DÖ­NEM: 23                               CİLT: 5                         YA­SA­MA YI­LI: 2

 

 

 

 

 

TÜR­Kİ­YE BÜ­YÜK MİL­LET MEC­Lİ­Sİ

TU­TA­NAK DER­Gİ­Sİ

 

24’ün­cü Bir­le­şim

22 Ka­sım 2007 Per­şem­be

 

 

İ Ç İ N D E K İ L E R

 

 

   I. - GE­ÇEN TU­TA­NAK ÖZE­Tİ

  II. - GE­LEN KÂĞIT­LAR

II­I. - YOK­LA­MA

 IV. - GÜN­DEM DI­ŞI KO­NUŞ­MA­LAR

A) MİL­LET­VE­KİL­LE­Rİ­NİN GÜN­DEM DI­ŞI KO­NUŞ­MA­LA­RI

1.- Edir­ne Mil­let­ve­ki­li Nec­det Bu­da­k’­ın, Edir­ne­’­de mey­da­na ge­len sel fe­la­ke­ti­ne iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı

2.- Adı­ya­man Mil­let­ve­ki­li Şev­ket Kö­se­’­nin, Ağız ve Diş Sağ­lı­ğı Haf­ta­sı­’­na iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı

3.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­ma­n’­ın, 24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­ne iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı ve Millî Eği­tim Ba­ka­nı  Hü­se­yin  Çe­li­k’­in ce­va­bı

 

V. - SA­TAŞ­MA­LA­RA İLİŞ­KİN KO­NUŞ­MA­LAR VE AÇIK­LA­MA­LAR

1.- Tun­ce­li Mil­let­ve­ki­li Ka­mer Gen­ç’­in, Öğ­ret­men­ler Gü­nü ne­de­niy­le açık­la­ma­sı

VI. - BAŞ­KAN­LI­ĞIN GE­NEL KU­RU­LA SU­NUŞ­LA­RI

A) MEC­LİS ARAŞ­TIR­MA­SI ÖNER­GE­LE­Rİ

1.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­man ve 32 mil­let­ve­ki­li­nin, ray­lı sis­tem ve de­mir yo­lu ula­şı­mın­da­ki so­run­la­rın araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/54)

2.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­man ve 33 mil­let­ve­ki­li­nin, Bal­kan göç­men­le­ri­nin so­run­la­rı­nın araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/55)

 

VI­I. - KA­NUN TA­SA­RI VE TEK­LİF­LE­Rİ İLE KO­MİS­YON­LAR­DAN GE­LEN Dİ­ĞER İŞ­LER

A) KA­NUN TA­SA­RI VE TEK­LİF­LE­Rİ

1.- Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne (Yön ve Kap­sa­mı­na) Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru (1/315) (S. Sa­yı­sı: 33)

2.- Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru (1/337) (S. Sa­yı­sı: 47)

3.- Ta­nık Ko­ru­ma Ka­nu­nu Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru (1/346) (S. Sa­yı­sı: 34)

4.- Ses ve Gaz Fi­şe­ği Ata­bi­len Si­lah­lar Hak­kın­da Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve İçiş­le­ri Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru (1/437) (S. Sa­yı­sı: 54)

 

VI­I­I. - OY­LA­MA­LAR

1.- Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne (Yön ve Kap­sa­mı­na) Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın oy­la­ma­sı

 

IX. - SO­RU­LAR VE CE­VAP­LAR

A) YA­ZI­LI SO­RU­LAR VE CE­VAP­LA­RI

1.- Kas­ta­mo­nu Mil­let­ve­ki­li Meh­met Ser­da­roğ­lu­’­nun, akar­su ve göl­le­rin kir­li­lik öl­çüm­le­ri­ne iliş­kin so­ru­su ve  Çev­re ve Or­man Ba­ka­nı Vey­sel Eroğ­lu­’­nun ce­va­bı (7/374)

2.- Es­ki­şe­hir Mil­let­ve­ki­li Feh­mi Mu­rat Sön­me­z’­in, Por­suk Ça­yı­’n­da­ki kir­li­li­ğe iliş­kin so­ru­su ve  Çev­re ve Or­man Ba­ka­nı Vey­sel Eroğ­lu­’­nun ce­va­bı (7/375)

3.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Ab­dul­lah Öze­r’­in, Ulu­da­ğ’­da çöp ve mo­loz dö­kü­len bir ala­na iliş­kin so­ru­su ve  Çev­re ve Or­man Ba­ka­nı Vey­sel Eroğ­lu­’­nun ce­va­bı (7/376)

4.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Os­man Kap­ta­n’­ın, An­tal­ya­’­nın su ih­ti­ya­cı­na yö­ne­lik ça­lış­ma­la­ra iliş­kin so­ru­su ve  Çev­re ve Or­man Ba­ka­nı Vey­sel Eroğ­lu­’­nun ce­va­bı (7/377)

 

5.- Ada­na Mil­let­ve­ki­li Ne­vin Ga­ye Er­ba­tu­r’­un, sos­yal yar­dım ya­pan va­kıf ve der­nek­le­re uy­gu­la­nan ver­gi mu­a­fi­ye­ti­ne iliş­kin so­ru­su ve Ma­li­ye Ba­ka­nı Ke­mal Una­kı­ta­n’­ın ce­va­bı (7/484)

6.- İzmir Mil­let­ve­ki­li Ab­dür­rez­zak Ert­e­n’­in, hal­koy­la­ma­sı­na ka­tıl­ma­yan­la­ra uy­gu­la­na­cak pa­ra ce­za­sı­na iliş­kin so­ru­su ve Ma­li­ye Ba­ka­nı Ke­mal Una­kı­ta­n’­ın ce­va­bı (7/520)

7.- İstan­bul Mil­let­ve­ki­li Ke­mal Kı­lıç­da­roğ­lu­’­nun, Le­ven­t’­te­ki HSBC bi­na­sı­nın ona­rım iha­le­si­ne iliş­kin so­ru­su  ve Dev­let Ba­ka­nı ve Baş­ba­kan Yar­dım­cı­sı Na­zım Ek­re­n’­in ce­va­bı (7/521)

8.- Mer­sin Mil­let­ve­ki­li Meh­met Şan­dı­r’­ın, Di­ya­net İş­leri Baş­kan­lı­ğı per­so­ne­li­ne iliş­kin so­ru­su ve Dev­let Ba­ka­nı Mus­ta­fa Sa­id Ya­zı­cı­oğ­lu­’­nun ce­va­bı (7/613)

 

 

I. - GE­ÇEN TU­TA­NAK ÖZE­Tİ

 

TBMM Ge­nel Ku­ru­lu sa­at 14.03’te açı­la­rak üç otu­rum yap­tı.

 

Mar­din Mil­let­ve­ki­li Gö­nül Be­kin Şah­ku­lu­bey, Mar­di­n’­in düş­man iş­ga­lin­den kur­tu­lu­şu­nun 88’in­ci yıl dö­nü­mü­ne ve Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­ne,

Bur­sa Mil­let­ve­ki­li H. Ha­mit Hom­riş, bö­lü­cü te­rö­re,

İliş­kin gün­dem dı­şı bi­rer ko­nuş­ma yap­tı­lar.

 

Ça­nak­ka­le Mil­let­ve­ki­li Ah­met Kü­çü­k’­ün, Trak­ya­’­da yo­ğun ve şid­det­li ya­ğış­lar ne­de­niy­le mey­da­na ge­len za­rar­la­ra iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı­na, Ba­yın­dır­lık ve İskân Ba­ka­nı Fa­ruk Na­fız Özak ce­vap ver­di.

 

Bit­lis Mil­let­ve­ki­li Va­hit Ki­ler ve 24 mil­let­ve­ki­li­nin, uyuş­tu­ru­cu, al­kol ve si­ga­ra ba­ğım­lı­lı­ğı ile ka­çak­çı­lı­ğı­nın ne­den­le­ri­nin, ulaş­tı­ğı bo­yut­la­rın, sos­yal ve eko­no­mik et­ki­le­ri­nin araş­tı­rı­la­rak (10/51),

Bit­lis Mil­let­ve­ki­li Va­hit Ki­ler ve 24 mil­let­ve­ki­li­nin, bal ve di­ğer arı ürün­le­ri­nin üre­ti­min­de ve pa­zar­lan­ma­sın­da ya­şa­nan so­run­la­rın araş­tı­rı­la­rak arı­cı­lı­ğın ge­liş­ti­ril­me­si için (10/52),

Te­kir­dağ Mil­let­ve­ki­li Ke­ma­let­tin Nal­cı ve 21 mil­let­ve­ki­li­nin, be­le­di­ye­le­rin alt­ya­pı, ka­tı atık ve atık su yö­ne­ti­min­de­ki so­run­la­rın araş­tı­rı­la­rak (10/53),

Alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­le­ri Ge­nel Ku­ru­lun bil­gi­si­ne su­nul­du; öner­ge­le­rin gün­dem­de­ki yer­le­ri­ni ala­ca­ğı ve ön gö­rüş­me­le­ri­nin sı­ra­sı gel­di­ğin­de ya­pı­la­ca­ğı açık­lan­dı.

 

Gün­de­min “Ka­nun Ta­sa­rı ve Tek­lif­le­ri ile Ko­mis­yon­lar­dan Ge­len Di­ğer İş­ler” kıs­mı­nın:

1’in­ci sı­ra­sın­da bu­lu­nan, Gül­ha­ne As­kerî Tıp Aka­de­mi­si Ka­nu­nun­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı (1/438) (S. Sa­yı­sı: 50) gö­rüş­me­le­ri ta­mam­la­na­rak;

2’nci sı­ra­sın­da bu­lu­nan, Türk Si­lah­lı Kuv­vet­le­ri Has­ta Bes­le­me Ka­nu­nu Ta­sa­rı­sı (1/431) (S. Sa­yı­sı: 49),

3’ün­cü sı­ra­sın­da bu­lu­nan, As­ker­lik Ka­nu­nu ile Ye­dek Su­bay­lar ve Ye­dek As­kerî Me­mur­lar Ka­nu­nun­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı (1/436) (S. Sa­yı­sı : 51),

Ya­pı­lan gö­rüş­me­ler­den son­ra;

4’ün­cü sı­ra­sın­da bu­lu­nan, Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın (1/315) (S. Sa­yı­sı: 33) tü­mü üze­rin­de gö­rüş­me­ler ta­mam­la­na­rak mad­de­le­ri­ne ge­çil­me­si;

Ka­bul edil­di.

 

İstan­bul Mil­let­ve­ki­li Ömer Din­çer, Amas­ya Mil­let­ve­ki­li Hü­se­yin Ün­sa­l’­ın, ko­nuş­ma­sın­da şah­sı­na sa­taş­tı­ğı id­di­a­sıy­la bir ko­nuş­ma yap­tı.

22 Ka­sım 2007 Per­şem­be gü­nü, alı­nan ka­rar ge­re­ğin­ce sa­at 14.00’te top­lan­mak üze­re, bir­le­şi­me 20.03’te son ve­ril­di.

 

Me­ral AK­ŞE­NER

Baş­kan Ve­ki­li

                  Fa­toş GÜR­KAN                                                  Ha­run TÜ­FEK­Cİ

                         Ada­na                                                                Kon­ya

                      Kâtip Üye                                                           Kâtip Üye

 

 

 

 No.: 36

II. - GE­LEN KÂĞIT­LAR

22 Ka­sım 2007 Per­şem­be

 

Mec­lis Araş­tır­ma­sı Öner­ge­le­ri

1.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­man ve 32 Mil­let­ve­ki­li­nin, ray­lı sis­tem ve de­mir yo­lu ula­şı­mın­da­ki so­run­la­rın araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Ana­ya­sa­nın 98 in­ci, İçtü­zü­ğün 104 ve 105 in­ci mad­de­le­ri uya­rın­ca bir Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/54) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 20/11/2007)

2.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­man ve 33 Mil­let­ve­ki­li­nin, Bal­kan göç­men­le­ri­nin so­run­la­rı­nın araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Ana­ya­sa­nın 98 in­ci, İçtü­zü­ğün 104 ve 105 in­ci mad­de­le­ri uya­rın­ca bir Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/55) (Baş­kan­lı­ğa ge­liş ta­ri­hi: 20/11/2007)

 

Sü­re­si İçin­de Ce­vap­lan­dı­rıl­ma­yan Ya­zı­lı So­ru Öner­ge­le­ri

1.- An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Ze­ke­ri­ya AKIN­CI­’­nın, An­ka­ra­’­ya ve­ri­len su­yun sağ­lık so­run­la­rı­na yol aç­tı­ğı id­di­a­sı­na ve su so­ru­nu­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/351)

2.- De­niz­li Mil­let­ve­ki­li Ha­san ER­ÇE­LE­Bİ­’­nin, Ox­ford Üni­ver­si­te­si­nin bir ya­yı­nı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/354)

3.- İstan­bul Mil­let­ve­ki­li Bih­lun TA­MAY­LI­Gİ­L’­in, ge­zi­le­re ka­tı­lan med­ya he­yet­le­ri­nin se­çi­min­de­ki kri­ter­le­re iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/359)

4.- Ada­na Mil­let­ve­ki­li Ta­ci­dar SEY­HA­N’­ın, ba­zı il­le­rin nü­fus­la­rı­na ve ye­şil kart­lı sa­yı­sı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/360)

5.- An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Yıl­maz ATE­Ş’­in, IMF ile iliş­ki­le­re iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/362)

6.- İzmir Mil­let­ve­ki­li Ah­met ER­Sİ­N’­in, bir sö­zü­ne ve ba­zı der­nek­le­rin fa­a­li­yet­le­ri­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/363)

7.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man Tu­ran ÇİR­Kİ­N’­in, Ku­zey Ira­k’­ta te­rö­re kar­şı ope­ras­yon ya­pıl­ma­sı­na iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/366)

8.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man Tu­ran ÇİR­Kİ­N’­in, za­yıf­la­ma ve ki­lo al­ma amaç­lı kul­la­nı­lan kap­sül ve ener­ji içe­cek­le­ri­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/370)

9.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man Tu­ran ÇİR­Kİ­N’­in, ye­şil kart­lı­la­ra iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/371)

10.-  Kah­ra­man­ma­raş Mil­let­ve­ki­li Dur­du ÖZ­BO­LA­T’­ın, Kah­ra­man­ma­raş çöp de­po­la­ma ala­nı­nın yer se­çi­mi­ne iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/372)

11.- Kas­ta­mo­nu Mil­let­ve­ki­li Meh­met SER­DA­ROĞ­LU­’­nun, özür­lü­le­rin güm­rük­süz oto­mo­bil edin­me­de ya­şa­dı­ğı so­run­la­ra iliş­kin Baş­ba­kan­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/373)

12.- Sam­sun Mil­let­ve­ki­li Os­man ÇA­KI­R’­ın, Sam­sun-Cey­han  pet­rol bo­ru hat­tı­nın baş­lan­gıç ter­mi­na­li­ne iliş­kin Ener­ji ve Ta­biî Kay­nak­lar Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/388)

13.- Bur­dur Mil­let­ve­ki­li Ra­ma­zan Ke­rim ÖZ­KA­N’­ın, Bur­dur İlin­de­ki do­ğal­gaz ça­lış­ma­la­rı­na iliş­kin Ener­ji ve Ta­biî Kay­nak­lar Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/389)

14.- Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Ya­şar AĞ­YÜ­Z’­ün, Ga­zi­an­te­p’­te kent içi ula­şım ile il­gi­li ba­zı id­di­a­la­ra iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/391)

15.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Gök­han DUR­GU­N’­un, An­tak­ya­’­da po­li­sin aç­tı­ğı ateş so­nu­cu ölen bir ki­şi­ye iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/392)

16.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Ke­mal DE­Mİ­RE­L’­in, Bur­sa-Yıl­dı­rı­m’­da­ki bir kav­şa­ğın tra­fik gü­ven­li­ği­ne iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/393)

17.- İzmir Mil­let­ve­ki­li Bü­lent BA­RA­TA­LI­’­nın, ül­ke­mi­ze ka­çak yol­lar­dan gi­ren ya­ban­cı­la­ra iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/394)

