar ener­ji­nin doy­ma nok­ta­sı­na ulaş­ma­dı­ğı­nı gös­ter­mek­te­dir. Ge­le­cek on yıl­lar­da da ener­ji ta­le­bi ar­ta­cak­tır. Bu ba­kım­dan, se­ra ga­zı azal­tıl­ma­sın­da ener­ji ta­sar­ru­fu, ener­ji­nin ve­rim­li kul­la­nıl­ma­sı, ye­ni tek­no­lo­ji­le­rin ve ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı­nın yay­gın­laş­tı­rıl­ma­sı, or­man kay­na­ğı­nın ar­tı­rıl­ma­sı, ge­le­cek­te ya­rar­la­nı­la­cak po­li­ti­ka araç­la­rı ve tek­no­lo­jik imkânla­rın ba­şın­da gel­mek­te­dir.

So­nuç ola­rak, sür­dü­rü­le­bi­lir kal­kın­may­la bir­lik­te çev­re­nin ko­run­ma­sı ve ge­liş­ti­ril­me­si esas ol­ma­lı­dır. Bu po­li­ti­ka­nın te­mel il­ke­si, do­ğal kay­nak­la­rın yö­ne­ti­mi, in­san sağ­lı­ğı ve do­ğal den­ge­nin ko­run­ma­sı şar­tıy­la, sür­dü­rü­le­bi­lir bir kal­kın­ma­nın sağ­lan­ma­sı ve ge­le­cek ku­şak­la­ra, ya­şa­na­bi­lir fi­zik­sel ve sos­yal bir çev­re bı­ra­kıl­ma­sı esas­tır. Ül­ke­miz, ik­lim de­ği­şik­li­ğiy­le il­gi­li ta­ah­hüt­le­re gi­rer­ken, ül­ke­nin do­ğal kay­nak­la­rı­nın yö­ne­ti­mi­ni, sür­dü­rü­le­bi­lir bir kal­kın­ma­nın sağ­lan­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni, kal­kın­ma için ener­ji­ye mut­la­ka ih­ti­yaç du­yul­du­ğu­nu, ener­ji te­mi­ni için do­ğal kay­nak ola­rak su ve kö­mür dı­şın­da Tür­ki­ye'de cid­di bir kay­na­ğın ol­ma­dı­ğı­nı, fert ba­şı­na ener­ji tü­ke­ti­mi ve kar­bon­di­ok­sit sa­lı­nı­mı­nın ge­liş­miş ül­ke­le­rin yak­la­şık 1/3'ü ve dün­ya or­ta­la­ma­sı­nın yüz­de 70'i ka­dar ol­du­ğu­nu dik­ka­te al­mak ge­rek­mek­te­dir.

Bu ba­kım­dan, dün­ya­da­ki ik­lim de­ği­şik­lik­le­ri­nin ül­ke­mi­ze et­ki­le­ri, or­ta­ya çı­ka­cak so­nuç­lar, alı­na­cak ida­ri ve ya­sal ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ba­kı­mın­dan bir Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si ko­mis­yo­nu­nun ku­rul­ma­sı­nın fay­da­lı ola­ca­ğı ka­na­ati­mi ifa­de edi­yor; bu ve­si­ley­le, yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (Al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Baş­türk.

Bir­le­şi­me beş da­ki­ka ara ve­ri­yo­rum.

Ka­pan­ma Sa­ati: 19.51

 

DÖRDÜNCÜ OTU­RUM

Açıl­ma Sa­ati: 19.56

BAŞ­KAN: Baş­kan Ve­ki­li Nev­zat PAK­DİL

KÂTİP ÜYE­LER: Ya­şar TÜ­ZÜN (Bi­le­cik), Ah­met Gök­han SA­RI­ÇAM (Kırk­la­re­li)

BAŞ­KAN - Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 62'nci Bir­le­şi­mi'nin Dör­dün­cü Otu­ru­mu'nu açı­yo­rum.

(10/351, 399, 417) esas nu­ma­ra­lı Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­ge­le­ri­nin ön gö­rüş­me­le­ri­ne kal­dı­ğı­mız yer­den de­vam ede­ce­ğiz.

Hükûmet ye­rin­de.

Şim­di söz sı­ra­sı, öner­ge sa­hip­le­ri adı­na İz­mir Mil­let­ve­ki­li Ca­nan Arıt­man'a ait­tir.

Sa­yın Arıt­man, bu­yu­run efen­dim. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

CA­NAN ARIT­MAN (İz­mir) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; son on beş yıl için­de in­san­lı­ğın so­run­la­rı­na bir ye­ni­si da­ha ek­len­di: Kü­re­sel ısın­ma ve ik­lim de­ği­şi­mi. Bu ya­pay bir ik­lim de­ği­şi­mi­dir ve yüz­de 90 ora­nın­da in­san­la­rın yap­tık­la­rın­dan kay­nak­lan­mak­ta­dır. Je­olo­jik çağ­lar bo­yun­ca mey­da­na ge­len do­ğal ik­lim de­ği­şik­li­ği mil­yon­lar­ca yıl­da olu­şur­ken, bu ya­pay ik­lim de­ği­şi­mi on beş-yir­mi yıl gi­bi çok kı­sa bir za­man sü­re­cin­de or­ta­ya çık­mış­tır.

Kü­re­sel ısın­ma, in­san­la­rın çe­şit­li ak­ti­vi­te­le­ri so­nu­cun­da mey­da­na ge­len ve se­ra gaz­la­rı ola­rak ni­te­le­nen ba­zı gaz­la­rın at­mos­fer­de yo­ğun bir şe­kil­de art­ma­sı so­nu­cun­da yer­yü­zü sı­cak­lı­ğı­nın ya­pay ola­rak art­ma­sı sü­re­ci­dir. Kü­re­sel ik­lim de­ği­şi­mi ise, kü­re­sel ısın­ma­ya bağ­lı ola­rak ik­lim öge­le­ri­nin de­ğiş­me­si ola­yı­dır.

Se­ra gaz­la­rı için­de en yük­sek pa­ya sa­hip ola­nı kar­bon­di­ok­sit­tir. Bu gaz, bil­di­ği­niz gi­bi, pet­rol, kö­mür ve do­ğal gaz gi­bi fo­sil ya­kıt­la­rın kul­la­nıl­ma­sı so­nu­cu at­mos­fe­re ka­rı­şır. Bir yan­dan fo­sil ya­kıt kul­la­nı­mı­nın hız­lı art­ma­sı, öte yan­dan, fo­to­sen­tez­le ton­lar­ca kar­bon­di­ok­si­di yu­tan or­man­la­rın ve bit­ki­sel plank­ton­la­rın tah­ri­bi, at­mos­fer­de­ki kar­bon­di­ok­sit mik­ta­rı­nı, son yüz alt­mış bin yı­lın en yük­sek dü­ze­yi­ne ulaş­tır­mış­tır. Kar­bon­di­ok­si­din kü­re­sel ısın­ma­da­ki pa­yı yüz­de 50'dir, ama kar­bon­di­ok­sit mo­le­kül­le­ri­nin at­mos­fer­de­ki öm­rü el­li-yüz yıl gi­bi çok uzun bir sü­reç­tir. O ne­den­le de, kü­re­sel ısın­ma ko­nu­sun­da alı­na­cak ön­lem­le­rin ba­şın­da kar­bon­di­ok­sit sa­lı­nı­mı­nın azal­tıl­ma­sı ge­lir.

Kü­re­sel ısın­ma ve kü­re­sel ik­lim de­ği­şik­li­ği, eko­lo­jik, eko­no­mik ve sos­yo­lo­jik so­nuç­la­ra, hem de dra­ma­tik so­nuç­la­ra ne­den ola­cak­tır. Sı­cak­lık­la­rın art­ma­sıy­la ka­ra ve de­niz bu­zul­la­rı­nın eri­me­si, de­niz se­vi­ye­si­nin yük­sel­me­si, ik­lim ku­şak­la­rı­nın yer de­ğiş­tir­me­si, şid­det­li ha­va olay­la­rı­nın, sel­le­rin, ka­sır­ga­la­rın, hor­tum­la­rın da­ha sık ol­ma­sı ve şid­det­le­ri­nin art­ma­sı, kı­yı böl­ge­le­rin su­lar al­tın­da kal­ma­sı, ne­hir del­ta­la­rı ve çok ve­rim­li ta­rım alan­la­rı­nın, su­lak alan­la­rın su­lar al­tın­da kal­ma­sı, su yü­zey­le­rin­den bu­har­laş­ma­nın art­ma­sıy­la top­ra­ğın ku­ru­ma­sı, ta­rım­sal ürün­le­rin azal­ma­sı, ku­rak­lık, eroz­yon, çöl­leş­me, sal­gın has­ta­lık­lar gi­bi in­san ya­şa­mı­nı ve sağ­lı­ğı­nı, sos­yo­eko­no­mik sek­tör­le­ri et­ki­le­ye­bi­le­cek sar­sı­cı olay­lar ya­şa­na­cak­tır.

Ay­rı­ca, tüm eko sis­tem­ler­de­ki bo­zul­ma­ya bağ­lı ola­rak can­lı ve can­sız çev­re­nin do­ğal den­ge­si de al­tüst ola­cak, 2050'ye ka­dar bit­ki ve hay­van tür­le­ri­nin üç­te 1'i yok ola­cak­tır.

De­niz se­vi­ye­sin­de­ki yük­sel­mey­le, tuz­lu su, tat­lı su kay­nak­la­rı­nı is­ti­la ede­cek, top­rak ka­li­te­si bo­zu­la­cak, tun­dra­lar ba­tak­lı­ğa dö­nü­şe­cek­tir. Or­ta­ya çı­ka­cak ik­lim de­ği­şik­lik­le­ri ne­ti­ce­sin­de, ku­rak­lık, su­suz­luk, ta­rım alan­la­rın­da­ki da­ral­ma, ta­rım­sal ürün­le­rin azal­ma­sı, kıt­lık, do­ğal afet­ler gi­bi ne­den­ler­le dün­ya­da ka­os ya­şan­ma­ya baş­la­na­cak, bü­yük göç­ler ve sa­vaş­lar or­ta­ya çı­ka­cak­tır. Dün­ya­nın so­nu­nu pet­rol sa­vaş­la­rı ge­tir­mez­se kü­re­sel ısın­ma­nın ge­ti­re­ce­ği ke­sin­dir. Önü­müz­de­ki on yıl­lar­da da su sa­vaş­la­rı­nın çık­ma­sı ka­çı­nıl­maz­dır.

Em­per­ya­list güç­le­rin ül­ke­mi­ze göz dik­me­le­ri­nin, ulus dev­le­ti yık­ma gi­ri­şim­le­ri­nin al­tın­da­ki en önem­li ne­den­ler­den bi­ri de su kay­nak­la­rı­mız­dır. AB'nin, 17 Ara­lık ka­rar­la­rın­da, ül­ke­mi­zin su­la­rı­nın ve ba­raj­la­rı­nın ida­re­si­nin AB'ye ait bir üst yö­ne­ti­me ve­ril­me­si­nin al­tın­da­ki ne­den de bu­dur.

Kü­re­sel ısın­ma ol­gu­su in­san sağ­lı­ğı­na ölüm­cül et­ki­ler ge­ti­re­cek, kit­le­sel ölüm­le­re ne­den ola­cak­tır, or­ta­la­ma ya­şam sü­re­si kı­sa­la­cak­tır. Aşı­rı sı­cak­lık­lar se­be­biy­le ön­ce kalp-da­mar has­ta­la­rı, di­ya­bet­li­ler, yaş­lı­lar ve ço­cuk­lar ha­ya­tı­nı kay­be­de­cek­tir. Aşı­rı sı­cak­lık­lar ne­de­niy­le bi­li­yor­su­nuz geç­ti­ği­miz yaz tüm Av­ru­pa ül­ke­le­rin­de bu tür ölüm­ler­le kar­şı­laş­tık. Ay­rı­ca, bes­len­me ye­ter­siz­li­ği, aç­lık ve su­suz­lu­ğun ge­tir­di­ği ölüm­ler ola­cak, aşı­rı sı­cak­lık ve su kay­nak­la­rın­da­ki azal­may­la vi­rü­tik, bak­te­ri­yel ve pa­ra­zi­ter en­fek­si­yon­lar ar­ta­cak, ma­lar­ya ya­yı­la­cak, te­miz su­ya eri­şe­me­mek­ten is­hal, ti­fo, ko­le­ra sal­gın­la­rı gö­rü­le­cek, kalp-da­mar has­ta­lık­la­rı, so­lu­num yo­lu has­ta­lık­la­rı, as­tım ve aler­jik has­ta­lık­lar, göz ve de­ri has­ta­lık­la­rı, psi­ko­lo­jik has­ta­lık­lar da ar­ta­cak­tır.

Bi­lim adam­la­rı, otuz üç yıl­dır, kü­re­sel ısın­ma­ya ve ne­den ola­ca­ğı fe­la­ket­le­re hükûmet­le­rin dik­ka­ti­ni çek­me­ye ça­lı­şı­yor, ama ne ya­zık ki, sa­na­yi­leş­miş, ge­liş­miş ül­ke­ler, bu çığ­lık­la­rı, eko­no­mik çı­kar­la­rı­nı her şe­yin üs­tün­de tut­tuk­la­rı için, duy­maz­lık­tan ge­li­yor­lar.

Ba­kın, ilk kez, Bir­leş­miş Mil­let­ler Ge­nel Ku­ru­lu da­ha 1988'de "ik­lim de­ği­şik­li­ği in­san­lı­ğın or­tak kay­gı­sı­dır" ka­ra­rı­nı al­dı ve son­ra da Bir­leş­miş Mil­let­le­rin ha­zır­la­dı­ğı İk­lim De­ği­şik­li­ği Çer­çe­ve Söz­leş­me­si 1992'de Rio Kon­fe­ran­sı'nda im­za­ya açıl­dı, Tür­ki­ye an­cak 2004'te ta­raf ol­du. Ama, ne ya­zık ki, söz­leş­me­ye ta­raf olan ül­ke­le­rin bu kon­fe­rans­ta­ki ta­ah­hüt­le­ri­ni ye­ri­ne ge­tir­me­me­le­ri ne­ti­ce­sin­de bu pro­to­ko­le bir de ya­sal bağ­la­yı­cı­lık ge­ti­re­cek ye­ni bir dü­zen­le­me ge­rek­li ol­du ve bu şe­kil­de Kyo­to Pro­to­ko­lü or­ta­ya çık­tı. 97'de ya­zıl­dı bi­li­yor­su­nuz. Bu Kyo­to Pro­to­ko­lü'ne gö­re, se­ra ga­zı sa­lı­nı­mı, 2012'de yüz­de 5,2 ora­nın­da azal­tı­la­cak ve 90'lar­da­ki se­vi­ye­ye, sa­lı­nım dü­ze­yi­ne ine­cek­ti. Ama, ta­bii, bu pro­to­ko­lün yü­rür­lü­ğe gir­me­si için, za­rar­lı se­ra ga­zı sa­lı­nım­la­rı­nın yüz­de 55'in­den so­rum­lu olan en az el­li beş ül­ke ta­ra­fın­dan da im­za­lan­ma­sı ge­re­ki­yor­du. Bu, se­ra gaz­la­rı­nın yüz­de 36'sın­dan so­rum­lu olan Ame­ri­ka ile yüz­de 18'in­den so­rum­lu olan Rus­ya'nın pro­to­ko­lü im­za­la­ma­ma­sı ne­ti­ce­sin­de yü­rür­lü­ğe gi­re­me­di. Ama, 2004'te Rus­ya'nın im­za­la­ma­sıy­la, 2005 iti­ba­rıy­la da Kyo­to Pro­to­ko­lü yü­rür­lü­ğe gir­miş ol­du. Ame­ri­ka hâlâ im­za­la­ma­mış­tır. AB ül­ke­le­ri­nin hep­si ta­raf­tır ve bu pro­to­ko­lü im­za­la­ma­yan ül­ke­ler­den bi­ri de, ne ya­zık ki, ül­ke­miz­dir.

Bir­çok ül­ke hâlâ eko­lo­jik afet­le­re ait po­tan­si­yel teh­li­ke­le­ri bir tür­lü gör­mek is­te­me­mek­te­dir­ler. Eko­no­mik kârlı­lık­la­rı­nı her şe­yin üze­rin­de tu­tan bu ül­ke­ler yü­zün­den, ya­şa­nı­la­bi­lir bir dün­ya umu­du tü­ken­mek­te­dir.  2007 Şu­ba­tın­da Pa­ris'te ya­pı­lan son IPCC top­lan­tı­sı­nın ra­po­ru, in­san­lı­ğın ve dün­ya­nın ge­le­ce­ği açı­sın­dan ar­tık ge­ri dö­nül­mez nok­ta­nın eşi­ğin­de ol­du­ğu­mu­zu ilan et­miş­tir.

Kyo­to Pro­to­kü­lü'nü im­za­la­ma­yan ül­ke­le­re şu bi­lim­sel ger­çek­ler aci­len ha­tır­la­tıl­ma­lı­dır: Kü­re­sel ısın­ma ve ik­lim de­ği­şik­li­ği, şim­di­ye ka­dar dün­ya­nın gör­dü­ğü eko­lo­jik afet­le­rin en bü­yü­ğü, en teh­li­ke­li­si­dir. Kü­re­sel ısın­ma­ya ne­den olan se­ra gaz­la­rı sa­lı­nı­mı  he­men dur­du­rul­sa bi­le, ge­ze­ge­ni­miz, on yıl­lar­ca ısın­ma­ya de­vam ede­cek ve bu ısın­ma­nın et­ki­le­ri de en az yüz yıl sü­re­cek­tir. Be­sin üre­ti­mi ve su kay­nak­la­rı­nın azal­ma­sıy­la, 2050 yı­lın­da göç ede­cek in­san sa­yı­sı 150 mil­yo­na ula­şa­cak­tır. 2070'te 5,5 mil­yar in­san gı­da sı­kın­tı­sı çe­ke­cek­tir ve 3,2 mil­yar in­san da su­suz­luk­tan et­ki­le­ne­cek­tir. Çok de­ğil, en faz­la yir­mi-otuz yıl son­ra, su kay­nak­la­rı­nı ele ge­çir­mek için böl­ge­sel sa­vaş­lar ya­şa­na­cak ve ne ya­zık ki, bu­nun için de nük­le­er si­lah­la­ra baş­vu­ru­la­cak­tır. Yi­ne, ta­rım alan­la­rı­nın ve su hav­za­la­rı­nın hem ko­run­ma­sı hem de ele ge­çi­ril­me­si için çı­ka­cak ça­tış­ma­lar, dün­ya­da­ki te­rö­rü de az­dı­ra­cak­tır ve en so­nun­da, sa­de­ce Ku­zey Kut­bu'nda bir­kaç mil­yon in­san ya­şa­ya­bi­le­cek­tir.

Ya Tür­ki­ye'nin ba­şı­na ne­ler ge­le­cek? Ül­ke­miz, ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin olum­suz et­ki­le­ri açı­sın­dan risk gru­bun­da­ki ül­ke­ler ara­sın­da­dır. Şim­di­den su­lak alan­la­rı­mı­zın yüz­de 40'ını kay­bet­tik, yıl­lık or­ta­la­ma sı­cak­lık­la­rı­mız ar­tı­yor. Kar ya­ğı­şı gi­de­rek aza­lı­yor, kış mev­si­mi or­ta­dan kal­kı­yor. Göl­ler­de­ki, ba­raj­lar­da­ki su mik­ta­rı aza­lı­yor, ta­ban su­la­rı­mı­zın se­vi­ye­si dü­şü­yor ve ta­rım alan­la­rı­mı­zın yüz­de 40'ı ku­rak­lık teh­li­ke­siy­le kar­şı kar­şı­ya. Ta­rım­sal ürün­le­rin hem çe­şi­di hem mik­ta­rı aza­la­cak. Or­man yan­gın­la­rı ar­ta­cak. Ta­rım­sal has­ta­lık ve ta­rım za­rar­lı­la­rın­da bü­yük ar­tış­lar gö­rü­le­cek. 2050 yı­lın­da ar­tık Ak­de­niz'e tu­rist gel­me­ye­cek. Ani ve şid­det­li ya­ğış­lar sel­le­re, he­ye­lan ve eroz­yo­na yol aça­cak, bü­yük can ve mal ka­yıp­la­rı ya­şa­na­cak. Tür­ki­ye yüz yıl için­de Ku­zey Af­ri­ka'ya dö­nü­şe­cek.

Dün­ya­yı en faz­la kir­le­ten­ler ara­sın­da olan ül­ke­miz ar­tık acil ön­lem­ler al­mak zo­run­da­dır. Kü­re­sel ısın­ma­dan et­ki­len­me­ye çok­tan baş­la­dık bi­le. Ge­rek­li ön­lem­le­ri al­mak, ar­tık sa­de­ce si­ya­si de­ğil ah­la­ki bir gö­rev­dir. Bu iş­ler, va­tan­da­şa "ara­ba­nı kul­lan­ma, lam­ba­yı yak­ma, mus­lu­ğu kıs" de­mek­le çö­züm­le­ne­me­ye­cek ka­dar önem­li­dir ve kap­sam­lı plan­la­ma­la­rı ge­rek­ti­rir.

Su kay­nak­la­rı­mı­zı, su hav­za­la­rı­mı­zı ko­ru­ma­lı, iyi kul­lan­ma­lı ve akıl­lı­ca yö­net­me­li­yiz. Ya­şa­mak için, ar­tık, su, pet­rol­den çok da­ha önem­li­dir.

At­mos­fe­re sa­lı­nan kar­bon­di­ok­si­di ge­ri emen or­man­la­rı ko­ru­ma­lı, or­man yan­gın­la­rı­na kar­şı ön­lem­ler al­ma­lı, ye­ni or­man­lık alan­la­rı üret­me­li­yiz. Bu­nun­la il­gi­li, or­man­la­rın yok ol­ma­sı­na ne­den ola­cak 2/B ya­sa­sı gi­bi ya­sal dü­zen­le­me­ler­den de vaz­geç­me­li­yiz.

Top­ra­ğı ko­ru­ma­lı, de­ği­şe­cek ik­li­me gö­re ta­rım­sal üre­ti­mi­mi­zi plan­la­ma­lı, ara­zi kul­la­nım pla­nı yap­ma­lı, su plan­la­ma­sı yap­ma­lı­yız.

Te­miz, ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı­na ağır­lık ver­me­li, su, rüzgâr, jeo­ter­mal ve gü­neş ener­ji­si ya­tı­rım­la­rı­nı des­tek­le­me­li­yiz.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Bu­yu­run Sa­yın Arıt­man, ko­nuş­ma­nı­zı ta­mam­la­yı­nız.

CA­NAN ARIT­MAN (De­vam­la) - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Baş­kan.

Bun­la­rın ya­nın­da top­lum­sal du­yar­lı­lık ya­rat­mak­tan, tu­riz­min çok de­ği­şe­cek ge­le­ce­ği­ni plan­la­ma­ya ka­dar ya­pı­la­cak çok şey var­dır ve eli­mi­zi ça­buk tut­ma­lı­yız. Ge­le­cek ne­sil­le­ri­mi­ze ya­şa­na­bi­lir bir Tür­ki­ye bı­rak­mak gö­re­vi­miz­dir.

Söz­le­ri­mi Kı­zıl­de­ri­li rei­sin ün­lü di­ze­le­riy­le bi­ti­ri­yo­rum: "Son ır­mak ku­ru­du­ğun­da, son ağaç yok ol­du­ğun­da, son ba­lık öl­dü­ğün­de, be­yaz adam pa­ra­nın yen­me­yen bir şey ol­du­ğu­nu an­la­ya­cak." "Bu dün­ya bi­ze ata­la­rı­mız­dan mi­ras kal­ma­dı, biz onu ço­cuk­la­rı­mız­dan ödünç al­dık."

Son söz ola­rak da, 2007 yı­lı­nın ta­ri­hin ya­şan­mış en sı­cak yı­lı ola­ca­ğı­nı ha­tır­la­ta­rak, se­çim­le­ri ya­za gü­ze bı­rak­ma­ma­nı­zı öne­ri­rim.

Say­gı­lar su­na­rım. (CHP ve Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür ede­rim.

Öner­ge sa­hip­le­ri adı­na ikin­ci söz, An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Ya­kup Ke­pe­nek'e ait­tir.

Sa­yın Ke­pe­nek bu­yu­run. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

YA­KUP KE­PE­NEK (An­ka­ra) - Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, bu­gün ele alın­ma­sı­na ka­rar ve­ri­le­cek olan Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­gem üze­ri­ne ki­şi­sel gö­rüş­le­ri­mi açık­la­mak üze­re söz al­dım. He­pi­ni­zi say­gıy­la, sev­giy­le se­lam­lı­yo­rum.

Söz­le­ri­me baş­lar­ken, ül­ke­mi­zin ye­tiş­tir­di­ği çok de­ğer­li Ana­ya­sa hu­kuk­çu­su, bi­lim in­sa­nı Ya­vuz Sa­bun­cu'yu yi­tir­di­ği­mi­zi ve bu ko­nu­da­ki üzün­tü­le­ri­mi­zi, he­pi­mi­zin üzün­tü­le­ri­ni di­le ge­tir­me­me izin ve­ri­niz. O bağ­lam­da, ken­di­si­ni say­gıy­la anı­yo­rum.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, Bir­leş­miş Mil­let­le­rin ve di­ğer ye­ni ku­rum­sal ça­lış­ma­la­rın ka­nıt­la­dı­ğı gi­bi, kü­re­sel ısın­ma, dün­ya­yı teh­dit eden önem­li, çok önem­li so­run­lar­dan bi­ri­dir ve bu ko­nu, son za­man­lar­da yo­ğun bir bi­çim­de tar­tı­şıl­mak­ta, teh­li­ke­nin çok bü­yük bo­yut­la­ra ulaş­tı­ğı vur­gu­lan­mak­ta­dır. Ben­den ön­ce ko­nu­şan ar­ka­daş­la­rım da, bu­nu, eni­ne bo­yu­na vur­gu­la­dı­lar.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, kü­re­sel ısın­ma, esas ola­rak sa­na­yi­leş­me­nin ürü­nü­dür. Kü­re­sel ısın­ma­nın sa­na­yi­leş­mey­le baş­la­dı­ğı bi­lim­sel ola­rak ka­nıt­lan­mak­ta­dır. Kü­re­yi ısı­tan­lar sa­na­yi­leş­miş ül­ke­ler­dir. O za­man, çev­re ko­nu­sun­da te­mel bir ku­ral var "Kir­le­ten öder." di­ye. Bu ku­ral, kü­re­sel ısın­ma ko­nu­sun­da da ge­çer­li ol­ma­lı­dır. Sa­na­yi­leş­miş ül­ke­ler, kü­re­sel ısın­ma­nın ön­len­me­si için ge­re­ken mas­raf­la­rı üst­len­me­de bi­rin­ci de­re­ce­de so­rum­lu tu­tul­ma­lı­dır ve eğer ön­lem alı­na­cak­sa, on­lar­dan işe baş­la­mak ge­rek­mek­te­dir.

Bir önem­li ko­nu da­ha var: Kü­re­sel ısın­ma­ya kar­şı ön­lem alın­ma­sı pi­ya­sa ko­şul­la­rı­na terk edil­me­ye­cek ka­dar önem­li­dir. Bi­ze son yir­mi beş-otuz yıl­dır pi­ya­sa­nın her şe­yi dü­zel­te­ce­ği, ya­tı­rım­la­rı dü­zel­te­ce­ği, da­ha çok ya­tı­rım sağ­la­ya­ca­ğı, eko­no­mi­yi kal­kın­dı­ra­ca­ğı ve her tür­lü yan­lı­şın pi­ya­sa ta­ra­fın­dan dü­zel­ti­le­ce­ği vur­gu­su ya­pıl­dı, zi­hin­le­ri­mi­ze bu yer­leş­ti­ril­di. An­cak kü­re­sel ısın­may­la il­gi­li bi­lim­sel ve­ri­ler ka­nıt­la­dı ki, pi­ya­sa ko­şul­la­rı kü­re­sel ısın­ma­yı ön­le­me­de çok ye­ter­siz kal­mak­ta­dır. Haa, o za­man, eğer pi­ya­sa ko­şul­la­rı kü­re­sel ısın­ma­yı ön­le­me­de ba­şa­rı­sız ise -ki, öy­le­dir- o za­man, ulus dev­let­le­re, dev­let­le­re ve ulus­la­ra­ra­sı ku­ru­luş­la­ra bü­yük gö­rev­ler düş­mek­te­dir. Bi­zim öner­ge­mi­zin ele alın­ma­sı ve in­ce­len­me­siy­le, so­nuç­lan­dı­rıl­ma­sıy­la, bu ko­nu­da, ül­ke­mi­ze ve dün­ya­ya yö­ne­lik ge­liş­me­ler ele alı­na­bi­le­cek­tir.

Bir önem­li alt baş­lık da­ha vur­gu­lan­ma­lı­dır: Kü­re­sel ısın­ma dün­ya­da eşit da­ğıl­mı­yor, hak­sız da­ğı­lı­yor. Kü­re­sel ısın­ma­dan asıl za­ra­rı gö­ren­ler yok­sul ül­ke­ler­dir. Bu, ül­ke­miz için de ge­çer­li­dir. Ku­rak­lık, aç­lık, yok­sul­luk çe­ken böl­ge­ler ge­nel­lik­le dü­şük ge­lir­li ve iş­siz ve zor­luk için­de, güç­lük için­de ya­şa­yan ke­sim­ler­dir. Do­la­yı­sıy­la, ya­pıl­ma­sı ge­re­ken dü­zen­le­me­le­rin, in­ce­le­me­le­rin, o böl­ge­le­rin du­ru­mu­nu dü­zel­te­rek işe baş­la­ma­sın­da bü­yük ya­rar var­dır. Ön­lem­le­rin alın­ma­sın­da bu ko­nu önem­li­dir.

Kü­re­sel ısın­may­la il­gi­li ola­rak, son gün­ler­de Tür­ki­ye ısın­ma ha­ri­ta­la­rı ya­yın­la­nı­yor. De­ğer­li ar­ka­daş­lar, Tür­ki­ye'nin ısın­ma-ku­rak­lık ha­ri­ta­sı­nı, kü­re­sel ısın­ma ha­ri­ta­sı­nı Lon­dra Üni­ver­si­te­si ya­yın­la­dı. Çok is­ter­dim ki -bu­ra­da, ge­çen ko­nuş­mam­da da vur­gu­la­dım- Tür­ki­ye'nin bi­lim ku­ru­luş­la­rı, ku­rum­la­rı -baş­ta TÜ­Bİ­TAK ol­mak üze­re, üni­ver­si­te­ler ol­mak üze­re- ken­di ısın­ma ya da ku­rak­lık ha­ri­ta­mı­zı üre­te­bil­miş ol­sun­lar. Di­le­rim ve is­te­rim ki, TÜ­Bİ­TAK, ör­ne­ğin, Ulu­sal Dep­rem Kon­se­yi­ni yok say­mak için Hükûme­te öne­ri­ler­de bu­lu­na­cak yer­de bu iş­ler­le uğ­raş­sın ve üs­te­lik o bi­lim in­san­la­rı­nın hiç de ha­be­ri ol­ma­dan... Ya­ni, Tür­ki­ye bi­lim dün­ya­sı, bi­raz da ken­di iç kav­ga­la­rın­dan kur­tu­lup, bu iş­ler­le uğ­raş­sın. Ama bu­nun bi­rin­cil ko­şu­lu, Hükûme­tin bu ku­rum­la­ra, ya­ni üni­ver­si­te­le­re kar­şı tu­tu­mu­nu de­ğiş­tir­me­si, TÜ­Bİ­TAK'ın et­kin, ve­rim­li ça­lı­şır hâle gel­me­si için ya­sal dü­zen­le­me­le­ri hiç ge­cik­me­den yap­ma­sı ve Tür­ki­ye'nin kü­re­sel ısın­ma kar­şı­sın­da­ki bi­lim­sel du­ru­mu­nun or­ta­ya çık­ma­sın­da ken­di bi­lim ku­rum­la­rı­mı­zın et­kin ça­lış­ma­sı­nın yol­la­rı­nı aç­ma­sı­dır.

Bu araş­tır­may­la ne­yi el­de ede­bi­le­ce­ğiz, on­la­ra tek tek gel­me­den, he­men şu­nu söy­le­ye­yim: Tür­ki­ye, bir kü­re­sel ısın­ma ulu­sal prog­ra­mı ha­zır­la­mak zo­run­da­dır. Bu ko­nu­da 3 ba­ka­nı­mı­zın gi­ri­şim­le­ri ve­ya di­ğer gi­ri­şim­ler hem ge­rek­li ön ha­zır­lık­lar ya­pıl­ma­dan ve hız­la ya­pıl­dık­la­rı için hem de Tür­ki­ye'de­ki ve dün­ya­da­ki ve­ri­le­ri, ye­ni ge­liş­me­le­ri tam ola­rak de­ğer­len­dir­me­den ya­pıl­dık­la­rı için çok da ve­rim­li ol­ma­ya­bi­lir­ler.

Pe­ki, Tür­ki­ye'nin kü­re­sel ısın­ma ulu­sal prog­ra­mın­da vur­gu­lan­ma­sı ge­re­ken şey­ler ne ol­ma­lı­dır? Ön­ce, şu­nun al­tı­nı çiz­mek­te ya­rar var: Geç­miş­te, sa­na­yi­leş­me­de, ener­ji üre­ti­min­de, su kul­la­nı­mın­da, ulaş­tır­ma­da ya­pı­lan yan­lış­lar tek­rar edil­me­me­li­dir. Tür­ki­ye, bu ko­nu­lar­da geç­miş­te bü­yük yan­lış­lar yap­mış­tır. Tür­ki­ye, es­ki­miş tek­no­lo­ji­le­rin, bir an­lam­da -bu la­fı kul­lan­ma­yı sev­mi­yo­rum ama- ge­liş­miş ül­ke­le­rin es­ki­yen tek­no­lo­ji­le­ri­nin me­zar­lı­ğı­na dö­nüş­müş­tür. Tür­ki­ye sa­na­yi­si ve di­ğer üre­tim bi­rim­le­ri es­ki tek­no­lo­ji­yi, çev­re­yi kir­le­ten tek­no­lo­ji­yi sü­rek­li ola­rak kul­lan­mış­lar ve bu ko­nu­da­ki ya­sal dü­zen­le­me­ler uy­gu­la­na­ma­mış, yap­tı­rım­lar uy­gu­la­na­ma­mış­tır.

So­nuç­ta, şim­di­ler­de, eğer Kyo­to Pro­to­ko­lü'nü Tür­ki­ye im­za­lar­sa bu­nun ma­li­ye­ti­nin 20 mil­yar do­lar ola­ca­ğı öne sü­rül­mek­te­dir, ama, bu sü­reç­te, ya­ni, Tür­ki­ye'nin il­kel, çev­re­yi kir­le­ten tek­no­lo­ji kul­lan­ma­sı so­nu­cu bu sü­reç­te Tür­ki­ye'nin kay­bı 20 mil­yar do­la­rın çok üze­rin­de­dir. Çev­re kay­bı, in­san kay­bı, sağ­lık kay­bı bu 20 mil­yar do­la­rın çok üze­rin­de­dir.

Do­la­yı­sıy­la, ya­pıl­ma­sı ge­re­ken bu ko­nu­da­ki yap­tı­rım­la­ra so­nu­na ka­dar sa­hip çık­mak, bun­la­rın uy­gu­lan­ma­sı­nı sağ­la­mak, çev­re­yi kir­le­ten her tür­lü mal ve hiz­met üre­ti­mi­nin ken­di­ne çe­ki­dü­zen ver­me­si­ni sağ­la­mak­tır. Öze­lik­le, ener­ji, ta­rım­sal üre­tim ve gı­da gü­ven­li­ği ko­nu­la­rın­da son ge­liş­me­le­re gö­re, ulu­sal prog­ra­mın Tür­ki­ye'nin ken­di ola­nak­la­rıy­la ye­ni açı­lım­lar ve­ya ye­ni adım­lar at­ma­sı­nın da yol­la­rı açıl­ma­lı­dır. Bu amaç­la, Tür­ki­ye ulaş­tır­ma sis­te­mi­nin da­ha çok ray­lı sis­te­me da­yan­dı­rıl­ma­sı, Tür­ki­ye ener­ji üre­ti­mi­nin da­ha te­miz ener­ji kul­la­nır du­ru­ma ge­ti­ril­me­si, Tür­ki­ye'nin su kay­nak­la­rı­nın da­ha plan­lı, prog­ram­lı ve ge­le­cek ku­şak­la­rı, ne­sil­le­ri de dü­şü­ne­rek prog­ram­lan­ma­sı ve­ya plan­lan­ma­sı bir bü­tün­lük için­de ele alın­ma­lı­dır ve hep­sin­den önem­li­si top­lu­ma doğ­ru bil­gi ve­ril­me­li­dir. Afet­le­rin do­ğal de­ğil in­san eliy­le ol­du­ğu­nun bi­lin­ci­ne va­rıl­ma­sı, bu bağ­lam­da çok önem­li­dir. Top­lum, halk, do­ğal afet ye­ri­ne, bun­la­rın in­san dav­ra­nış­la­rı­nın so­nu­cu ol­du­ğu­nun bi­lin­ci­ne var­ma­lı­dır ve top­lum­sal du­yar­lı­lık doğ­ru bil­gi­ye da­ya­nı­la­rak güç­len­di­ril­me­li­dir.

Mec­lis araş­tır­ma­sı, şim­di­ye ka­dar ya­pı­lan ça­lış­ma­la­rın ye­ri­ni ala­cak bir gi­ri­şim de­ğil­dir.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ke­pe­nek, ko­nuş­ma­nı­zı ta­mam­la­yı­nız, bu­yu­run bir da­ki­ka­lık sü­re­niz.

YA­KUP KE­PE­NEK (De­vam­la) - Bi­ti­ri­yo­rum Sa­yın Baş­kan.

Tam ter­si­ne, ge­rek Çev­re Ko­mis­yo­nu­nun ge­rek di­ğer ça­lış­ma­la­rın da­ha da güç­len­di­ril­me­si­ni, Hükûme­tin ala­ca­ğı ye­ni ön­lem­le­rin, ya­sal ve ida­ri ön­lem­le­rin da­ha sağ­lam da­ya­nak­la­ra, da­ha bi­lim­sel da­ya­nak­la­ra ka­vuş­ma­sı­nı sağ­la­ya­cak­tır ve bu ça­lış­ma­la­rın son­ra­sın­da, ül­ke­mi­zin kü­re­sel ısın­ma afe­tin­den da­ha iyi bir bi­çim­de ko­ru­na­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yo­rum.

Öner­ge­mi­zi olum­lu bu­la­ca­ğı­nı­zı, onay­la­ya­ca­ğı­nı­zı umu­yor, bu duy­gu­lar­la he­pi­ni­ze say­gı­lar, sev­gi­ler su­nu­yo­rum.

Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür ede­rim.

Öner­ge sa­hip­le­ri adı­na üçün­cü ko­nuş­ma­cı, Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Fat­ma Şa­hin.

Sa­yın Şa­hin, bu­yu­run. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

FAT­MA ŞA­HİN (Ga­zi­an­tep) - Sa­yın Baş­ka­nım, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; kü­re­sel ısın­ma­nın ne­den­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak ge­rek­li ön­lem­le­rin alın­ma­sıy­la il­gi­li ver­miş ol­du­ğu­muz araş­tır­ma öner­ge­sin­de, öner­ge sa­hip­le­ri adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum ve yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bi­zim bi­rin­ci de­re­ce işi­miz ya­sa­ma ve de­net­le­me. Ama, Ana­ya­sa'nın ve İç Tü­zük'ün bi­ze ver­di­ği bir hak da­ha var: Top­lum­sal so­run­lar­la il­gi­li araş­tır­ma öner­ge­si ver­mek, araş­tır­ma öner­ge­si doğ­rul­tu­sun­da Par­la­men­to­nun ha­zır­la­mış ol­du­ğu ra­por­la Hükûme­te yol ha­ri­ta­sı çi­ze­rek, ge­rek­li ça­lış­ma­la­rı yap­mak.

Şim­di, kü­re­sel ısın­ma, dö­nüp bak­tı­ğı­mız za­man, bu­gün ne Tür­ki­ye'nin prob­le­mi­dir ne Av­ru­pa'nın prob­le­mi­dir; dün­ya­nın prob­le­mi­dir, ya­ni, top­lum­sal bir so­run­dur.

Ne ol­du da bu hâle gel­di? Ne­den bu hâle gel­di­ği­mi­ze dö­nüp ba­ka­cak olur­sak, ha­ki­ka­ten, eko­lo­jik den­ge­de fark­lı sı­kın­tı­la­rın ya­şan­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz. Ok­ya­nus­lar­da yük­sel­me­ler olu­yor, de­ği­şik, fark­lı has­ta­lık­lar ha­ya­tı­mı­za gir­me­ye baş­lı­yor. Göç­men kuş­lar göç et­mi­yor­sa, kış uy­ku­su­na yat­ma­sı ge­re­ken hay­van­lar eğer kış uy­ku­su­na ya­ta­mı­yor­sa bir yer­ler­de, den­ge­de bir bo­zuk­luk var de­mek­tir ve bu hâle gel­me­sin­de­ki ne­den ve so­nuç iliş­ki­le­ri­ne bak­tı­ğı­mız­da, in­sa­noğ­lu­nun bi­raz ön­ce, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri­min de söy­le­di­ği gi­bi, sa­na­yi dev­ri­miy­le be­ra­ber hız­la ser­ma­ye­yi tü­ket­me­ye baş­la­dı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz ve son yüz­yı­la bak­tı­ğı­mız za­man, eğer in­sa­noğ­lu, fo­sil ya­kıt­la­rı 1 tril­yon va­ril son yüz­yıl­da tü­ke­ti­yor­sa ve ay­nı, be­ra­be­rin­de de kü­re­sel or­man mik­ta­rın­da yüz­de 15 azal­ma olu­yor­sa, as­lın­da ne­den­le­ri de bel­li. As­lın­da, in­sa­nın na­sıl ser­ma­ye­yi hız­lı­ca tü­ket­ti­ği­ni çok net bir şe­kil­de gö­re­bi­li­yo­ruz.

Pe­ki, biz bu ko­mis­yo­nu ku­ra­rak ne yap­ma­ya ça­lı­şı­yo­ruz? Biz, bu ko­mis­yo­nu ku­ra­rak şu­nu yap­ma­ya ça­lı­şı­yo­ruz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım: Özel­lik­le, dün­ya­da ve Tür­ki­ye'de de bu­nun bir uzan­tı­sı ola­rak çok faz­la bil­gi kir­li­li­ği var. Her ka­fa­dan bir ses çı­kı­yor. Biz, özel­lik­le bu ko­mis­yo­nu kur­du­ğu­muz za­man, ön­ce, işin teo­rik kıs­mı­nı, ya­ni bu işe ka­fa yo­ran bü­tün aka­de­mik bi­lim adam­la­rı­nın, bu işe ka­fa yo­ran bü­tün si­vil top­lum ku­ru­luş­la­rı­nın bü­tün gö­rüş­le­ri­ni der­le­yip top­la­ya­ca­ğız ve en önem­li­si, in­sa­nı­mı­zın bi­linç dü­ze­yi­ni yük­sel­te­rek çev­re ne­dir, kü­re­sel ısın­ma ne­dir, nor­mal ha­ya­tı­mız­da ne yap­tı­ğı­mız za­man bu­na za­rar ve­ri­yo­ruz, ne yap­ma­dı­ğı­mız za­man bu­nu kâr ha­ne­mi­ze ya­za­bi­li­yo­ruz, bu­nun da çok çok önem­li bir ba­kış açı­sı ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yo­ruz.

Evet, se­ra ga­zı­nın azal­tıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni söy­lü­yo­ruz, çün­kü, son yüz­yı­la bak­tı­ğı­mız za­man, özel­lik­le kar­bon­di­ok­sit mik­ta­rın­da yüz­de 30, me­tan ga­zı mik­ta­rın­da da yüz­de 150'ye ya­kın bir ar­tış var. Bu ar­tış ne­den olu­yor? Bu ar­tı­şın, özel­lik­le en­düs­tri­yel atık­lar nok­ta­sın­da ba­kıl­dı­ğın­da -ben kim­ya mü­hen­di­si­yim, on beş yıl da özel sek­tör­de ça­lış­tım- her şey bir ta­ra­fa, kim­ya­sa­lı kul­la­nan ve kim­ya­sa­lı ter­cih eden mü­hen­dis­le­ri­mi­zi bu yön­de bi­linç­len­dir­sek bi­le, bu­ra­da çok önem­li bir, eli­mi­ze ka­zanç ola­rak ge­çe­ce­ği­ni dü­şü­nü­yo­rum. Ya­ni, se­çi­len kim­ya­sal­da ma­li­yet­le be­ra­ber çev­re­nin de çok önem­li ol­du­ğu­nu ve kir­let­ti­ği­miz çev­re­yi ye­ni­den te­miz­let­me­nin ma­li­ye­ti­nin çok da­ha yük­sek ol­du­ğu­nu, bu­nu kul­la­nı­cı­la­ra ve se­çi­ci­le­re an­lat­tı­ğı­mız za­man bi­le çok önem­li bir aşa­ma kay­de­de­ce­ği­mi­zi ken­di sek­tö­rüm­den bil­di­ğim için siz­ler­le de pay­laş­mak is­ti­yo­rum.

Bu iş, ta­bii ki -Çev­re Ba­ka­nı­mı­zı din­le­dik- yal­nız­ca bir Çev­re Ba­kan­lı­ğı­nın işi de­ğil. Bu iş, ba­kan­lık­lar üs­tü bir iş; bu iş, par­ti­ler üs­tü bir iş de­ğer­li ar­ka­daş­lar. Çev­re Ba­kan­lı­ğı­mı­zın yap­ma­ya ça­lış­tı­ğı ça­lış­ma­lar­la be­ra­ber, Ta­rım Ba­kan­lı­ğı­mı­zın dö­nüp, eko­sis­tem de­di­ği­miz su den­ge­le­ri­ni, ova­lar­da­ki al­ka­li mik­ta­rı­nın, tuz mik­ta­rı­nın tes­pit edil­me­sin­den tu­tun da, be­ra­be­rin­de su­lak ara­zi plan­la­ma­sı­na ve­ya su ta­sar­ru­fu­na ka­dar, bir­ta­kım, Ta­rım Ba­kan­lı­ğı­mı­zın cid­di an­lam­da be­ra­ber yap­ma­sı ge­re­ken bir iş var. Be­ra­be­rin­de dö­nüp bak­tı­ğı­mız­da, Ener­ji Ba­kan­lı­ğı­mı­zın da te­miz kö­mür tek­no­lo­ji­si­nin kul­la­nı­mı­na, ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji­de­ki ya­pı­lan ça­lış­ma­la­ra ve ener­ji ve­rim­li­li­ğin­de önem­li ola­rak ya­pıl­ma­ya ça­lı­şı­lan baş­lık­lar­da, ha­ki­ka­ten, ya­pıl­ma­sı ge­re­ken çok önem­li iş­ler ol­du­ğu­nu gö­rü­yo­ruz. Sa­na­yi Ko­mis­yo­nun­da yak­la­şık dört yıl­dan be­ri yap­tı­ğı­mız ça­lış­ma­lar­da, biz, AK Par­ti İk­ti­da­rı ola­rak Ye­ni­le­ne­bi­lir Ener­ji Ya­sa­sı'nı çı­kar­dık. Hat­ta, Ye­ni­le­ne­bi­lir Ener­ji Ya­sa­sı'nı çı­kar­dık­tan son­ra bi­rim fi­yat­ta bi­raz da­ha ca­zi­be­li hâle gel­sin, rüzgâr ener­ji­sin­de, jeo­ter­mal­de, gü­neş ener­ji­sin­de ya­tı­rım yap­mak is­te­yen­le­rin el­le­rin­de­ki bi­rim ma­li­yet­le­ri­ni yük­selt­mek için iki mad­de­lik ye­ni­den bir ya­sa ta­sa­rı­sı­nı ko­mis­yo­nu­muz­dan ge­çir­dik. Çev­re Ya­sa­mı­zı çı­kar­dık, ya­ni, ya­sal an­lam­da bak­tı­ğı­mız za­man, Hükûme­ti­miz ha­ki­ka­ten bu nok­ta­da çok önem­li iş­le­ri­ni yap­tı­ğı­nı biz­ler de bi­li­yo­ruz, siz­ler de bi­li­yor­su­nuz; ama, bun­la­rı ba­kan­lık­lar üs­tü­ne çe­kip, Sağ­lık Ba­kan­lı­ğı­nın da­hi işin içi­ne gi­re­ce­ği, ışın­lar­la be­ra­ber, de­ği­şen ışın mik­ta­rıy­la be­ra­ber olu­şa­bi­le­cek has­ta­lık­lar­da ko­ru­yu­cu ve ön­le­yi­ci ted­bir­le­ri al­mak, bu has­ta­lık­la­rın risk ha­ri­ta­la­rı­nı oluş­tu­ra­bil­mek ve top­yekûn ha­re­ket ede­bil­me­yi ba­şar­mak zo­run­da­yız, bu­na mec­bu­ruz.

Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış mil­let­ve­ki­li­mi­zin, ta­bii ki, te­men­ni­le­ri­ne ka­tıl­ma­mak müm­kün de­ğil. İç Tü­zük'ü de­ğiş­ti­re­rek araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı­nın ba­kan­lık­lar üze­rin­de­ki yap­tı­rım gü­cü­nü ar­tır­mak, biz de Par­la­men­to ola­rak, par­la­men­ter­le­rin yap­tı­rım gü­cü ola­rak önem­li ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yo­ruz, ama, bu­nun hep­si­nin toz­lu raf­lar­da ka­la­ca­ğı­nı dü­şün­me­ni­zin doğ­ru ol­ma­dı­ğı­nı ve bu­gün iti­ba­rıy­la Sa­yın Baş­ba­ka­nı­mı­zın Grup­ta yap­tı­ğı pet­rol ka­çak­çı­lı­ğıy­la il­gi­li ya­sal dü­zen­le­me­nin, bu ko­nu­da ça­lı­şan araş­tır­ma ko­mis­yo­nu­nun ra­po­ru doğ­rul­tu­sun­da ya­pı­lan önem­li bir ya­sal ça­lış­ma ol­du­ğu­nu ha­tır­lat­mak is­ti­yo­rum.

Ay­rı­ca, ben, Tö­re ve Na­mus Ci­na­ye­ti Araş­tır­ma Ko­mis­yo­nun­da ça­lış­tım ve ora­da çı­kar­dı­ğı­mız so­nuç­lar Sa­yın Baş­ba­ka­nı­mı­zın ge­nel­ge­siy­le il­gi­li ba­kan­lık­la­rı­mı­za ta­li­mat ola­rak gön­de­ril­di ve bu­gün eli­miz­de o ko­nu­da da il­gi­li ba­kan­lık­la­rı­mı­zın yap­tı­ğı ha­ki­ka­ten çok önem­li ça­lış­ma­lar var. Ta­bii ki, bu so­run­lar ak­şam­dan sa­ba­ha dü­zel­mi­yor. Bu so­run­la­ra ive­di­lik­le kı­sa, or­ta ve uzun va­de­de ya­pı­la­cak iş­lem­ler nok­ta­sın­da bir yol ha­ri­ta­sı çiz­me­miz ge­re­ki­yor.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, çev­re, sağ­lık gi­bi; kay­be­dil­me­den de an­la­şıl­mı­yor ve bu­nun ma­li­ye­ti de ay­nen sağ­lık­ta ol­du­ğu gi­bi. İn­san­lar ha­ya­tı bo­yun­ca bir şey­ler ka­zan­mak için ge­rek­ti­ğin­de sağ­lı­ğı­nı fe­da edi­yor, ama, o el­de et­ti­ği pa­ra­yı tek­rar sağ­lı­ğı­nı ka­zan­mak için kul­lan­dı­ğın­da ay­nı so­nu­cu el­de ede­mi­yor. Çev­re de bu­na çok ben­zi­yor ve ge­ri bil­di­rim­de bu­nu dü­zelt­me­ye ça­lış­tı­ğı­mız­da bu­nun ma­li­ye­ti çok çok da­ha yük­sek. Biz, Kyo­to Söz­leş­me­si'nin -bü­tün mil­let­ve­kil­le­ri ar­ka­daş­la­rı­mız söy­le­di- bir di­ğer ta­ra­fı da 2012'de Kyo­to Söz­leş­me­si bi­ti­yor de­ğer­li ar­ka­daş­lar. Dün­ya ye­ni bir şey­ler söy­le­me­si ge­re­ki­yor bu ko­nu­da ve o ka­dar so­yut bir kav­ram ki, 1990 yı­lın­da­ki se­ra ga­zı mik­ta­rı­nı ya­ka­la­ma­yı hükûmet­le­re gö­rev ola­rak ve­ri­yor. Hâlbu­ki,  90 yı­lı­nın üze­rin­den çok su­lar geç­miş. Her ül­ke­nin, hem üze­rin­de­ki ge­liş­miş­lik kri­ter­le­ri­ne, sa­na­yi­leş­me­si­ne bak­tı­ğı­nız za­man fark­lı­lık­lar var hem nü­fus oran­la­rı çok fark­lı. Do­la­yı­sıy­la, 2012'de her ül­ke­nin ken­di bi­rey­sel ge­li­şi­mi­ne, mev­cut du­ru­mu­na gö­re ye­ni­den ma­sa­ya bir şey­le­rin kon­ma­sı ve bu ko­nu­da da çok önem­li bir ulus­la­ra­ra­sı an­laş­ma­nın im­za­lan­ma­sı ge­re­ki­yor ve ben, bu­ra­dan, Türk Par­la­men­to­su­nun dün­ya­nın ko­nuş­tu­ğu bu ko­nu­da bi­lim adam­la­rı­mız­la, si­vil top­lum ku­ru­luş­la­rı­mız­la, bu işi çok iyi bi­len ar­ka­daş­la­rı­mı­zın ol­du­ğu­nu bi­li­yo­ruz. Si­ya­si ira­de ola­rak, Par­la­men­to ola­rak da, ka­rar ve­ri­ci­ler ola­rak da, po­li­ti­ka­cı­lar ola­rak da, biz de, on­la­rın bu bil­gi bi­ri­kim­le­ri­ni to­par­la­yıp ge­rek­li ka­ra­rı ala­bil­di­ği­miz za­man, ina­nı­yo­rum ki, dün­ya­da ko­nu­şu­lan bu ko­nu­da Tür­ki­ye'de çok da­ha ön­de yol ala­bi­le­cek ka­bi­li­ye­te, ka­pa­si­te­ye, ser­ma­ye­ye sa­hip bir ül­ke­yiz. Biz, bu­nu, iyi kul­lan­ma­mız ge­rek­ti­ği­ni dü­şü­nü­yo­rum. Önem­li olan yal­nız­ca ül­ke­mi­zin su­yu, ha­va­sı de­ğil, böl­ge­le­ra­ra­sı iş bir­li­ği de çok önem­li ve en önem­li­si, ko­nuş­ma­nın ba­şın­da söy­le­di­ğim gi­bi, in­san­la­rın bi­lin­ci­nin yük­sel­me­si çok önem­li.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Şa­hin, ko­nuş­ma­nı­zı ta­mam­la­yı­nız.