18.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Onur ÖY­ME­N’­in, Bal­kan­lar­dan Tür­ki­ye­’­ye yer­le­şen soy­daş­la­rı­mı­za va­tan­daş­lık hak­kı ve­ril­me­si­ne iliş­kin İçiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/395)

19.- An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Mü­ca­hit PEH­Lİ­VA­N’­ın, do­ğal bes­len­me ürün­le­ri­nin de­ne­ti­mi­ne iliş­kin Sağ­lık Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/401)

20.- İstan­bul Mil­let­ve­ki­li Sa­cid YIL­DI­Z’­ın, ya­ta­rak te­da­vi olan has­ta­ya ilaç ve mal­ze­me­nin has­ta­ne ta­ra­fın­dan kar­şı­lan­ma­sıy­la il­gi­li teb­li­ğe iliş­kin Sağ­lık Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/402)

21.- İstan­bul Mil­let­ve­ki­li Bih­lun TA­MAY­LI­Gİ­L’­in, ye­şil kart­ta oto­ma­tik vi­ze sis­te­mi uy­gu­la­ma­sı­na iliş­kin Sağ­lık Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/403)

22.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Ke­mal DE­Mİ­RE­L’­in, Bur­sa Ye­ni­şe­hir Dev­let Has­ta­ne­si­nin per­so­nel ih­ti­ya­cı­na iliş­kin Sağ­lık Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/404)

23.- An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Mü­ca­hit PEH­Lİ­VA­N’­ın, do­ğal bes­len­me ürün­le­ri­ne it­ha­lat iz­ni ve­ril­me­si­ne iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/405)

24.- Ga­zi­an­tep Mil­let­ve­ki­li Ya­şar AĞ­YÜ­Z’­ün, Ga­zi­an­te­p’­te ku­rak­lık­la il­gi­li ka­rar­na­me­nin uy­gu­la­ma­sı­na iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/406)

25.- Ha­tay Mil­let­ve­ki­li Sü­ley­man Tu­ran ÇİR­Kİ­N’­in, ta­rım ke­si­mi­nin çe­şit­li yön­ler­den ge­liş­ti­ril­me­si­ne iliş­kin Ta­rım ve Kö­yiş­le­ri Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/407)

26.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Ke­mal DE­Mİ­RE­L’­in, Bi­le­cik-Os­ma­ne­li-Bur­sa-Ban­dır­ma de­mir­yo­lu ya­pı­mı­na iliş­kin Ulaş­tır­ma Ba­ka­nın­dan ya­zı­lı so­ru öner­ge­si (7/408)

 

 

22 Ka­sım 2007 Per­şem­be

Bİ­RİN­Cİ OTU­RUM

Açıl­ma Sa­a­ti: 14.04

BAŞ­KAN: Baş­kan Ve­ki­li Me­ral AK­ŞE­NER

KÂTİP ÜYE­LER : Yu­suf COŞ­KUN (Bin­göl), Ca­nan CAN­DE­MİR ÇE­LİK (Bur­sa)

BAŞ­KAN – Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 24’ün­cü Bir­le­şi­mi­ni açı­yo­rum.

 

II­I. - YOK­LA­MA

BAŞ­KAN – Elek­tro­nik ci­haz­la yok­la­ma ya­pa­ca­ğız.

Yok­la­ma için beş da­ki­ka sü­re ve­re­ce­ğim. Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri­nin oy düğ­me­le­ri­ne ba­sa­rak sa­lon­da bu­lun­duk­la­rı­nı bil­dir­me­le­ri­ni, bu sü­re içe­ri­sin­de elek­tro­nik sis­te­me gi­re­me­yen mil­let­ve­kil­le­ri­nin sa­lon­da ha­zır bu­lu­nan tek­nik per­so­nel­den yar­dım is­te­me­le­ri­ni, bu­na rağ­men sis­te­me gi­re­me­yen üye­le­rin ise, yok­la­ma pu­su­la­la­rı­nı, gö­rev­li per­so­nel ara­cı­lı­ğıy­la, beş da­ki­ka­lık sü­re içe­ri­sin­de Baş­kan­lı­ğa ulaş­tır­ma­la­rı­nı ri­ca edi­yo­rum.

Yok­la­ma iş­le­mi­ni baş­la­tı­yo­rum.

(Elek­tro­nik ci­haz­la yok­la­ma ya­pıl­dı)

BAŞ­KAN – Top­lan­tı ye­ter sa­yı­sı var­dır, gö­rüş­me­le­re baş­lı­yo­ruz.

Gün­de­me geç­me­den ön­ce üç sa­yın mil­let­ve­ki­li­ne gün­dem dı­şı söz ve­re­ce­ğim.

Gün­dem dı­şı ilk söz, Edir­ne­’­de­ki sel afe­tiy­le il­gi­li söz is­te­yen Edir­ne Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Nec­det Bu­da­k’­a ait­tir.

Bu­yu­run Sa­yın Bu­dak. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz beş da­ki­ka.

 

 IV. - GÜN­DEM DI­ŞI KO­NUŞ­MA­LAR

A) MİL­LET­VE­KİL­LE­Rİ­NİN GÜN­DEM DI­ŞI KO­NUŞ­MA­LA­RI

1.- Edir­ne Mil­let­ve­ki­li Nec­det Bu­da­k’­ın, Edir­ne­’­de mey­da­na ge­len sel fe­la­ke­ti­ne iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı

NEC­DET BU­DAK (Edir­ne) –  Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Edir­ne­’­de ya­şa­nan sel taş­kı­nı hak­kın­da gün­dem dı­şı söz al­mış bu­lun­mak­ta­yım. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Ön­ce­lik­le, Ar­da­han Mil­let­ve­ki­li­miz Sa­yın Saf­fet Ka­ya­’­ya, söz hak­kı­nı dev­ret­ti­ği için te­şek­kür edi­yo­rum.

Edir­ne­’­de ya­şa­nan sel afe­tin­de ön­ce­lik­li ola­rak can kay­bı­mız yok­tur. Tüm Edir­ne­li­le­re geç­miş ol­sun di­lek­le­ri­mi bu­ra­dan bir kez da­ha ile­ti­yo­rum. Özel­lik­le Edir­ne­’­de  son yıl­lar­da sık sık sel taş­kı­nı ya­şa­ma­mız Edir­ne­li­le­ri ger­çek­ten üz­mek­te­dir. Şu an­da Edir­ne Va­li­lik nez­din­de il mer­kez­de ve bir iki il­çe­miz­de kriz ma­sa­sı oluş­tu­rul­muş, özel­lik­le Ka­ra­a­ğaç ma­hal­le­sin­de okul­la­rı­mız dört gün ta­til edil­miş. Böl­ge­de il sa­vun­ma ve kur­tar­ma ekip­le­riy­le DSİ böl­ge yet­ki­li­le­ri, yi­ne tu­gay ko­mu­tan­lı­ğı te­yak­kuz hâlin­de­dir. Tah­li­ye edi­len ev bu­lun­ma­mak­ta­dır. Su de­bi­si de bu­gün­den iti­ba­ren ya­vaş ya­vaş düş­me­ye baş­la­mış­tır. Pa­zar­ku­le Yu­na­nis­tan Sı­nır Ka­pı­mız ka­pa­tıl­mış, İpsa­la üze­rin­den Yu­na­nis­tan’­a ge­çiş sağ­lan­mak­ta­dır. Yi­ne, Bul­ga­ris­tan Ka­pı­ku­le Ka­pı­sı kü­çük araç­la­ra ka­pa­tıl­mış, Ham­za­bey­li üze­rin­den ge­çiş sağ­lan­mak­ta.

Ta­bi­i,  ta­rih­sel  ola­rak  Edir­ne­’­de  sık sık biz bu sel taş­kın­la­rı­nı  ya­şı­yo­ruz.  Bu­nun  en  önem­li ne­de­ni de,  bu­ra­ya  ge­len su­yun yüz­de 97’si Bul­ga­ris­tan ve Yu­na­nis­tan böl­ge­sin­den gel­mek­te­dir, yüz­de 3’ü Tür­ki­ye top­rak­la­rın­dan gel­mek­te­dir. Bul­ga­ris­ta­n’­ın yak­la­şık on dört-on beş ba­ra­jı var, bu ba­raj­la­rın ka­pak­la­rı­nı ay­nı an­da aç­ma­sı ne­de­niy­le, su yö­ne­ti­min­de ge­rek­li öze­ni gös­ter­me­me­sin­den kay­nak­lan­dı­ğı­nı dü­şü­nü­yo­ruz. Ara­lık­lı ola­rak da bu sel taş­kı­nı­nı biz uzun yıl­lar­dır Edir­ne­’­de ya­şı­yo­ruz.

Bu ko­nu­yu özel­lik­le di­le ge­ti­ri­yo­rum. Geç­ti­ği­miz dö­nem­de uzun yıl­lar­dır ya­şa­nan bu sel taş­kın­la­rı­na kar­şı böl­ge­de alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­ler­le il­gi­li ola­rak ilk kez geç­ti­ği­miz dö­nem­de, AK Par­ti Hükûme­ti dö­ne­min­de, böl­ge­de kırk el­li yıl­dır tar­tı­şı­lan Su­a­ka­ca­ğı Ba­ra­jı ko­nu­sun­da, Hükûmet ola­rak, resmî gi­ri­şim­de bu­lun­duk 8 Ni­san 2005 ta­ri­hin­de. Bu ba­ra­ja Bul­ga­ris­tan uzun yıl­lar sı­cak bak­mı­yor­du, an­cak so­ğuk sa­vaş dö­ne­mi­nin bit­me­siy­le bir­lik­te bu dö­nem­de ye­ni bir pro­to­kol im­za­lan­dı. Her iki ül­ke­nin ba­kan­la­rı, Ener­ji, Çev­re Ba­kan­la­rı hem Sof­ya­’­da hem Tür­ki­ye­’­de bir ara­ya gel­dik. Ta­bii ki, ulus­la­ra­ra­sı hu­kuk an­la­mın­da da önem­li. Bul­ga­ris­ta­n’­ın onay ver­me­si du­ru­mun­da, ben bi­li­yo­rum ki, Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı­mız ve Hükûme­ti­miz bu ba­ra­jın ya­pı­mı­na çok sı­cak ba­kı­yor­lar, po­tan­si­ye­li de mad­di an­lam­da çok bü­yük de­ğil. An­cak, bu ba­ra­jın ya­pı­la­ca­ğı ye­rin yüz­de 70’i Bul­ga­ris­tan sı­nır­la­rın­da, yüz­de 30’u Tür­ki­ye sı­nır­la­rın­da ol­du­ğu için Bul­ga­ris­ta­n’­ın ona­yı çok önem­li. Ya­pı­lan ye­ni pro­to­kol­le bir­lik­te, ben, her iki ül­ke­nin Ba­kan­lar Ku­ru­lun­da ala­ca­ğı ka­rar­la bir­lik­te bu pro­je­nin ha­ya­ta ge­çe­ce­ği­ni, bu sel taş­kın­la­rı­nın en azın­dan bi­raz da­ha mi­ni­mi­ze ola­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yo­rum.

Ta­bii ki, bir baş­ka alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem: Bu böl­ge­de­ki ne­hir ya­ta­ğı yak­la­şık 200 ki­lo­met­re. 50’li yıl­lar­da sed­de­le­ri ele alın­mış, 50’li yıl­lar­dan son­ra bu sed­de­ler hiç­bir şekil­de güç­len­di­ril­me­miş. Geç­ti­ği­miz bir yıl bo­yun­ca, Hükûme­ti­mi­zin çı­kart­mış ol­du­ğu mad­di des­tek­ler­le böl­ge­de­ki sed­de­ler güç­len­di­ril­miş ve bu taş­kı­nın bu yıl bi­raz da­ha kon­trol­lü, su­yun yö­ne­ti­le­bil­me­si açı­sın­dan sağ­la­dı­ğı­mız ba­şa­rı, bu sed­de­le­rin güç­len­de­ril­me­sin­den kay­nak­la­nı­yor. Ta­bi­i, bu da ye­ter­li de­ğil.

1923 Lo­zan An­laş­ma­sı­’n­dan be­ri bu ne­hir­ler­de­…

BAŞ­KAN – Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri­… Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Ha­ti­bi din­ler­se­k…

Bu­yu­run.

NEC­DET BU­DAK (De­vam­la) – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan.

...bu ne­hir ya­tak­la­rı­nın her iki ül­ke ara­sın­da ya­pı­la­cak an­laş­ma­lar­la te­miz­len­me­si ge­re­ki­yor. Çün­kü neh­rin ya­rı­sı Tür­ki­ye­’­ye ait, bir di­ğer ya­rı­sı ise Yu­na­nis­tan ve Bul­ga­ris­ta­n’­a ait. Bu ne­hir ya­tak­la­rı­nın te­miz­len­me­siy­le il­gi­li ola­rak Av­ru­pa Bir­li­ği fon­la­rın­dan yak­la­şık 4 mil­yon eu­ro­luk her iki ül­ke ara­sın­da sı­nır öte­si iş bir­li­ği kap­sa­mın­da ge­liş­ti­ril­miş bir pro­je var. Bu pro­je kap­sa­mın­da bu yıl­dan iti­ba­ren bu ne­hir ya­ta­ğı­nın ve olu­şan ada­la­rın te­miz­len­me­si gün­dem­de ve bu ko­nu­da ça­lış­ma­lar hız­la de­vam edi­yor.

Ta­bi­i, Bul­ga­ris­ta­n’­ın AB üye­si ol­ma­sıy­la bir­lik­te, Bul­ga­ris­tan ta­ra­fın­dan da böl­ge­de me­te­o­ro­lo­ji is­tas­yon­la­rı­nın ge­liş­ti­ril­me­si, yi­ne taş­kın tah­mi­ni ve ka­pa­si­te ge­liş­ti­ril­me­si ve taş­kın­la­rın kon­tro­lü an­la­mın­da pro­je­ler Bul­ga­ris­tan ta­ra­fın­dan Av­ru­pa Bir­li­ği­ne su­nul­mak­ta. Bu ko­nu­da da ça­lış­ma­lar var. Ama Tür­ki­ye ola­rak biz, Tür­ki­ye-Bul­ga­ris­tan Sı­nı­rö­te­si İş­bir­li­ği Böl­ge­sin­de Taş­kın Tah­mi­ni İçin Ka­pa­si­te Ge­liş­ti­ril­me­si ve Taş­kın Kon­tro­lü Pro­je­si de -Bu da 4 mil­yon­luk bir pro­je- şu an­da Mer­ke­zi Fi­nans­man ve İha­le Bi­ri­min­de. Böl­ge­de her şey kon­trol al­tın­da. An­cak bu böl­ge çok uzun yıl­lar ih­mal edil­miş. Bu­ra­da­ki ye­rel yö­ne­tim­le­rin de za­rar gör­me­si söz ko­nu­su. An­cak biz, Edir­ne Be­le­di­ye­si­nin, Hükûmet ola­rak, 30 tril­yon elek­trik alt­ya­pı pro­je­si­ni şu an­da yap­mak­ta­yız.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

NEC­DET BU­DAK (De­vam­la) – Bi­ti­ri­yo­rum.

BAŞ­KAN – Bir da­ki­ka sü­re­niz var, ta­mam­la­yın lüt­fen.

NEC­DET BU­DAK (De­vam­la) – 30 tril­yon­luk pro­je­nin şu an­da iha­le­si ya­pıl­mış ve in­şa­at ça­lış­ma­la­rı de­vam edi­yor.

Yi­ne, Yağ­mur Su­yu Top­la­ma Pro­je­si, Hükûme­ti­miz ta­ra­fın­dan fi­nans­man des­te­ği sağ­lan­mış.

Yi­ne, Edir­ne Be­le­di­ye­si mü­ca­vir alan­la­rın­da ol­ma­sı­na rağ­men Edir­ne ana gi­riş yo­lu -4,5 tril­yon­luk- pro­je­si de ta­mam­lan­mış.

Yi­ne, Edir­ne­’­nin otuz kırk yıl­lık iç­me su­yu pro­je­si­ni, be­le­di­ye­nin gö­re­vi ol­ma­sı­na rağ­men, Dev­let Su İş­leri ara­cı­lı­ğıy­la, Hükûmet ola­rak bu pro­je­yi yap­tık ve be­le­di­ye­mi­ze tes­lim et­tik.