Bu­yu­run.

FAT­MA ŞA­HİN (De­vam­la) - Bi­ti­ri­yo­rum Sa­yın Baş­ka­nım.

İn­gil­te­re'de ku­ru­lan bir kar­bon der­ne­ği­nin gün­lük in­san ha­ya­tın­da, in­san ya­şar­ken, sa­bah­le­yin kal­kıp ara­ba­sı­na bi­nip işi­ne gi­dip yap­tı­ğı iş­ler­le be­ra­ber, kar­bon de­ğe­ri ola­rak na­sıl ha­va­yı kir­let­ti­ği­nin bi­lim­sel ola­rak gün­lük ya­şa­ma dö­nüş­tü­rü­le­rek cid­di an­lam­da bi­linç­len­dir­me yap­tı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz. Bi­zim, hız­la bu aşa­ma­ya ge­lip ve bu ko­nu­la­rı bi­linç yük­selt­me­ye dö­nüş­tür­me­miz ge­rek­ti­ği­nin çok önem­li ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yo­rum. Çev­re, ha­va­dan ve su­dan me­se­le­ler­dir di­ye ke­sin­lik­le bak­ma­ma­mız ge­re­ki­yor. Çev­re, ha­va ka­dar, su ka­dar önem­li­dir bi­lin­ciy­le ha­re­ket et­me­miz ve bu zi­hin­sel dö­nü­şü­mü hep be­ra­ber ger­çek­leş­tir­me­miz ge­rek­ti­ği­ni dü­şü­nü­yo­rum.

Bu Par­la­men­to­nun bu önem­li ka­rar­da olum­lu gö­rüş ve­re­ce­ği­ne inan­cım tam­dır. Mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rı­mı­za şim­di­den şük­ran­la­rı­mı su­nu­yo­rum ve ge­ne ina­nı­yo­rum ki bu üç ay­lık ça­lış­ma so­nun­da el­de edi­le­cek ra­por­la be­ra­ber, ge­rek­li Hükûmet ira­de­siy­le, biz, dün­ya­da…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

FAT­MA ŞA­HİN (De­vam­la) - Baş­ka­nım, bi­ti­ri­yo­rum.

BAŞ­KAN - Sa­yın Şa­hin, ta­mam­la­yı­nız ko­nuş­ma­nı­zı.

FAT­MA ŞA­HİN (De­vam­la) - …bir fark ya­ra­ta­ca­ğı­mı­za ve bü­tün dün­ya­ya Tür­ki­ye'den olum­lu bir ses çı­ka­ra­ca­ğı­mı­za inan­cı­mın tam ol­du­ğu­nu söy­lü­yor ve yü­ce he­ye­ti­ni­ze say­gı­lar su­nu­yo­rum. (Al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür ede­rim.

Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­ge­le­ri üze­rin­de­ki ön gö­rüş­me­ler ta­mam­lan­mış­tır.

Şim­di, Mec­lis araş­tır­ma­sı açı­lıp açıl­ma­ma­sı hu­su­su­nu oy­la­rı­nı­za su­na­ca­ğım.

Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­nı ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Mec­lis araş­tır­ma­sı­nı ya­pa­cak ko­mis­yo­nun 14 üye­den ku­rul­ma­sı­nı oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Ko­mis­yo­nun ça­lış­ma sü­re­si­nin, baş­kan, baş­kan ve­ki­li, söz­cü ve kâtip üye­nin se­çi­mi ta­ri­hin­den baş­la­mak üze­re üç ay ol­ma­sı­nı oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Ko­mis­yo­nun, ge­rek­ti­ğin­de An­ka­ra dı­şın­da da ça­lı­şa­bil­me­si hu­su­su­nu oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Ko­mis­yo­nun ku­rul­ma­sı ça­lış­ma­la­rı ta­mam­lan­mış­tır, ha­yır­lı ol­ma­sı­nı di­li­yo­rum.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, alı­nan ka­rar ge­re­ğin­ce, bu kıs­mın 299'un­cu sı­ra­sın­da yer alan, İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Ek­rem Er­dem ve 106 mil­let­ve­ki­li­nin, Türk­çe'de­ki bo­zul­ma ve ya­ban­cı­laş­ma­nın ne­den­le­ri ile top­lum­sal bir­lik ve be­ra­ber­li­ği­miz üze­rin­de­ki et­ki­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Ana­ya­sa'nın 98'in­ci, İç Tü­zük'ün 104 ve 105'in­ci mad­de­le­ri uya­rın­ca bir Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­nin ön gö­rüş­me­si­ne baş­lı­yo­ruz.

5.- İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Ek­rem Er­dem ve 106 mil­let­ve­ki­li­nin, Türk­çe­de­ki bo­zul­ma ve ya­ban­cı­laş­ma­nın ne­den­le­ri ile top­lum­sal bir­lik ve be­ra­ber­li­ği­miz üze­rin­de­ki et­ki­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/365)

BAŞ­KAN - Hükûmet? Ye­rin­de.

Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­ge­si Ge­nel Ku­ru­lun 18/5/2006 ta­rih­li 104'ün­cü Bir­le­şi­mi'nde okun­du­ğun­dan tek­rar okut­mu­yo­rum.

İç Tü­zük'ümü­ze gö­re, Mec­lis araş­tır­ma­sı açı­lıp açıl­ma­ma­sı hu­su­sun­da, sı­ra­sıy­la Hükûme­te, si­ya­si par­ti grup­la­rı­na ve öner­ge­de­ki bi­rin­ci im­za sa­hi­bi­ne ve­ya onun gös­te­re­ce­ği bir di­ğer im­za sa­hi­bi­ne söz ve­ri­le­cek­tir.

Ko­nuş­ma sü­re­le­ri, Hükûmet ve grup­lar için yir­mi­şer da­ki­ka, öner­ge sa­hip­le­ri için on da­ki­ka­dır.

Şim­di, söz alan sa­yın üye­le­rin isim­le­ri­ni oku­yo­rum: Hükûmet adı­na, Millî Eği­tim Ba­ka­nı Sa­yın Hü­se­yin Çe­lik; grup­lar adı­na, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na De­niz­li Mil­let­ve­ki­li Mus­ta­fa Ga­zal­cı, Ana­va­tan Par­ti­si Gu­ru­bu adı­na Af­yon­ka­ra­hi­sar Mil­let­ve­ki­li Rey­han Ba­lan­dı, AK Par­ti Gru­bu adı­na Şan­lı­ur­fa Mil­let­ve­ki­li Meh­met Atil­la Ma­raş; öner­ge sa­hip­le­ri adı­na, İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Ek­rem Er­dem.

İlk ko­nuş­ma­cı, Millî Eği­tim Ba­ka­nı Hü­se­yin Çe­lik.

Sa­yın Ba­ka­nım, bu­yu­run. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

MİLLÎ EĞİ­TİM BA­KA­NI HÜ­SE­YİN ÇE­LİK (Van) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ek­rem Er­dem ve 106 ar­ka­da­şı­nın, mil­let­ve­ki­li­mi­zin, Türk­çe­nin bo­zul­ma­sı, yoz­laş­ma­sı ve alın­ma­sı ge­re­ken ted­bir­ler­le il­gi­li ola­rak bir Mec­lis araş­tır­ma­sı ya­pıl­ma­sıy­la il­gi­li ver­miş ol­duk­la­rı öner­ge üze­rin­de Hükûmet adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi en de­rin say­gı­la­rım­la se­lam­lı­yo­rum.

Ön­ce­lik­le, Sa­yın Mil­let­ve­ki­li­miz Ek­rem Er­dem Bey'e ve bu öner­ge­de im­za­sı olan de­ğer­li AK Par­ti­li ar­ka­daş­la­rı­ma hu­zur­la­rı­nız­da te­şek­kür edi­yo­rum, çün­kü son de­re­ce ha­ya­ti, önem­li bir me­se­le­yi Mec­li­sin gün­de­mi­ne ta­şı­mış ol­du­lar.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Türk­çe, dil, bi­zim ses bay­ra­ğı­mız­dır. Yah­ya Ke­mal Be­yat­lı'nın ifa­de­siy­le "Türk­çe, ağ­zım­da an­ne­min sü­tü­dür." Bun­lar, son de­re­ce önem­li ifa­de­ler­dir. Dil, kül­tü­rün en önem­li ta­şı­yı­cı un­su­ru­dur. Eğer bir mem­le­ket­te o mil­le­ti ve o top­lu­mu yoz­laş­tır­mak, eğer o ül­ke­yi boz­mak is­ti­yor­sa­nız, kül­tü­rü­nü yok et­mek is­ti­yor­sa­nız, di­lin­den baş­la­ma­lı­sı­nız, yoz­laş­tır­ma­ya ve boz­ma­ya di­lin­den baş­la­ma­lı­sı­nız. Onun için, Türk­çe, kül­tü­rü­mü­zün en önem­li ta­şı­yı­cı un­su­ru, geç­mi­şi bu­gü­ne, bu­gü­nü ge­le­ce­ğe bağ­la­ya­cak olan en önem­li un­su­ru ol­du­ğu için, he­pi­mi­zin üze­rin­de has­sa­si­yet­le dur­ma­sı ge­re­ken, he­pi­mi­zin özen­le ko­ru­ma­sı ge­re­ken son de­re­ce önem­li kül­tü­rel bir un­sur­dur.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bil­di­ği­niz gi­bi, bü­tün dün­ya dil­le­ri bir­bir­le­rin­den bes­le­nir­ler, kül­tü­rel et­ki­le­şim de­nen bir ha­di­se var­dır. Yer­yü­zün­de saf dil, saf mu­si­ki, saf mi­ma­ri bu­la­maz­sı­nız. Bü­tün dün­ya dil­le­ri bir­bir­le­rin­den et­ki­len­miş­ler­dir, Türk­çe de ay­nı se­rü­ve­ni ya­şa­mış­tır. Es­ki Türk­çe­ye, Kök­türk­çe­ye bak­tı­ğı­nız za­man çok sı­nır­lı sa­yı­da bir ke­li­me kad­ro­su var­dır, Kök­türk­çe, on ye­di harf­ten olu­şan bir al­fa­be­ye sa­hip­tir. Ama, Türk­çe, za­man­la, tıp­kı coğ­raf­ya­sı­nı ge­niş­let­ti­ği gi­bi, ken­di ya­pı­sı­nı, ke­li­me kad­ro­su­nu da ge­niş­let­miş­tir.

İs­lam kül­tür ve me­de­ni­ye­tiy­le bu­luş­tuk­tan, ta­nış­tık­tan son­ra Türk­çe, Arap­ça­dan, Fars­ça­dan çok sa­yı­da ke­li­me al­mış­tır. Da­ha son­ra, özel­lik­le 18'in­ci asır­dan iti­ba­ren, 18'in­ci as­rın ba­şın­dan iti­ba­ren, bi­zim, bir Ba­tı­lı­laş­ma ta­ri­hi­miz var. Bu sü­reç­te Ba­tı'yla olan te­mas­la­rı­mız so­nu­cun­da da Ba­tı'dan bir­çok ke­li­me Türk­çe­mi­ze gir­miş­tir, da­hil ol­muş­tur ve Türk­çe­ye bak­tı­ğı­mız za­man, Do­ğu dil­le­rin­den Ba­tı dil­le­rin­den, Şark me­de­ni­ye­tin­den Garp me­de­ni­yet­le­rin­den ke­li­me­ler var; ama, bü­tün fi­il­ler me­se­la, Türk­çe­dir, bü­tün ba­sit fi­il­ler Türk­çe­dir. Türk­çe, di­ğer dil­ler­den, bir­le­şik fi­il­le­rin dı­şın­da, ba­sit fi­il al­ma­mış­tır.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu, Os­man­lı dö­ne­min­de, za­man za­man, if­rat ve tef­rit de­di­ği­miz aşı­rı ku­tup­lar mey­da­na gel­miş­tir. Ağ­da­lı bir dil kul­lan­mak ve dil­de âde­ta sa­natkâra­ne bir eda ta­kın­mak ba­zı­la­rı için ma­ri­fet ka­bul edil­miş­tir; dil, bir me­ram ifa­de et­me, bir me­se­le­yi izah et­me ara­cı ol­mak­tan çık­mış, bir sa­nat oyu­nu ara­cı hâli­ne gel­miş­tir ve za­man za­man da son de­re­ce ku­ru bir dil ter­cih eden in­san­lar ol­muş­tur. İki­si de yan­lış­tır de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Biz, bu­gün de du­ru Türk­çe­den ya­na­yız, ama ku­ru Türk­çe­den as­la ya­na ol­ma­ma­lı­yız. Du­ru Türk­çey­le ku­ru Türk­çe çok fark­lı şey­ler­dir.

Şim­di, me­se­le­ye şöy­le ba­ka­lım: Bu­gün, et­ra­fı­mı­za bak­tı­ğı­mız za­man,  be­nim şu ko­nuş­ma yap­tı­ğım kür­sü­den hi­tap et­ti­ğim mik­ro­fo­na, yu­ka­rı­da­ki lam­ba­dan Mec­li­sin ken­di adı­na, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti dev­le­ti­nin adı­na va­rın­ca­ya ka­dar öz Türk­çe ol­ma­yan ke­li­me­ler var­dır, fa­kat bu ke­li­me­ler Türk­çe­leş­miş­tir. Bi­zim man­tı­ğı­mız, bi­zim yak­la­şı­mı­mız "Türk­çe­leş­miş Türk­çe­dir" man­tı­ğı ol­ma­lı­dır. "Man­tık" ke­li­me­sin­den söz edi­yo­rum, "Man­tık" öz Türk­çe bir ke­li­me de­ğil­dir, ama bu­gün man­tık de­nil­di­ği za­man, mu­ha­ta­bı­mız, kit­le­miz or­ta kül­tür dü­ze­yi­ne sa­hip olan in­san­lar eğer bu­nu an­lı­yor­sa, biz bu­nu be­nim­se­miş­sek, ha­ya­tı­mı­zın içe­ri­si­ne gir­miş­se, bu, Türk­çe­dir de­mek­tir.

Fran­sız Şa­iri Va­lery di­yor ki: "As­la­nın vü­cu­du ye­di­ği di­ğer hay­van­la­rın vü­cu­dun­dan mey­da­na ge­lir, ama As­lan her za­man ken­di­si­dir." As­lan, sa­bah kah­val­tı­sın­da bir tav­şan ye­di­ği za­man ku­lak­la­rı uza­mı­yor, ak­şam ye­me­ğin­de de bir ge­yik ye­di­ği za­man boy­nuz­la­rı çık­mı­yor. As­la­na öy­le bir mi­de, öy­le bir me­ka­niz­ma ve­ril­miş­tir ki, ne­yi ye­se as­la­na dö­nüş­tü­rü­yor. Do­la­yı­sıy­la kül­tü­rel bes­len­me bu­dur. Di­ğer kül­tür­ler­den bes­le­nir­si­niz, di­ğer dün­ya dil­le­rin­den ke­li­me alır­sı­nız, ama di­li­ni­zin as­li çe­kir­dek­le­ri­ni mu­ha­fa­za et­mek zo­run­da­sı­nız. Âde­ta di­lin DNA'la­rı ma­hi­ye­tin­de­ki eğer o as­li un­sur­la­rı ko­ru­maz­sa­nız, mu­ha­fa­za et­mez­se­niz dil ken­di­si ol­mak­tan çı­kar.

Pe­ki, bu, Türk­çe için böy­le­dir, Ba­tı dil­le­ri için fark­lı mı­dır? Ha­yır, Ba­tı dil­le­ri için de bu böy­le­dir. İn­gi­liz­ce­ye bak­tı­ğı­nız za­man, İn­gi­liz­ce­nin as­lı Bri­tan­ya ada­sın­da otu­ran, ken­di­le­ri­ne Bri­ton­lar de­nen bir mil­le­tin, bir kav­min, sa­vaş­çı olan, ba­lık­çı­lık­la ge­çi­nen, za­man za­man kor­san­lık­la ge­çi­nen bir kav­min di­li­dir ve son de­re­ce sı­nır­lı ke­li­me kad­ro­su­na sa­hip­tir. Ama, bu­gün, İn­gi­liz­ce Red­ho­use söz­lü­ğün­de 700 bin ke­li­me var de­ğer­li ar­ka­daş­lar. Ni­ye? Çün­kü, İn­gi­liz­ler, git­tik­le­ri bü­tün di­yar­lar­dan ke­li­me der­le­miş­ler, ke­li­me dev­şir­miş­ler, ama ken­di dil özel­lik­le­ri­ne uy­dur­muş­lar ve onu ifa­de et­tik­le­ri za­man o di­lin ezel­den be­ri İn­gi­liz­ce ol­du­ğu­nu zan­ne­der­si­niz; ona uy­dur­muş­lar ve dil­le­ri­ni zen­gin­leş­tir­miş­ler.

As­lın­da, cum­hu­ri­ye­tin ba­şın­da, da­ha doğ­ru­su 20'nci yüz­yı­lın ba­şın­da  Se­la­nik'te çı­ka­rı­lan Genç Ka­lem­ler mec­mu­asıy­la bir­lik­te, o Genç Ka­lem­ler ha­re­ke­ti­nin baş­lan­gı­cın­da Türk­çe­nin böy­le bir mec­ra­ya otur­tul­ma­sı var­dır ve ba­şa­rı­lı da ol­muş­tur. Ya­kup Kad­ri Ka­ra­os­ma­noğ­lu'nun kul­lan­dı­ğı Türk­çe, Re­şat Nu­ri Gün­te­kin Türk­çe­si, Ha­li­de Edip Adı­var'ın Türk­çe­si, Şev­ket Sü­rey­ya'nın Türk­çe­si, Yah­ya Ke­mal'in Türk­çe­si, Ke­mal Ta­hir'in Türk­çe­si, as­lın­da böy­le bir Türk­çe­dir. Türk­çe­nin, âde­ta ol­gun­laş­tı­ğı ve bü­tün o ge­rek­siz süs püs­ler­den arın­dı­ğı bir dö­nem­dir. Fa­kat, da­ha son­ra, cum­hu­ri­ye­tin ba­şın­da, özel­lik­le ba­zı ay­dın­lar dil­de tas­fi­ye, dil­de arı­laş­tır­ma ha­re­ke­ti adı al­tın­da bir ha­re­ket baş­lat­mış­lar­dır. Öz Türk­çe ol­ma­yan bü­tün ke­li­me­le­rin tas­fi­ye edil­me­si şek­lin­de yan­lış bir yol se­çil­miş. Ata­türk bak­mış ki, bü­tün bun­la­rı at­tı­ğı­nız za­man dil­de çok bü­yük bir yok­sul­laş­ma baş­la­ya­cak. Ata­türk, as­lın­da, bu çı­kıl­maz yol­dan us­ta bir ma­nev­ray­la ge­ri dö­nüş an­la­mı­na ge­len "Gü­neş Dil Te­ori­si"ni or­ta­ya at­mış­tır ve Gü­neş Dil Te­ori­si'yle bir­lik­te, di­lin ta­bii mec­ra­sı­na gir­me­si sağ­lan­mış de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Pe­ki, gü­nü­mü­ze gel­di­ği­miz­de: Şim­di, üzü­le­rek ifa­de ede­yim ki, dil, bir or­tak pay­da­dır; dil, üze­rin­de uz­la­şa­ca­ğı­mız as­lın­da bir ze­min­dir; ama, bi­zim ül­ke­miz­de in­san­lar kul­lan­dık­la­rı ke­li­me­le­re gö­re, ter­cih et­tik­le­ri ke­li­me­le­re gö­re za­man za­man ka­te­go­ri­ze edil­miş­ler, sı­nıf­lan­dır­ma­ya ta­bi tu­tul­muş­lar­dır ve bir za­man gel­miş, iş­te sağ­cı­lar şu ke­li­me­le­ri kul­la­nır, sol­cu­lar bu ke­li­me­le­ri kul­la­nır, bu ke­li­me­le­ri kul­la­nan­lar şu­cu­dur, bu ke­li­me­le­ri kul­la­nan­lar şu­cu­dur şek­lin­de bir sı­nıf­lan­dır­ma ne ya­zık ki Tür­ki­ye'de mey­da­na gel­miş. Ama, özel­lik­le şu­nu be­lirt­mek is­ti­yo­rum: 80'li yıl­lar­dan son­ra aşı­rı­lık­lar bü­yük çap­ta tör­pü­len­miş ve eğer, özel­lik­le bir ke­li­me­nin Türk­çe­si var­sa -özel­lik­le, özen­ti an­la­mı­na ge­le­bi­le­cek- bir ya­ban­cı dil­den onun kar­şı­lı­ğın­da­ki ke­li­me­yi ıs­rar­la kul­lan­ma pek sem­pa­ti gör­me­miş­tir.

Fa­kat, şu­nu be­lirt­mek is­te­rim de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım: Ba­kın, biz İn­gi­liz­le­rin tıp­kı al­dı­ğı gi­bi ke­li­me­ler al­mı­şız Do­ğu dil­le­rin­den, Ba­tı dil­le­rin­den. Me­se­la, "gül" ke­li­me­si, bu­gün Türk­çe­de kul­lan­dı­ğı­mız "gül" ke­li­me­si Fars­ça­dır, ama Fars­lar, İran­lı­lar "gül" ke­li­me­si­ne "gül" de­mez­ler, on­lar "gol" der­ler. Şu fut­bol oy­nar­ken atı­lan gol var ya, "gol" der­ler res­men, ama "gül" ke­li­me­sin­de­ki in­ce­lik, açık­ça­sı "gol" ke­li­me­sin­de yok­tur. On­lar bül­bü­le "bol­bol" der­ler, ama biz bül­bül di­ye in­ce­leş­tir­mi­şiz. Öte yan­dan,  "şem­si­ye" den­di­ği za­man, hiç­bir Arap'ın ak­lı­na yağ­mur­luk gel­mez. "Şem­si­ye", gü­neş­lik de­mek, fa­kat biz onu al­mı­şız, "şem­si­ye" ke­li­me­si­ni yağ­mur­luk ola­rak kul­la­nı­yo­ruz, "şem­si­ye" den­di­ği za­man bi­zim ak­lı­mı­za "yağ­mur­luk" ge­lir. Si­ze da­ha il­ginç bir ör­nek ve­re­yim: "Ser­best" ke­li­me­si­ni biz Fars­ça­dan al­mı­şız. "Ser­best" ne de­mek bi­li­yor mu­su­nuz? Bi­zim bu­gün­kü di­li­miz­de "ser­best", hür de­mek, öz­gür de­mek. Fars­ça­da "ser­best"in tut­sak ol­du­ğu­nu bi­li­yor mu­su­nuz, "ser­best" ba­şı bağ­lı de­mek­tir, ha­ni bes­te yap­mak var ya "ser" baş­tır, "bes­te" bes­ten fii­lin­den ge­lir ve tut­sak de­mek­tir, ama ma­na kay­ma­la­rı­na uğ­ra­mış.

Do­la­yı­sıy­la, eğer şu ke­li­me Fars­ça­dır, şu ke­li­me Arap­ça­dır, şu ke­li­me İn­gi­liz­ce­dir, bu da Rum­ca­dır… Ba­kın, ba­lık isim­le­ri, bi­zim Türk­çe­de şu an­da kul­lan­dı­ğı­mız çi­ne­kop­tan lü­fe­re, efen­dim, us­kum­ru­dan bil­mem bir­çok ke­li­me­ye, yüz­de 90'ı Rum­ca­dır; fa­kat, bu­gün Türk­çe­mi­ze mal ol­muş, biz bun­la­rı kul­la­nı­yo­ruz. Bu ko­nu­da aşı­rı­lık­la­ra git­me­mek la­zım de­ğer­li ar­ka­daş­lar. Ha­ni, Nas­ret­tin Ho­ca'ya sor­muş­lar, de­miş­ler ki, sen kı­şı mı ya­zı mı se­ver­sin? De­miş "ni­ye, ba­ha­rın ca­nı mı çık­tı, ba­har yok mu?"

Şim­di, ba­har var­ken, il­le de kış ve­ya yaz ku­tup­la­rı­nı ter­cih et­mek zo­run­da de­ği­liz. Bu açı­dan, dil­de yap­ma­cık­lık­la­ra git­me­me­miz ge­re­ki­yor. Bu­gün, "teş­hir sa­lo­nu" var­ken, il­le de "show ro­om" ke­li­me­si­ni kul­lan­ma­nın bir ma­na­sı yok. Ee, "teş­hir" ke­li­me­si de Türk­çe de­ğil efen­dim, "teş­hir" de Arap­ça­dır der­se­niz, bu­na "ser­gi sa­lo­nu" der­se­niz, ser­gi sa­lo­nu­nun ma­na­sı baş­ka­dır; ser­gi sa­lo­nu, bi­li­yor­su­nuz, da­ha çok re­sim ser­gi­le­nen yer­le­rin adı­dır, da­ha çok, iş­te, ser­gi­ler açı­lan yer­le­rin adı­dır. Ama "teş­hir sa­lo­nu"nu bi­ri­le­ri be­ğen­me­di, Ba­tı'da­ki ör­nek­le­ri gi­bi bu­nu tut­tu "show ro­om" yap­tı­lar, ama "show ro­om" yap­ma­nın an­la­mı yok.

Şim­di, ta­be­la­lar­da, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ta­be­la­lar­da, An­ka­ra'da, İs­tan­bul'da, bü­yük şe­hir­ler­de do­laş­tı­ğı­nız za­man, san­ki Tür­ki­ye'de de­ğil de İn­gil­te­re'de, Avus­tral­ya'da ve­ya Ye­ni Ze­lan­da'da, Ame­ri­ka'da do­la­şı­yor­muş­su­nuz gi­bi bir in­ti­ba­ya ma­ale­sef ka­pı­lı­yor­su­nuz, böy­le bir iz­le­nim edi­ni­yor­su­nuz. Bu ge­rek­siz bir özen­ti­dir, bu yap­ma­cık­lık­tır ve di­li yoz­laş­tı­rır. Bi­zim kar­şı ol­ma­mız ge­re­ken as­lın­da bu­dur. Ni­te­kim, Sa­yın Ek­rem Er­dem ve bu öner­ge­ye im­za atan ar­ka­daş­la­rı­mı­zın bü­yük bir ço­ğun­lu­ğu da bun­dan as­lın­da şikâyet­çi­dir. Yok­sa, efen­dim, ge­lin bü­tün ke­li­me­ler­le il­gi­li bir kö­ken araş­tır­ma­sı ya­pa­lım, eğer bun­lar öz Türk­çey­se ala­lım, öz Türk­çe de­ğil­se bun­lar­dan vaz­ge­çe­lim gi­bi bir yak­la­şı­mın akıl­cı bir yak­la­şım ol­ma­dı­ğı­nı bü­tün ar­ka­daş­la­rım ke­sin­lik­le bi­li­yor­lar.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ba­zı ke­li­me­le­rin de as­lın­da hem öz Türk­çe­le­ri­nin kul­la­nıl­ma­sı hem de di­ye­lim ki Os­man­lı­ca­da kul­la­nı­lan ve­ya 20'nci yüz­yı­lın ne­re­dey­se so­nu­na ka­dar köy­lü va­tan­da­şın bi­le an­la­dı­ğı kar­şı­lık­la­rı­nı kul­lan­ma­nın ya­dır­ga­na­cak bir ta­ra­fı yok. Di­ye­lim ki, bir mahkûm için "be­ra­at et­ti" de der­si­niz, şim­di "ak­lan­mak" ke­li­me­si ter­cih edi­lir. "Yar­gıç" ke­li­me­si ile "hâkim" ke­li­me­si­nin bir ara­da kul­la­nıl­ma­sı­nın dil­de zen­gin­lik­ten öte­ye bir za­ra­rı yok­tur as­lın­da. "Ha­yat" ke­li­me­si ile "ya­şam" ke­li­me­si­ni de bir ara­da kul­la­nır­sı­nız. "Ha­yat" ke­li­me­si­nin öz Türk­çe­si "ya­şam"dır, ama, siz "Ha­yat me­mat me­se­le­si­dir." de­di­ği­niz za­man, "ya­şam" ke­li­me­si­ni kul­la­na­maz­sı­nız. "Akıl" ke­li­me­si­nin öz Türk­çe­si "us"tur, ama "akıl­lı" ile "us­lu"nun ay­nı şey ol­ma­dı­ğı­nı bü­tün akıl­lı in­san­lar bi­lir­ler. "Kalp" ke­li­me­si­nin öz Türk­çe­si "yü­rek"tir, ama, "yü­rek­siz" ile "kalp­siz" ke­li­me­le­ri­nin ay­nı an­la­ma gel­me­di­ği­ni her­kes bi­lir ve bil­mek du­ru­mun­da­dır. Do­la­yı­sıy­la, biz, "kalp" ke­li­me­si­ne de sa­hip çı­ka­rız, "yü­rek" ke­li­me­si­ne de sa­hip çı­ka­rız, "akıl" ke­li­me­si­ne de sa­hip çı­ka­rız, "us" ke­li­me­si­ne de sa­hip çı­ka­rız. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ne­ti­ce­de, "hâki­mi­yet" ke­li­me­si­nin de "Hâki­mi­yet ka­yıt­sız şart­sız mil­le­tin­dir." ifa­de­sin­de­ki "hâki­mi­yet" ke­li­me­si­nin, şah­sen, be­nim ku­la­ğı­ma hoş gel­me­yen ve­ya sı­rı­tan bir ta­ra­fı­nı gör­mü­yo­rum, ama "ege­men­lik" ke­li­me­si­ni de kul­la­na­bi­lir­si­niz, "is­tik­lal" ke­li­me­si­ni de kul­la­na­bi­lir­si­niz, "ba­ğım­sız­lık" ke­li­me­si­ni de kul­la­na­bi­lir­si­niz. Do­la­yı­sıy­la, bir dil ta­as­su­bu, bir ke­li­me ta­as­su­bu, bağ­naz­lı­ğı içe­ri­si­ne gir­me­nin, ke­sin­lik­le, di­li­mi­ze ve kül­tü­rü­mü­ze ya­rar­lı ola­bi­le­cek hiç­bir ta­ra­fı yok­tur. Ni­te­kim, biz ik­ti­da­ra gel­di­ği­miz­de, be­nim se­le­fim olan, da­ha ön­ce­ki, da­ha doğ­ru­su se­le­fi­min se­le­fi olan Sa­yın Ba­kan bir ge­nel­ge ya­yın­la­mış, efen­dim, şu şu ke­li­me­le­ri, "hak", "hu­kuk"tan tu­tun da "is­tik­lal"e ka­dar, "hâki­mi­yet" ke­li­me­sin­den tu­tun da "is­tik­bal" ke­li­me­si­ne ka­dar, "Efen­dim, ge­le­cek var­ken ni­çin is­tik­bal kul­la­na­lım?" şek­lin­de bun­la­rın bir öze­ti ya­pıl­mış ve "ders ki­tap­la­rın­da bun­lar ol­ma­ya­cak ve bun­lar ke­sin­lik­le kul­la­nıl­ma­ya­cak, bun­la­rı kul­lan­mak ya­sak­tır" şek­lin­de bir ge­nel­ge ya­yın­lan­mış­tı. Ben bu ge­nel­ge­yi or­ta­dan kal­dır­dım. Bu­nun doğ­ru ol­ma­dı­ğı­nı, bu­nun ma­kul ol­ma­dı­ğı­nı, bu­nun man­tık­lı ol­ma­dı­ğı­nı, kül­tür ko­nu­sun­da de­rin­li­ği olan, ger­çek­ten en­te­lek­tü­el de­rin­li­ği ve bi­ri­ki­mi olan bü­tün in­san­lar bi­lir­ler.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım "onur" ke­li­me­si­ni kul­la­na­lım, ama "si­zin bu­ra­ya ge­li­şi­niz­den bü­yük bir şe­ref duy­dum" de­mek de çok hoş bir ifa­de­dir. "Şe­ref" ke­li­me­si, "hay­si­yet" ke­li­me­si, da­ha bu­nun mü­te­ra­di­fi olan, eş an­lam­lı­sı olan bir­çok ke­li­me­yi "onur" ke­li­me­siy­le bir­lik­te kul­la­na­bi­li­riz. "Onur" ke­li­me­si­ni kul­la­nı­yo­ruz di­ye, ya­kın an­lam­la­ra ge­le­bi­le­cek on iki-on üç ke­li­me­yi eli­mi­zin ter­siy­le bir ta­ra­fa at­mak zo­run­da de­ği­liz; esas yoz­laş­ma ve fa­kir­leş­me bu­dur.

Ben, üni­ver­si­te­de­ki ho­ca­lı­ğım es­na­sın­da öğ­ren­ci­le­re bol bol ki­tap okut­ma­yı ter­cih eder­dim. Bir gün, mer­hum Sos­yo­log Müm­taz Tur­han'ın "Kül­tür De­ğiş­me­le­ri" isim­li ki­ta­bı­nı öğ­ren­ci­le­re tav­si­ye et­tim ve mec­bur tut­tum "her­kes oku­sun" de­dim. 70'li yıl­lar­da Kül­tür Ba­kan­lı­ğı ta­ra­fın­dan ya­yım­lan­mış bir ki­tap. Bu, Fu­zulî'nin, Ba­ki'nin di­li de­ğil, Ne­dim'in di­li de­ğil, Na­mık Ke­mal'in, Yah­ya Ke­mal'in di­li bi­le de­ğil; Müm­taz Tur­han'ın, 70'li yıl­lar­da, Kül­tür Ba­kan­lı­ğı ta­ra­fın­dan ya­yım­la­nan bir ki­ta­bı. Ço­cuk­lar gel­di, ba­na de­di­ler ki: "Sa­yın Ba­ka­nım..." (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "Ho­cam" ses­le­ri) Aa, özür di­le­rim. "Sa­yın Ho­cam, biz, bu ver­di­ği­niz ki­tap­lar­da­ki di­li an­la­mı­yo­ruz, için­de çok an­la­ma­dı­ğı­mız söz­cük­ler var." de­di­ler. Ben de de­dim ki "Sev­gi­li genç­ler, ca­nı­nı­zı sık­ma­yın, ben si­ze bun­dan son­ra öy­le ki­tap­lar tav­si­ye ede­ce­ğim ki, için­de, hiç, an­la­ma­dı­ğı­nız söz­cük ol­ma­ya­cak." Se­vin­di­ler, "Ne tav­si­ye ede­cek­si­niz?" de­di­ler ba­na. De­dim ki: "Cin Ali'nin Ma­ce­ra­la­rı.", "Cin Ali'nin Ma­ce­ra­la­rı"nda hiç an­la­ma­dı­ğı­nız ke­li­me yok. Ama, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, eğer bir genç il­ko­kul­dan iti­ba­ren, il­ko­kul ikin­ci ka­de­me­ye, li­se­ye, üni­ver­si­te­ye gi­din­ce­ye ka­dar, her oku­du­ğu ki­tap­tan,  yüz ke­li­me, el­li ke­li­me kap­mı­yor­sa, onun adı oku­mak mı­dır? Eğer, bu­gün, üni­ver­si­te genç­li­ği­miz üç yüz-dört yüz ke­li­mey­le ko­nu­şu­yor­sa, eğer bi­zim bir­çok ker­li fer­li, ken­di­si­ne en­te­lek­tü­el di­yen in­sa­nı­mız se­kiz yüz ke­li­mey­le, bin ke­li­mey­le ko­nu­şu­yor­sa, bu­ra­da bir yan­lış­lık var de­mek­tir.

Do­la­yı­sıy­la, dil­de aşı­rı­lık­la­ra sap­mak, dil­de aşı­rı­lık­la­rı ter­cih et­mek di­lin bi­za­ti­hi en bü­yük düş­ma­nı­dır, di­li öl­dü­rür. Biz, ke­li­me ha­zi­ne­si zen­gin olan bir top­lum ol­ma­lı­yız, in­san­la­rı­mız böy­le ol­ma­lı, söz­lü­ğü­müz çok da­ha ka­ba­rık ol­ma­lı, bir kav­ra­mın kar­şı­lı­ğın­da on­lar­ca ke­li­me­miz ol­ma­lı. Ba­kın, bir ke­li­me­nin kar­şı­lı­ğın­da on­lar­ca kav­ram de­ğil. Bu, di­lin yok­sul­lu­ğu de­mek­tir. Bir kav­ra­mın kar­şı­lı­ğın­da eğer on­lar­ca ke­li­me var­sa, iş­te o dil zen­gin­dir de­mek­tir. Bu­nu göz ar­dı et­me­me­li­yiz.

Ama, al­tı­nı çi­zi­yo­rum, özel­lik­le İn­gi­liz­ce­nin dün­ya­da hâkim dil ol­ma­sıy­la bir­lik­te dün­ya­da­ki bu Ame­ri­kan­laş­ma rüzgârla­rın­dan son­ra McDo­nald's kül­tü­rüy­le be­ra­ber… Ma­ale­sef, bu sa­de­ce biz­de de­ğil, Sin­ga­pur'da da böy­le­dir, o çok ge­le­nek­le­ri­ne bağ­lı olan, o kül­tür­le­ri­ne çok sa­hip çı­kan Ja­pon­ya da ma­ale­sef bu ko­nu­da gev­şe­di ve Ja­pon­ya'da da ay­nı şe­yi gö­rür­sü­nüz; ora­da da mar­ka has­ta­lı­ğı baş­la­dı, ora­da da ta­be­la­lar yi­ne bu şe­kil­de de­ğiş­me­ye baş­la­dı.

Bi­zim ül­ke­miz­de de Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin de­ğer­li men­sup­la­rı­nın Türk­çe ko­nu­sun­da has­sa­si­yet or­ta­ya koy­ma­sı, bir Mec­lis araş­tır­ma­sı ya­pıl­ma­sı­nı ta­lep et­me­le­ri­ni ben tak­dir­le kar­şı­lı­yo­rum. Ümit edi­yo­rum ki, işin eh­li olan mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rı­mız­dan böy­le bir ko­mis­yon ku­ru­lur, Türk Dil Ku­ru­muy­la, Millî Eği­tim Ba­kan­lı­ğıy­la, Kül­tür Ba­kan­lı­ğıy­la, Ata­türk Kül­tür, Dil ve Ta­rih Yük­sek Ku­ru­muy­la ve di­ğer il­gi­li­ler­le, ba­sın ya­yın dün­ya­sıy­la bu ko­nu­da cid­di te­mas­la­rı olur, araş­tır­ma­lar ya­pı­lır ve ka­mu­oyu­na çok sağ­lam, gü­zel bir ra­por tak­dim edi­lir di­ye ümit edi­yo­rum. Bun­dan do­la­yı, bu bek­len­ti­den do­la­yı, bu araş­tır­ma ko­mis­yo­nu ku­rul­ma­sı yö­nün­de­ki öner­ge­yi Hükûmet ola­rak tas­vip et­ti­ği­mi­zi, des­tek­le­di­ği­mi­zi hu­zur­la­rı­nız­da ifa­de et­mek is­ti­yo­rum.

Bu geç va­kit­te aşa­ğı yu­ka­rı on do­kuz da­ki­ka si­zi tut­tu­ğum için özür di­li­yo­rum. Sa­yın Grup Baş­kan Ve­ki­li­miz, "Efen­dim, ko­nuş­ma­ya­lım, kı­sa ke­se­lim." de­di, ama, biz bir baş­la­dık, bak­tık ki sü­re dol­muş.

He­pi­ni­ze say­gı­lar, sev­gi­ler su­nu­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

MU­ZAF­FER BAŞ­TOP­ÇU (Ko­ca­eli) - Ağ­zı­na sağ­lık Sa­yın Ba­kan.

BAŞ­KAN - Evet, bu gü­zel açık­la­ma­nız için te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Ba­ka­nım.

Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na De­niz­li Mil­let­ve­ki­li Mus­ta­fa Ga­zal­cı.

Ha­tip­le­rin de sü­re­le­ri­ne ria­yet et­me­le­ri­ni is­tir­ham edi­yo­rum.

Bu­yu­run Sa­yın Ga­zal­cı. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

CHP GRU­BU ADI­NA MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­niz­li) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ek­rem Er­dem ve 105 mil­let­ve­ki­li ar­ka­da­şın, Türk­çe­nin bo­zul­ma­sı ve ya­ban­cı­laş­ma ne­den­le­ri için ver­dik­le­ri Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­ge­si üze­ri­ne, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si adı­na söz al­dım. Tü­mü­nü­zü say­gıy­la se­lam­la­rım.

Bu öner­ge­yi des­tek­le­ye­ce­ğiz biz de. Dil için, di­lin bo­zul­ma­sı­nı ön­le­mek ve ya­ban­cı söz­cük­ler­den ko­run­ma­sı için ya­pı­la­cak her tür­lü gi­ri­şi­mi des­tek­le­riz. Ama, bi­raz ön­ce, bu­ra­da, Millî Eği­tim Ba­ka­nı ko­nuş­ma yap­tı. Ben, bir kez da­ha çok üzül­düm. Onun, yal­nız eği­tim an­la­yı­şı­na, eği­tim uy­gu­la­ma­la­rı­na de­ğil -ken­di­si dil­ci ge­çi­ni­yor- di­le yak­la­şı­mı­na da ka­tıl­ma­dı­ğı­mı söy­le­mek is­ti­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan gü­rül­tü­ler)

MU­ZAF­FER BAŞ­TOP­ÇU (Ko­ca­eli) - "Ge­çi­ni­yor" ne de­mek? "Ge­çi­ni­yor" ne de­mek?

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Çün­kü… Çün­kü…

MU­ZAF­FER BAŞ­TOP­ÇU (Ko­ca­eli) - "Dil­ci ge­çi­ni­yor" ne de­mek?

AH­MET IŞIK (Kon­ya) - Üs­lup uy­gun mu?

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Çün­kü, bil­giç­lik ya­pa­rak, söz­cük­le­ri, iş­te şu söz­cük, bu söz­cük, efen­dim, şu şöy­le, bu böy­le, anı­la­rı­nı an­lat­tı, bir sü­rü şey­ler yap­tı. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan "Doğ­ru söy­lü­yor." ses­le­ri)

Doğ­ru söy­lü­yor ta­bii. Ben de bir şey söy­le­mi­yo­rum. Si­zin ho­şu­nu­za git­miş ola­bi­lir. Ama, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, bu öner­ge­ye ba­kın. Bu öner­ge sa­hi­bi çık­sın, söy­le­sin. Millî Eği­tim Ba­ka­nı­nın dil ko­nu­sun­da­ki yak­la­şı­mı, ya­ni "Türk­çe­leş­miş Türk­çe­dir, ne var­sa bi­zim­dir" an­la­yı­şı mı, yok­sa -be­nim bu öner­ge­den- eğer, Türk­çe ko­nu­şu­yor­sak, or­tak di­li ko­nu­şu­yor ve an­lı­yor­sak, ha­yır ken­di öz di­li­mi­zi ya­ban­cı et­ki­ler­den kur­ta­ra­lım, ge­liş­ti­re­lim an­la­yı­şı mı? Ben, ki­şi­sel ola­rak, Millî Eği­tim Ba­ka­nı­nın yak­la­şı­mı­nın bu öner­gey­le çe­liş­ti­ği­ni dü­şü­nü­yo­rum.

CÜ­NE­YİT KA­RA­BI­YIK (Van) - Ne ala­ka­sı var!

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Vic­da­nı­nı­za bı­ra­kı­yo­rum!

MU­ZAF­FER BAŞ­TOP­ÇU (Ko­ca­eli) - Din­le­me­miş­si­niz, an­la­ma­mış­sı­nız.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Ba­kın, pe­ki, bir­den, Zi­ya Gö­kalp'in si­ze "leyl' si­zin, 'şeb' si­zin, ge­ce bi­zim­dir/De­ğil­dir bir ma­na üç ada muh­taç."

Şim­di, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, bir dil­de her dil­den söz­cük­le­rin çok ol­ma­sı o di­lin zen­gin­li­ği de­ğil­dir. Ken­di di­li­niz, her eş­ya­ya, her duy­gu­ya, her an­la­ma bir söz­cük üre­te­bil­miş­se­niz, var­sa… Zen­gin­lik, kav­ram­da­dır, duy­gu­da­dır, an­la­tım­da­dır.

Şim­di, ba­kın, Türk­çe, ta­rih bo­yun­ca sal­dı­rı­ya uğ­ra­mış­tır, ama ya­şa­mış­tır; çün­kü, ger­çek­ten çok güç­lü bir dil­dir, iş­lek bir dil­dir; hem kök ola­rak hem ek­le­rin iş­lek­li­ği ola­rak dün­ya­da sa­yı­lı dil­ler­den bi­ri­dir. Ama, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, ya­pı­lan bir tar­tış­ma var: İş­te "ya­ban­cı söz­cük­le­ri dil­den uzak­laş­tır­dı­ğı­nız za­man dil yok­sul­la­şır." Millî Eği­tim Ba­ka­nı da, siz, "ne il­gi­si var" di­yor­su­nuz "ala­ka­sı" di­yor­su­nuz, ama ben, ge­ne, ha­di si­zin de­di­ği­ni­zi söy­le­ye­yim "ha­yır, yok­sul­la­şır" di­yor. Ben de di­yo­rum ki, böy­le de­ğil­dir.

Ba­kın, ger­çek­ten de Hun­lar­dan be­ri Türk­çe çok can­lı bir bi­çim­de ya­şa­mış, gel­miş­tir ve Fars­ça­nın et­ki­si ön­ce gir­miş­tir, Türk­çe­nin iyi bir sa­nat di­li ol­ma­ya­ca­ğı, iyi bir bi­lim di­li ol­ma­ya­ca­ğı sav­lan­mış­tır. Onun için de, ede­bi­yat­ta Fars­ça­nın et­ki­si gel­miş­tir, bir Di­van Ede­bi­ya­tı çık­mış­tır bi­li­yor­su­nuz. Os­man­lı­ca di­ye ya­pay bir dil çık­mış­tır or­ta­ya. Oy­sa, bun­dan bin yıl ön­ce ya­zı­lan söz­lük­ler, lü­gat­ler, Türk­çe­nin bü­yük­lü­ğü­nü gös­ter­miş­tir. Ama, asıl dil dev­ri­mi, dil an­la­yı­şı, bir­çok alan­da ol­du­ğu gi­bi, cum­hu­ri­yet­le be­ra­ber ol­muş­tur. Ba­kın, Ata­türk'ün, bu ko­nu­da, 2/9/1930'da söy­le­di­ği, Türk Dil Ku­ru­mu­nun önün­de ka­zı­lı du­ran sö­zü­nü bir kez da­ha si­ze oku­mak is­ti­yo­rum: "Ulu­sal duy­gu ile dil ara­sın­da­ki bağ çok güç­lü­dür. Di­lin ulu­sal ve zen­gin ol­ma­sı, ulu­sal duy­gu­nun ge­liş­me­sin­de baş­lı­ca et­ken­dir. Türk di­li, dil­le­rin en zen­gin­le­rin­den­dir. Ye­ter ki, bu dil, bi­linç­le iş­len­sin." Sür­dü­rü­yor Bü­yük Ata­türk: "Ül­ke­si­ni, yük­sek ba­ğım­sız­lı­ğı­nı ko­ru­ma­sı­nı bi­len Türk ulu­su, di­li­ni de ya­ban­cı dil­ler bo­yun­du­ru­ğun­dan kur­tar­ma­lı­dır." İş­te an­la­yış bu; iş­te yak­la­şım bu; ya­ni, di­le, ba­ğım­sız­lı­ğın bir bü­tün­lü­ğü için­de bak­mak. Onun için de 1928'de ye­ni ABC  ge­ti­ril­miş ve 1932'de de Türk Dil Ku­ru­mu ku­rul­muş­tur. Türk Dil Ku­ru­mu­nun ku­rul­ma­sı, Türk­çe­nin ge­liş­me­si için ku­rum­sal bir ça­ba har­ca­ma ama­cı­na yö­ne­lik­tir. Oy­sa Ba­tı'da, dil­le­rin ya­ban­cı dil­ler et­ki­sin­den kur­tul­mak için ku­rum­la­rın olu­şu­mu 16'ncı yüz­yı­la da­ya­nır. Ör­ne­ğin, İtal­ya'da 16'ncı yüz­yıl­da böy­le bir aka­de­mi ku­rul­muş­tur, Fran­sa'da ku­rul­muş­tur, Al­man­ya'da ku­rul­muş­tur. Bir­çok alan­da ol­du­ğu gi­bi, biz­de, üç-dört yüz­yıl son­ra ku­rum­sal bir ça­lış­ma ya­pı­la­bil­miş. Cum­hu­ri­yet­ten ön­ce­ki ça­lış­ma­lar, ya ki­şi­sel et­ki­ler­le ol­muş­tur ya da bir der­gi­nin çev­re­sin­de ol­muş­tur.

Şim­di, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, ba­kın, Ana­ya­sa'mı­zın 134'ün­cü mad­de­si Ata­türk Kül­tür, Dil ve Ta­rih Yük­sek Ku­ru­mu­nun ku­rul­ma­sı­na iliş­kin. Onun ikin­ci bö­lü­mü­nü oku­yo­rum:"Türk Dil Ku­ru­mu ile Türk Ta­rih Ku­ru­mu için Ata­türk'ün va­si­yet­na­me­sin­de be­lir­ti­len ma­li men­fa­at­ler sak­lı olup ken­di­le­ri­ne tah­sis edi­lir."

Şim­di, 12 Ey­lül bir­çok ku­ru­mu yok et­ti­ği gi­bi, dil için ça­lış­ma­lar ya­pan Türk Dil Ku­ru­mu­nu da ka­pat­mış­tır.

MEH­MET EMİN MU­RAT BİL­GİÇ (Is­par­ta) - Yan­lış!

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - De­ğer­li ar­ka­daş­lar, Ata­türk'ün ka­lı­tı, ya­ni va­si­ye­ti çiğ­nen­miş­tir bu gi­ri­şim­le.

MEH­MET EMİN MU­RAT BİL­GİÇ (Is­par­ta) - Mah­ke­me ka­rar­la­rı si­zi ya­lan­lı­yor.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - De­ğer­li ar­ka­daş­lar, lüt­fen, bir dü­şün­ce­niz var­sa ge­lin bu­ra­da söy­le­yin. Ba­kın, biz si­zin öner­ge­ni­zi des­tek­le­di­ği­mi­zi söy­lü­yo­ruz. Ama, ço­ğul­cu bir an­la­yış­la si­zin gi­bi dü­şün­me­di­ği­mi­zi, biz yal­nız Ba­tı'dan ge­len söz­cük­le­re de­ğil, Do­ğu'dan ge­len söz­cük­le­re de, is­ter Arap­ça, Fars­ça ol­sun is­ter İn­gi­liz­ce ol­sun, bu sal­dı­rı­lar­dan Türk­çe­yi ger­çek­ten kur­tar­mak ge­re­kir. Çün­kü, Türk­çe doğ­ru dü­şün­me­nin yo­lu­dur, an­laş­ma­nın ara­cı­dır. Ba­kın, top­lum­la bir­lik­te dil de ge­li­şir, de­ği­şir, can­lı bir var­lık­tır, bir kül­tür­dür, bir gö­mü­dür, bir ha­zi­ne­dir bi­zim or­tak di­li­miz. Han­gi kö­ken­den, han­gi an­la­yış­tan olur­sa ol­sun, siz­ler­le bir or­tak dil kul­lan­ma­mız ge­re­kir. Eğer, or­tak dil kul­lan­maz­sak an­la­şa­ma­yız. Ne de­mek is­te­di­ği­mi­zi, eğer, söz­cük­ler­le açık se­çik or­ta­ya ko­ya­maz­sak an­la­şa­ma­yız bir­bi­ri­miz­le.