Şu an­da bu­ra­da her­han­gi bir mağ­du­ri­yet yok. O ba­kım­dan, be­nim bun­la­rı vur­gu­la­mam­da­ki amaç da şu: Biz, ül­ke­miz­de, özel­lik­le sel fe­la­ke­ti ne­de­niy­le, sel taş­kın­la­rı ne­de­niy­le alt­mış yet­miş yıl­dır ya­pıl­ma­yan bu pro­je­le­ri ya­vaş ya­vaş ha­ya­ta ge­çi­ri­yo­ruz. Ya­ni, 64 yı­lın­da plan­la­nan bir Ham­za­de­re Ba­ra­jı­’­nın yüz­de 1 te­me­li atıl­mış, ama biz bu­nu al­dık, şu an­da yüz­de 40 se­vi­ye­si­ne ge­tir­dik, 2009’da bi­tir­mek is­ti­yo­ruz.

Yi­ne, 19 Ka­sım­da böl­ge­nin GAP pro­je­si 520 bi­n…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Bu­dak.

NEC­DET BU­DAK (De­vam­la) – Sü­rem var bu­ra­da Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Ha­yır, bir da­ki­ka sü­re­niz var­dı.

NEC­DET BU­DAK (De­vam­la) – Pe­ki Sa­yın Baş­kan, te­şek­kür edi­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim.

Gün­dem dı­şı ikin­ci söz, Diş He­kim­li­ği Haf­ta­sı mü­na­se­be­tiy­le söz is­te­yen, Adı­ya­man Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Şev­ket Kö­se­’­ye ait­tir.

Bu­yu­run Sa­yın Kö­se. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

 

2.- Adı­ya­man Mil­let­ve­ki­li Şev­ket Kö­se­’­nin, Ağız ve Diş Sağ­lı­ğı Haf­ta­sı­’­na iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı

ŞEV­KET KÖ­SE (Adı­ya­man) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; söz­le­ri­me baş­la­ma­dan ön­ce he­pi­ni­zi say­gı ve sev­giy­le se­lam­lı­yo­rum.

Bu­gün 22 Ka­sım. İçe­ri­sin­de bu­lun­du­ğu­muz haf­ta­nın Ağız ve Diş Sağ­lı­ğı Haf­ta­sı ol­ma­sı ne­de­niy­le söz al­mış bu­lun­mak­ta­yım.

1908 yı­lın­da as­kerî tıp kö­ken­li Dok­tor Ce­mil To­puz­lu ve Dok­tor Ha­lit Şazi Be­y’­in diş­çi­lik mek­te­bi kur­mak­la gö­rev­len­di­ril­me­le­ri ile diş he­ki­mi eği­ti­mi okul­lar­da ve­ril­di­ği ye­ni bir dö­nem baş­la­mış­tır. 28 Ekim 1909’da fi­i­len öğ­re­ti­me baş­la­mış olan okul ilk me­zun­la­rı­nı 30 Tem­muz 1911’de ver­miş­tir. Yü­zün­cü yı­lın­da, ya­ni bu­gün ül­ke­miz­de diş he­ki­mi eği­ti­mi dün­ya stan­dart­la­rı­nın al­tın­da de­ğil­dir. Dün­ya­da­ki bi­lim­sel ge­liş­me­le­re pa­ra­lel ola­rak Tür­ki­ye­’­de­ki diş he­kim­li­ği, çağ­daş bil­gi ve tek­no­lo­ji­yi uy­gu­la­ma­da yüz ağar­tı­cı bir yer­de­dir. An­cak, top­lu­mun ağız ve diş sağ­lı­ğı ve­ri­le­ri­ne ba­kıl­dı­ğın­da bu du­ru­mun tam ter­si ve­ri­ler gö­rül­mek­te­dir. Bil­di­ği­miz gi­bi, tüm va­tan­daş­la­ra uy­gun or­tam­lar­da eşit sağ­lık hiz­met­le­ri sun­mak dev­le­tin ana­ya­sal gö­re­vi­dir. Bu, ay­rı­ca, sos­yal dev­let ol­ma­nın da te­mel il­ke­le­rin­den bi­ri­dir.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; vü­cu­dun en önem­li gi­riş ka­pı­sı olan ağız ve bu­nun­la be­ra­ber diş­le­rin in­san sağ­lı­ğı­nın ge­nel bir par­ça­sı ol­du­ğu göz ar­dı edil­me­me­li­dir. Ağız ve diş sağ­lı­ğı bi­re­yin vü­cut sağ­lı­ğı­nı doğ­ru­dan et­ki­le­yen bir fak­tör­dür. Az ön­ce, ül­ke­miz­de diş he­kim­li­ği­nin ge­li­şi­mi üze­ri­ne söy­le­dik­le­rim­le bir­lik­te diş has­ta­la­rı­nın çok önem­li olan ki­mi so­run­la­rı­na de­ğin­me­den geç­me­mek ge­re­kir.

Has­ta­la­rın di­ğer tüm branş­lar­da sevk al­ma­dan özel sağ­lık ku­ru­luş­la­rın­dan ya­rar­lan­dı­ğı­nı bi­li­yo­ruz. An­cak, sa­de­ce diş has­ta­la­rı­nın resmî ku­rum­lar­dan sevk ala­rak özel sağ­lık ku­ru­luş­la­rın­da hiz­met gör­me­si önem­li bir so­run ol­mak­ta­dır. Bu du­rum, eşit ve adil ol­ma­yan uy­gu­la­ma­lar bi­çi­min­de or­ta­ya çık­mak­ta ve has­ta mağ­du­ri­ye­ti­ne ne­den ol­mak­ta­dır. Bu mağ­du­ri­ye­tin çö­zü­le­bil­me­si için diş has­ta­la­rı da özel ku­rum ve mu­a­ye­ne­ha­ne­ler­den di­rekt baş­vu­ruy­la te­da­vi­den ya­rar­la­na­bil­me­li ve diş pro­te­zi yap­tı­ra­bil­me­li­dir.

Ay­rı­ca, Türk Diş He­kim­le­ri Bir­li­ği­nin ya­yın­la­mış ol­du­ğu as­ga­ri üc­ret ta­ri­fe­si ile Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı­nın açık­la­dı­ğı diş te­da­vi yar­dı­mı ara­sın­da ra­kam­sal an­lam­da ol­duk­ça fark bu­lun­mak­ta­dır. Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı­nın diş te­da­vi üc­re­ti dü­şük kal­mak­ta­dır bu açı­dan. Diş te­da­vi fa­tu­ra­la­rı özel­de Türk Diş He­kim­le­ri Bir­li­ği­nin as­ga­ri üc­ret ta­ri­fe­si­ne gö­re dü­zen­len­mek­te­dir. Fa­kat, Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı da ken­di üc­ret ta­ri­fe­si­ne gö­re öde­me yap­tı­ğı için, ara­da, öden­me­miş ve has­ta aley­hi­ne ol­duk­ça bü­yük fi­yat açı­ğı or­ta­ya çık­mak­ta­dır.

Diş has­ta­la­rı­nın so­run­la­rıy­la bir­lik­te, diş dok­tor­la­rı­nın en bü­yük des­tek­çi­si olan diş tek­nis­yen­le­ri­nin de per­for­man­sa bağ­lı öz­lük hak­la­rı­nın dü­zen­len­me­si ge­rek­ti­ği­ne ina­nı­yo­rum.

Sağ­lık­ta re­form an­la­mın­da ele alı­nan sağ­lık­ta dö­nü­şüm pro­je­sin­de atı­la­cak her adım­da bü­tün­cül bir yak­la­şım ge­rek­mek­te­dir. Sağ­lık sis­te­mi­nin bü­tün ak­tör­le­ri­ni dik­ka­te ala­rak ve fo­toğ­ra­fın bü­tü­nü­nü gö­re­rek po­li­ti­ka ge­liş­tir­me­ye ih­ti­yaç var­dır. Bu an­lam­da, et­kin ve iyi iş­le­yen bir ağız ve diş sağ­lı­ğı için fi­nans­man, eği­tim, yay­gın hiz­met su­nu­mu, he­kim seç­me öz­gür­lü­ğü, he­kim da­ğı­lı­mı den­ge­si, ka­yıt dı­şı­lı­ğın ve sah­te­ci­li­ğin et­kin bir şekil­de or­ta­dan kal­dı­rıl­ma­sı, et­kin kon­trol ve de­ne­tim sis­te­mi gi­bi so­run­lar ana baş­lık­lar al­tın­da top­lan­ma­lı ve bu ko­nu­lar önem­le ele alın­ma­lı­dır.

İster ka­mu­da is­ter özel sek­tör­de ol­sun, sağ­lık ça­lı­şan­la­rı­nın, hak­la­rı­nı iş­ve­ren­le­re kar­şı ko­ru­ya­bil­me­si için ulus­la­ra­ra­sı an­laş­ma­lar­dan do­ğan ça­lı­şan­la­ra top­lu söz­leş­me­li grev hak­kı ta­nın­ma­lı­dır.

Bu duy­gu ve  dü­şün­ce­ler­le tüm mes­lek­taş­la­rı­mın Diş He­kim­li­ği Gü­nü­’­nü kut­lar, he­pi­ni­ze sev­gi ve say­gı­la­rı­mı su­na­rım. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Kö­se.

Gün­dem dı­şı üçün­cü söz, 24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü mü­na­se­be­tiy­le söz is­te­yen Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Sa­yın İsmet Bü­yü­ka­ta­ma­n’­a ait­tir.

Bu­yu­run Sa­yın Bü­yü­ka­ta­man. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz beş da­ki­ka.

 

3.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­ma­n’­ın, 24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­ne iliş­kin gün­dem dı­şı ko­nuş­ma­sı ve Millî Eği­tim Ba­ka­nı Hü­se­yin Çe­li­k’­in ce­va­bı

İSMET BÜ­YÜ­KA­TA­MAN (Bur­sa) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; öğ­ret­men­le­ri­mi­zin prob­lem­le­ri­ni 24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü mü­na­se­be­tiy­le beş da­ki­ka­lık sü­re için­de ko­nuş­mak üze­re şah­sım adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Bu ve­si­ley­le yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gı­la­rım­la se­lam­lı­yo­rum.

24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü, yıl­da bir kez de ol­sa, öğ­ret­men­le­rin ve öğ­ret­men­li­ğin ka­mu­o­yu gün­de­mi­ne ge­ti­ril­di­ği bir gün­dür. Her 24 ka­sım­lar­da ye­di­den yet­mi­şe, dev­let baş­ka­nın­dan ma­hal­le muh­ta­rı­na ka­dar her yet­ki­li pek çok süs­lü söz­ler­le öğ­ret­men­li­ğin ne ka­dar ul­vi, ne ka­dar kıy­met­li ve ne de­re­ce yük­sek bir mes­lek ol­du­ğun­dan bah­se­der. Kül­tür­le­rin ve me­de­ni­yet­le­rin en bü­yük mi­mar­la­rı olan öğ­ret­men­le­ri­mi­zi yıl­da bir gün ha­tır­la­mak, li­der ül­ke he­de­fi­mi­zi yıl­da bir gün ha­tır­la­ya­rak, bu ve­si­ley­le ra­fa kal­dır­mak ola­cak­tır. Bu ne­den­le ka­li­te­li öğ­ret­men ye­tiş­ti­re­rek, ge­le­cek ne­sil­le­rin, li­der ül­ke­ye bi­zi ka­vuş­tur­ma­la­rı­nı amaç edin­me­li­yiz.

Mus­ta­fa Ke­mal Ata­türk, Türk mil­le­ti­ne da­ya­lı Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti dev­le­ti­ni ku­rar­ken, millî ol­ma ka­rak­te­ri­ni öğ­ret­men­le­re ema­net et­miş­tir. Ata­türk, “Öğ­ret­men­ler, si­zin ba­şa­rı­nız cum­hu­ri­ye­tin ba­şa­rı­sı ola­cak­tır. Cum­hu­ri­yet siz­den fik­ri hür, vic­da­nı hür, ir­fa­nı hür ne­sil­ler is­ter.” di­ye­rek, öğ­ret­men­le­re ver­di­ği de­ğe­ri ifa­de et­miş­tir.

Öğ­ret­men­lik mes­le­ği­ni tek ke­li­mey­le ifa­de et­mek ge­re­kir­se bu­nun adı “fe­dakârlık” ola­cak­tır. Hâl böy­le iken, mem­le­ket­te öğ­ret­men­le­rin du­ru­mu ne­dir? Ne ya­par­lar? Ne yer, ne içer­ler? Dün­ya­da­ki mes­lek­taş­la­rıy­la kı­yas­lan­dı­ğın­da na­sıl bir tab­lo or­ta­ya çık­mak­ta­dır, bu­nu he­pi­mi­zin bil­me­sin­de ya­rar ol­du­ğu ka­na­a­tin­de­yim.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, Türk Eği­tim-Sen ta­ra­fın­dan 24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü mü­na­se­be­tiy­le bir an­ket ça­lış­ma­sı ya­pıl­dı. 1.700 öğ­ret­men üze­rin­de uy­gu­la­nan bu an­ket­te, Türk öğ­ret­men­le­ri­nin için­de bu­lun­du­ğu du­rum göz­ler önü­ne se­ril­di. An­ke­te ka­tı­lan öğ­ret­men­le­ri­mi­zin yüz­de 23,5’i gö­rev­le­rin­den ar­ta ka­lan za­man­da ek iş yap­tık­la­rı­nı di­le ge­ti­rir­ken, yüz­de 89,6’sı kre­di kar­tı bor­cu ya da tak­sit­le­ri ol­du­ğu­nu be­lirt­mek­te­dir. Kart bor­cu ol­ma­yan­la­rın ora­nı sa­de­ce yüz­de 10,3’tür. An­ke­te ka­tı­lan öğ­ret­men­le­ri­mi­zin yüz­de 91,4’ü ma­a­şın­dan bi­ri­kim ya­pa­ma­dı­ğı­nı be­lir­tir­ken, yüz­de 58,3’ü ki­ra­da otur­du­ğu­nu, yüz­de 28,5’i ev sa­hi­bi ol­du­ğu­nu ifa­de et­miş. Evi olan öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ise bü­yük bir kıs­mı ken­di bi­ri­kim­le­riy­le de­ğil mi­ras yo­luy­la ya da ai­le­si­nin des­te­ğiy­le ev sa­hi­bi ola­bil­miş­tir.

Öğ­ret­men­le­ri­mi­zin yüz­de 78’i bi­lim­sel ge­liş­me­le­ri ta­kip ede­me­mek­te­dir. Bu­nun ne­de­ni ola­rak ise eko­no­mik ye­ter­siz­li­ği ifa­de et­miş­ler­dir.

Öğ­ret­men­le­ri­mi­zin yüz­de 72,7’si öğ­ret­men­li­ğin kut­sal bir mes­lek ol­du­ğu­nu di­le ge­tir­me­si­ne rağ­men, ço­cu­ğu­nun öğ­ret­men ol­ma­sı­nı is­te­me­mek­te­dir. Öğ­ret­men­le­ri­mi­ze, “Ço­cu­ğu­nu­zun ni­çin öğ­ret­men ol­ma­sı­nı is­te­mez­si­niz?” so­ru­su­na ve­ri­len ce­vap da ne ya­zık ki ib­ret ve­ri­ci­dir. Mes­le­ğin iti­ba­rı­nın kal­ma­dı­ğı­nı ifa­de eden öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ora­nı yüz­de 27 ci­va­rın­da­dır.

Öğ­ret­men­le­ri­mi­zin en önem­li so­run­la­rın­dan bi­ri de -bi­lin­di­ği üze­re- üc­ret ye­ter­siz­li­ği­dir. Av­ru­pa Bir­li­ği üye­si mes­lek­taş­la­rıy­la kar­şı­laş­tı­rıl­dı­ğın­da Türk öğ­ret­men­le­ri ol­duk­ça az ka­zan­mak­ta­dır­lar.