Ba­kın, ün­lü Çin bil­gi­ni Kon­füç­yüs'e so­ru­yor­lar: "Bir mem­le­ke­ti yö­net­me­ye çağ­rıl­sa­nız, ilk ne ya­par­sı­nız, ilk iş ne ya­par­sı­nız?" Kon­füç­yüs di­yor ki: "İlk dil­den baş­la­rım." Şa­şı­rı­yor her­kes. "Ya bun­ca kar­ga­şa var, bun­ca iş var­ken dil­den mi baş­lar­sın?" "Evet, dil­den." di­yor. "Çün­kü, dil ku­sur­lu olur­sa, söz­cük­ler dü­şün­ce­yi iyi an­lat­maz. Dü­şün­ce iyi an­la­tıl­maz­sa, ya­pıl­ma­sı ge­re­ken şey­ler doğ­ru ya­pı­la­maz. Ödev­ler ge­re­ği gi­bi ya­pıl­maz­sa, tö­re ve kül­tür bo­zu­lur. Tö­re ve kül­tür bo­zu­lur­sa, ada­let yan­lış yo­la sa­par. Ada­let yol­dan çı­kar­sa, şaş­kın­lık içi­ne dü­şen halk ne ya­pa­ca­ğı­nı, işin ne­re­ye va­ra­ca­ğı­nı bil­mez. İş­te bu­nun için­dir ki, hiç­bir şey dil ka­dar önem­li de­ğil­dir." Ger­çek­ten, dil, bir bay­rak­tır, dil bir yurt­tur. Onun için, di­lin öne­mi­dir ki açık­lık ge­rek­li.

Ba­kın, Dil Ku­ru­mu, 1932 yı­lın­da ku­rul­duk­tan son­ra, beş yü­zün üze­rin­de ya­pıt­lar or­ta­ya koy­muş­tur di­lin ta­nı­tı­mı için, ge­liş­me­si için. He­pi­ni­zin evin­de Dil Ku­ru­mu­nun yap­tı­ğı bir Türk­çe Söz­lük var­dır, bir Ya­zım Kı­la­vu­zu var­dır. Türk Dil Ku­ru­mu­nun yap­tı­ğı ta­ra­ma ve der­le­me­ler­le, bin­ler­ce söz­cük ka­za­nıl­mış­tır Türk­çe­mi­ze. Ama ne ol­muş; bir 12 Ey­lül gel­miş, ba­ğım­sız olan, özerk olan, ken­di tü­zel ki­şi­li­ği olan bir ku­ru­mu ka­pat­mış, dev­let da­ire­si du­ru­mu­na ge­tir­miş. Biz, ko­mis­yon­da üç yıl ön­ce tar­tış­tık bu ko­nu­yu, za­man za­man siz­le­re de ge­tir­dik. Ge­lin, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, AKP'li­ler, 12 Ey­lül­le he­sap­laş­mak is­ti­yor mu­su­nuz ger­çek­ten? Ya­ra­la­rı sar­mak is­ti­yor mu­su­nuz? Ge­lin, şu Dil Ku­ru­mu­nu, Ta­rih Ku­ru­mu­nu es­ki özerk ya­pı­sı­na ka­vuş­tu­ra­lım. Ba­kın, TÖB­DER mal­la­rı­nı ge­ri ve­re­lim. Ama, hiç ya­naş­ma­dı­nız siz. Bu, dil ko­nu­sun­da da öy­le.

Şim­di, Sa­yın Ba­ka­nın, Kon­füç­yüs'un ha­ni, ilk işim dil­le baş­la­rım, de­di­ği gi­bi, 2003'te­ki ilk uy­gu­la­ma­la­rın­dan bi­ri dil­le il­gi­li bir ge­nel­ge çı­kar­mak ol­du ta­lih­siz bir bi­çim­de, ama di­lin ge­li­şi­mi­ne iliş­kin de­ğil. Ken­di­si, bu­ra­da bi­raz ör­tü­lü bir bi­çim­de Sa­yın Bos­tan­cı­oğ­lu'nun ge­nel­ge­si­ni de çar­pı­ta­rak an­lat­tı. Sa­yın Bos­tan­cı­oğ­lu şu­nu di­yor ge­nel­ge­sin­de, bu­ra­da var. Za­ma­nı çok faz­la al­mak is­te­mi­yo­rum. "Türk­çe kar­şı­lı­ğı var­sa on­la­rı kul­la­nın." Ba­kın, okul öğ­ren­ci­le­ri­ne onu söy­lü­yor. "Ya­zı di­lin­de, ön­ce, Türk­çe kar­şı­lı­ğı var­sa Türk­çe kul­la­nın, ya­ban­cı söz­cük kul­lan­ma­yın." di­yor. Sa­yın Ba­kan, he­men ge­li­yor, bir ge­nel­ge çı­ka­rı­yor, "O ge­nel­ge­yi kal­dır­dım." di­yor. Ar­ka­daş, Millî Eği­tim Ba­ka­nı, ya­sa­la­ra gö­re o Millî Eği­tim Ba­kan­lı­ğı­nı yö­ne­tir, Ana­ya­sa'ya gö­re yö­ne­tir, Millî Eği­tim Te­mel Ya­sa­sı'na gö­re yö­ne­tir; ama, si­zin bir­çok ka­ra­rı­nız mah­ke­me­den dö­nü­yor. Da­ha ye­ni, iş­te, 1 Ey­lül 2006'da, ders ki­tap­la­rıy­la ver­di­ği­niz ka­rar, Da­nış­tay­dan ge­ne dön­dü. Şim­di, bu­ra­da, ba­kın, Sa­yın Bos­tan­cı­oğ­lu, 7 Ara­lık 2000 ta­ri­hin­de­ki ge­nel­ge­sin­de de­miş ki: "Ana di­lin, ya­ban­cı dil­le­rin et­ki­siy­le olu­şan kir­len­me­den ko­run­ma­sı ge­re­kir. Zo­run­lu hâller…" Ba­kın, tır­nak için­de, Bos­tan­cı­oğ­lu'nun sö­zü­nü oku­yo­rum; Ba­ka­nın de­di­ği gi­bi mi, de­ğil mi si­zin tak­di­ri­ni­ze bı­ra­kı­yo­rum: "Zo­run­lu hâller ve tek­nik te­rim­ler dı­şın­da, Türk­çe kar­şı­lık­la­rı bu­lu­nan ya­ban­cı söz­cük­ler kul­la­nıl­ma­ma­sı­na özen gös­te­ri­le­cek." Pe­ki, Sa­yın Hü­se­yin Çe­lik ne de­miş ona ba­kı­yo­ruz. Sa­yın Hü­se­yin Çe­lik de­miş ki -de­min bu­ra­da an­lat­tı­ğı gi­bi- 'so­run' ke­li­me­si­ni kul­lan­ma­nız 'me­se­le' ve­ya 'prob­lem' ke­li­me­si­ni kul­lan­ma­nı­za en­gel de­ğil­dir, 'ya­şam' ke­li­me­si­ni kul­lan­ma­nız 'ha­yat' ke­li­me­si­ni kul­lan­ma­nı­za…" Ya­ni…

FEH­Mİ HÜS­REV KUT­LU (Adı­ya­man) - Ni­ye o ka­dar yay­la­nı­yor­sun okur­ken?

BAŞ­KAN - Sa­yın Kut­lu, lüt­fen…

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - İşi­ni­ze gel­me­yin­ce söz atı­yor­su­nuz. Pe­ki, pe­ki…

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ba­kın, ge­nel­ge­de "Do­ğu dil­le­rin­den, Ba­tı dil­le­rin­den ge­len, der­le­di­ği­miz ke­li­me­ler bi­zim ol­muş­tur." di­yor Sa­yın Ba­kan. Şim­di, ben öner­ge­yi ve­ren­le­re so­ru­yo­rum: Do­ğu'dan, Ba­tı'dan ge­len ya­ban­cı söz­cük­ler bi­zim ol­muş mu­dur ol­ma­mış mı­dır?

MAH­MUT GÖK­SU (Adı­ya­man) - Mus­ta­fa is­mi de Arap­ça, ama, bi­zim…

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - İş­te, ba­kın, de­mek ki, si­zin­le, bir, ba­kış­ta, bir an­la­yış far­kı­mız var. Ben bu ge­nel­ge­yi oku­du­ğum za­man, ya­ban­cı söz­cük­le­re kar­şı Türk­çe­nin ko­run­ma­sı ve ge­liş­me­si an­lı­yo­rum; ama, Ba­ka­nın bu­ra­da­ki ko­nuş­ma­sın­dan ve ge­nel­ge­den bu an­lam çık­mı­yor. Ya­ni, il­le de Hü­se­yin Çe­lik'e hep kar­şı ol­mak is­te­di­ğim­den de­ğil. Ben san­dım ki, bu­gün, bu ge­nel­ge doğ­rul­tu­sun­da gü­zel, kı­sa bir ko­nuş­ma ya­par. Oo, bir baş­la­dı Mec­lis de Türk­çe de­ğil, şu da Türk­çe de­ğil... Pe­ki, Sa­yın Ba­kan, cum­hu­ri­ye­tin ba­şın­da, yüz söz­cük­lük bir mek­tup­ta yüz­de 30 bi­le yok­tu Türk­çe söz­cük, bu­gün ter­si ol­muş­tur, şim­di yüz­de 80, yüz­de 90 Türk­çe. Ta­bii ki dil­ler bir­bi­rin­den et­ki­le­ni­yor, et­ki­len­me­sin de­mi­yo­ruz, ama  -Pro­fe­sör Dok­tor Ay­dın Kök­sal'ın, dil­ci, "Dil ve Ekin" di­ye, ba­kın ora­da ma­sa­mın üze­rin­de bir ki­ta­bı var, tek­nik bi­lim­le il­gi­li 2.500'ün üs­tün­de söz­cük tü­re­ti­yor bu ki­şi, bel­ki te­le­viz­yon­lar­dan  din­le­miş­si­niz­dir, ki­ta­bı­nı oku­muş­su­nuz­dur- de­ğer­li ar­ka­daş­lar, dil, hiç­bir ça­ba har­ca­ma­dan, onun için uğ­raş­ma­dan, ken­di ba­şı­na bı­ra­kı­la­maz.

Ata­türk o ka­dar bü­yük bir dü­şün­cey­le, Dil Ku­ru­mu­nu dev­le­tin de et­ki­sin­den kur­ta­ra­rak ba­ğım­sız bir bi­çim­de kur­muş ki, ba­kın, özerk bir tü­zel ki­şi­lik ver­miş Dil Ku­ru­mu­na, Ta­rih Ku­ru­mu­na. Şim­di ne ol­muş? Şim­di, Hü­se­yin Çe­lik res­men kul­la­nı­yor dev­le­tin gü­cü­nü, otu­ru­yor, ken­di ka­fa­sın­da­ki dil an­la­yı­şı­nı bir ge­nel­ge hâli­ne dö­küp, ço­cuk­la­ra, böy­le böy­le böy­le ya­pa­cak­sı­nız di­yor.

RA­SİM ÇA­KIR (Edir­ne) - Sa­de­ce ken­di ka­fa­sın­da­ki de­ğil, ta­li­mat alı­yor baş­ka yer­ler­den!..

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Ba­kın, Ata­türk'ün bü­yük­lü­ğü­ne ba­kın ki, Dil Ku­ru­mu­nun... Ata­türk de o za­man bir aka­de­mi ku­rar, bir dev­let da­ire­si ku­ra­bi­lir­di, ha­yır di­yor, bü­tün, o tür­lü ge­len is­tek­le­ri red­de­di­yor, ay­rı, ba­ğım­sız bir Dil Ku­ru­mu or­ta­ya çı­ka­rı­yor. Ama ne ol­du? 12 Ey­lül gel­di, şu şu söz­cük­le­ri kul­lan­ma­ya­cak­sın...

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ba­ğım­sız Dil Ku­ru­mu­nu ye­ni­den aç­ma­ya var mı­sı­nız? Ba­kın, 2876 sa­yı­lı Ya­sa hu­kuk çiğ­ne­miş­tir. Ba­kın, Ata­türk'ün va­si­ye­ti çiğ­nen­miş­tir. De­min si­ze Ana­ya­sa'nın 134'ün­cü mad­de­si­nin ikin­ci pa­rag­ra­fı­nı oku­dum. Ata­türk"ün "hak­la­rı sak­lı kal­mak kay­dıy­la" de­di­ği hâlde, ma­ale­sef, ora­da çiğ­nen­miş­tir.

Siz, şim­di bir araş­tır­ma öner­ge­si ve­re­rek, bel­ki -di­le­rim öy­le ol­maz- Sa­yın Ba­ka­nın man­tı­ğıy­la, efen­dim, Arap­ça­dan, Fars­ça­dan ge­len söz­cük­ler dur­sun, eh, İn­gi­liz­cey­se çık­sın… Oy­sa şu­nu de­mek ge­re­kir: İs­ter Ba­tı'dan gel­sin, İn­gi­liz­ce­den gel­sin, Fran­sız­ca­dan gel­sin is­ter Do­ğu'dan gel­sin, Arap­ça, Fars­ça ol­sun, biz…

MU­ZAF­FER BAŞ­TOP­ÇU (Ko­ca­eli)- Ya­sak­la­ya­lım…

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Ha­yır, ya­sak­la ol­maz. Ba­kın, ya­sak­lı an­la­yış ya­say­la olur­sa olur; ben tam ter­si­ni söy­lü­yo­rum. Özerk, ba­ğım­sız, ken­di ça­lış­ma­la­rıy­la or­ta­ya ko­nan bir dil­ci­lik­ten söz edi­yo­rum. Di­li halk ge­liş­ti­rir, di­li ya­zar­lar ge­liş­ti­rir, di­li uz­man­lar ge­liş­ti­rir. Siz is­te­di­ği­niz ka­dar ya­sak­la­yın, is­te­di­ği­niz ka­dar ya­pın; ol­maz.

Ba­kın, bu­gün­kü kar­ga­şa­nın ne­de­ni ne­dir? Yir­mi yıl­dır dil der­nek­le­ri ku­rul­du se­çe­nek ola­rak. Be­nim öğ­ret­me­nim Ah­met Mis­ki­oğ­lu -bü­yük bir dil­se­ver­dir ken­di­si- İs­tan­bul'da, tek ba­şı­na Türk Di­li Der­gi­si'ni çı­ka­rı­yor. Bu­ra­da Türk Di­li Der­gi­si ge­ne çı­kı­yor, ama, resmî, Türk Dil Ku­ru­mu­nun or­ta­ya koy­du­ğu ya­zım kı­la­vu­zu ile Dil Der­ne­ği­nin çı­kar­dı­ğı ya­zım kı­la­vu­zu bir­bi­ri­ni tut­mu­yor. İş­te, kar­ga­şa bu­ra­dan çı­kı­yor. Bos­tan­cı­oğ­lu'nun gön­der­di­ği ge­nel­ge ile Sa­yın Hü­se­yin Çe­lik'in gön­der­di­ği ge­nel­ge bir­bi­ri­ni tut­mu­yor, kar­ga­şa bu­ra­dan çı­kı­yor.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ya­say­la de­ğil… Ki­mi be­le­di­ye­ler lev­ha­lar­da­ki kir­len­me­yi ön­le­mek için ki­mi des­tek­le­yi­ci iş­ler ya­pı­yor. Bun­la­rı kut­la­mak ge­re­kir ger­çek­ten, gü­zel bir şey. Di­li­mi­zi ko­ru­ya­lım, di­li­mi­zi ge­liş­ti­re­lim, ama, tek pen­ce­re­den ba­ka­rak de­ğil, tek bir yak­la­şım­la de­ğil. Bu iş, ger­çek­ten sağ­cı­lık sol­cu­luk me­se­le­si de­ğil, ulus ol­ma­dır dil. Dil, bir ulu­sun kül­tü­rü­dür, ba­kın. Top­lum iler­le­dik­çe ge­rek­si­nim­le­ri­ne uy­gun ola­rak di­li or­ta­ya ko­yar.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, dil ko­nu­sun­da ben de sa­at­ler­ce ko­nu­şa­bi­li­rim Sa­yın Ba­kan gi­bi, ör­nek­ler de ve­re­bi­li­rim, ama, dil, ba­ğım­sız­lı­ğı­mız­dır bi­zim. Fa­zıl Hüs­nü Dağ­lar­ca'nın de­di­ği gi­bi, ses bay­ra­ğı­mız­dır ger­çek­ten, yur­du­muz­dur. Bi­zi açık­lı­ğa, du­ru­lu­ğa, bir­bi­ri­mi­zi iyi an­la­ma­ya…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ga­zal­cı, ek bir da­ki­ka­lık sü­re­ni­zi baş­la­tı­yo­rum, ko­nuş­ma­nı­zı ta­mam­la­yı­nız, te­şek­kür edi­niz.

Bu­yu­run.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Pe­ki.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ta­bii, çok şey var söy­le­ye­cek, ama, biz, bu ar­ka­daş­la­rın iyi ni­yet­le bu öner­ge­yi ver­dik­le­ri­ne ina­nı­yo­ruz. Ba­ka­nın yak­la­şı­mıy­la de­ğil, bu öner­ge doğ­rul­tu­sun­da, ya­ni Türk di­li­nin ulu­sal ben­li­ği­ne ka­vuş­ma­sı, ya­ban­cı söz­cük­le­rin et­ki­sin­den kur­tu­lup yet­kin bir bi­lim ve sa­nat di­li ol­ma­sı için ça­ba har­ca­mak ve bo­zul­ma­ya kar­şı ön­lem­ler al­mak için­dir des­te­ği­miz. Yok­sa, Ba­ka­nın -ay­raç için­de söy­lü­yo­rum- bu­ra­da söy­le­di­ği yak­la­şı­ma de­ğil, ge­nel­ge doğ­rul­tu­sun­da söy­le­di­ği yak­la­şı­ma de­ğil. Öner­ge­de­ki iyi ni­ye­te da­ya­na­rak des­tek ve­ri­yo­ruz. Ge­lin di­yo­ruz, var­sa­nız, Türk Dil Ku­ru­mu­nu es­ki tü­zel ki­şi­li­ği­ne yi­ne ka­vuş­tu­ra­lım, üs­te­lik Ana­ya­sa'yı bi­le de­ğiş­tir­me­den, bir ya­sa de­ği­şik­li­ği yap­ma ola­na­ğı var. Bı­ra­kın…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ga­zal­cı, te­şek­kür edi­yo­rum.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Baş­ka­nım, bir cüm­le…

BAŞ­KAN - Val­la­hi, yir­mi bir da­ki­ka­da me­ra­mı­nı­zı an­la­ta­ma­dı­nız, tek­rar bir da­ki­ka­da na­sıl an­la­ta­cak­sı­nız, ben de me­rak edi­yo­rum.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­vam­la) - Baş­ka­nım, Sa­yın Ba­ka­nın ko­nuş­ma­sı­na "Bu gü­zel ko­nuş­ma­sı için" di­yor­su­nuz, be­nim­ki­ni an­la­mak is­te­me­yin­ce yir­mi bir da­ki­ka­da an­lat…

Si­zi de kı­nı­yo­rum ve he­pi­ni­ze say­gı­lar su­nu­yo­rum. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Ol­ma­dı, ya­kış­ma­dı si­ze!

OR­HAN ERAS­LAN (Niğ­de) - Ta­raf­sız ya Sa­yın Baş­kan!

BAŞ­KAN - Sa­yın Ga­zal­cı, si­ze ek sü­re ver­di­ğim için, mü­sa­ma­ha ta­nı­dı­ğım için mi be­ni kı­na­dı­nız?

Te­şek­kür ede­rim, ben, si­ze yi­ne de te­şek­kür edi­yo­rum.

Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu adı­na, Af­yon­ka­ra­hi­sar Mil­let­ve­ki­li Rey­han Ba­lan­dı.

Sa­yın Ba­lan­dı, bu­yu­run.

ANA­VA­TAN PAR­Tİ­Sİ GRU­BU ADI­NA REY­HAN BA­LAN­DI (Af­yon­ka­ra­hi­sar) - Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Türk di­lin­de ar­ta­rak de­vam eden bo­zul­ma ve ya­ban­cı­laş­ma­nın ne­den­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak, top­lum­sal bir­lik ve be­ra­ber­li­ği­miz üze­rin­de­ki et­ki­le­ri­nin tes­pit edil­me­si ve ge­re­ken ted­bir­le­rin alın­ma­sı ama­cıy­la açıl­mak is­te­ni­len Mec­lis araş­tır­ma­sı hak­kın­da Ana­va­tan Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lun­mak­ta­yım. Yü­ce Mec­li­si say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 22'nci Dö­ne­mi için­de millî ve ma­ne­vi de­ğer­ler ile in­san hak ve gö­rev­le­ri ala­nın­da bu­gün en fay­da­lı ça­lış­ma­yı yap­tı­ğı gün­ler­den bi­ri­ni ya­şı­yor.

Türk di­li­nin ko­ru­nup, ge­liş­ti­ril­me­si­nin ya­nın­da, kü­re­sel ısın­ma­dan ül­ke­mi­zin na­sıl et­ki­len­di­ği ve kü­re­sel ısın­ma­ya se­bep ol­ma­mak için Tür­ki­ye'nin al­ma­sı ge­re­ken ted­bir­ler de bu kür­sü­den di­le ge­ti­ril­di. Ümit edi­yo­ruz, araş­tır­ma ko­mis­yon­la­rı ku­ru­la­cak ve bun­lar, ger­çek­ten kay­da de­ğer so­nuç­lar ve­re­cek.

Her iki ko­nu da ha­ya­ti de­re­ce­de önem­li ol­mak­la bir­lik­te, he­men bu­gün­den baş­la­ya­rak eğer acil ön­lem­ler alın­maz ve ül­ke­miz kü­re­sel ısın­ma­ya kar­şı üze­ri­ne dü­şen gö­rev­le­ri ya­pa­maz­sa, ol­ma­yan bir dün­ya­ya ne Türk di­li­ni an­la­ta­bi­lir ne de ol­ma­yan bir dün­ya­da kal­kı­na­bi­li­riz di­ye dü­şü­nü­yor ve he­men bu­ra­dan ko­nu­ya ge­çi­yo­rum.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, şim­di, siz­le­re çok az bi­li­nen bir bil­gi­yi ak­ta­ra­ca­ğım: Ga­zi Mus­ta­fa Ke­mal Ata­türk, Nu­tuk'u yaz­ma­dan ön­ce Or­hun ya­zıt­la­rı­nın Ne­cip Asım Ya­zık­sız ta­ra­fın­dan ya­yım­la­nan met­ni­ni en in­ce ay­rın­tı­sı­na ka­dar oku­yup, in­ce­le­miş­tir. Son­ra, Nu­tuk'u Or­hun ya­zıt­la­rı­nın pla­nı üze­ri­ne in­şa et­miş­tir. Hat­ta bu se­bep­le, Or­hun ya­zıt­la­rı­nın üs­lu­buy­la Nu­tuk'un üs­lu­bu ara­sın­da bü­yük ben­zer­lik­ler ve pa­ra­lel­lik­ler var­dır. Bu du­rum, bü­yük dâhi­nin hem kök­le­ri­ne ne ka­dar bağ­lı ol­du­ğu­nu hem de on­da­ki dil ve ta­rih şu­uru­nu gös­ter­me­si ba­kı­mın­dan son de­re­ce önem­li­dir.

Nu­tuk'un so­nuç bö­lü­mü­nü oluş­tu­ran "Genç­li­ğe Hi­ta­be" ise, baş­lı ba­şı­na Türk di­li­nin, Türk hi­ta­bet sa­na­tı­nın eş­siz eser­le­rin­den bi­ri ol­ma özel­li­ği­ne sa­hip­tir. Türk­lük gu­rur ve şuu­run­dan gü­cü­nü alan Ata­türk, Türk mil­le­ti­nin geç­miş­te ol­du­ğu gi­bi, ge­le­cek­te de en vaz­ge­çil­mez de­ğer­le­rin­den bi­ri­nin, bü­tün leh­çe ve şi­ve­le­riy­le bir­lik­te Türk di­li ol­du­ğu­nu kay­det­miş­tir. Onun şu söz­le­ri, bu bağ­lam­da son de­re­ce kıy­met­li­dir: "Bü­yük Türk ta­ri­hi­ne, Türk di­li­nin kay­nak­la­rı­na, zen­gin leh­çe­le­ri­ne, es­ki Türk eser­le­ri­ne önem ve­ri­yo­ruz. Bay­kal öte­si­ni, Ya­kut Türk­le­ri­nin dil ve kül­tür­le­ri­ni bi­le ih­mal et­mi­yo­ruz."

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, bi­lin­di­ği gi­bi, 28 Ağus­tos 1928'de, çağ­daş dün­ya­ya uyum sağ­la­mak ama­cıy­la harf dev­ri­mi ger­çek­leş­ti­ril­miş­tir. Bu­nu, Türk di­li­nin dün­ya dil­le­ri ara­sın­da­ki ye­ri­nin be­lir­len­me­si, kök­le­ri­nin araş­tı­rıl­ma­sı, Türk leh­çe, şi­ve ve ağız­la­rı­nın da bi­lim­sel yön­tem­ler­le in­ce­len­me­siy­le il­gi­li ça­lış­ma­lar ta­kip et­miş­tir. Ata­türk bu amaç­lar­la, 12 Tem­muz 1932 ta­ri­hin­de Türk Dil Ku­ru­mu­nu kur­dur­muş­tur. Son­ra­dan mi­ra­sı­nın bir bö­lü­mü­nü ba­ğış­la­dı­ğı bu Ku­ru­mun tü­zü­ğü­nün tas­la­ğı da, biz­zat Ata­türk ta­ra­fın­dan ha­zır­lan­mış­tır.

Türk Dil Ku­ru­mu 26 Ey­lül 1932'de, Dol­ma­bah­çe Sa­ra­yı'nda, Ata­türk'ün hu­zu­run­da, Bi­rin­ci Türk Dil Ku­rul­ta­yı'nı top­lar. Do­kuz gün sü­ren ku­rul­ta­ya bi­lim ada­mı, ya­zar, şa­ir, ga­ze­te­ci, öğ­ret­men ve ko­nu­ya il­gi du­yan her­ke­sin ka­yıt yap­tır­mak su­re­tiy­le ka­tı­la­bi­le­ce­ği açık­la­nır. Ku­rul­tay­da ya­pı­lan tüm ko­nuş­ma­lar, rad­yo­dan ve şe­hir mer­kez­le­rin­de ku­ru­lan ses dü­ze­nek­le­rin­den hal­ka du­yu­ru­lur. O ku­rul­tay­da çok cid­di ka­rar­lar alın­mış­tır. O ka­rar­lar­dan bi­ri olan ve bu­gün unu­tu­lan, Sa­yın Ba­ka­nı­mı­zın da az ev­vel bah­set­ti­ği Gü­neş Dil Te­ori­si, Türk di­li­nin es­ki­li­ği­nin ve kök­lü­lü­ğü­nün, ay­nı za­man­da zen­gin­li­ği­nin de ka­nıt­lan­ma­sı­na yö­ne­lik bir fa­ali­ye­tin ürü­nü ola­rak or­ta­ya çık­mış­tır. Yurt için­de ve yurt dı­şın­da bü­yük yan­kı uyan­dı­ran te­ori, hem Türk­çe ko­nuş­ma ve yaz­ma bi­lin­ci­nin ge­liş­me­si­ne kat­kı sağ­lar hem de Türk­çe­nin ta­rihî kö­ken bi­li­miy­le il­gi­li bir­çok ese­rin ha­zır­lan­ma­sı­na ve­si­le olur.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, dün­ya üze­rin­de iri­li ufak­lı 30 bin fark­lı dil ko­nu­şul­mak­ta­dır. Bun­la­rın bir kıs­mı­nın, 25-30 ki­şi­lik ka­bi­le­ler­de ge­çer­li bir­kaç yüz ke­li­me­lik dil­ler ol­ma­sı­na kar­şın, bir kıs­mı da dün­ya­ca yay­gın­dır. Dün­ya­ca yay­gın dil­ler­den bi­ri de Türk­çe­miz­dir. As­lın­da, geç­mi­şi ve bü­yük­lü­ğü­ne ba­kıl­dı­ğın­da di­li­mi­zi eğer ko­ru­yup ge­liş­ti­re­bil­sey­dik; bi­lim, tek­no­lo­ji, eko­no­mi­de millî his­le­ri­miz­le se­fer­ber­lik ilan ede­bil­sey­dik, dün­ya­da ko­nu­şu­lan, ta­lep edi­len, me­rak edi­len ikin­ci ya da üçün­cü di­lin Türk­çe ol­ma­sı ka­çı­nıl­maz­dı.

Türk­çe­miz, okun­du­ğu gi­bi ya­zı­lan ya da ya­zıl­dı­ğı gi­bi oku­nan, gra­me­ri ko­lay ve man­tık­lı, al­fa­be­sin­de de ka­fa ka­rış­tı­ran harf­le­ri ol­ma­yan bir dil­dir. On­luk sa­yı­sal sis­te­me, ya­ni, de­si­mal sis­te­me en uyum­lu dil Türk­çe­dir. Türk­çe­de­ki uyum­lu say­ma ve dil sis­te­mi ör­ne­ği­ne bir eş da­ha yok­tur. Bu hu­sus, Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri'nde son yıl­lar­da en çok sa­tan "Be­ing Di­gi­tal" isim­li ki­tap­ta te­yit edil­mek­te ve Türk­çe ulus­la­ra­ra­sı bil­gi­sa­yar kul­la­nı­mı için en uy­gun dil ola­rak ta­nım­lan­mak­ta­dır. Bu, Türk­çe'nin dün­ya­da en yay­gın dil ola­bi­le­ce­ği an­la­mı­na gel­mek­te­dir. Eğer tren kaç­ma­dıy­sa, bu ko­nu­ya iliş­kin çok acil ve kap­sam­lı ça­lış­ma­lar ya­pıl­ma­lı­dır. Oy­sa, il­köğ­re­tim­den baş­la­ya­rak ço­cuk­la­rı­mı­za ana di­li­miz Türk­çe­nin kök­lü­lük, ta­rih ve zen­gin­lik ola­rak dün­ya­nın ilk on di­li ara­sın­da yer al­dı­ğı­nın an­la­tıl­dı­ğı­na hiç şa­hit ol­ma­dık.

"Millî his ile dil ara­sın­da­ki bağ çok kuv­vet­li­dir. Di­lin millî ve zen­gin ol­ma­sı, millî his­sin in­ki­şa­fın­da baş­lı­ca mü­es­sir­dir." di­yen Ata­türk, ço­cuk­la­rı­mı­za va­tan sev­gi­si, bay­rak sev­gi­si aşı­la­na­cak­sa bu­nun dil sa­ye­sin­de ve ön­ce di­li­mi­zi sev­mek­le müm­kün ola­bi­le­ce­ği­ni ne gü­zel ifa­de et­miş­tir. Ma­ale­sef, Türk­çe'nin söz var­lı­ğı­nı kul­lan­dı­ğı üç yüz-dört yüz söz­cük­ten iba­ret sa­nan­lar, Türk­çe­nin an­la­tım gü­cü, da­ğar­cı­ğın­dan ve zen­gin­li­ğin­den ha­ber­siz­ler. En önem­li ma­kam­la­ra, yö­ne­tim ka­de­me­le­ri­ne gel­miş olan­lar, ay­dın ge­çi­nen­ler bi­le, ma­ale­sef, or­ta­la­ma sa­de­ce iki yüz-üç yüz söz­cük üze­rin­de bil­gi­ye sa­hip­tir­ler.

Ye­di­den yet­mi­şe her bir Türk va­tan­da­şı, sin­si ve de­rin­den bir dil sal­dı­rı­sı al­tın­da­yız. Es­ki­den Arap­ça ve Fars­ça­nın di­li­mi­ze do­luş­tu­ğu gi­bi, şim­di de İn­gi­liz­ce ile in­sa­nı­mız, genç­le­ri­miz bir be­yin yı­kan­ma­sı­na ma­ruz ka­lı­yor. Di­li­mi­ze uzun yıl­lar­dır yer­leş­miş Arap­ça, Fars­ça, Fran­sız­ca kö­ken­li söz­cük­le­rin çok­lu­ğu­na ve Türk­çe kar­şı­lı­ğı var iken on­la­rın ye­ri­ni sin­si­ce al­dı­ğı­na ba­kı­lır­sa, Ata­türk'ün Türk di­liy­le il­gi­li sev­gi ve uğ­ra­şı­sı­nın ne ka­dar ye­rin­de ol­du­ğu ve pek çok ko­nu­da da ol­du­ğu gi­bi ay­nı teh­di­di, bu teh­di­di de sez­di­ği ve bun­da da hak­lı çık­tı­ğı gö­rü­lü­yor.

So­run ger­çek­ten o ka­dar bü­yük ki, baş­ta di­li­miz ol­mak üze­re, kül­tür de­ğer­le­ri­mi­ze du­yu­lan il­gi­siz­lik, ka­yıt­sız­lık, yan­lış Hükûmet po­li­ti­ka­la­rıy­la, ga­ze­te ve te­le­viz­yon­la­rın yan­lış ya­yın po­li­ti­ka­la­rıy­la, hal­kın dev­le­tin­den, millî ve ma­ne­vi de­ğer­le­rin­den uzak­laş­ma­sıy­la bir­le­şin­ce kay­gı ve­ri­ci bir bo­yu­ta ula­şı­yor. Öy­le ki, öğ­ret­men­ler bi­le DVD (Di Vi Di) ye­ri­ne "De Ve De" di­ye­cek ol­sa­lar, VCD (Vi Si Di) ye­ri­ne "Ve Ce De" di­ye­cek ol­sa­lar alay ko­nu­su ola­cak hâle gel­di.

Öz Türk­çe söz­cük­le­re dö­nüş, yüz­yıl­lar bo­yu oluş­muş et­ki­le­şi­mi bir çır­pı­da kal­dı­rıp at­mak gi­bi ne ka­dar imkânsız ise, en bü­yük teh­dit olan, baş­ta İn­gi­liz­ce ol­mak üze­re, ya­ban­cı dil­le­rin vi­rüs gi­bi di­li­mi­zi ze­hir­le­me­si­ne mü­sa­ade et­me­mek o ka­dar imkân dâhi­lin­de­dir. Bin­ler­ce yıl ön­ce fi­liz­le­ne­rek ge­liş­miş ko­ca bir çı­nar ağa­cı­nın top­ra­ğı­na ze­hir dö­ken­le­re âde­ta yar­dım eder ol­duk. Bu­gün di­li­mi­zi doğ­ru kul­lan­mak­tan, doğ­ru te­laf­fuz et­mek­ten o ka­dar uzak­laş­tık ki, de­de to­ru­nu­nu, an­ne ço­cu­ğu­nu an­la­ya­maz ol­du, hal­kın bir­bi­ri­ni an­la­ma­sı­na en­gel olun­du.

Tat­lı dil, gü­ler yüz, gü­zel huy in­sa­nı mef­tun eder. Dil tat­lı­dır. Acı­yı, kah­rı, öf­ke­yi, sev­gi­yi ifa­de et­mek bi­le; acı çek­me­nin de, çek­tir­me­nin de ta­dı­na var­mak bi­le, di­li­mi­zi iyi bil­mek, doğ­ru kul­lan­mak­la müm­kün­dür. Bin­ler­ce yıl öte­den ru­hu­mu­za iş­le­miş, ma­sum, gü­zel di­li­mi­zi ön­ce sev­mek, son­ra sev­dir­mek asıl çö­züm yo­lu­dur. Kül­tü­rün de, sev­gi­nin de, il­min de ta­şı­yı­cı­sı dil­dir.

Şim­di, ço­cuk­la­rı­mı­za Türk­çe sev­gi­si adı­na de­ği­şik  za­man di­lim­le­rin­de ya­şa­mış ve dün­ya­ya mal ol­muş ba­zı şa­ir­le­ri­mi­zin eser­le­rin­den kü­çük pa­rag­raf­lar ak­ta­ra­ca­ğım:

Yu­nus Em­re'den:

"Ge­lin ta­nış ola­lım

İşi ko­lay kı­la­lım,

Se­ve­lim, se­vi­le­lim

Dün­ya kim­se­ye kal­maz

Yu­nus sö­zün an­lar­san

Mânâsı­nı din­ler­sen

Sa­na iyi dir­lik ge­rek

Bu­ra­da kim­sen kal­maz."

Ah­met Ha­şim'in Mer­di­ven şii­rin­den:

"Ağır, ağır çı­ka­cak­sın bu mer­di­ven­ler­den,

Etek­le­rin­de gü­neş ren­gi bir yı­ğın yap­rak,

Ve bir za­man ba­ka­cak­sın semâya ağ­la­ya­rak…

Su­lar sa­rar­dı… yü­zün per­de per­de sol­mak­ta,

Kı­zıl ha­va­la­rı sey­ret ki ak­şam ol­mak­ta..."

Ne­cip Fa­zıl Kı­sa­kü­rek'in Gur­bet şii­rin­den:

"Dağ­da do­la­şır­ken yak­ma kan­di­li,

Fer­siz göz­le­ri­mi dağ­la­ma gur­bet!

Ne söy­le­mez, akan su­la­rın di­li,

Ses­siz­lik için­de çağ­la­ma gur­bet!

Tit­rek par­ma­ğın­la tu­tup tı­ğı­nı.

Al­nı­ma iş­le­me kı­rı­şı­ğı­nı

Du­var­da, eme­rek mum ışı­ğı­nı,

Bir ve­rem­li ren­gi bağ­la­ma gur­bet."

"Ya­şa­mak, bir ağaç gi­bi tek ve hür

Ve bir or­man gi­bi kar­deş­çe­si­ne" di­yen Na­zım Hik­met'in Mem­le­ke­tim şii­rin­den:

"Ve son­ra; ile­ri, gü­zel, iyi

her şe­yi,

hay­ran bir ço­cuk se­vin­ci ile ka­bu­le ha­zır,

ça­lış­kan, na­mus­lu, yi­ğit in­san­la­rım

ya­rı aç, ya­rı tok

ya­rı esir…"

Ne gü­zel­dir di­li­miz, şi­ir­le­ri­miz, kül­tü­rü­müz, mil­le­ti­miz. "Bu eser­le­re dün­ya­ya mal ola­cak bin­ler­ce­si­ni kat­mak var­ken, genç­le­ri­mi­ze ya­ban­cı dil­de öğ­re­tim yü­zün­den ya­ban­cı bir dü­şün­ce tar­zı­nın, yer­li öz­lem­le­re ters bir ba­kış açı­sı­nın, baş­ka­la­rı­nın çı­kar­la­rı için oluş­tu­rul­muş kal­kın­ma mo­del­le­ri­nin ak­ta­rıl­mak­ta olu­şu, genç­li­ğin bir bö­lü­mü­nü dış kay­nak­lı be­yin yı­ka­yış­la­ra ken­di eliy­le tes­lim eden ve bu­nu he­ves­le ya­pan baş­ka bir top­lum an­cak es­ki sö­mür­ge­ler­de var­dır" di­yor bir es­ki po­li­ti­ka­cı.

Türk Dil Ku­ru­mu, imkânsız­lık ya da aka­de­mis­yen ye­ter­siz­li­ğin­den ol­sa ge­rek, id­di­ala­ra gö­re, yan­lış­lar­la do­lu bir Türk­çe Söz­lük ya­yın­la­mış. Yük­se­köğ­re­tim Ku­ru­lu, Türk­çe­mi­zi bi­lim da­lı yap­mak için hiç­bir ey­lem­de bu­lun­mu­yor. Bu­na kar­şı­lık İn­gi­liz­ce, Rus­ça gi­bi dil­le­rin ko­nu­şul­du­ğu ül­ke­ler­de ya­ban­cı dil­ler­de­ki ya­yın­la­rı anın­da ken­di dil­le­ri­ne ter­cü­me edip genç araş­tır­ma­cı­la­rın el­le­ri­ne su­nan mer­kez­ler var­dır. Bu mer­kez­le­ri ku­ra­maz­sak, el­bet­te, o ül­ke­le­rin genç­le­ri­ne oran­la bi­zim genç­le­ri­miz da­ha ge­ri­de ola­cak­lar. El­bet­te, ya­ban­cı dil öğ­re­ti­mi­ne kar­şı ol­ma­dı­ğı­mız gi­bi, ne ka­dar çok öğ­re­ni­lir­se o ka­dar da iyi ola­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yor ve sa­vu­nu­yo­ruz, an­cak, ön­ce ana di­li­ni tüm ay­rın­tı­la­rıy­la öğ­re­nip kul­lan­ma ye­te­ne­ği­ne ka­vuş­muş ol­mak kay­dıy­la ve bi­lim di­li­ni ken­di ana di­li­miz­de yap­mak kay­dıy­la. Çün­kü, in­san­lar, ana dil­le­rin­de da­ha ko­lay öğ­re­nir­ler, asıl ya­ra­tı­cı­lık ana dil­de olur, in­san­lar rü­ya­la­rı­nı bi­le ana dil­le­rin­de gö­rür­ler. Ana dil­de eği­tim esas­tır. Böy­le­ce, ana di­li­mi­ze ye­ni te­rim­le­ri de yer­leş­tir­me şan­sı­na sa­hip olu­ruz. Ör­ne­ğin, bir uzay me­ki­ği bin beş yüz ye­ni ke­li­me­yi İn­gi­liz­ce­ye kat­mış. Bun­la­rın Türk­çe kar­şı­lık­la­rı bi­ze ya­sak mı­dır? Bun­la­rı kim­ler Türk­çe­leş­ti­re­cek­tir?  Tıp­ta yer alan has­ta­lık ve te­rim­le­rin Türk­çe kar­şı­lık­la­rı bu­lu­na­maz mı? Bu ko­nu­da ça­lış­ma­lar ya­pan­la­rı na­sıl teş­vik et­me­li­yiz?

Ta­bii, bu­ra­da, Tür­ki­ye, ken­di prob­lem­le­ri­ni çöz­mek­te ge­cik­tik­çe, ak­ra­ba­sı ol­du­ğu Türk top­lu­luk­la­rı­na da yar­dım ve ön­cü­lük et­mek­te ye­ter­siz kal­mak­ta­dır. Bu, za­ten, Tür­ki­ye için ta­sar­la­nan bir rol­dür. Tür­ki­ye'nin bu­ra­da kal­ma­sı, iç­ten içe çü­rü­me­si is­ten­mek­te­dir ve bu oyun­la­ra gel­me­miz­den de mem­nu­ni­yet du­yul­mak­ta­dır. Bu ül­ke­nin genç­le­ri­nin ka­fa­sı al­lak bul­lak edil­miş­tir.

Dil, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti ve tüm Türk top­lu­luk­la­rı­nın en kök­lü ve en meş­ru bir­lik­te­lik pay­la­şım ala­nı­dır. Tür­ki­ye'nin so­ru­nu, bu­nu fark ede­me­mek­tir. Bi­ze kim­lik ka­zan­dı­ran bu de­ğe­ri za­yıf­lat­mak, ken­di kim­li­ği­mi­zi si­lik bir hâle ge­tir­mek­le eş de­ğer­dir. Türk mil­le­ti­ni mey­da­na ge­ti­ren ki­şi­ler, te­ker te­ker millî şu­ur sa­hi­bi ol­ma­lı, kalp­le­ri mil­let sev­gi­siy­le çarp­ma­lı ve bu şu­ur ve gu­rur içe­ri­sin­de, tek va­tan, tek bay­rak ve Türk di­li­ni ge­liş­ti­rip yü­celt­mek­le yü­küm­lü his­set­me­li­dir.

Dil, din, çe­şit­li­lik ve mil­li­yet­çi­lik, mil­le­ti bir­leş­ti­ren, renk ve­ren de­ğer­ler ol­ma­sı ge­re­kir. Oy­sa, baş­ta Baş­ba­kan ol­mak üze­re, ik­ti­dar, bir mağ­du­ri­yet ve eleş­ti­ri ede­bi­ya­tı içe­ri­sin­de, mil­le­tin dev­let­le, millî duy­gu­lar­la ara­sı­nı açar bir ta­vır içi­ne gir­miş­tir.

Pe­ki, ne yap­ma­mız ge­re­kir? Ön­ce­lik­le, bü­tün Türk di­li­ni se­ven­ler, ken­di ül­ke­miz­de bi­zi ko­nuk du­ru­mu­na dü­şü­ren­le­re tep­ki ver­me­li­dir­ler. Bu yurt­taş­lık so­rum­lu­lu­ğu­muz­dur. Dil­se­ver­lik­le mil­li­yet­çi­lik ara­sın­da­ki bağ unu­tul­ma­ma­lı­dır. Ar­tık bu ya­ban­cı isim ve mar­ka hay­ran­lı­ğı­na bir son ve­ril­me­li, ta­be­la­lar, şir­ket isim­le­rin­de Türk­çe kul­la­nan­lar teş­vik edil­me­li­dir.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, di­ğer yan­dan, ül­ke­mi­zi ya­ban­cı ad­lar­la kir­le­ten­le­rin ba­şı­nı Türk üre­ti­ci­si­nin, mü­hen­di­si­nin, iş­let­me­ci­si­nin, gi­ri­şim­ci­si­nin çek­me­si çok acı­dır. Türk üre­ti­ci­si­nin ken­di eme­ği­ni Türk­çe ile ad­lan­dı­ra­ma­ma­sı hem acı hem de utanç ve­ri­ci bir bi­linç­siz­lik ör­ne­ği­dir. Ar­tık üret­ti­ği giy­si­ye, şe­ke­re, tat­lı­ya, için­de ya­şa­dı­ğı iş ye­ri­ne, iş­let­ti­ği lo­kan­ta­ya, ça­ye­vi­ne, ote­le, alış­ve­riş mer­ke­zi­ne Türk­çe ad bu­la­ma­yan­la­rın, yurt ve dil sev­gi­si ne­re­ye kay­bol­muş­tur? "An­ka­mall" gi­bi, "Bi­an­ko Ros­so" gi­bi, "Chic­ken Last Stop" gi­bi, "Mez­za­lu­na" gi­bi, "Ca­ke­land" gi­bi yüz­ler­ce­si, An­ka­ra'da­ki iş ye­ri ad­la­rı, tüm Tür­ki­ye'de ya­yıl­mış iş ye­ri ad­la­rı ha­ki­ka­ten tüy­ler ür­pert­mek­te­dir.

Eği­tim millî ola­cak­sa, eği­tim di­li de Türk­çe ol­ma­lı­dır. Ya­ban­cı dil­de eği­ti­min bi­zi bu nok­ta­ya ge­tir­di­ği tes­pit ve ka­bul edil­miş­tir. Genç­ler hem ana dil­le­rin­den uzak­laş­mış hem de bil­gi­yi edi­ne­me­miş­ler­dir. Yap­tı­ğı­mız bu iha­net, millî ulus ol­ma ka­rak­te­ri­miz­den bi­zi sü­rek­li ola­rak uzak­laş­tır­mak­ta, glo­bal kül­tü­rel he­ge­mon­ya­nın et­ki­si­ne her an da­ha faz­la sok­mak­ta­dır. Sö­mür­ge kül­tü­rü­nün yak­la­şık al­tı yüz yıl­lık ta­ri­hi­ni bi­len­ler ne de­mek is­te­di­ği­mi iyi an­lar­lar.

Ge­çen­ler­de, Sa­yın Baş­ba­kan, An­tal­ya'da dü­zen­le­nen Türk Dün­ya­sı Ku­rul­ta­yı'nda, "Türk­çe ko­nu­şan dev­let­ler top­lu­lu­ğu ku­ra­lım" di­ye so­mut bir öne­ri ge­tir­miş ve Fran­sız­ca, İs­pan­yol­ca ko­nu­şan ül­ke­le­ri ör­nek ver­miş. Ön­ce­lik­le İs­pan­yol­ca ya da Fran­sız­ca ko­nu­şan ül­ke­le­rin halk­la­rı İs­pan­yol de­ğil­ler­dir, baş­ka mil­let­ler­den olu­şur ve coğ­raf­ya­la­rı da epey fark­lı­dır, bah­set­ti­ğim sö­mür­ge kül­tü­rü­nün bir uzan­tı­sı­dır. Türk­çe ko­nu­şan dev­let­ler­de ya­şa­yan­lar ise Türk'tür­ler, ya­ni, bir isim ve­ri­le­cek­se, an­cak "Türk dev­let ve top­lu­luk­la­rı iş bir­li­ği ör­gü­tü" ola­bi­lir. Ger­çi, "Türk" ye­ri­ne "Tür­ki­ye­li" di­yen bir Baş­ba­kan­dan bu­nu dü­şün­me­si­ni bek­le­mek de bi­raz ha­yal­ci­lik olur. 

Şim­di, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, bü­tün bu se­bep­ler­le ra­hat­lık­la çağ­daş öğ­re­tim yön­tem­le­ri­ni iyi uy­gu­la­ya­ma­dı­ğı­mız­dan, bu­nu ba­şa­ra­ma­dı­ğı­mız gi­bi bü­tün öte­ki ko­nu­lar­da da ni­te­lik­li bir öğ­re­tim dü­ze­ni­ni yer­leş­ti­re­me­di­ği­mi­zi de söy­le­ye­bi­li­riz. Ta­bii, bir de ya­ban­cı dil­le eği­ti­min öğ­ren­ci­ler ba­kı­mın­dan ya­rat­tı­ğı so­run­la­rı bil­me­miz ge­rek­mek­te­dir. Ön­ce­lik­le, ya­ban­cı dil­de eği­tim yön­te­miy­le genç­le­ri­miz ne fi­zik, kim­ya, ma­te­ma­tik, bi­yo­lo­ji gi­bi te­mel bi­lim­le­ri ne de ya­ban­cı di­li öğ­re­ne­bil­mek­te­dir­ler, ya­ni ne İsa'ya ya­ra­na­bil­mek­te­dir­ler ne Mu­sa'ya. Ön­ce­lik­le, ya­ban­cı dil eği­ti­mi yön­tem­le­riy­le genç­le­ri­miz ken­di­si­ne gü­ve­ni­ni yi­tir­mek­te, top­lum­sal dü­zey­de ise ulu­su­na, dev­le­ti­ne, ana di­li­ne, kül­tü­rü­ne olan gü­ve­ni­ni ve bağ­lı­lı­ğı­nı yi­tir­me­si­ne yol aç­mak­ta­dır.

Di­li­mi­ze hük­me­den teh­dit­ler şöy­le de­mek­te­dir: "Müs­lü­man ka­la­bi­lir­sin ya da bir baş­ka din­de, ama be­ni ya­ka­la­mak için de­ğiş­me­li­sin. Di­li­ni de­ğiş­tir­me­li­sin ön­ce. Yük­sek or­tam­lar­da be­nim di­li­mi kul­lan­ma­lı­sın. Be­nim di­li­mi ikin­ci dil ya da ya­ban­cı dil ola­rak öğ­ren­men yet­mez, ken­di di­lin ya­ban­cı kal­ma­lı, hat­ta ne­re­dey­se et­nik bir dil. Be­nim di­lim ise yük­sek or­tam­lar­da ana dil ol­ma­lı." Ne­dir bu yük­sek or­tam­lar? En baş­ta yük­se­ko­kul­lar, son­ra li­se­ler, or­ta­okul­lar, il­ko­kul­lar, hat­ta ana­okul­la­rı.  "Ken­di di­lin­le ko­nuş­mak sen­de aşa­ğı­lık duy­gu­su ya­rat­ma­lı."

Bir ga­ra­bet de, Yük­se­köğ­re­tim Ku­ru­lu­nun aka­de­mik yük­sel­me­ler için ön­gör­dü­ğü pu­an­la­ma yön­te­mi. Ya­ban­cı dil­le ma­ka­le­ye en yük­sek pu­anı ve­rir­ken, Türk­çe öz­gün hi­ta­ba en dü­şük dü­zey­de pu­an ve­ril­mek­te­dir. Böy­le­ce, Türk­çe kay­nak ol­ma­dı­ğı için ya­ban­cı dil­le eği­tim gi­bi söz­de bir ge­rek­çe de uzun dö­nem­de Türk­çe­yi yok ede­cek bir kı­sır dön­gü­ye dö­nüş­tü­rül­müş ol­mak­ta­dır.

So­nuç ola­rak, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, Türk­çey­le il­gi­li so­ru­nun ana ne­de­ni ya­ban­cı dil­le eği­tim­dir. Bah­se ko­nu eği­tim mo­de­li, hem öğ­ren­ci­le­ri­mi­zin hem öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ba­şa­rı­la­rı­nı en­gel­le­yen hem de uzun dö­nem­de Türk­çe­nin bi­lim di­li ola­rak ge­ri­le­me­si­ne, ulu­sal dil ni­te­li­ği­ni ya­vaş ya­vaş yi­tir­me­si­ne ne­den ola­cak çok sa­kın­ca­lı bir yol­dur. Bu gi­diş­le, ço­cuk­la­rı­mız, in­sa­nı­mız Tür­ki­ye'nin ana di­li ve yurt­taş­lık bi­lin­cin­den yok­sun, ken­di bi­rey­sel özü­ne, ulu­su­na gü­ven duy­ma­yan, ezik, ya­ban­cı­la­ra öze­nen ge­le­cek ku­şak­la­rı kü­re­sel­leş­me or­ta­mın­da ya­ban­cı dev­let­le­rin, çok ulus­lu şir­ket­le­rin iş bir­lik­çi­li­ği­ne ko­lay­ca sü­rük­le­ne­cek­ler, si­ya­sal ve eko­no­mik ba­ğım­sız­lı­ğın gü­ven­ce­si ol­ma­ya­cak­lar…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ba­lan­dı, ko­nuş­ma­nı­zı ta­mam­la­yı­nız.

Bu­yu­run.

REY­HAN BA­LAN­DI (De­vam­la) - Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan.

Çün­kü, ulus­laş­ma da, ay­dın­lan­ma da, ye­ni­den do­ğuş da bü­tün ulus­lar için, çağ­lar bo­yun­ca hep ana dil­de eği­tim ara­cı­lı­ğıy­la ger­çek­leş­miş, di­li­ni ko­ru­yup ge­liş­tir­mek­le, ye­ni söz­cük­ler ek­le­yip, dün­ya­da kul­la­nı­lan bir dil yap­ma­ya ça­lış­mak­la ger­çek­leş­miş­tir. Bu­nun ter­si, hiç­bir za­man ve hiç­bir ül­ke­de gö­rül­me­miş­tir.