Say­gı­de­ğer mil­let­ve­kil­le­ri, öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ve üni­ver­si­te öğ­re­tim üye­le­ri­nin öz­lük hak­la­rı ve is­tih­dam şart­la­rı çağ­daş stan­dart­lar dü­ze­yi­ne mut­la­ka çı­ka­rıl­ma­lı­dır. Öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ken­di­si­ni ve öğ­ren­ci­le­ri­ni en iyi şekil­de ye­tiş­ti­re­ce­ği or­tam mut­la­ka ha­zır­la­nıl­ma­lı­dır. Öğ­ret­men­le­rin ter­fi­sin­de de ba­şa­rı esas ol­ma­lı, de­ğer­len­dir­me ya­pı­lır­ken, ve­li­le­rin ve okul yö­ne­ti­miy­le, öğ­ren­ci­le­rin ba­şa­rı­la­rı dik­ka­te alın­ma­lı­dır.

Ço­ğu­mu­zun bil­di­ği ve ya­ki­nen ta­kip et­ti­ği gi­bi, öğ­ret­men­le­ri­mi­zin çok de­ği­şik prob­lem­le­ri söz ko­nu­su­dur. An­cak, sı­nır­lı vak­ti­miz ne­de­niy­le bun­la­rın ço­ğu­nu, ma­a­le­sef, ifa­de ede­mi­yo­rum.

Top­lu­mu­mu­zun en müs­tes­na şah­si­yet­le­rin­den olu­şan eği­tim­ci­le­ri­miz, ir­fan or­du­muz, hak et­ti­ği de­ğer ve öne­me mut­la­ka sa­hip ol­ma­lı­dır.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

İSMET BÜ­YÜ­KA­TA­MAN (De­vam­la) – Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si ola­rak, öğ­ret­me­ne ver­di­ği­miz de­ğe­ri ye­ni­den göz­den ge­çir­mek zo­run­da­yız.

24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­nü, tüm öğ­ret­men­le­ri­mi­ze sağ­lık, hu­zur ve mut­lu­luk­lar ge­tir­me­si di­le­ğim­le kut­lu­yo­rum.

Bu ve­si­ley­le, Do­ğu ve Gü­ney­do­ğu Ana­do­lu­’­da bö­lü­cü te­rör ör­gü­tün­ce kat­le­di­len öğ­ret­men­le­ri­miz baş­ta ol­mak üze­re Hak­k’­ın rah­me­ti­ne ka­vu­şan bü­tün öğ­ret­me­le­ri­mi­zi şük­ran­la yad edi­yor, he­ye­ti­ni­zi en de­rin say­gı ve hür­met­le­rim­le se­lam­lı­yo­rum. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim, Sa­yın Bü­yü­ka­ta­man.

Hükûmet adı­na ko­nuş­ma­yı Millî Eği­tim Ba­ka­nı Sa­yın Hü­se­yin Çe­lik ya­pa­cak­tır.

Bu­yu­run Sa­yın Çe­lik. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

MİLLÎ EĞİ­TİM BA­KA­NI HÜ­SE­YİN ÇE­LİK (Van) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; ön­ce­lik­le 24 Ka­sım Öğ­ret­me­ler Gü­nü do­la­yı­sıy­la gün­dem dı­şı bir ko­nuş­ma ya­pa­rak öğ­ret­men­le­ri­miz­le il­gi­li Hükûme­ti­mi­zin bu­gü­ne ka­dar yap­mış ol­duk­la­rı­nı, öğ­ret­men­le­ri­miz­le il­gi­li dü­şün­ce­le­ri­mi­zi, on­lar­la il­gi­li bun­dan son­ra yap­mak is­te­dik­le­ri­mi­zi ba­na da açık­la­ma fır­sa­tı ver­di­ği için Bur­sa Mil­let­ve­ki­li­miz, de­ğer­li ar­ka­da­şı­mız Sa­yın İsmet Bü­yü­ka­ta­ma­n’­a hu­zur­la­rı­nız­da te­şek­kür edi­yo­rum.

Her ne ka­dar 24 Ka­sım­da Tür­ki­ye'nin her ta­ra­fın­da, sek­sen bir vi­la­yet­te, il ve il­çe­ler­de Öğ­ret­men­ler Gü­nü kut­la­ma­la­rı ola­cak ve o gün ge­rek­li me­saj­la­rı ve­re­ce­ğiz ama, böy­le bir ko­nu gün­de­me gel­miş­ken, ben bü­tün öğ­ret­men­le­ri­mi­zin, bu­gün ha­yat­ta ol­ma­yan öğ­ret­men­le­ri­mi­zin, şu an­da işi­nin ba­şın­da olan öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ve biz­le­rin üze­rin­de bü­yük hak­kı olan il­köğ­re­tim­den yük­se­köğ­re­ti­me ka­dar bü­tün öğ­ret­men­le­ri­mi­zin, eği­tim­ci­le­ri­mi­zin Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­nü kut­lu­yo­rum ve öğ­ret­men­lik mes­le­ği­ni hak­kıy­la ya­pan, ger­çek­ten ilim, ir­fan or­du­su­nun men­su­bu olan de­ğer­li öğ­ret­men­le­ri­mi­ze de bu­ra­dan say­gı­la­rı­mı ile­ti­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ben, Sa­yın Bü­yü­ka­ta­ma­n’­ın, özel­lik­le te­men­ni­le­ri­ne ka­tı­lı­yo­rum. Öğ­ret­men­lik çok say­gın bir mes­lek­tir. Dün­ya­da her mes­lek er­ba­bı­nın ürü­nü­ne bir de­ğer bi­çi­le­bi­lir, ama öğ­ret­me­nin ürü­nü­ne de­ğer bi­çi­le­mez. Öğ­ret­men­lik, Bü­yük Ata­tür­k’­ün de ifa­de et­ti­ği gi­bi, bir fe­dakârlık, fe­ra­gat mes­le­ği­dir, bir sev­gi, şef­kat mes­le­ği­dir. Öğ­ret­men­li­ği ve öğ­ret­men­lik mes­le­ği­ni sa­de­ce mad­di tat­min­le an­lam­lan­dır­mak, ifa­de et­mek müm­kün de­ğil­dir. Öğ­ret­men­le­ri­mi­ze çok şey borç­lu­yuz, ül­ke ola­rak çok şey borç­lu­yuz, bi­rey­sel ola­rak öğ­ret­men­le­ri­mi­ze çok şey borç­lu­yuz.

Ta­bi­i, bu ara­da bir şeyin al­tı­nı çiz­mek is­ti­yo­rum. Bir ül­ke­nin re­fah dü­ze­yi, bir ül­ke­nin kal­kın­mış­lık dü­ze­yi bü­tün mes­lek grup­la­rı­na bir şekil­de yan­sır. Za­man za­man ya­pı­lan, özel­lik­le sen­di­ka­lar ta­ra­fın­dan ya­pı­lan ba­zı açık­la­ma­lar­da Av­ru­pa Bir­li­ği ül­ke­le­rin­den ör­nek­ler ve­ri­le­rek, İskan­di­nav ül­ke­le­rin­den, Fin­lan­di­ya­’­dan, Nor­ve­ç’­ten, İsve­ç’­ten ör­nek­ler ve­ri­le­rek ora­da öğ­ret­men­le­rin al­dık­la­rı ma­aş­lar Tür­ki­ye­’y­le mu­ka­ye­se edil­mek­te­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, şüp­he­siz ki, de­di­ğim gi­bi, çok şeyi­mi­zi borç­lu ol­du­ğu­muz, öğ­ret­men­le­ri­mi­ze, eği­tim gi­bi bi­zim is­tik­bal da­va­mız olan bir alan­da ça­lı­şan ar­ka­daş­la­rı­mı­za da­ha faz­la ma­aş ver­mek, on­la­rın öz­lük hak­la­rı­nı dü­zelt­mek, on­la­ra da­ha faz­la sos­yal hak­lar ta­nı­mak bü­tün ik­ti­dar­lar ta­ra­fın­dan ar­zu edi­len, is­te­nen bir şey­dir. An­cak, me­se­le şudur: Siz, ül­ke­ni­zin imkânla­rıy­la de­ğer­li öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ve ka­mu ça­lı­şan­la­rı­nın ih­ti­yaç­la­rı­nı ör­tüş­tür­mek, bü­tün­leş­tir­mek zo­run­da­sı­nız. Şüp­he­siz ki, Fin­lan­di­ya­’­da­ki, Nor­ve­ç’­te­ki, Al­man­ya­’­da­ki öğ­ret­men bi­zim öğ­ret­me­ni­miz­den da­ha faz­la pa­ra alı­yor. An­cak, ki­şi ba­şı­na dü­şen millî ge­li­ri 30 bin do­lar olan, 35 bin do­lar olan bir ül­ke­nin öğ­ret­men­le­ri­nin re­fah dü­ze­yi ile bi­zim gi­bi bir ül­ke­nin re­fah dü­ze­yi­ni ve öğ­ret­men­le­rin ma­aş­la­rı­nı mu­ka­ye­se eder­se­niz bu si­zi doğ­ru bir so­nu­ca gö­tür­mez. Ay­nı he­sap o za­man mü­hen­dis için de ya­pı­lır, dok­tor için ya­pı­lır, hem­şi­re için ya­pı­lır, iş­çi için ya­pı­lır, her alan­da ça­lı­şan in­san için ya­pı­lır. Ama, bir ra­kam ve­re­yim: OECD ül­ke­le­ri içe­ri­sin­de gay­ri­sa­fi millî ge­lir­den pay al­ma iti­ba­rıy­la öğ­ret­men ai­dat­la­rı, öğ­ret­men­le­rin eli­ne ge­çen pa­ra, öğ­ret­men­ler için ya­pı­lan har­ca­ma­lar açı­sın­dan biz OECD ül­ke­le­ri içe­ri­sin­de 1’in­ci du­rum­da­yız. İkti­da­ra gel­di­ği­miz­de, bir öğ­ret­me­ni­mi­zin, 1’in­ci de­re­ce­nin 1’in­ci ka­de­me­sin­den ma­aş alan bir öğ­ret­me­ni­mi­zin al­dı­ğı ma­aş 722 YTL’y­di; ders üc­re­ti­ni bu­na dâhil et­mi­yo­rum, bu­gün iti­ba­rıy­la bu 1.416 YTL ol­muş­tur. Top­lam ola­rak öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ma­a­şın­da, enf­las­yon­dan arın­dır­dı­ğı­nız za­man  -re­fah pa­yı ola­rak ar­tış­tan söz edi­yo­rum- yüz­de 43’lük bir ar­tış ol­muş­tur. Bi­li­yor­su­nuz 1998’den be­ri öğ­ret­men­le­rin ek ders üc­ret­le­ri­ne zam ya­pıl­ma­mış­tı. İlk de­fa ik­ti­da­rı­mız dö­ne­min­de öğ­ret­men­le­rin ek ders üc­ret­le­ri­ne yüz­de 47’lik gi­bi bir ar­tış sağ­lan­mış­tır. Pe­ki, bu ye­ter­li mi­dir? El­bet­te ye­ter­li de­ğil­dir. Keş­ke -de­di­ğim gi­bi- imkânla­rı­mız, büt­çe­miz çok çok da­ha bü­yük ol­say­dı, pas­ta­nın eba­dı çok da­ha bü­yük ol­say­dı ve öğ­ret­men­le­ri­mi­ze 1.000 YTL ye­ri­ne, 1.400 YTL ye­ri­ne keş­ke 3 bin YTL ma­aş ve­re­bil­sey­dik.

Sev­gi­li ar­ka­daş­la­rım, bil­di­ği­niz gi­bi, bu­gün iti­ba­rıy­la Tür­ki­ye'de 630 bin öğ­ret­men var. Üni­ver­si­te öğ­re­tim ele­man­la­rıy­la bir­lik­te yak­la­şık 720 bin öğ­ret­men ve öğ­re­tim ele­ma­nı var ve ara­lık ayın­da ya­pa­ca­ğı­mız 10 bin ki­şi­lik ata­may­la bir­lik­te sa­de­ce öğ­ret­men­le­ri­mi­zin sa­yı­sı 640 bi­ni bu­la­cak. Ne­re­dey­se, ka­mu­da ça­lı­şan me­mur kit­le­si­nin üç­te 1’ini oluş­tu­ru­yor öğ­ret­men­le­ri­miz. Hâl böy­le olun­ca, öğ­ret­men­le­ri­mi­ze yap­mak is­te­dik­le­ri­miz, çok bü­yük bir ke­sim ol­du­ğu için, büt­çe­den on­la­ra ya­pı­la­bi­le­cek olan ar­tış­lar­da ra­kam­lar çok bü­yük ola­rak kar­şı­mı­za ge­li­yor. Ama biz Hükûmet ola­rak bu­gü­ne ka­dar ya­pı­la­bi­le­ce­ğin mak­si­mu­mu­nu yap­tık, bun­dan son­ra da yap­ma­ya de­vam ede­ce­ğiz.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bir şeyi da­ha özel­lik­le hu­zur­la­rı­nız­da ifa­de et­mek is­ti­yo­rum: Öğ­ret­men­lik mes­le­ği­nin say­gın­lı­ğı­nı ko­ru­mak, özel­lik­le öğ­ret­me­ni kuy­ruk­ta bek­let­me­mek, bü­tün ata­ma­lar­da -ilk ata­ma­da, açık­tan ata­ma­da, nak­len ata­ma­da, il içi ve il  dı­şı ata­ma­lar­da- öğ­ret­men­lik mes­le­ği­ne ya­kı­şır şekil­de, on­la­rın bü­tün iş­le­ri­ni ko­lay­laş­tır­mak ve on­la­rı ka­pı­lar­da bek­let­me­mek, on­la­rı kuy­ruk­ta bek­let­me­mek­tir. Biz ik­ti­da­ra gel­dik­ten son­ra, öğ­ret­men­le­ri­mi­zin bü­tün iş ve iş­lem­le­ri -ilk ata­ma­lar dâhil ol­mak üze­re- elek­tro­nik or­tam­da ya­pıl­mak­ta­dır ve me­sa­i kav­ra­mı ye­di gün, yir­mi dört sa­a­te çık­mış­tır. Bi­ri­si, öğ­ret­men­le­ri­mi­zin eli­ne di­lek­çe­le­ri­ni alıp Ba­kan­lı­ğa gel­me­si, il­çe millî eği­tim mü­dür­lük­le­ri­ne, il millî eği­tim mü­dür­lük­le­ri­ne git­me­si bi­le ge­rek­me­mek­te­dir. Ha­tır­la­ma­ya ça­lı­şın yıl­lar ön­ce­si­ni, Millî Eği­tim Ba­kan­lı­ğın­da öğ­ret­men ata­ma­la­rı ola­ca­ğı za­man Millî Eği­tim Ba­kan­lı­ğı­nın ko­ri­dor­la­rı âde­ta pa­na­yır ye­ri­ni an­dı­rı­yor­du. Şu an­da, ata­ma dö­nem­le­rin­de bi­le ora­da in­san gö­re­mez­si­niz. 20 bin öğ­ret­me­nin ata­ma­sı on iki da­ki­ka­da ya­pıl­mak­ta­dır, pu­an üs­tün­lü­ğü­ne gö­re ya­pıl­mak­ta­dır, ob­jek­tif kri­ter­le­re gö­re ya­pıl­mak­ta­dır.

Es­ki­den öğ­ret­men­le­ri­miz bü­yük mer­kez­ler­de top­la­nı­yor­du, den­ge­li bir da­ğı­lım söz ko­nu­su de­ğil­di. Bu den­ge­li da­ğı­lım sağ­lan­mış­tır ve nok­ta ata­ma­sı sis­te­mi ge­ti­ril­miş­tir. A ili­nin em­ri­ne de­ğil, Kü­tah­ya ili­nin, Mar­di­n’­in, Art­vi­n’­in, Va­n’­ın il em­ri­ne öğ­ret­men ata­ma­sı de­ğil, doğ­ru­dan ih­ti­ya­cın ol­du­ğu nok­ta tes­pit edi­li­yor ve ora­ya öğ­ret­men ata­ma­sı ya­pı­lı­yor.

Pe­ki, öğ­ret­men­ler yer de­ğiş­tir­mek is­te­di­ği za­man, Ke­çi­ö­re­n’­de­ki bir okul­dan Çan­ka­ya­’­da­ki bir oku­la git­mek is­te­di­ği za­man ne ya­pı­yor? İnter­net­te bü­tün açık po­zis­yon­la­rı gö­re­bi­li­yor ve eğer pu­a­nı ye­ti­yor­sa –ki bu, kı­dem ve­sa­ir gi­bi, esas, ar­tı­lar­dan ge­len pu­an­lar­dır- ora­ya mü­ra­ca­a­tı­nı ya­par. 20 ki­şi mü­ra­ca­at eder, di­ye­lim ki 5 ki­şi gi­der ve bu­nu da her­kes bi­lir, ni­çin ta­yin edil­di­ği­ni ve edil­me­di­ği­ni bi­lir. Böy­le­lik­le, bu se­fer, öğ­ret­men­le­ri­mi­zin iş ve iş­lem­le­ri­ni ko­lay­laş­tı­ra­rak, biz, öğ­ret­men­lik mes­le­ği­nin say­gın­lı­ğı­na en bü­yük kat­kı­yı yap­tı­ğı­mı­zı dü­şü­nü­yo­ruz.

Öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ko­nut sa­hi­bi ol­ma­sı, özel­lik­le bü­yük şehir­le­ri­miz­de bi­zim he­def­le­ri­miz­den bi­ri­si­dir. Bu­gü­ne ka­dar yak­la­şık üç bin ko­nut İLK­SA­N’­la, TO­Kİ­’y­le iş bir­li­ği ya­pı­la­rak öğ­ret­men­le­ri­mi­zin em­ri­ne tah­sis edil­miş­tir. Bu gay­re­ti­miz, ça­lış­ma­la­rı­mız bun­dan son­ra­ki sü­reç­te de da­ha ucuz şart­lar­la, da­ha uzun va­de­li tak­sit­ler­le öğ­ret­men­le­ri­mi­zin ko­nut sa­hi­bi ol­ma­sı yö­nün­de­ki gay­ret­le­ri­miz de de­vam et­mek­te­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, eği­tim, beş şart bir ara­ya gel­di­ği za­man ger­çek an­lam­da eği­tim olur: Fi­zi­ki alt­ya­pı, tek­no­lo­jik alt­ya­pı, do­na­nım, do­kü­man­tas­yon, müf­re­dat, öğ­ren­ci ve öğ­ret­men bir ara­ya gel­di­ği za­man. Bu şart­la­rın eğer be­şi de mü­kem­mel­se, ora­dan mü­kem­mel bir eği­tim alır­sı­nız. Ama dün­ya­nın en iyi şart­la­rı­nı ge­ti­rin, çok iyi bi­na­lar ya­pın, bun­la­rı tek­no­lo­jik do­na­nım­la do­na­tın, dün­ya­nın en ha­ri­ka müf­re­da­tı­nı uy­gu­la­yın, ama, eğer öğ­ret­men ka­li­te­sin­de bir sı­kın­tı var­sa is­te­di­ği­ni­zi ger­çek­leş­ti­re­mez­si­niz.

Biz de, bu­ra­dan ha­re­ket­le, bir ta­raf­tan mev­cut öğ­ret­men­le­ri­mi­zi hiz­met içi eği­tim­le­re ala­rak, bir kı­sım öğ­ret­men­le­ri­mi­ze yüz yü­ze hiz­met içi eği­tim ve­re­rek, önem­li bir kıs­mı­na sa­nal or­tam­da hiz­met içi eği­tim ve­re­rek, 100 bi­ne ya­kın öğ­ret­me­ni­mi­zi aç­tı­ğı­mız kam­pan­ya­lar­la çok ucuz şart­lar­da di­züs­tü bil­gi­sa­ya­ra sa­hip kı­la­rak öğ­ret­men ni­te­lik­le­ri­ni ar­tır­ma­ya ça­lı­şı­yo­ruz. Hiz­met içi eği­tim ens­ti­tü­le­ri­miz­de ve di­ğer ku­rum­la­rı­mız­da bu ni­te­lik­le­ri ar­tır­ma yö­nün­de gay­ret­le­ri­miz var.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, 2002 yı­lı­nın so­nun­da Millî Eği­tim Ba­kan­lı­ğı­na bağ­lı 103 Ana­do­lu öğ­ret­men li­se­si var­dı. Pe­ki, Ana­do­lu öğ­ret­men li­se­si­nin öne­mi ne? Öğ­ret­men­lik mes­le­ği­nin or­ta­öğ­re­tim­de­ki aya­ğı­nı oluş­tur­mak­ta­dır. Eğer Ana­do­lu öğ­ret­men li­se­sin­den öğ­ret­men­li­ğe ge­çer­se genç­le­ri­miz, hep­si­ni üni­ver­si­te­ler­de burs­lu oku­tu­yo­ruz. Bir öğ­ret­men­lik mes­le­ği­ni se­çer­se, öğ­ret­men ye­tiş­ti­ren bir yük­se­köğ­re­tim ku­ru­mu­nu se­çer­se ken­di­le­ri­ne burs ve­ri­yo­ruz. Bü­tün Tür­ki­ye­’­de 103 Ana­do­lu öğ­ret­men li­se­si var­dı, bi­zim bu ik­ti­da­rı­mız sü­re­sin­de 77 adet da­ha Ana­do­lu öğ­ret­men li­se­si açıl­mış­tır. Bü­tün ama­cı­mız, öğ­ret­men mo­ti­vas­yo­nu­nu or­ta­öğ­re­tim­den iti­ba­ren te­min et­mek­tir ve öğ­ret­men­le­rin, öğ­ret­men ola­cak ki­şi­le­rin or­ta­öğ­re­tim­de en ka­li­te­li öğ­ren­ci­ler ara­sın­dan se­çil­me­si, en ni­te­lik­li öğ­ren­ci­le­rin öğ­ret­men­lik mes­le­ği­ne ka­zan­dı­rıl­ma­sı ama­cıy­la 77 adet Ana­do­lu öğ­ret­men li­se­si yur­dun dört bir ya­nın­da hiz­me­te so­kul­muş­tur. Bun­lar son de­re­ce önem­li şey­ler­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, es­ki­den bir öğ­ret­me­ni­miz sa­de­ce ka­de­me ve de­re­ce ar­tış­la­rın­dan bir ar­tı ala­bi­li­yor­du. Kırk se­ne, el­li se­ne öğ­ret­men­lik yap­tı­ğı za­man­da, baş­la­dı­ğı gün de öğ­ret­men, emek­li ol­du­ğu gün de öğ­ret­men olu­yor­du. Şüp­he­siz ki, öğ­ret­men­lik tek ba­şı­na bü­yük bir şeref­tir, bu öğ­ret­men­lik mes­le­ği bü­yük say­gın­lı­ğı olan bir mes­lek­tir. An­cak, in­san­lar ver­di­ği eme­ğin kar­şı­lı­ğı­nı al­mak is­ter­ler. Bu­nun için öğ­ret­men­li­ği ka­ri­yer mes­lek hâli­ne ge­tir­dik. Öğ­ret­me­ni­miz gay­ret gös­te­rir­se, gir­di­ği sı­nav­lar­dan ba­şa­rı­lı olur­sa, iyi si­cil alır­sa, iyi per­for­mans or­ta­ya ko­yar­sa -ki, bun­lar da ob­jek­tif kri­ter­le­re bağ­lan­mış­tır. Bu­nun­la il­gi­li ka­nun çı­ka­rıl­mış­tır- öğ­ret­me­ni­mi­zin uz­man öğ­ret­men ol­ma ve ba­şöğ­ret­men ol­ma imkânı ge­ti­ril­miş­tir ve her ka­de­me­de de öz­lük hak­la­rın­da ar­tış­lar mey­da­na gel­mek­te­dir. Yak­la­şık 100 bin öğ­ret­me­ni­miz şu an­da uz­man öğ­ret­men ve ba­şöğ­ret­men un­van­la­rı­na sa­hip­tir. Bu da on­la­ra hem say­gın­lık, mes­lek­le­ri iti­ba­rıy­la ye­ni bir un­van hem de ma­aş­la­rın­da cid­di ar­tış­lar sağ­la­mak­ta­dır.

Yi­ne, ma­lu­mu­nuz bu ma­aş­la­rın ban­ka­ya ya­tı­rıl­ma­sıy­la bir­lik­te or­ta­ya cid­di bir kay­nak çı­kı­yor, “pro­mos­yon” de­di­ği­miz bir pa­ra or­ta­ya çı­kı­yor. Biz Millî Eği­tim Ba­kan­lı­ğı ola­rak bu işe ön­cü­lük et­tik. Bu pa­ra­la­rın yüz­de 30’u yi­ne eği­tim hiz­met­le­ri­ne har­ca­nı­yor, ama yüz­de 70’ini biz eği­tim ça­lı­şan­la­rı­na ia­de edi­yo­ruz. Millî Eği­tim Ba­kan­lı­ğı­nın yap­mış ol­du­ğu bu uy­gu­la­ma di­ğer ku­rum­la­ra ve bi­rim­le­re de ör­nek ol­du, bü­tün Tür­ki­ye­’­de bu uy­gu­la­ma şu an­da ya­pı­lı­yor.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, es­ki­den ata­ma­da “Zo­run­lu böl­ge” kav­ra­mı il ba­zın­day­dı. Şim­di, ben An­ka­ra­’­yı si­ze ör­nek ve­re­yim. An­ka­ra den­di­ği za­man eğer bi­zim ak­lı­mı­za sa­de­ce Çan­ka­ya ge­lir­se, Ke­çi­ö­ren ge­lir­se bü­yük bir ya­nıl­gı içe­ri­si­ne gi­re­riz. An­ka­ra­’­nın Ev­ren il­çe­si, An­ka­ra­’­nın Hay­ma­na il­çe­si, An­ka­ra­’­nın Şeref­li­koç­hi­sar il­çe­si -da­ha bir­çok il­çe sa­ya­bi­li­rim- sa­hip ol­du­ğu imkânlar, kal­kın­mış­lık dü­ze­yi iti­ba­rıy­la do­ğu ve gü­ney­do­ğu­da­ki il­çe­ler­den fark­lı de­ğil­dir. Kas­ta­mo­nu­’­nun, Yoz­ga­t’­ın ba­zı il­çe­le­ri, Ço­ru­m’­un ba­zı il­çe­le­ri bun­dan fark­lı de­ğil­dir. Hat­ta ve hat­ta, ba­kın, Ba­lı­ke­si­r’­in Ed­re­mit il­çe­si ile Ban­dır­ma il­çe­si­ni eğer siz Dur­sun­be­y’­le eş de­ğer gö­rür­se­niz kal­kın­mış­lık iti­ba­rıy­la, imkânlar iti­ba­rıy­la bü­yük bir ya­nıl­gı olur. Bur­sa­’­nın Gem­lik il­çe­si ile İne­göl il­çe­si­ni eğer siz Or­ha­ne­li il­çe­siy­le ay­nı gö­rür­se­niz bü­yük bir yan­lış­lık olur. Do­la­yı­sıy­la ata­ma­da “Zo­run­lu böl­ge” kav­ra­mı­nı biz il­çe ba­zı­na in­dir­ge­dik. İlçe­ler zo­run­lu ata­ma böl­ge­le­ri­dir. Böy­le­lik­le, bir­çok öğ­ret­me­nin git­mek is­te­me­di­ği An­ka­ra­’­nın ba­zı il­çe­le­rin­de, An­ka­ra­’­ya çok ya­kın olan ba­zı vi­la­yet­ler­de bi­le o ek­sik­li­ği­ni his­set­ti­ği­miz öğ­ret­men açık­la­rı, da­ha doğ­ru­su cid­di bo­yut­lar­da olan öğ­ret­men açık­la­rı bu uy­gu­la­ma­lar sa­ye­sin­de ger­çek­ten bü­yük bir dü­ze­ne gir­miş­tir ve öğ­ret­men­le­ri­miz de bu uy­gu­la­ma­dan son de­re­ce mem­nun­dur.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bir şeyin da­ha al­tı­nı çiz­mek is­ti­yo­rum. Bil­di­ği­niz gi­bi mes­lek­ler de­ği­şi­yor, mes­lek­le­rin ni­te­lik­le­ri de­ği­şi­yor, ye­ni araç, ge­reç­ler, eği­tim­de kul­la­nı­lan ye­ni tek­nik­ler ve yön­tem­ler iti­ba­rıy­la öğ­ret­men­le­ri­mi­zin cid­di ma­na­da ken­di­le­ri­ni ye­ni­le­me­le­ri ge­re­ki­yor. İş­te bu ara­da bi­li­şim tek­no­lo­ji­si dev­re­ye gi­ri­yor.

Bil­di­ği­niz gi­bi Tür­ki­ye­’­nin her ta­ra­fın­da okul­la­rı­mı­za bil­gi tek­no­lo­ji­si sı­nıf­la­rı kur­duk, bil­gi­sa­yar la­bo­ra­tu­var­la­rı kur­duk ve öğ­ren­ci kit­le­mi­zin şu an­da yüz­de 90’ı ADSL sis­tem İnter­ne­t’­ten ya­rar­la­nı­yor. Öğ­ret­men­le­ri­mi­zin bi­li­şim tek­no­lo­ji­le­ri­ni eği­tim­de ol­maz­sa ol­maz bir yar­dım­cı un­sur ola­rak kul­lan­ma­sı için ulus­la­ra­ra­sı fir­ma­lar dâhil ken­di imkânla­rı­mı­zı se­fer­ber ede­rek öğ­ret­men­le­ri­mi­zin hep­si­ni bi­li­şim okur­ya­za­rı hâli­ne ge­tir­mek, sa­de­ce bu­ra­da bı­rak­ma­yıp çok da­ha öte­si­ne gö­tür­mek için cid­di gay­ret­le­ri­miz ol­du, çok önem­li me­sa­fe­ler ka­te­dil­di ve bun­dan son­ra da bu gay­ret­le­ri­miz de­vam ede­cek­tir.

Bir şeyin tek­rar al­tı­nı çiz­mek is­ti­yo­rum de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım: Öğ­ret­men­lik mes­le­ği şüp­he­siz ki çok çok bü­yük kar­şı­lık­la­rı hak eden bir mes­lek­tir. Öğ­ret­men­ler say­gın­lık­la­rı­nın azal­dı­ğı­nı -ba­zı öğ­ret­men ar­ka­daş­la­rı­mız- dü­şü­ne­bi­lir­ler ama ke­sin­lik­le bu top­lum­da, ya­ni Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti dev­le­tin­de, Türk hal­kı ara­sın­da öğ­ret­me­nin say­gın­lı­ğı dün­ya­nın hiç­bir ye­rin­de ol­ma­dı­ğı ka­dar çok çok da­ha yük­sek­tir. Say­gın­lık sa­de­ce al­dı­ğı­nız ma­a­şın bü­yük­lü­ğüy­le öl­çül­mez, say­gın­lık bi­raz bi­re­yin ken­di­siy­le il­gi­li bir me­se­le­dir.