Ana­va­tan Par­ti­si ola­rak, bir araş­tır­ma ko­mis­yo­nu­nun ku­rul­ma­sı­nın çok önem­li ol­du­ğu­na ka­tıl­mak­ta­yız, an­cak, çı­ka­cak so­nuç­la­rın, ko­mis­yon­dan çı­ka­cak so­nuç­la­rın, çö­züm öne­ri­le­ri­nin ha­ya­ta ge­çi­ril­me­si­nin ta­ki­bi için dü­zen­le­me­ler ya­pıl­ma­sı­nı da is­ti­yo­ruz.

Türk­çe­ye bas­kı ve bo­yun­du­ruk gi­ri­şim­le­ri dal­ga­lar hâlin­de gü­nü­mü­ze ka­dar sür­müş­tür, ama, son cum­hu­ri­yet dev­ri­mi atı­lı­mıy­la Türk­çe ken­di­ni bir kez da­ha ka­nıt­la­mış ve dün­ya­da önem­li dil­ler ara­sı­na gir­miş­tir ve bu özel­li­ği­ni de­vam et­tir­mek için Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si ola­rak her­kes üze­ri­ne dü­şen va­zi­fe­yi ye­ri­ne ge­tir­me­li­dir di­yor, he­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (Ana­va­tan Par­ti­si sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Ba­lan­dı.

AK Par­ti Gru­bu adı­na, Şan­lı­ur­fa Mil­let­ve­ki­li Meh­met Atil­la Ma­raş.

Sa­yın Ma­raş, bu­yu­run. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz yir­mi da­ki­ka.

AK PAR­Tİ GRU­BU ADI­NA MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (Şan­lı­ur­fa) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım; İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li­miz Sa­yın Ek­rem Er­dem ve 106 ar­ka­da­şı­nın ver­miş ol­du­ğu, di­li­miz­de son yıl­lar­da ar­ta­rak de­vam eden bo­zul­ma ve ya­ban­cı­laş­ma­nın ne­den­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak, top­lum­sal bir­lik ve be­ra­ber­li­ği­miz üze­rin­de­ki et­ki­le­ri­nin tes­pit edil­me­si ve ge­re­ken ted­bir­le­rin alın­ma­sı ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma açıl­ma­sı ta­le­biy­le il­gi­li, AK Par­ti Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Türk­çe, yer­yü­zü­nün en es­ki ve en ge­niş coğ­raf­ya par­ça­sın­da ko­nu­şu­lan, ge­liş­miş, zen­gin bir kül­tür, bi­lim ve sa­nat di­li­dir. Türk­çe, en ge­niş coğ­raf­ya par­ça­sın­da ko­nu­şu­lu­yor, çün­kü, bu­gün, ar­tık, Türk di­li, sa­de­ce Ana­do­lu'da, Bal­kan­lar­da, Tür­kis­tan'da ve Si­bir­ya'da de­ğil, ça­lış­mak ama­cıy­la Av­ru­pa'ya, Ame­ri­ka'ya, Avus­tral­ya'ya gi­den va­tan­daş­la­rı­mız sa­ye­sin­de dün­ya­nın dört bir bu­ca­ğın­da ko­nu­şu­lur hâle gel­miş­tir. Türk­çe­nin leh­çe­le­ri de­di­ği­miz kol­la­rı, Bal­kan­lar­dan Uzak­do­ğu'ya ka­dar ge­niş bir coğ­raf­ya­da ko­nuş­ma ve ya­zı di­li ola­rak kul­la­nı­lı­yor. Türk­çe, bu­gün Türk dil ai­le­si­nin en faz­la ko­nu­şu­lan kol­la­rın­dan bi­ri­dir. Bu­gün, 70 mil­yon ki­şi­nin ko­nuş­tu­ğu Tür­ki­ye Türk­çe­si, sa­de­ce Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti sı­nır­la­rı içe­ri­sin­de de­ğil, di­ğer böl­ge­ler­de de ko­nu­şu­lan ve ya­zı­lan dil­ler­den­dir. 1980'le­rin or­ta­sın­da, UNES­CO, ha­zır­la­dı­ğı bir ra­por­da, Türk­çe­nin, dün­ya­nın be­şin­ci bü­yük di­li ol­du­ğu­nu açık­la­mış­tı. Şüp­he­siz, bu ra­po­ru ha­zır­la­yan­lar, Türk di­li­ni ve leh­çe­le­ri­ni bir bü­tün ka­bul ede­rek bu so­nu­ca ulaş­mış­lar­dı. Bu­gün, dün­ya­da, Türk di­li­nin çe­şit­li kol­la­rı­nı ko­nu­şan 200 mil­yo­nu aş­kın in­san bu­lun­du­ğu sa­nıl­mak­ta­dır.

Bu­ra­da, her­han­gi bir dil­de ya­zıl­mış bir ro­ma­nın Türk­çe­ye çe­vi­ri­si ya­pı­la­bi­li­yor­sa, fel­se­fe eser­le­ri Türk­çe­ye çev­ri­le­bi­li­yor­sa, Türk ya­zar­la­rı­nın eser­le­ri ya­ban­cı dil­le­re çev­ri­le­bi­li­yor­sa, Türk­çe, bir kül­tür, sa­nat ve ede­bi­yat di­li­dir. Bi­lim eser­le­ri­nin ya­zı­la­bil­di­ği, çev­ri­le­bil­di­ği, ye­ni te­rim­le­rin üre­ti­le­bil­di­ği ve her aşa­ma­da öğ­re­ti­min ya­pı­la­bil­di­ği Türk­çe bir bi­lim di­li­dir. Türk­çe­nin bi­lim di­li ol­ma­dı­ğı, ola­ma­ya­ca­ğı ko­nu­sun­da­ki söz­ler ve id­di­alar boş id­di­adan öte­ye gi­de­mez­ler. Türk­çe ge­liş­miş bir  dil­dir di­yo­ruz, çün­kü, Türk­çe­nin söz var­lı­ğı bu­gün 110 bi­ne ulaş­mış­tır. Şim­di, bu­ra­da, De­ğer­li Ba­ka­nı­mın de­min ko­nuş­ma­sın­da "Türk­çe­leş­miş ke­li­me­ler, söz­cük­ler Türk­çe­dir." de­di­ği id­di­aya ben de ka­tı­lı­yo­rum. Ak­si tak­dir­de, bu­gün, 110 bin ke­li­me­ye, söz­cü­ğe ulaş­mış olan söz­lük­te­ki ke­li­me­le­rin ta­ma­mı­nı at­ma­mız ge­re­kir.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­niz­li) - Ni­ye ta­ma­mı­nı ata­lım? Yüz­de 80'i Türk­çe!

MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (De­vam­la) - Me­se­la, ba­kın "ke­fen", "def­ter", "ki­tap", "kâğıt", "mec­lis", "dev­let", "mil­let", "cum­hu­ri­yet", "halk", "par­ti", "kra­vat", "pan­to­lon", "sa­at", "ro­zet", "du­var", "ta­van", "ta­ban", "lam­ba", "elek­trik", şim­di bun­la­rın hep­si­ni atar­sak, Türk­çe­de bir şey kal­maz. Bun­la­rın hiç­bi­ri­si­nin as­lı Türk­çe de­ğil, ama, bun­lar Türk­çe­leş­miş ke­li­me­ler­dir, söz­cük­ler­dir. Do­la­yı­sıy­la, Sa­yın Ba­ka­nı­mın bu id­di­ası­na ben de ka­tı­lı­yo­rum.

MİLLÎ EĞİ­TİM BA­KA­NI HÜ­SE­YİN ÇE­LİK (Van) - "Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si" Türk­çe mi Atil­la Bey?

MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (De­vam­la) - "Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si" Türk­çe­leş­miş Türk­çe efen­dim. "Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si" Türk­çe­leş­miş Türk­çe­dir.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­niz­li) - Kar­şı­lı­ğı var­sa di­yo­ruz. Kar­şı­lı­ğı olan söz­cük­le­ri kul­la­na­lım.

MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (De­vam­la) - Var, var, kar­şı­lı­ğı da var.

Türk Dil Ku­ru­mu­nun 1945'te çı­kar­dı­ğı bi­rin­ci bas­kı Türk­çe Söz­lük'te­ki ke­li­me, söz­cük mik­ta­rı 32 bin­dir. Bu­gün, de­ğer­li bir dil bi­lim­ci olan Sa­yın Meh­met Do­ğan'ın söz­lü­ğün­de söz­cük­ler 80 bin ke­li­me­yi geç­miş­tir. Türk Dil Ku­ru­mu­mu­zun çı­kar­dı­ğı söz­lük­te­ki ke­li­me mik­ta­rı da 110 bi­ni aş­mış­tır.  De­mek ki, cum­hu­ri­ye­tin ilk yıl­la­rın­da 32 bin ci­va­rın­da olan da­ral­tıl­mış, atıl­mış, ya­ni, ken­di kül­tür ve me­de­ni­ye­ti­mi­zin bir ara­cı olan dil, cum­hu­ri­ye­tin ilk dö­nem­le­rin­de arı­laş­tır­ma adı­na bir­çok Türk­çe­leş­miş ke­li­me "Arap­ça­dır, Fars­ça­dır" ge­rek­çe­siy­le atıl­mış­tır, ama, şim­di, çok şü­kür, ya­şa­yan, ko­nu­şu­lan dil bi­zim ol­du­ğu için, bu­gün Türk Dil Ku­ru­mu­nun da ka­bul et­ti­ği ar­tık 110 bin ke­li­me­lik çok zen­gin bir dil hâli­ne gel­miş­tir Türk­çe, ya­ni as­li hü­vi­ye­ti­ne ka­vuş­muş­tur.

MUS­TA­FA GA­ZAL­CI (De­niz­li) - Ne­den şikâyet et­ti­ği­ni­zi an­la­ma­dım ben.

MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (De­vam­la) - UNES­CO, da­ha son­ra­ki yıl­lar­da ha­zır­la­mış ol­du­ğu ra­por­lar­da Türk dil ai­le­si­ni bir bü­tün ka­bul et­me­ye­rek, her Türk leh­çe­si­ni sı­ra­la­ma­da ay­rı ay­rı de­ğer­len­dir­di. Böy­le­ce, Türk di­li­nin sı­ra­la­ma­da­ki ye­ri de­ğiş­ti. Bu du­rum ger­çe­ği de­ğiş­tir­mez. Yak­la­şık 12 mil­yon ki­lo­met­re ka­re­lik bir alan­da, Türk di­li­nin bir­bi­ri­ne uzak ve ya­kın leh­çe­le­ri ko­nu­şul­mak­ta, ya­zı di­li ola­rak kul­la­nıl­mak­ta­dır. Bun­lar içe­ri­sin­de, Tür­ki­ye Türk­çe­si­nin, gün­cel bir­ta­kım so­run­la­rı­na kar­şı­lık, kül­tür, sa­nat, ede­bi­yat ve bi­lim di­li ol­du­ğu ar­tık bu­gün tes­cil edil­miş­tir.

Türk­çe, kav­ram­lar yö­nün­den de son de­re­ce zen­gin bir dil­dir. Ak­ra­ba­lık iliş­ki­le­ri­mi­ze ver­di­ği­miz öne­min so­nu­cu, ak­ra­ba­lık­la il­gi­li söz­ler, baş­ka hiç­bir dil­de gö­rül­me­ye­cek ka­dar faz­la­dır, zen­gin­dir. Pek çok dil­de, bı­ra­kı­nız "bal­dız", "gö­rüm­ce", "el­ti" gi­bi söz­le­rin kar­şı­lık­la­rı­nı "tey­ze" ile "ha­la"yı ayırt ede­cek söz­ler bi­le yok­tur. Renk ad­la­rı­mız, renk­le­rin en kü­çük ay­rın­tı­sı­na ka­dar ton­la­rı­nı ve­re­cek şe­kil­de zen­gin­dir; "yav­ru­ağ­zı", "gül­ku­ru­su", "gök ma­vi­si" gi­bi.

Söz­lük kul­lan­ma alış­kan­lı­ğı­mız da as­lın­da tam ola­rak ge­liş­me­miş­tir, söz­le­re ken­di­mi­ze gö­re an­lam­lar yük­le­yip kul­la­nı­rız. Bu du­rum, yal­nız­ca ya­ban­cı kay­nak­lı söz­le­ri de­ğil, Türk­çe kö­ken­li söz­le­ri de bir­bi­ri­ne ka­rış­tı­rıp yan­lış kul­lan­ma­mı­za yol açı­yor. Söz ge­li­mi "gö­zal­tı­na al­mak" ile "göz­lem al­tı­na al­mak" söz­le­ri yer­li ye­rin­de kul­la­nı­la­mı­yor. Bu yan­lı­şı kit­le ile­ti­şim araç­la­rı ya­pın­ca yan­lış kul­lan­ma, ar­tık, top­lum­da hız­lı bir şe­kil­de ya­yı­lı­yor. Söz­le­ri yer­li ye­rin­de, bi­le­rek kul­lan­mak ge­re­kir. An­la­mı bi­lin­me­yen söz­ler için mut­la­ka söz­lü­ğe mü­ra­ca­at edil­me­si ge­rek­mek­te­dir.

Türk­çe­nin kul­la­nı­mıy­la il­gi­li ola­rak ya­şa­nan so­run­la­rın ba­şın­da, söy­le­yiş bo­zuk­lu­ğu ge­li­yor. Türk­çe kö­ken­li söz­ler­de söy­le­yiş bo­zuk­lu­ğu faz­la gö­rül­mü­yor, ama, ya­ban­cı kay­nak­lı, alın­tı söz­ler­de söy­le­yiş bo­zuk­lu­ğu­na sık sık rast­la­mak­ta­yız. Bu yan­lış­lar­dan kur­tul­mak için, kul­lan­dı­ğı­mız sö­zün doğ­ru söy­le­ni­şi­ni bil­me­miz ge­re­ki­yor. Di­li­miz­de kar­şı­lı­ğı bu­lu­nan söz­le­rin Türk­çe­si­ni kul­lan­mak da, bu yan­lış­lar­dan bi­zi kur­ta­rır. Di­li­miz­de kar­şı­lı­ğı ol­ma­yan söz­le­ri de kul­la­nır­ken Türk­çe­de ka­bul gör­müş ve yay­gın­laş­mış şe­kil­le­riy­le kul­lan­ma­mız ge­rek­mek­te­dir. Türk Dil Ku­ru­mu­nun ya­yım­la­mış ol­du­ğu Türk­çe Söz­lük'ün 2005 yı­lın­da­ki bas­kı­sın­da bu tür söz­le­rin söy­le­niş­le­ri de ve­ril­miş­tir; uzun söy­len­me­si ge­re­ken ün­lü­ler, in­ce söy­len­me­si ge­re­ken ün­lü­ler be­lir­til­miş­tir. Rad­yo ve te­le­viz­yon su­nu­cu­la­rı­na, spi­ker­le­ri­ne bu ko­nu­da bü­yük gö­rev­ler düş­mek­te­dir. Su­nu­cu ve spi­ker­ler söz­le­ri doğ­ru bi­çim­ler­de söy­ler­ler­se doğ­ru bi­çim­ler top­lum­da da­ha hız­lı ola­rak ya­yı­lır. Önem­li olan, Türk­çe­yi doğ­ru ve gü­zel kul­lan­ma ko­nu­sun­da bir du­yar­lı­lı­ğın ve bi­lin­cin uyan­ma­sı­dır.

Gü­nü­müz Türk­çe­si­nin en önem­li so­ru­nu, ya­ban­cı dil­le­rin, özel­lik­le İn­gi­liz­ce­nin Türk­çe­yi olum­suz ola­rak et­ki­le­me­si. İkin­ci Dün­ya Sa­va­şı son­ra­sı Ame­ri­kan ve İn­gi­liz kül­tür­le­ri bü­tün dün­ya dil­le­ri­ni et­ki­le­me­ye baş­la­mış­tı. Tür­ki­ye'de İn­gi­liz­cey­le öğ­re­ti­me baş­lan­dı­ğı 1950'ler­de Ang­lo­sak­son kül­tü­rü­nün yo­ğun et­ki­si de ken­di­ni his­set­tir­miş­ti. İn­gi­liz sa­de­ce Türk­çe­yi de­ğil baş­ka dil­le­ri de et­ki­li­yor­du. Fran­sız­lar dil­le­ri­ni ko­ru­mak ama­cıy­la ya­sa bi­le çı­kar­dı­lar.

Ya­ban­cı dil öğ­ren­me dü­şün­ce­si za­man­la ya­ban­cı dil­le öğ­re­ti­me dö­nüş­tü ve yay­gın­laş­tı. Ço­cuk­la­rı­mı­za ya­ban­cı dil öğ­re­te­lim, hat­ta, ço­cuk­la­rı­mız bir dil de­ğil bir­kaç dil öğ­ren­sin­ler, ama, ya­ban­cı dil­le öğ­re­tim yan­lış bir yol­dur. Öğ­ren­ci­ler ya­ban­cı di­li ya­ban­cı dil ders­le­rin­de öğ­ren­sin­ler.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; özen­tiy­le di­li­mi­ze ya­ban­cı söz­le­rin gi­ri­şi son yıl­lar­da gi­de­rek art­tı. Türk­çe­si var­ken ya­ban­cı kay­nak­lı söz­le­ri kul­lan­mak, bi­ze gö­re, özen­ti­den baş­ka bir şey de­ğil­dir. Ya­ban­cı dil­le­rin et­ki­si­nin art­ma­sı Türk­çe­nin söz var­lı­ğı­nı, söz di­zi­mi özel­lik­le­ri­ni olum­suz yön­de et­ki­le­di. "Di­van Ote­li" de­mek du­rur­ken "Ho­tel Di­van", "Mar­ma­ra Ote­li" de­mek du­rur­ken, "The Mar­ma­ra" de­mek, Türk­çe­nin söz di­zi­mi özel­lik­le­ri­ni zor­la­mak­tır.

Son za­man­lar­da bir de çe­vi­ri yo­luy­la an­la­tım tü­rü or­ta­ya çık­tı. Söz­ler Türk­çe, ama, an­la­tım ka­lı­bı ya­ban­cı kay­nak­lı. Doğ­ru ol­ma­yan bu kul­la­nış­lar gi­de­rek yay­gın­la­şı­yor. Me­se­la, "çay iç­mek", "kah­ve iç­mek" ye­ri­ne ne di­yo­ruz, "çay al­mak", "kah­ve al­mak", "çay alır mı­sın", "kah­ve alır mı­sın", "özür di­le­rim" ye­ri­ne "üz­gü­nüm" gi­bi kul­la­nış­lar, bun­la­ra sa­de­ce bir­kaç ör­nek­tir.

Türk­çe­nin ya­pı­sı­na ve man­tı­ğı­na ay­kı­rı bu yan­lış­lar­dan kur­tul­ma­mız ge­re­ki­yor. Türk­çe­mi­ze, son yıl­lar­da, Ba­tı dil­le­rin­den, özel­lik­le de İn­gi­liz­ce­den bir söz akı­mı ol­du­ğu ger­çek­tir. Söz­le­rin bir bö­lü­mü tek­no­lo­jiy­le bir­lik­te gel­di. Ye­ni bu­lu­nan ve ye­ni üre­ti­len alet­ler ül­ke­mi­ze ge­lir­ken, ad­la­rıy­la bir­lik­te gel­di­ler, ya­ni, "air-con­di­ti­oner" gi­bi, "dis­ket" gi­bi, "faks" gi­bi, "ka­me­ra" gi­bi, "mo­ni­tör", "prin­ter", "rad­yo", "te­le­viz­yon", "vi­deo", "walk­man", ilâ âhi­ri­hi. Di­li­mi­zin do­ğal ge­liş­me­si içe­ri­sin­de bu alet­le­rin  en az bir kıs­mı­na kar­şı­lık bu­lu­na­bil­di, bir kıs­mı­na ise bu­lu­na­ma­dı. Me­se­la, "buz­do­la­bı", "bil­gi­sa­yar", "de­rin don­du­ru­cu" ve­sa­ir.

Ye­ni bu­lu­nan ve üre­ti­len alet­le­rin ad­la­rı gir­mek­le kal­ma­dı, bu alet­le­rin çe­şit­li özel­lik­le­ri, par­ça­la­rı, kul­la­nı­cı­la­rıy­la il­gi­li söz­ler de di­li­mi­ze gir­me­ye baş­la­dı. Hat­ta, bu söz­ler­den fi­il­ler de üre­til­di, tü­re­til­di. Me­se­la, "disk joc­key" kı­sal­tıl­mı­şı "DJ" ola­rak de­ğil, İn­gi­liz­ce­de­ki söy­le­niş bi­çi­miy­le "di jey". "Vi­deo joc­key" "VJ" de­ğil, "vi jey" bi­çi­min­de kul­la­nıl­dı. "Faks­la­mak", "za­ping yap­mak", "zum­la­mak", ve­sa­ire.

Ya­ban­cı kay­nak­lı söz kul­lan­mak ar­tık bir özen­ti hâli­ne gel­miş­tir ül­ke­miz­de. Gün­lük ha­yat­ta, çar­şı­da, pa­zar­da, rad­yo­da, te­le­viz­yon­da, ba­sın­da, okul­da, spor­da, kı­sa­ca­sı her yer­de ya­ban­cı kay­nak­lı söz­ler ar­tık bi­linç­siz­ce ül­ke­miz­de kul­la­nım ala­nı­na gir­miş­tir. Şim­di, bu olum­suz du­ru­ma kar­şı­lık top­lum­da Türk­çe bi­lin­ci­ni, Türk­çe şu­uru­nu uyan­dır­mak ve can­lı tut­mak zo­run­da­yız.

Şim­di, bu yoz­laş­ma­nın ve yan­lış kul­la­nı­mın önü­ne geç­me­nin önem­li yol­la­rın­dan bir ta­ne­si, ön­ce­lik­le top­lum­da Türk­çe bi­lin­ci­nin uyan­dı­rıl­ma­sı de­miş­tik, an­cak, özel­lik­le iş ye­ri ad­la­rın­da­ki ya­ban­cı­laş­ma kar­şı­sın­da ye­rel yö­ne­tim­ler bel­ki et­ki­li ola­bi­lir di­ye dü­şü­nü­yo­rum. İş ye­ri açı­lı­şı için, me­se­la, ruh­sat baş­vu­ru­su­na ge­len iş sa­hip­le­ri­ne, ya­ban­cı ad ver­me­mek, ad ver­mek is­te­yen­le­ri en­gel­le­mek… Me­se­la be­le­di­ye­le­ri­miz ta­ra­fın­dan böy­le bir gi­ri­şim­de bu­lu­nu­la­bi­lir. Adam dükkân açı­yor "Ta­be­la­ya ne ko­ya­cak­sın, Türk­çe mi, yok­sa de­min say­dı­ğım isim­le­ri mi ko­ya­cak­sın?" di­ye böy­le bir en­gel de ko­nu­la­bi­lir.

Di­lin söz var­lı­ğı­nın zen­gin­leş­ti­ril­me­si, bü­tün bi­lim dal­la­rın­da öğ­re­nim ve araş­tır­ma­nın sür­dü­rül­me­si için di­le te­rim­le­rin ka­zan­dı­rıl­ma­sı, dil­de­ki ge­rek­siz ya­ban­cı öge­le­rin ayık­lan­ma­sı ge­rek ve şart­tır. Bun­lar ya­pıl­dı­ğın­da dil­de iyi­leş­tir­me, da­ha doğ­ru bir söy­le­yiş­le ge­liş­me ve zen­gin­leş­me ya­şa­nır.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; bi­lim­de, tek­no­lo­ji­de ya­şa­nan ge­liş­me­ler di­le de yan­sır. Ye­ni kav­ram­la­ra, ye­ni ürün­le­re, di­li­mi­zin kay­nak­la­rın­dan ya­rar­la­na­rak kar­şı­lık bul­ma­mız ge­re­kir.

Türk­çe söz kök­le­rin­den iş­lek ek­ler­le ya­pı­lan ye­ni tü­ret­me­ler­le di­lin söz var­lı­ğı zen­gin­leş­ti­ril­di­ği gi­bi, ay­nı yol­la di­le ka­zan­dı­rı­la­cak te­rim­ler­le Türk­çe­nin bi­lim di­li ola­rak ge­liş­me­si­ne de kat­kı­da bu­lu­na­bi­li­riz. Bu ya­pıl­ma­dı­ğı tak­dir­de ya­ban­cı söz­ler, ya­ban­cı te­rim­ler di­li­mi­ze gi­rer. Dil­de­ki ge­rek­siz ya­ban­cı öge­le­rin ayık­lan­ma­sı da ay­rı­ca ge­rek­li­dir.

Bi­rer özen­ti alın­tı­sı ni­te­li­ğin­de olan "şov", "kon­sen­süs", "trans­for­mas­yon", "efor" gi­bi gün­de­lik kul­lan­dı­ğı­mız bu söz­le­rin Türk­çe kar­şı­lık­la­rı ol­ma­sı­na rağ­men kul­la­nı­yo­ruz. Ön­ce­lik­le, bu özen­ti alın­tı­la­rı­nın ayık­lan­ma­sı ge­re­kir ve di­li­mi­zi, ken­di as­li ke­li­me­le­riy­le kul­lan­ma­ya özen gös­ter­me­miz ge­re­kir. Üs­te­lik, bu alın­tı söz­ler, dil­de­ki bir­kaç sö­zün ye­ri­ne kul­la­nıl­mak­ta, dil­de yok­sul­laş­ma­ya da mey­dan ver­mek­te­dir.

Türk­çe­de "de­ği­şim", "dö­nü­şüm", "ka­buk de­ğiş­tir­me" gi­bi in­ce an­lam özel­lik­le­ri­ne sa­hip söz­le­ri­miz var­ken, bun­la­rın ye­ri­ne kul­la­nı­lan "trans­for­mas­yon" ke­li­me­si dil­de­ki ya­ban­cı­laş­ma­nın, ya­ni söz var­lı­ğın­da yok­sul­laş­tı­ğı­mı­zın bir ka­nı­tı­dır. Üs­te­lik, bu sö­zü, ki­mi­le­ri "trans­for­ma­ti­on", ki­mi­le­ri de "trans­for­mas­yon" di­ye kul­la­nı­yor. Hâlbu­ki "de­ği­şim", "dö­nü­şüm" di­ye­bi­lir.

Türk­çe­nin şu an­da­ki en önem­li so­ru­nu as­lın­da, dil­de­ki ya­ban­cı öge­le­rin arın­dı­rıl­ma­sı­dır. Her dil­de ya­ban­cı kö­ken­li söz var­dır. Hiç­bir dil, saf de­ğil­dir. Türk­çe de pek çok di­le söz ver­miş, pek çok dil­den söz al­mış bir dil­dir. Türk­çe­nin İn­gi­liz­ce­ye de ver­di­ği söz­ler var­dır. Me­se­la, bun­lar­dan en il­gi çe­ki­ci ola­nı­nı ak­ta­ra­yım: Son za­man­lar­da, di­li­mi­ze İn­gi­liz­ce­den gir­di­ği­ni san­dı­ğı­mız "ki­osk"tur. Bu söz, Türk­çe­den İn­gi­liz­ce­ye ge­çen "köşk" sö­zün­den tü­re­miş­tir. İn­gi­liz­ler "köşk" di­ye­mi­yor "ki­osk" di­yor­lar. Ama, bu­nun as­lı bi­zim. Biz­den de İn­gi­liz­ce­ye ge­çen ke­li­me­ler var.