Ben bu­ra­dan de­ğer­li öğ­ret­men ar­ka­daş­la­rı­ma da ses­le­ni­yo­rum: Bir eği­tim­ci dü­şü­nür der ki: Ço­cuk­la­rı­na sev­giy­le yak­laş­ma­yan bir eği­tim­ci sa­bah­tan ak­şa­ma ka­dar so­ğuk de­mi­ri şekil­len­dir­mek için dö­ven de­mir­ci­ye ben­zer. Eğer de­mi­ri şekil­len­dir­mek is­ti­yor­sa­nız, onu ısıt­ma­lı­sı­nız. Eği­tim­de ısı­tı­cı un­sur sev­gi­dir. Öğ­ret­me­ni­miz sa­bah­tan ak­şa­ma ka­dar öğ­ren­ci­le­re na­si­hat ede­rek öğ­ren­ci­le­ri şekil­len­di­re­mez, iyi­den ve doğ­ru­dan ya­na de­ğiş­ti­re­mez. Öğ­ret­me­ni­miz dav­ra­nış­la­rıy­la, hâl ve ha­re­ket­le­riy­le on­la­ra ör­nek ol­du­ğu za­man, on­lar için bir mo­del­lik yap­tı­ğı za­man, mo­del hâli­ne gel­di­ği za­man, esas, öğ­ren­ci­ler üze­rin­de te­si­ri o za­man ya­par, on­la­ra o za­man et­ki eder ve say­gın­lı­ğı da o oran­da art­mış olur. Es­ki­ler hep der­ler, li­sa­nıhâl, li­sa­nı­kal der­ler, ya­ni dav­ra­nış di­li ve söz­lü dil ara­sın­da bir ter­cih yap­tı­ğı­nız za­man, dav­ra­nış di­li her za­man söz­lü dil­den da­ha et­ki­li­dir, da­ha ka­lı­cı­dır ve da­ha çok say­gın­lık uyan­dı­rır. Do­la­yı­sıy­la, öğ­ret­men­lik mes­le­ği­nin say­gın­lı­ğı­nı ar­tır­mak, şüp­he­siz ki, Ba­kan­lık ola­rak, öğ­ret­men­le­ri­mi­zi is­tih­dam eden bir ku­rum ola­rak ön­ce bi­zim gö­re­vi­miz­dir ama öğ­ret­men­le­rin say­gın­lı­ğı­nı ar­tır­mak öğ­ret­men­le­rin gö­re­vi­dir, ve­li­le­ri­mi­zin gö­re­vi­dir, on­lar­la iş bir­li­ği içe­ri­sin­de ola­cak olan an­ne- ba­ba­la­rın, ay­nı za­man­da ebe­veyn­le­rin gö­re­vi­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ba­kın bir şeyin da­ha al­tı­nı çiz­mek is­ti­yo­rum: Dün­ya­nın bir­çok ye­rin­de in­san­lar or­ta­öğ­re­tim ku­rum­la­rın­da özel­lik­le öğ­ret­men­lik yap­mak is­te­mi­yor. Bir­kaç se­ne ön­ce Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri­’n­de Was­hing­to­n’­da bu­lun­du­ğum bir sı­ra­da, Tür­ki­ye­’­de­ki bir üni­ver­si­te, ora­da­ki Ko­lom­bi­ya eya­le­tiy­le bir pro­to­kol im­za­lı­yor­lar. Pro­to­ko­lün öze­ti şudur: Bi­zim üni­ver­si­te­miz on­la­ra fi­zik, kim­ya, bi­yo­lo­ji, ma­te­ma­tik öğ­ret­me­ni ye­tiş­ti­re­cek ve Ko­lom­bi­ya dis­tric­t’­in içe­ri­sin­de bu­lun­du­ğu, da­ha doğ­ru­su Was­hing­to­n’­un da içe­ri­sin­de bu­lun­du­ğu Ko­lom­bi­ya dis­tric­t’­e gön­de­re­cek ve ora­da bun­lar is­tih­dam edi­le­cek­ler. Şim­di ilk ak­la ge­len şu: Ame­ri­ka, fi­zik­çi, kim­ya­cı, bi­yo­log, ma­te­ma­tik­çi, öğ­ret­men ye­tiş­ti­re­mi­yor mu? Me­se­le o de­ğil de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Or­ta­öğ­re­tim öğ­ren­ci­le­ri o ka­dar bü­yük bir di­sip­lin­siz­lik içe­ri­sin­de­dir ki, o ka­dar ip­ler gev­şe­miş­tir ki, bu sa­de­ce Ame­ri­ka­’­da de­ğil, İngil­te­re­’­de de böy­le­dir, Kı­ta Av­ru­pa­’­sı­nın bir­ço­ğun­da da böy­le­dir ve or­ta­öğ­re­tim ku­rum­la­rın­da, he­le he­le ba­yan öğ­ret­men­le­rin öğ­ret­men­lik yap­ma­sı çok bü­yük bir zor­luk teş­kil et­mek­te­dir. Ama bi­zim ül­ke­miz­de, bi­zim millî has­le­ti­miz­den, bi­zim millî kül­tü­rü­müz­den, bi­zim inan­cı­mız­dan ve ge­le­nek­le­ri­miz­den ge­len bir et­kiy­le bi­zim öğ­ren­ci­le­ri­miz çok çok da­ha say­gı­lı­dır, öğ­ret­men­le­ri­ne kar­şı çok da­ha say­gı­lı­dır ve biz de bun­dan do­la­yı öğ­ret­men­lik ke­sin­lik­le o ül­ke­ler­de­ki gi­bi bir kâbus de­ğil­dir.

Ba­zen sen­di­ka­lar da­ha faz­la üye ya­za­bil­mek için po­pü­lizm ya­par­lar. “Efen­dim, öğ­ret­me­nin ma­a­şı şu ka­dar az­dır, şu ül­key­le mu­ka­ye­se edil­di­ği za­man şun­lar ya­pıl­ma­lı­dır.” Biz de hep bun­la­rı söy­lü­yo­ruz. Ama, de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, tek­rar bir şeyin al­tı­nı çiz­mem la­zım: Hol­lan­da­’­nın 2,5 mil­yon öğ­ren­ci­si için ayır­dı­ğı eği­tim büt­çe­si 20 mil­yar av­ro­dur. Eğer bi­zim öğ­ren­ci sa­yı­sı­na gö­re bir mu­ka­ye­se ya­par­sa­nız, bi­zim, Hol­lan­da dü­ze­yin­de eği­ti­me büt­çe ayır­ma­mız için 205 kat­ril­yon pa­ra ayır­ma­mız la­zım. Za­ten 205 kat­ril­yon 2007 yı­lın­da­ki kon­so­li­de büt­çe­mi­zin hep­si­dir, hat­ta 204 kat­ril­yon­dur. Do­la­yı­sıy­la imkânla­rı­mız art­tık­ça, büt­çe­mi­zin eba­dı bü­yü­dük­çe, pas­ta­nın eba­dı bü­yü­dük­çe, bu, öğ­ret­men­le­ri­mi­ze de top­lu­mun bü­tün ke­sim­le­ri­ne de re­fah ola­rak, re­fah pa­yı ola­rak şüp­he­siz ki yan­sı­ya­cak­tır. “Kim ne ve­rir­se ben beş faz­la­sı­nı ve­ri­rim.” zih­ni­ye­ti Tür­ki­ye­’­yi bü­yük bir uçu­ru­ma gö­tü­ren zih­ni­yet­tir. “Pa­ra ba­sa­lım, bü­tün me­mur­la­ra faz­la pa­ra ve­re­lim.” di­yen zih­ni­yet Tür­ki­ye­’­yi uçu­ru­ma gö­tü­ren zih­ni­yet­tir. Biz Tür­ki­ye­’­de, de­di­ğim gi­bi, ül­ke­mi­zin imkânla­rı­nı, ül­ke­mi­zin sa­hip ol­du­ğu po­tan­si­ye­li, ye­ter ki hal­kı­mı­zın, ye­ter ki ka­mu ça­lı­şan­la­rı­mı­zın ve in­sa­nı­mı­zın ya­ra­rı­na bir şekil­de­…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Sa­yın Ba­kan, bir da­ki­ka ek sü­re ve­ri­yo­rum.

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Za­ten beş da­ki­ka faz­la ver­miş­ti­niz Sa­yın Baş­ka­nım.

BAŞ­KAN – Onu ma­ki­ne­den dü­zelt­tir­dim içe­ri­de.

ŞEV­KET KÖ­SE (Adı­ya­man) – Dü­zel­til­me­di.

BAŞ­KAN – Tam yir­mi da­ki­ka­da  ke­sil­di, şim­di bir da­ki­ka ek­li­yo­rum.

TAN­SEL BA­RIŞ (Kırk­la­re­li) – Dü­zel­til­me­di Sa­yın Baş­ka­nım.

MİLLÎ EĞİ­TİM BA­KA­NI HÜ­SE­YİN ÇE­LİK (De­vam­la) – De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ye­ter ki biz bu imkânla­rı, de­di­ğim gi­bi, bü­tün ül­ke­mi­zin ya­ra­rı­na, her­ke­sin ya­ra­rı­na kul­lan­ma­sı­nı bi­le­lim.

Bu ara­da şunu da be­lir­te­yim: As­lın­da Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı öğ­ret­me­nev­le­ri­nin ka­mu imkânla­rıy­la in­şa edil­me­si­ne ya­sak ge­tir­me­si­ne rağ­men, biz si­vil top­lum ör­güt­le­ri­ni ha­re­ke­te ge­çi­re­rek, özel sek­tö­re mü­ra­ca­at ede­rek, özel­lik­le ha­yır­se­ver­le­ri ha­re­ke­te ge­çi­re­rek bu sü­reç­te el­li al­tı ye­ni öğ­ret­me­ne­vi yap­tık, iki yüz al­tı ye­ni öğ­ret­men lo­ka­li aç­tık. Öğ­ret­men­le­ri­mi­zin sos­yal ve kül­tü­rel açı­dan, özel­lik­le gi­dip otu­ra­bi­le­cek­le­ri, ai­le­le­riy­le, ço­luk ço­cuk­la­rıy­la gi­dip ra­hat­lık­la mi­sa­fir ola­bi­le­cek­le­ri öğ­ret­me­nev­le­ri­mi­zin sa­yı­la­rı da her ge­çen gün art­mak­ta­dır.

Ben bu ve­si­ley­le tek­rar, Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li ar­ka­da­şı­mız Sa­yın İsmet Bü­yü­ka­ta­ma­n’­a Öğ­ret­men­ler Gü­nü do­la­yı­sıy­la bu me­se­le­yi Mec­li­sin gün­de­mi­ne ta­şı­dı­ğı için ve siz­ler­le, öğ­ret­men­le­ri­miz­le il­gi­li duy­gu­la­rı­mı­zı pay­laş­ma fır­sa­tı doğ­du­ğu için mut­lu­lu­ğu­mu ifa­de edi­yo­rum.

He­pi­ni­ze say­gı­lar, sev­gi­ler su­nu­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Ba­kan.

Sa­yın Genç, sis­te­me gir­miş­si­ni­z…

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Efen­dim, Sa­yın Ba­ka­nın yap­tı­ğı ko­nuş­may­la il­gi­li, öğ­ret­men­ler­le il­gi­li çok önem­li bir şey söy­le­mek is­ti­yo­rum. Okul­lar­da hiz­met­li yok, tu­va­let­le­ri öğ­ret­men­ler ve öğ­ren­ci­ler te­miz­li­yor.

BAŞ­KAN – Sa­yın Genç, İç Tü­zü­k’­ün

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Çok kı­sa bir sö­z…

BAŞ­KAN – Pek kı­sa söz hak­kı içi­n…

 

V. - SA­TAŞ­MA­LA­RA İLİŞ­KİN KO­NUŞ­MA­LAR VE AÇIK­LA­MA­LAR

1.- Tun­ce­li Mil­let­ve­ki­li Ka­mer Gen­ç’­in, Öğ­ret­men­ler Gü­nü ne­de­niy­le açık­la­ma­sı

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Ay­rı­ca da bu söz­leş­me­li öğ­ret­men­ler 250 bin li­ra­ya ça­lı­şı­yor efen­dim, 250 bin YTL’­ye ça­lı­şı­yor. Okul­lar­da ya­kıt yok. Tun­ce­li­’­de­ki öğ­ret­men­ler, okul­lar te­le­fon edi­yor, “Hâlâ Hükûmet, kış ayı­na gel­mi­şiz, okul­la­ra ya­kıt pa­ra­sı­nı gön­der­mi­yor.” di­yor ve ay­rı­ca da yar­dım­cı hiz­met­li yok okul­lar­da ve öğ­ret­men­ler tu­va­let­le­ri ken­di­le­ri te­miz­li­yor­lar. Lüt­fen, bi­raz Di­ya­net İş­leri­ne alı­nan per­so­nel ka­dar okul­la­ra da yar­dım­cı per­so­nel al­sın­lar efen­dim. Bu Hükûme­tin po­li­ti­ka­sı­nın bi­raz de­ğiş­me­si la­zım.

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Genç.

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Ben de te­şek­kür ede­rim.

BAŞ­KAN – Gün­de­me ge­çi­yo­ruz.

Baş­kan­lı­ğın Ge­nel Ku­ru­la su­nuş­la­rı var­dır.

Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin iki öner­ge var­dır, oku­tu­yo­rum:

 

VI. - BAŞ­KAN­LI­ĞIN GE­NEL KU­RU­LA SU­NUŞ­LA­RI

A) MEC­LİS ARAŞ­TIR­MA­SI ÖNER­GE­LE­Rİ

1.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­man ve 32 mil­let­ve­ki­li­nin, ray­lı sis­tem ve de­mir yo­lu ula­şı­mın­da­ki so­run­la­rın araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/54)

Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na

Ge­rek­çe­si­ni ek­te sun­du­ğu­muz, ül­ke­miz için ha­ya­ti önem ta­şı­yan de­mir­yo­lu ta­şı­ma­cı­lı­ğı­nın ge­liş­miş ül­ke­ler se­vi­ye­si­ne çı­kar­tıl­ma­sı ama­cıy­la, ray­lı sis­tem ve de­mir­yo­lu ula­şı­mın­da­ki so­run­la­rın tes­pit edi­le­rek çö­züm öne­ri­le­ri­nin araş­tı­rıl­ma­sı ve bu­nun için ya­pı­la­cak ya­sal dü­zen­le­me­ler da­hil ol­mak üze­re alı­na­cak ön­lem­le­rin tes­pi­ti için Ana­ya­sa­nın 98'in­ci İç tü­zü­ğün 104 ve 105’in­ci mad­de­le­ri ge­re­ğin­ce Mec­lis Araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­nı arz ede­riz.

1)   İsmet Bü­yü­ka­ta­man              (Bur­sa)

2)   Ne­ca­ti Özen­soy                      (Bur­sa)

3)   Ham­za Ha­mit Hom­riş            (Bur­sa)

4)   Meh­met Şan­dır                      (Mer­sin)

5)   Ali Uzu­nır­mak                       (Ay­dın)

6)   Bey­tul­lah Asil                        (Es­ki­şe­hir)

7)   Dur­mu­şa­li Tor­lak                  (İstan­bul)

8)   Kür­şat Atıl­gan                       (Ada­na)

9)   Os­man Dur­muş                     ( Kı­rık­ka­le)

10) Şenol Bal                                (İzmir)

11) Ce­ma­led­din Us­lu                   (Edir­ne)

12) Sü­ley­man Tu­ran Çir­kin         (Ha­tay)

13) Ka­mil Er­dal Si­pa­hi                (İzmir)

14) Alim Işık                                 (Kü­tah­ya)

15) Akif Ak­kuş                              (Mer­sin)

16) Mus­ta­fa Enöz                         (Ma­ni­sa)

17) Ze­ki Er­tu­gay                          (Er­zu­rum)

18) Ah­met Du­ran Bu­lut               (Ba­lı­ke­sir)

19) Yıl­maz Tan­kut                       (Ada­na)

20) Mü­min İnan                           (Niğ­de)

21) Hü­se­yin Yıl­dız                        (An­tal­ya)

22) Me­tin Er­gun                           (Muğ­la)

23) Ati­la Ka­ya                              (İstan­bul)

24) Ah­met Ke­nan Tan­rı­ku­lu       (İzmir)

25) Ha­san Öz­de­mir                      (Ga­zi­an­tep)

26) Meh­met Akif Pak­soy             (Kah­ra­man­ma­raş)

27) Sü­ley­man La­tif Yu­nu­soğ­lu   (Trab­zon)

28) Meh­met Ser­da­roğ­lu              (Kas­ta­mo­nu)

29) Ka­dir Ural                              (Mer­sin)

30) Be­hiç Çe­lik                             (Mer­sin)

31) Er­tuğ­rul Kum­cu­oğ­lu             (Ay­dın)

32) Mus­ta­fa Ke­mal Cen­giz          (Ça­nak­ka­le)

33) Re­şat Doğ­ru                           (To­kat)

Ge­rek­çe:

Ge­liş­miş ül­ke­ler­de de­mir­yo­lu, yol­cu ta­şı­ma­cı­lı­ğın­da bi­rin­ci sı­ra­da yer al­mak­ta­dır. ABD ve Av­ru­pa'da ula­şım da­ha çok de­mir­yol­la­rı ile ya­pıl­mak­ta­dır. Hat­ta bu ül­ke­ler­de de­mir­yol­la­rı, ha­va­yol­la­rıy­la re­ka­bet eder dü­ze­ye ulaş­mış­tır. Ha­va alan­la­rı şehir dı­şın­da­dır. Bu alan­la­ra ula­şa­na ka­dar bir hay­li za­man geç­mek­te­dir. De­mir­yo­lu is­tas­yon­la­rı ise şeh­rin için­de­dir. Ay­rı­ca ula­şım ma­li­ye­ti ola­rak de­mir­yo­lu ula­şı­mı ha­va­yo­lu­na gö­re bir hay­li dü­şük­tür.

Ül­ke­miz­de ise de­mir­yo­lu ula­şı­mı ye­ter­siz kal­mak­ta olup da­ha çok ka­ra­yo­lu ula­şı­mı kul­la­nıl­mak­ta­dır.

Cum­hu­ri­yet ön­ce­si dö­nem­de, ya­ban­cı şir­ket­le­re ve­ri­len im­ti­yaz­la, on­la­rın de­ne­ti­min­de ve ül­ke dı­şı eko­no­mi­le­re, si­ya­si çı­kar­la­ra hiz­met eder tür­de ger­çek­leş­ti­ri­len de­mir­yol­la­rı, Cum­hu­ri­yet son­ra­sı dö­nem­de mil­li çı­kar­lar doğ­rul­tu­sun­da ya­pı­lan­dı­rıl­mış­tır.

Ka­ra­yo­lu, 1950 yı­lı­na ka­dar uy­gu­la­nan ula­şım po­li­ti­ka­la­rın­da de­mir­yo­lu­nu bes­le­ye­cek, bü­tün­le­ye­cek bir sis­tem ola­rak gö­rül­müş­tür.

An­cak ka­ra­yol­la­rı­nın de­mir­yol­la­rı­nı bü­tün­le­ye­cek, des­tek­le­ye­cek bi­çim­de ge­liş­ti­ril­me­si ge­re­ken bir dö­nem­de, Mars­hall yar­dı­mıy­la de­mir­yol­la­rı ade­ta yok sa­yı­la­rak ka­ra­yo­lu ya­pı­mı­na baş­lan­mış­tır.

Bu yıl­lar­da uy­gu­la­nan ulaş­tır­ma po­li­ti­ka­la­rı so­nu­cun­da, ulaş­tır­ma alt sis­tem­le­ri içe­ri­sin­de 1960 son­ra­sı plan­lı kal­kın­ma dö­nem­le­rin­de, de­mir­yol­la­rı için ön­gö­rü­len he­def­le­re hiç­bir za­man ula­şı­la­ma­mış­tır.

Ül­ke­miz­de iz­le­nen yan­lış ula­şım po­li­ti­ka­la­rı so­nu­cun­da, de­mir­yo­lu ve de­niz­yo­lu ula­şı­mı ye­ri­ne ka­ra­yo­lu ula­şı­mı­na ağır­lık ve­ril­miş­tir. Ge­liş­miş ül­ke­ler­de bu du­rum tam ter­si­ne­dir.

Ül­ke­miz­de ka­ra­yol­la­rı­nın bü­yük bir bö­lü­mü di­ri fay­la­rın ya­rat­mış ol­du­ğu bi­rin­ci sı­nıf ta­rım ova­la­rı­nın or­ta­sı­na yer­leş­ti­ril­miş­tir.

1980'li yıl­lar­dan gü­nü­mü­ze ka­dar ar­tan bir şekil­de ulu­sal ser­ve­ti­miz olan ova­la­rı­mı­zı yok ede­rek ya­pı­lan oto­yol­lar, dı­şa ba­ğım­lı­lı­ğı­mı­zı da­ha da art­tır­mış­tır.

Ül­ke­miz da­ha faz­la va­kit kay­bet­me­den, ula­şım­da ön­ce­li­ği ka­ra­yol­la­rı ye­ri­ne, de­niz­yol­la­rı­na ve de­mir­yol­la­rı­na ver­me­li­dir.

Oto­yol dö­ne­mi ola­rak anı­lan 1980 son­ra­sı pro­je­ler­de ha­ta­lı yak­la­şım­lar, bi­lim­sel ger­çek­ler göz ar­dı edi­le­rek sür­dü­rül­müş­tür.

Ka­ra­yol­la­rı­nın bü­yük bir bö­lü­mü, di­ri fay­la­rın ya­rat­mış ol­du­ğu bi­rin­ci sı­nıf ta­rım ova­la­rı­nın or­ta­sı­na yer­leş­ti­ril­miş­tir. 1980'li yıl­lar­dan gü­nü­mü­ze ka­dar ar­tan bir şekil­de ulu­sal ser­ve­ti­miz olan ova­la­rı­mı­zı yok ede­rek ya­pı­lan oto­yol­lar, dı­şa ba­ğım­lı­lı­ğı­mı­zı da­ha da art­tır­mış­tır.

Oto­ban ya­pı­mın­da de­mir­yo­lu­na oran­la iki kat da­ha faz­la ara­zi ka­mu­laş­tı­rıl­mak­ta­dır. Bu hem ma­li­ye­ti art­tır­mak­ta hem de ve­rim­li ta­rım ara­zi­le­ri­nin kay­bı­na yol aç­mak­ta­dır.

Ay­rı­ca de­mir­yo­lu­nun eko­no­mik öm­rü­nün 30 yıl gi­bi çok yük­sek, bu­na kar­şın ka­ra­yo­lu­nun (oto­ban) eko­no­mik öm­rü­nün 15 yıl gi­bi çok dü­şük dü­zey­de ol­ma­sı ya­tı­rım tu­ta­rı/fay­da­lı öm­rün kar­şı­laş­tır­ma­sın­da de­mir­yol­la­rı­nın da­ha ran­dı­man­lı ol­du­ğu­nu gös­ter­mek­te­dir.

Oto­ban­da tü­ke­ti­len ener­ji de­mir­yol­la­rı­na oran­la 2 ila 5 mis­li faz­la­dır.

De­mir­yol­la­rın­da elek­trik ener­ji­si kul­la­nıl­ma­sı imkânı var­dır ki, bu ener­ji fu­el oil ve ben­zin gi­bi ener­ji tür­le­ri­ne gö­re da­ha ucuz, dı­şa ba­ğım­lı­lı­ğı da­ha az bir ener­ji tü­rü­dür. Ay­rı­ca çev­re kir­li­li­ği­ne yol aç­ma­mak­ta­dır.

Hız­lı tren­ler­le (ki sa­at­te 300 - 400 km hız ya­pan­lar mev­cut­tur) in­san­lar oto­ban­dan çok da­ha hız­lı bir şekil­de ula­şım im­ka­nı­na ka­vu­şa­cak­lar­dır.

Yük ta­şı­ma­cı­lı­ğı­nın de­mir­yol­la­rı­na kay­dı­rıl­ma­sı ile ka­ra­yol­la­rı­nın yü­kü aza­la­cak, ka­za­lar mi­ni­mu­ma ine­cek­tir.

LPG, ben­zin, tüp gaz gi­bi pat­la­yı­cı mad­de­le­rin ta­şın­ma­sı­nın ka­ra­yol­la­rın­dan de­mir­yol­la­rı­na ak­ta­rıl­ma­sı ula­şım gü­ven­li­ği­ni art­tı­ra­cak­tır.

Oto­ban­lar­da mey­da­na ge­len ka­za­lar da gös­ter­miş­tir ki oto­ban­lar çok faz­la ula­şım gü­ven­li­ği­ne sa­hip de­ğil­dir­ler.

Bu so­run­la­rın tes­pit edi­le­rek çö­zü­me ka­vuş­tu­rul­ma­sı ama­cı ile bir Mec­lis Araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

BAŞ­KAN – Di­ğer öner­ge­yi oku­tu­yo­rum:

 

2.- Bur­sa Mil­let­ve­ki­li İsmet Bü­yü­ka­ta­man ve 33 mil­let­ve­ki­li­nin, Bal­kan Göç­men­le­ri­nin so­run­la­rı­nın araş­tı­rı­la­rak alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin be­lir­len­me­si ama­cıy­la Mec­lis araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­na iliş­kin öner­ge­si (10/55)

Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na

Baş­ta Bul­ga­ris­tan ol­mak üze­re Bos­na, Ko­so­va, Ma­ke­don­ya, Sır­bis­tan Ka­ra­dağ, Yu­na­nis­tan, Ro­man­ya, Mol­da­va gi­bi ül­ke­ler­den göç ede­rek ül­ke­mi­ze ge­lip yer­le­şen, çif­te va­tan­daş­lık ve­ya va­tan­daş sta­tü­sü ka­zan­mış olan­lar­la, ge­çi­ci izin­le ül­ke­miz­de bu­lu­nan Bal­kan Göç­men­le­ri­nin her tür­lü so­run­la­rı­nın araş­tı­rıl­ma­sı ve ge­rek­li ön­lem­le­rin alın­ma­sı için Ana­ya­sa'nın 98, İçtü­zü­ğün 104 ve 105' in­ci mad­de­le­ri ge­re­ğin­ce bir Mec­lis Araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı­nı arz ede­riz.

1) İsmet Bü­yü­ka­ta­man           (Bur­sa)

2) Ne­ca­ti Özen­soy                    (Bur­sa)

3) Ham­za Ha­mit Hom­riş         (Bur­sa)

4) Meh­met Şan­dır                   (Mer­sin)

5) Ali Uzu­nır­mak                     (Ay­dın)

6) Bey­tul­lah Asil                      (Es­ki­şe­hir)

7) Me­tin Er­gun                        (Muğ­la)

8) Kür­şat Atıl­gan                     (Ada­na)

9) Şenol Bal                              (İzmir)

10) Ce­ma­led­din Us­lu              (Edir­ne)

11) Gür­can Dağ­daş                  (Kars)

12) Sü­ley­man Tu­ran Çir­kin    (Ha­tay)

13) Ka­mil Er­dal Si­pa­hi            (İzmir)

14) Ah­met Du­ran Bu­lut          (Ba­lı­ke­sir)

15) Mü­min İnan                      (Niğ­de)

16) Alim Işık                             (Kü­tah­ya)

17) Dur­mu­şa­li Tor­lak              (İstan­bul)

18) Akif Ak­kuş                         (Mer­sin)

19) Mus­ta­fa Enöz                    (Ma­ni­sa)

20) Re­cep Ta­ner                      (Ay­dın)

21) Ze­ki Er­tu­gay                      (Er­zu­rum)

22) Yıl­maz Tan­kut                   (Ada­na)

23) Ati­la Ka­ya                          (İstan­bul)

24) Ah­met Ke­nan Tan­rı­ku­lu  (İzmir)

25) Hü­se­yin Yıl­dız                   (An­tal­ya)

26) Meh­met Akif Pak­soy         (Kah­ra­man­ma­raş)

27) Ha­san Öz­de­mir                 (Ga­zi­an­tep)

28) Sü­ley­man La­tif Yu­nu­soğ­lu     (Trab­zon)

29) Meh­met Ser­da­roğ­lu          (Kas­ta­mo­nu)

30) Ka­dir Ural                          (Mer­sin)

31) Be­hiç Çe­lik                         (Mer­sin)

32) Re­şat Doğ­ru                      (To­kat)

33) Er­tuğ­rul Kum­cu­oğ­lu        (Ay­dın)

34) Mus­ta­fa Ke­mal Cen­giz      (Ça­nak­ka­le)

Ge­rek­çe:

Ana­do­lu, özel­lik­le on se­ki­zin­ci yüz­yı­lın so­nun­dan iti­ba­ren be­lir­li ara­lık­lar­la yo­ğun­luk ka­za­na­rak sü­re­ge­len dış göç ha­re­ket­le­ri ile kar­şı kar­şı­ya kal­mış­tır.

Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu'nun ku­ru­lu­şu ile baş­la­yan ve dev­le­tin ge­niş­le­me­si ve bü­yü­me­si­ne yö­ne­lik po­li­ti­ka ola­rak teş­vik edi­len göç­ler so­nu­cu Ana­do­lu top­rak­la­rı dı­şın­da­ki alan­lar­da önem­li sa­yı­da Türk­çe ko­nu­şan top­lu­luk­lar is­kan edil­miş­tir.

Mo­dern bir dev­let ola­rak ku­ru­lan Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti göç­men so­run­la­rı­nı geç­mi­şin­den ka­lan bir mi­ras ola­rak de­vir al­mış ve ya­pı­lan sis­te­ma­tik ça­lış­ma­lar­la so­ru­nun çö­zü­mü­ne yö­ne­lik po­li­ti­ka­lar ge­liş­ti­ril­miş ve uy­gu­la­ma­lar ya­pıl­mış­tır.

Cum­hu­ri­yet dö­ne­min­de ise bü­yük göç ha­re­ke­ti Lo­zan an­laş­ma­sı hü­küm­le­ri­ne gö­re Türk-Yu­nan halk­la­rı­nın de­ği­şi­mi ola­rak 1922 yı­lın­da baş­la­yıp 1949' a ka­dar sür­müş­tür. Bu de­ği­şim­le 100 bin ai­le­ye men­sup 400 bin Türk Ana­do­lu'ya gel­miş ve yer­leş­miş­tir. 1952-1969 yıl­la­rı ara­sın­da yi­ne Yu­na­nis­tan'dan ser­best göç­men ola­rak 7600 ai­le­ye men­sup 24.625 ki­şi Tür­ki­ye'ye göç et­miş­tir. 1923 - 1995 yıl­la­rı ara­sın­da Tür­ki­ye'ye göç eden nü­fu­sun % 25'ini Yu­na­nis­tan göç­men­le­ri oluş­tur­mak­ta olup, bun­la­rın bü­yük ço­ğun­lu­ğu mü­ba­dil ola­rak ge­len göç­men­ler­dir.

Cum­hu­ri­ye­tin ku­rul­ma­sı­nı iz­le­yen yıl­lar­da Ana­do­lu'ya ikin­ci bü­yük göç dal­ga­sı Bul­ga­ris­tan'dan gel­miş­tir. Bul­ga­ris­tan'dan göç­ler ara­lık­lar­la 1989 yı­lı­na ka­dar sür­müş­tür. Cum­hu­ri­yet dö­ne­min­de ül­ke­ye ge­len top­lam göç­men­le­rin % 48'ini oluş­tu­ran 790.717 ki­şi Bul­ga­ris­tan'dan gel­miş­ler­dir.

Bul­ga­ris­tan'dan 1989 yı­lın­da Türk kö­ken­li Müs­lü­man Bul­gar va­tan­daş­la­rı­nın, Bul­gar hü­kü­me­ti ta­ra­fın­dan Tür­ki­ye'ye gö­çe zor­lan­ma­la­rı ile yo­ğun bir göç dal­ga­sı ya­şan­mış­tır. Göç­men­ler kit­le­ler ha­lin­de tren­ler­le Türk sı­nı­rı­na bı­ra­kıl­mış­lar­dır. Tür­ki­ye ikin­ci Dün­ya Sa­va­şı'ndan son­ra Av­ru­pa'da gö­rü­len bu en yo­ğun ve zo­run­lu göç akı­mı­nı yak­la­şık üç ay­lık bir sü­re için­de ka­bul et­mek du­ru­mun­da kal­mış­tır.

Yu­gos­lav­ya'dan Tür­ki­ye'ye Cum­hu­ri­yet dö­ne­min­de top­lam 77.431 ai­le­ye men­sup ola­rak 305.158 ki­şi göç et­miş­tir. Yi­ne, Ro­man­ya'dan 19.865 ai­le­ye men­sup 79.287 ki­şi 1923-1949 yıl­la­rı ara­sın­da is­kan­lı göç­men ola­rak Tür­ki­ye'ye gel­miş­ler­dir.

Ül­ke­mi­ze göç ede­rek yer­le­şen göç­men va­tan­daş­la­rı­mız va­tan­daş­lı­ğa geç­me, yurt dı­şı çı­kış har­cı, sağ­lık hiz­met­le­rin­den ya­rar­la­na­ma­ma, ça­lış­ma sü­re­le­ri­nin bir­leş­ti­ri­le­me­me­si ve bu­na ben­zer so­run­lar­la kar­şı kar­şı­ya kal­mak­ta­dır­lar.