Dil­de­ki ya­ban­cı söz­le­rin bir öl­çü­sü ol­ma­lı­dır. Bu öl­çü, di­lin kim­li­ği­ni bo­za­cak de­re­ce­de ol­ma­ma­lı­dır. Bir dil, ge­rek duy­du­ğu söz­le­rin kar­şı­lı­ğı bu­lu­na­ma­ma­sı du­ru­mun­da, ya­ban­cı dil­ler­den ay­nen ve­ya ses de­ği­şik­li­ği­ne uğ­ra­tı­la­rak alı­na­bi­lir. En kö­tü­sü, di­lin söz di­zi­mi özel­lik­le­ri­nin ya­ban­cı­laş­ma­sı, ya­ban­cı ek­le­rin di­le gir­me­si, di­lin man­tı­ğı­na ay­kı­rı kul­la­nış­la­rın yay­gın­laş­ma­sı­dır. Türk­çe­de çok­luk eki "lar", "ler" var­ken, İn­gi­liz­ce­de­ki çok­luk eki olan "s" ya­ni s'nin kul­la­nıl­ma­sı, Türk­çe­de "nın", "nin" eki var­ken İn­gi­liz­ce­de "s" eki­nin kul­la­nıl­ma­sı, üze­rin­de dik­kat­le du­rul­ma­sı ge­re­ken bir ko­nu­dur.

Ge­çen­ler­de İn­ter­net'te gör­düm. Bir say­fa­da şöy­le di­yor:"Okuls" di­yor, "okul­la­rı" de­mi­yor, "okuls." Ne de­mek­se okuls? Ya­ni, bu "s" eki­nin İn­gi­liz­ce­den ne ka­dar böy­le tak­lit edi­le­rek kul­la­nıl­dı­ğı­nın bir gös­ter­ge­si.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; di­li­mi­zi bek­le­yen teh­li­ke­ye ge­lin­ce, üçün­cü bin yı­lın he­nüz baş­la­rın­da­yız. İn­san­lı­ğı ye­ni bin yıl­da ne­le­rin bek­le­di­ği, ge­le­ce­ğin dün­ya­sı­nın na­sıl ola­ca­ğı, bi­lim­de han­gi nok­ta­la­ra ula­şı­la­ca­ğı gi­bi çe­şit­li ko­nu­lar­da bi­lim adam­la­rı bir­ta­kım ön­gö­rü­ler­de bu­lu­nu­yor­lar. Bu ön­gö­rü­ler­den bi­ri de yer­yü­zün­de­ki dil­ler­le il­gi­li. Ye­ni bin yı­lın da­ha ilk yüz yı­lı so­na er­me­den, yer­yü­zün­de­ki pek çok di­lin yok ola­ca­ğı ön­gö­rü­sün­de bu­lu­nu­lu­yor. Ta­bii, bu çok ür­per­ti­ci bir tab­lo. Bir di­lin yok ol­ma­sı de­mek, bir kül­tü­rün, bir me­de­ni­ye­tin de ve bir ulu­sun da yok ol­ma­sı de­mek­tir. Di­li­ni kay­be­den bir ulu­sun bi­rey­le­rin­de gen­le­rin bir­kaç ku­şak da­ha ya­şa­ya­ca­ğı, ulus­la­rın bi­yo­lo­jik ola­rak var­lık­la­rı­nı sür­dü­re­bi­le­ce­ği ile­ri sü­rü­le­bi­lir.

Mil­le­ti oluş­tu­ran en önem­li öge dil ol­du­ğu­na gö­re, di­li yer­yü­zün­den si­lin­miş bir mil­le­tin var­lı­ğı­nın da si­lin­miş ola­ca­ğı bir ger­çek­tir. Geç­miş­te bu du­ru­mun çok ör­nek­le­ri var­dır. An­cak, Türk­çe için böy­le bir teh­li­ke söz ko­nu­su de­ğil­dir. Türk mil­le­ti di­li­ne sa­hip çık­tık­tan son­ra ka­ram­sar ol­ma­ma­sı ge­re­kir.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ma­raş, bir da­ki­ka sü­re ve­ri­yo­rum, ko­nuş­ma­nı­zı ta­mam­la­yı­nız.

Bu­yu­run.

MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (De­vam­la) - Te­şek­kür ede­rim, ta­mam­lı­yo­rum efen­dim.

Bu bi­linç, bu şu­ur uyan­dık­tan son­ra, Türk­çe­mi­zin ge­le­ce­ği ko­nu­sun­da da ar­tık en­di­şe­ye ma­hal kal­ma­ma­lı­dır.

Üçün­cü bin yıl­da Türk­çe­mi­zi ay­dın­lık gün­le­rin bek­le­di­ği­ne ben şah­sen ina­nı­yo­rum. Evet, şi­ir oku­ya­yım. Ül­ke­miz­de Türk­çey­le il­gi­li tek resmî ku­rum olan Türk Dil Ku­ru­mu, bu­nun ya­zım kı­la­vuz­la­rı, söz­lük­le­ri, dil bil­gi­si ki­tap­la­rı ha­zır­la­ma gö­re­vi bu Ku­ru­ma tev­di edil­miş­tir. An­cak, bu işi ya­pan baş­ka ku­rum var der­sek, her­ke­sin bir ke­na­ra çe­kil­me­si, Türk­çe­nin kat­le­dil­me­si­ne se­yir­ci kal­mak de­mek olur.

Bu nok­ta­da, bir şa­iri­mi­zin bir dört­lü­ğü­nü ba­ri bu­ra­da ser­de­de­yim. Bir şa­iri­miz dil­le il­gi­li şöy­le di­yor:

"Gü­zel dil Türk­çe bi­ze,

Baş­ka dil ge­ce bi­ze,

İs­tan­bul ko­nuş­ma­sı,

En saf, en in­ce bi­ze."

Türk­çe, bi­zim kim­li­ği­miz­dir, adı­mız­dır, so­ya­dı­mız­dır, tür­kü­müz­dür, şar­kı­mız­dır. Türk­çe, bi­zim ses bay­ra­ğı­mız­dır. Bay­ra­ğı­mı­zı ko­ru­du­ğu­muz gi­bi di­li­mi­zi de ko­ru­ya­lım.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN - Sa­yın Ma­raş…

MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (De­vam­la) - Efen­dim, bir cüm­le kal­dı.

BAŞ­KAN - Bu­yu­run efen­dim, bu­yu­run.

MEH­MET ATİL­LA MA­RAŞ (De­vam­la) - Yah­ya Ke­mal'i unut­tum, o da "Türk­çe, ağ­zım­da ana­mın sü­tü­dür." di­yor, bu­ra­da onu da ana­lım.

Bay­ra­ğı­mı­zı ko­ru­du­ğu­muz gi­bi di­li­mi­zi de ko­ru­ma­lı­yız. Bu ba­kım­dan, di­li­miz­de­ki bo­zul­ma ve ya­ban­cı­laş­ma­nın araş­tı­rıl­ma­sı, so­run­la­rı­nın tes­pit edil­me­si ve çö­züm öne­ri­le­ri­nin or­ta­ya kon­ma­sı ba­kı­mın­dan Mec­lis araş­tır­ma ko­mis­yo­nu­nun ku­rul­ma­sı­nı ben de dü­şü­nü­yor ve ka­tı­lı­yo­rum.

Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür ede­rim.

Say­gı­de­ğer mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım, son ko­nuş­ma­cı, öner­ge sa­hip­le­ri adı­na İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Ek­rem Er­dem.

Sa­yın Er­dem, bu­yu­run. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz on da­ki­ka.

EK­REM ER­DEM (İs­tan­bul) - Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Türk­çe­de son yıl­lar­da ar­ta­rak de­vam eden bo­zul­ma ve ya­ban­cı­laş­ma­nın ne­den­le­ri­nin araş­tı­rıl­ma­sıy­la il­gi­li ola­rak gö­rü­şül­mek­te olan araş­tır­ma öner­ge­si üze­rin­de, öner­ge sa­hip­le­ri adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Söz­le­ri­me baş­lar­ken yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Mil­let­le­ri mil­let ya­pan un­sur­la­rın ba­şın­da ge­len dil, bir­li­ğin ve bü­tün­lü­ğün te­mel ta­şı­dır. Top­lum­lar, mil­let ol­ma­yı bir di­le sa­hip ol­mak­la el­de eder­ler ve millî var­lık­la­rı­nı an­cak ken­di dil­le­riy­le ko­ru­ya­bi­lir­ler. Millî kül­tü­rün de en önem­li un­su­ru dil­dir. Millî kül­tü­rün doğ­ma­sı, ge­liş­me­si ve ku­şak­tan ku­şa­ğa ak­ta­rıl­ma­sı dil­le olur. Di­li­ni ge­liş­ti­rip zen­gin­leş­ti­re­me­yen, ya­ban­cı dil­le­rin is­ti­la­la­rın­dan ko­ru­ya­ma­yan mil­let­ler, bir kül­tür oluş­tu­ra­ma­dık­la­rı gi­bi, var olan kül­tür­le­ri­ni de ko­ru­ya­maz­lar.

Gü­nü­müz­de sa­vaş­lar, mil­let­le­rin dil­le­ri, din­le­ri ve kül­tür­le­ri üze­rin­den ya­pıl­mak­ta­dır. Si­lah yo­luy­la yok edi­le­me­yen mil­let­ler, dil is­ti­la­la­rıy­la or­ta­dan kal­dı­rıl­mak­ta­dır. Bu yön­tem, so­nuç­la­rı iti­ba­rıy­la, si­lah­lı iş­gal­ler­den çok da­ha et­ki­li ve ka­lı­cı ol­mak­ta­dır. Ta­rih­te bü­yük me­de­ni­yet kur­muş bir­çok mil­let, ta­rih sah­ne­sin­den sa­vaş­lar­la de­ğil, dil­le­ri­ni kay­be­de­rek si­lin­miş­ler­dir. Ana­do­lu'da önem­li bir me­de­ni­yet olan Hi­tit­ler ve İs­la­mi­yet'ten ön­ce ba­tı­ya gel­miş olan Oğuz­lar, Pe­çe­nek­ler ve Bul­gar­lar dil­le­riy­le be­ra­ber, Türk­lük­le­ri­ni de kay­bet­miş­ler­dir.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ata­türk'ün, Türk­çe­yi ya­ban­cı dil­le­rin şe­kil ve ka­ide­le­ri­nin te­si­rin­den kur­tar­mak, çağ­daş me­de­ni­yet se­vi­ye­si­ne eriş­tir­mek, gü­nü­mü­zün ilim, tek­nik, fen, ede­bi­yat, fel­se­fe ve sa­nat gi­bi alan­lar­da­ki bü­tün bu kav­ram­la­rı ifa­de ede­cek hâle ge­ti­re­rek ya­zı di­li ile ko­nuş­ma di­li­ni bir­leş­tir­mek ama­cıy­la baş­lat­tı­ğı mü­ca­de­le, sağ­lı­ğın­da he­de­fi­ne ulaş­mış­tır. An­cak, Ata­türk'ten son­ra, dil­de ya­pı­lan sa­de­leş­tir­me­nin hu­du­du­nun iyi çi­zi­le­me­me­si, ye­ni mey­da­na ge­ti­ri­len ke­li­me­le­rin di­lin ya­pı­sı­na uy­gun olup ol­ma­ma­sı­na dik­kat edil­me­me­si, Türk­çe­nin bün­ye ve gra­me­ri­nin göz önün­de tu­tul­ma­dan şe­kil, ma­na ve mef­hum ba­kım­la­rın­dan ha­ta­lı pek çok ke­li­me­nin üre­til­me­si, dil me­se­le­si­nin bir ilim ve millî kül­tür me­se­le­si ola­rak ele alın­ma­sın­dan da­ha çok, po­li­ti­ka ve ide­olo­ji­le­rin ön plan­da tu­tul­ma­sı, sa­de­leş­tir­me­nin tas­fi­ye­ci­lik hâli­ni al­ma­sı­na ve hem di­li­mi­zin fa­kir­leş­me­si­ne hem de on­ca mü­ca­de­le­ye rağ­men ko­nuş­ma di­li ile ya­zı di­li ara­sın­da ye­ni­den bir ay­rı­lı­ğın doğ­ma­sı­na se­bep ol­muş­tur.

Bu­gün di­li­mi­zin iyi ko­nu­şu­lup ya­zı­la­ma­dı­ğı, her­ke­sin ka­bul et­ti­ği bir ger­çek­tir. Türk­çe­miz, her gün bi­raz da­ha bo­zul­mak­ta, kö­tü ve yan­lış te­laf­fu­za, cüm­le bo­zuk­luk­la­rı­na, he­men her­ke­sin ko­nuş­ma­sın­da rast­la­nıl­mak­ta­dır.

Di­li­miz­le il­gi­li sı­kın­tı­lar­dan bi­ri, kav­ram­lar ve te­rim­ler üze­rin­de­ki an­la­yış bir­li­ği­nin sağ­la­na­ma­mış ol­ma­sı­dır. Bu du­rum, dil­de kav­ram kar­ga­şa­sı­nın ana se­be­bi ol­du­ğu gi­bi, millî bir­li­ği­mi­ze de za­rar ve­re­cek bo­yut­ta kamp­laş­ma ve kriz­le­re se­bep ol­mak­ta­dır.

Di­li­miz­le il­gi­li me­se­le­ler­den bi­ri­si de, di­li­mi­zin de­ğiş­mez esas­la­ra bağ­lan­mış im­la ku­ral­la­rı­na sa­hip ol­ma­ma­sı­dır. Te­laf­fu­zu ya­zı­ya ay­nen ak­set­me­yen, im­la­sı dü­zen­siz, her­ke­sin key­fi­ne gö­re de­ği­şen bo­zuk bir im­la dü­ze­niy­le dil ol­maz. Ya­zı­lış­la­rı harf ola­rak ay­nı, ama söy­le­niş­le­ri ile ma­na­la­rı fark­lı "adem-âdem", "alem-âlem", "kar-kâr" gi­bi ke­li­me­le­ri bir­bi­rin­den ayır­mak müm­kün ola­ma­mak­ta­dır.

Mil­let ola­rak di­li­miz­le il­gi­li sı­kın­tı­lar­dan bi­ri­si de yurt dı­şın­da göç­men ola­rak bu­lu­nan va­tan­daş­la­rı­mı­zın kar­şı kar­şı­ya kal­dık­la­rı dil so­run­la­rı­dır. Önü­müz­de­ki dö­nem­de on­la­rı bek­le­yen en bü­yük teh­li­ke, ana dil­le­ri­ni kay­bet­me teh­li­ke­si­dir. Bu da hem Tür­ki­ye için hem de ya­ban­cı ül­ke­le­re göç eden va­tan­daş­la­rı­mız için bü­yük ka­yıp­la­ra yol aç­mak­ta­dır.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ba­tı ile si­ya­si ve eko­no­mik iliş­ki­le­rin ge­liş­me­si­ne bağ­lı ola­rak ya­ban­cı dil öğ­ren­me dü­şün­ce­si, za­man­la ya­ban­cı dil­le eği­ti­me dö­nü­şe­rek yay­gın­laş­tı. Ya­ban­cı dil­le eği­tim, bir­ta­kım eği­tim te­rim­le­ri­nin de di­le gir­me­si­ne ne­den ol­du­ğu gi­bi, bi­lim, tek­nik, sa­nat ko­nu­la­rın­da di­li­miz­de kar­şı­lık­la­rı olan ya da ko­lay­lık­la tü­re­ti­le­cek kav­ram­la­rın ya­ban­cı kar­şı­lık­la­rıy­la öğ­re­nil­me­si­ne ve yer­leş­me­si­ne yol aç­mak­ta­dır.

Bu­gün ko­nuş­ma­la­rı­mız­da "kon­sen­süs", "po­şet", "star", "show" gi­bi pek çok ke­li­me­yi Türk­çe­le­ri­nin ye­ri­ne kul­la­nı­yor, gün­lük ko­nuş­ma­la­rı­mız­da da "evet"in ye­ri­ni "yes"ler ve "okey"ler alır­ken, ve­da­laş­ma­la­rı­mı­zı ma­ale­sef, "bye bye"lar­la ya­pı­yo­ruz.

Son za­man­lar­da "es­ki­ci", "de­ri­ci", "ne­şe" gi­bi Türk­çe ve­ya Türk­çe­leş­miş ke­li­me­le­ri "es­kid­ji", "de­ric­hi", "nes­he" şek­lin­de ya­ban­cı im­la ku­ral­la­rı­na gö­re ya­zıp oku­ya­rak, al­fa­be­mi­zi de boz­duk. Biz, BBC'ye "bi bi si" di­yo­ruz, ama, hiç­bir İn­gi­liz TRT'ye "TRT" de­mi­yor "ti ar ti" di­yor.

Di­li­mi­ze kar­şı ka­yıt­sız­lık ve özen­ti ma­ale­sef iş adam­la­rı­mı­zı ve es­na­fı­mı­zı da et­ki­le­di­ğin­den, imal edi­len mal ve ürün­le­rin isim­le­rin­de, ti­ca­ri un­van ve ad­lar­da ya­ban­cı­laş­ma sü­rat­le art­mak­ta­dır. Te­le­viz­yon isim­le­rin­den prog­ram ad­la­rı­na ka­dar di­li­mi­zi dış­la­mış du­rum­da­yız.

Bü­tün bu ak­sak­lık­la­rın se­be­bi, ya­ban­cı dil­le eği­ti­min ya­nı sı­ra di­li­mi­zin iyi öğ­re­ti­le­me­me­si ve bir dil bi­lin­ci­nin ge­liş­ti­ri­le­me­me­si­dir. Genç­le­ri­miz, ke­li­me ve de­yim­le­ri yer­li ye­rin­de kul­la­na­ma­mak­ta, özel­lik­le de için­de uzun ses bu­lu­nan ke­li­me­le­ri doğ­ru söy­le­ye­me­mek­te­dir. Son de­re­ce kıt ke­li­me da­ğar­cı­ğı­na sa­hip genç­le­ri­mi­zin bü­yük bir bö­lü­mü, ne ya­zık ki bir­kaç yüz ke­li­mey­le gün­lük ko­nuş­ma­la­rı ida­re edi­yor­lar. Genç­le­ri­miz, Türk di­li­nin gü­zel­lik ve zen­gin­li­ğin­den, ken­di di­lin­de dü­şü­ne­bil­me zevk ve onu­run­dan ma­ale­sef mah­rum du­rum­da­dır­lar.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; bu­gün, hiç­bir di­lin ta­ma­mıy­la saf ol­ma­dı­ğı ve ola­ma­ya­ca­ğı bü­tün ilim çev­re­le­rin­ce ka­bul edi­len bir ger­çek­tir. İn­gi­liz­ler, dün­ya­nın her ye­rin­den ke­li­me der­le­ye­rek dün­ya üze­rin­de li­sa­ni bir hâki­mi­yet kur­muş­lar­dır. Baş­ka dil­ler­den ke­li­me al­mak bir ku­sur de­ğil, zen­gin­lik­tir. Her dil­de mut­la­ka, ama mut­la­ka millî ol­ma­sı ge­re­ken iki un­sur var­dır: Bi­ri o di­lin se­si, di­ğe­ri de o di­lin mi­ma­ri­si, gra­mer ka­ide­le­ri ve cüm­le ya­pı­la­rı­dır. Mil­let­ler, hem ken­di hem baş­ka dil­den al­dık­la­rı ke­li­me­le­ri dil­de kul­la­nım bir­li­ği oluş­tur­mak, her­ke­sin o söz­cük­le­ri ay­nı bi­çim­de yaz­ma­sı­nı, on­lar­dan ay­nı an­la­mı çı­kar­ma­sı­nı sağ­la­mak ama­cıy­la ken­di dil­le­ri­nin mu­si­ki­si­ne uy­du­ra­rak kul­lan­dı­lar. Böy­le millî bir mu­si­ki için­de kul­la­nı­lan ke­li­me­ler, kök­le­ri is­ter millî is­ter ya­ban­cı ol­sun, mut­la­ka millî ke­li­me­ler­dir. İn­gi­liz­le­rin, Fran­sız­la­rın ve Arap­la­rın yap­tı­ğı gi­bi ata­la­rı­mız da bir­çok ya­ban­cı ke­li­me­yi ala­rak, on­la­ra ken­di ren­gi­mi­zi ve­re­rek, Türk­çe­nin se­siy­le ve es­te­ti­ğiy­le millîleş­tir­miş­ler­dir. İtal­ya'nın "sca­la"sı­nı ala­rak "is­ke­le" yap­tık­la­rı gi­bi.

Ye­ni ih­ti­yaç­lar kar­şı­sın­da Türk­çe, ken­di ke­li­me­le­ri­ni üre­te­cek özel­li­ğe sa­hip ma­te­ma­tik­sel bir dil­dir. Türk­çe, kö­ke ar­dı ar­dı­na bi­ti­şe­bi­len ek­ler­le sı­nır­sız sa­yı­da söz­cük üre­te­bil­me­si gi­bi özel­lik­le­riy­le ola­ğa­nüs­tü bir ge­liş­me gü­cü­ne sa­hip­tir. Bu eği­lim ya­ban­cı kö­ken­li söz­cük­ler­de de ken­di­ni gös­ter­mek­te, "ka­rar" gi­bi Arap­ça kö­ken­li bir ad, "ka­rar­lı­lık" ya da "ka­rar­laş­tı­rıl­mış­mış" gi­bi çe­ki­min­de kar­şı­mı­za çı­ka­bil­mek­te­dir.

Türk­çe­nin söz var­lı­ğı­nı zen­gin­leş­ti­re­bil­me­si­ne imkân sağ­la­yan bir baş­ka özel­li­ği de, "de­mir yo­lu", "can­kur­ta­ran", "kap­tı­kaç­tı", "ge­ce­kon­du" gi­bi ay­rı ay­rı söz­cük­le­ri bir­leş­tir­mek yo­luy­la bir­le­şik ad­lar oluş­tur­ma­sı­dır. Di­lin ma­te­ma­tik­sel ya­pı­sı­nı, ek­le­rin, kök­le­rin özel­lik­le­ri­ni bi­len, bir­le­şik ke­li­me man­tı­ğı­nı çö­zen her in­san, ih­ti­yaç his­set­ti­ği söz­cü­ğü bir­leş­ti­re­rek fut­bol­da "sağ açık", "sağ iç", "sol iç", "sol açık" gi­bi ke­li­me­ler üre­ten dil ya­pı­mı­zın bi­ze sun­du­ğu imkânla­rı kul­la­na­rak ye­ni ke­li­me­ler üre­ti­le­bi­lir.

Türk­çe­nin bir dün­ya di­li ola­rak yay­gın­laş­ma­sı­nı is­ti­yor­sak, biz de dı­şa­rı­da İtal­yan Kül­tür Mer­ke­zi, Go­et­he Ens­ti­tü­sü, The Bri­tish Co­un­cil, Al­li­an­ce Fran­ça­ise gi­bi Türk di­li­ni ve kül­tü­rü­nü ta­nı­tan, öğ­re­ten Türk­çe eği­tim mer­kez­le­ri, ens­ti­tü­ler, kül­tür mer­kez­le­ri aç­mak mec­bu­ri­ye­tin­de­yiz. Ül­ke­mi­ze yö­ne­lik ön yar­gı­lar­dan an­cak bu ça­lış­ma­lar­la kur­tu­la­bi­le­ce­ği­miz gi­bi, ül­ke­mi­zin ta­nı­tı­mı­nı, kül­tü­rü­mü­zün ve di­li­mi­zin yay­gın­laş­ma­sı­nı böy­le­ce sağ­la­ya­bi­li­riz.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; ben­li­ği­miz ve bir­li­ği­mi­zin te­mel un­su­ru olan di­li­mi­zi ko­ru­yup ge­liş­tir­mek için, baş­ta eği­tim ku­rum­la­rı­mız ol­mak üze­re, ba­sı­nı­mız­dan ya­zar­la­rı­mı­za, yö­ne­ti­ci­le­ri­miz­den va­tan­daş­la­rı­mı­za ka­dar her ke­si­me önem­li gö­rev­ler düş­mek­te­dir.

Bir ta­raf­tan di­li­mi­zi ya­ban­cı ke­li­me­le­rin is­ti­la­sın­dan ko­ru­mak için ge­rek­li bü­tün ted­bir­le­ri alır­ken, di­ğer ta­raf­tan da zen­gin­leş­ti­ril­me­si­ne ve yay­gın­laş­tı­rıl­ma­sı­na kat­kı­da bu­lun­mak bir gö­rev­dir. Bu, di­li bi­ze mi­ras bı­ra­kan ata­la­rı­mı­za kar­şı ve­fa­mız, ge­le­cek ne­sil­le­re kar­şı bor­cu­muz­dur.

Bu duy­gu ve bu dü­şün­ce­ler­le he­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN - Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Er­dem.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Mec­lis araş­tır­ma­sı öner­ge­si üze­rin­de­ki ön gö­rüş­me ta­mam­lan­mış­tır.

Şim­di, Mec­lis araş­tır­ma­sı açı­lıp açıl­ma­ma­sı hu­su­su­nu oy­la­rı­nı­za su­na­ca­ğım.

Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­nı ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Mec­lis araş­tır­ma­sı­nı ya­pa­cak ko­mis­yo­nun 14 üye­den ku­rul­ma­sı­nı oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Ko­mis­yo­nun ça­lış­ma sü­re­si­nin baş­kan, baş­kan ve­ki­li, söz­cü ve kâtip üye­nin se­çi­mi ta­ri­hin­den baş­la­mak üze­re üç ay ol­ma­sı­nı oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Ko­mis­yo­nun ge­rek­ti­ğin­de An­ka­ra dı­şın­da da ça­lı­şa­bil­me­si hu­su­su­nu oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­ler… Ka­bul edil­miş­tir.

Ko­mis­yon ku­rul­muş­tur. Mil­le­ti­miz için ve Türk­çe­miz için ha­yır­lı ol­ma­sı­nı di­li­yo­rum.

Say­gı­de­ğer mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rım, ka­nun ta­sa­rı ve tek­lif­le­ri­ni sı­ra­sıy­la gö­rüş­mek için, 14 Şu­bat 2007 Çar­şam­ba gü­nü, alı­nan ka­rar ge­re­ğin­ce sa­at 14.00'te top­lan­mak üze­re bir­le­şi­mi ka­pa­tı­yo­rum, siz­le­re ve bi­zi iz­le­yen va­tan­daş­la­rı­mı­za ha­yır­lı ge­ce­ler di­li­yo­rum.

Ka­pan­ma Sa­ati: 22.11