Bü­tün bu so­run­la­rın tes­pit edi­le­rek çö­zü­me ka­vuş­tu­rul­ma­sı için bir Mec­lis Araş­tır­ma­sı açıl­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

BAŞ­KAN – Bil­gi­le­ri­ni­ze su­nul­muş­tur.

Öner­ge­ler gün­dem­de­ki yer­le­ri­ni ala­cak ve Mec­lis araş­tır­ma­sı açı­lıp açıl­ma­ma­sı ko­nu­sun­da­ki ön gö­rüş­me­ler, sı­ra­sı gel­di­ğin­de ya­pı­la­cak­tır.

Gün­de­min “Ka­nun Ta­sa­rı ve Tek­lif­le­ri ile Ko­mis­yon­lar­dan Ge­len Di­ğer İş­ler” kıs­mı­na ge­çi­yo­ruz.

Bi­rin­ci sı­ra­da yer alan, Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru­’­nun gö­rüş­me­le­ri­ne kal­dı­ğı­mız yer­den de­vam ede­ce­ğiz.

 

VI­I. - KA­NUN TA­SA­RI VE TEK­LİF­LE­Rİ İLE KO­MİS­YON­LAR­DAN

GE­LEN Dİ­ĞER İŞ­LER

A) KA­NUN TA­SA­RI VE TEK­LİF­LE­Rİ

1.- Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne (Yön ve Kap­sa­mı­na) Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru (1/315) (S. Sa­yı­sı: 33) (x)

BAŞ­KAN – Ko­mis­yon? Bu­ra­da.

Hükûmet? Bu­ra­da.

Şim­di, bi­rin­ci bö­lü­mün gö­rüş­me­le­ri­ne baş­lı­yo­ruz.

Bi­rin­ci bö­lüm 1 ilâ 17’nci mad­de­le­ri kap­sa­mak­ta­dır.

Bi­rin­ci bö­lüm üze­rin­de söz is­te­yen, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na Or­du Mil­let­ve­ki­li Rah­mi Gü­ner.

Bu­yu­run Sa­yın Gü­ner. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz on da­ki­ka.

CHP GRU­BU ADI­NA RAH­Mİ GÜ­NER (Or­du) – Sa­yın Baş­kan, sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri; Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Yön ve Kap­sa­mı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı üze­rin­de Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. He­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu ka­nu­nun kay­na­ğı olan Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me, 25/10/1980 ta­ri­hin­de ya­pıl­mış ve Tür­ki­ye bu­nu yir­mi ye­di se­ne son­ra gün­de­me ge­tir­miş­tir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu ka­nun 1998 se­ne­sin­de bi­zim ül­ke­miz ta­ra­fın­dan ka­bul edil­miş ve            1 Ağus­tos 2001 ta­ri­hin­de de yü­rür­lü­ğe gir­miş­tir. Bu ka­nu­nun 1’in­ci ile 17’nci mad­de­si ara­sın­da gö­rüş­le­ri­mi be­lirt­mek is­ti­yo­rum. Ay­rı­ca iki kı­sım­da in­ce­le­mek is­ti­yo­rum yi­ne.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Tür­ki­ye­’­de 1960 yıl­la­rın­dan iti­ba­ren yurt dı­şı­na bü­yük bir göç baş­la­mış­tır. Bu göç ta­ma­me­n… Av­ru­pa­’­da, Av­ru­pa­’­nın bir­çok ül­ke­le­rin­de ve baş­ta Al­man­ya ol­mak üze­re, ken­di güç­le­riy­le fab­ri­ka­lar­da ve ora­nın de­ği­şik iş­le­rin­de ça­lış­mak su­re­tiy­le ken­di ge­çim­le­ri­ni te­min et­miş­ler­dir.

Biz, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti ola­rak, bu ya­ban­cı ül­ke­le­re gi­den va­tan­daş­la­rı­mız hak­kın­da –araş­tır­dı­ğı­mız­da- bir iyi­leş­tir­me, bir ko­ru­ma şek­lin­de ya­sa­la­rın çı­ka­rıl­ma­dı­ğı­nı gör­mek­te­yiz. Bu, Al­man­ya­’­da 3 mil­yon ci­va­rın­da bir Tür­k’­ün ol­du­ğu, bu­nun ya­nın­da İsveç, Nor­veç, Fran­sa, İngil­te­re gi­bi bir­çok ül­ke­ler­de de yi­ne Türk va­tan­daş­la­rı­nın eme­ğiy­le ve iş gü­cüy­le ça­lış­tı­ğı­nı he­pi­miz bi­li­yo­ruz. Yi­ne, dik­kat edi­lir­se, Ka­na­da, Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri ve Gü­ney Ame­ri­ka gi­bi bir­çok ül­ke­ler­de yi­ne ken­di iş gü­cü ile ça­lı­şan va­tan­daş­la­rı­mı­zın ol­du­ğu da mev­cut­tur.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Tür­ki­ye­’­de sa­na­yi ke­si­mi­nin ol­ma­ma­sı, iş sa­ha­la­rı­nın açıl­ma­ma­sı bu­nun en bü­yük ne­de­ni ol­muş­tur. Ta­bi­i, şunu da söy­le­mek is­ti­yo­rum: Bu gi­den iş­çi­le­ri­miz, git­tik­le­ri yer­ler­de resmî ve gay­ri­resmî ev­li­lik­ler yap­mış­lar­dır, bu ev­li­lik­ler­den de ço­cuk­la­rı ol­muş­tur. Bu, git­tik­le­ri ül­ke­le­rin ana­ne­le­ri, gö­re­nek­le­ri, ya­şam tarz­la­rı, bi­zim hal­kı­mı­zın ve bi­zim ül­ke­mi­zin ya­şam­la­rı­na çok kar­şı bir du­rum var­dır. Ço­cuk­la­ra kar­şı dav­ra­nış­la­rı da çok fark­lı­dır. Bu yön­den de kar­şı­lık­lı çift­le­rin uyum sağ­la­ma­la­rı zor­laş­mış­tır.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, bu an­laş­ma­nın en bü­yük ta­ra­fı Tür­ki­ye­’­dir. 5-6 mil­yon in­sa­nı­mı­zın Av­ru­pa­’­da ya­şa­dı­ğı­nı ve dün­ya­nın çe­şit­li ül­ke­le­rin­de ya­şa­dı­ğı­nı tes­pit et­tik ve bu ki­şi­le­rin bir­çok­la­rı­nın ben­li­ği­ni yi­tir­me­me­si, Tür­ki­ye­’­nin her tür­lü fa­a­li­yet­le­rin­de ya­nın­da ol­du­ğu­nu gö­rü­yo­ruz. Te­le­viz­yon­lar­da da gö­rü­yo­ruz her za­man bu va­tan­daş­la­rı­mı­zın bi­zi des­tek­le­di­ği­ni, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­’­nin bü­tün fa­a­li­yet­le­ri­ne sa­hip çık­tık­la­rı­nı gö­rü­yo­ruz.

Ama, kar­şı­mız­da bir ya­sa var. Bu, 25/10/1980 ta­rih­li ya­pı­lan bir an­laş­ma. Bu an­laş­ma, Av­ru­pa Bir­li­ği­nin Tür­ki­ye­’­ye bir da­yat­ma­sı şek­lin­de ol­muş. Onu şu ba­kım­dan söy­le­mek is­ti­yo­rum: Çün­kü, eli­miz­de­ki ta­sa­rı­nın bü­tün mad­de­le­ri o söz­leş­me­nin mad­de­le­ri­nin ay­nı­sı­nı kap­sa­mak­ta­dır.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Tür­ki­ye­’­de bir hu­kuk sis­te­mi var­dır. Hu­kuk sis­te­min­de, biz, ba­sit usu­lü mah­ke­me ve ge­nel bir mah­ke­me ku­ral­la­rı­nı iş­li­yo­ruz. Ba­sit usu­lü yar­gı­la­nan, yar­gı­la­ma­da ve­ri­len ka­rar, ge­nel ola­rak yar­gı­la­ma­da hiç­bir za­man hem de­lil ni­te­li­ğin­de da­hi de­ğil­dir, ge­çi­ci bir ka­rar ni­te­li­ğin­de­dir. Bu­nu ic­ra hu­kuk mah­ke­me­le­rin­de açık­ça gö­rü­yo­ruz.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ka­nun mad­de­si­ni oku­du­ğu­muz za­man, 1’in­ci mad­de ta­ma­men ama­cı­nı bu­nun be­lirt­miş. Ama­cı­nı aşa­ğı yu­ka­rı be­lirt­tim. Ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­ye gö­re, ka­çı­rı­lan ço­cuk­la­rın so­ru­nu­nu gün­de­me ge­tir­miş.

Yi­ne, kap­sa­mı da, bu ka­nun bir ki­şi­ye ve­ya bir ku­ru­ma de­ğil, de­ğiş­tir­me­nin ve­ya alı­koy­ma­nın ger­çek­leş­ti­ği sı­ra­da fi­i­len kul­la­nıl­mak­ta olan ve­la­yet ve şah­si iliş­ki­le­ri kap­sa­mak­ta­dır.

Yi­ne, bu ka­nun­da “Mer­kezî Ma­kam” di­ye ge­çen bir ta­bir var. Bu, doğ­ru­dan doğ­ru­ya Ada­let Ba­kan­lı­ğı­dır. Ada­let Ba­kan­lı­ğı adı­na bu iş­ler de ma­hallî sav­cı­lar ta­ra­fın­dan ya­pıl­mak­ta­dır.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, yaş tah­di­di ko­nul­muş, “on al­tı ya­şın­dan kü­çük ço­cuk­la­r…” Bir­leş­miş Mil­let­le­rin ba­zı söz­leş­me­le­rin­de “on se­kiz ya­şın­dan kü­çük ço­cuk­lar” di­yor, ama bu­ra­da on al­tı ya­şı­nı ka­bul et­miş. Bu­ra­da, da­ha çok, be­lirt­ti­ğim gi­bi, ve­la­yet ve şah­si hak­lar ön plan­da gel­mek­te­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu şekil­de bir ta­le­bi, bir ku­rum ve şahıs yap­tı­ğı za­man, bu­nu mer­kezî ma­ka­ma ya­pı­yor, mer­kezî ma­kam bu­nu ma­hallî cum­hu­ri­yet sav­cı­lı­ğı ara­cı­lı­ğıy­la yü­rü­tü­yor. İlk ta­le­bin­de ta­raf­la­rı ba­rış­tır­ma, sulh şek­lin­de bu şeyi çöz­me­ye uğ­ra­şı­yor, on­dan son­ra, eğer an­la­şa­maz­lar­sa mah­ke­me saf­ha­sı baş­lı­yor.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu, mad­de­le­rin bil­has­sa bi­zi il­gi­len­di­ren bir mad­de­si olu­yor, çün­kü eğer an­laş­ma, uz­laş­ma ol­maz­sa ya da­va­lı ya da da­va­cı ni­te­li­ğin­de olan ma­kam mah­ke­me­ye baş­vu­ru­yor. Mah­ke­me de gö­rev­li ai­le mah­ke­me­si­dir. Ai­le mah­ke­me­si­nin ol­ma­dı­ğı yer­ler­de ay­nı gö­re­ve ve­ril­miş olan, yet­ki ve­ril­miş mah­ke­me­ler bak­mak­ta­dır, as­li­ye hu­kuk mah­ke­me­le­ri.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bi­zim hu­kuk sis­te­mi­mi­ze uy­ma­yan bir du­rum da­ha var. O da bu şekil­de baş­vur­ma­lar­da ile­ri sü­rü­len bel­ge­le­rin onay­sız ve tas­dik­siz ol­ma­sı. Bu­ra­da bir­çok hu­kuk­çu ar­ka­da­şım var. Tür­ki­ye mah­ke­me­le­rin­de onay­lan­ma­yan, tas­dik edil­me­yen hiç­bir bel­ge ge­çer­li de­ğil­dir, ama ma­a­le­sef bu­ra­da ge­çer­li­dir. Kal­dı ki “İ­ade ta­le­bi şek­lin­de ai­le mah­ke­me­si­ne açı­lan da­va­da, eğer ve­la­yet da­va­sı açıl­mış­sa ve­la­yet da­va­sı o mah­ke­me ka­ra­rı­nı bek­ler, bir­lik­te açıl­mış­sa ve­la­yet da­va­sı ge­ri bı­ra­kı­lır, ia­de da­va­sı gö­rü­lür; yi­ne, ia­de da­va­sı açıl­dık­tan son­ra ve­la­yet da­va­sı açıl­mış­sa ve­la­yet da­va­sı bek­ler, ia­de da­va­sı gö­rü­lür, red­di­ne ka­rar ve­ri­lir­se ve­la­yet da­va­sı açı­lır; eğer ia­de ka­ra­rı ve­ril­miş­se o, mu­tat ika­met et­miş ol­du­ğu mem­le­ket­te gi­dip ve­la­yet da­va­sı aça­bi­lir.” şek­lin­de kav­ram­lar var de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Bi­zim hu­kuk sis­te­mi­miz­de yi­ne, ba­sit usu­lü mah­ke­me çok dar bir araş­tır­ma yap­mak su­re­tiy­le ve­ri­len bir ka­rar­dır, ama ve­la­yet da­va­sı ge­nel  bir ka­rar­dır ve mah­ke­me bü­tün de­lil­le­ri, bü­tün ta­raf­la­rın ile­ri sür­dü­ğü bel­ge­le­ri in­ce­ler, ama ba­sit usu­lü mah­ke­me­de bu in­ce­len­mez. Dik­kat edi­lir­se, bel­ge­ler de tas­dik­siz, ne ol­du­ğu bel­li de­ğil.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu hu­sus, doğ­ru­dan doğ­ru­ya va­tan­daş­la­rı­mı­zın, hat­ta ezi­len bu va­tan­daş­la­rı­mı­zın ta­ma­men ege­men­lik hak­kı­nın, onun mah­ke­me­le­re baş­vur­ma hak­kı­nın açık­ça elin­den alın­ma­sı­dır. Bu ka­nu­nun bu mad­de­si­ni ger­çek­ten ye­rin­de bul­mu­yo­ruz ve bu­nun, Türk me­denî usu­lü­ne gö­re ve­la­yet da­va­sı­nın asıl çö­zü­cü bir da­va ol­du­ğu ve ve­la­yet da­va­sı gö­rül­dük­ten son­ra ia­de da­va­sı­nın gün­de­me gel­me­si­nin, da­ha, va­tan­daş­la­rı­mı­zın ege­men­lik hak­la­rı­nın ve hu­ku­ki hak­la­rı­nın ya­sal hak­la­rı ol­du­ğu gö­rü­şün­de­yiz de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Yi­ne­…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Bir da­ki­ka ek sü­re ve­ri­yo­rum Sa­yın Gü­ner.

RAH­Mİ GÜ­NER (De­vam­la) – Şim­di, bi­zim ül­ke­miz­de Av­ru­pa norm­la­rı­nın ay­nen ka­bul edil­me­si, ken­di hu­kuk sis­te­mi­mi­zin ta­ma­men ber­ta­raf edil­me­si ger­çek­ten ka­bul edi­lir bir du­rum de­ğil­dir. O ba­kım­dan, Tür­ki­ye­’­de çok de­ği­şik or­tam­lar var. Bun­lar­dan bir ta­ne­si, dün­ya­nın en genç nü­fu­su ve genç bir ça­lış­ma nes­li mev­cut­tur.

Fa­kat, şunu da ay­rı­ca söy­le­mek is­ti­yo­rum: Bu genç­le­ri­mi­zin bir kıs­mı be­den­le ça­lı­şan, bir kıs­mı ye­tiş­miş, üni­ver­si­te­den me­zun ol­muş, ya­ban­cı dil­le ça­lı­şan bir ke­sim ve bu nes­li­mi­zin, bu ge­le­ce­ği­mi­zin, ço­cuk­la­rı­mı­zın ge­le­ce­ği­nin her za­man da­ha iyi de­ğer­len­di­ril­me­si, on­la­ra sa­hip çı­kıl­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

Tür­ki­ye öy­le bir or­tam­da ki de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ya­ban­cı ül­ke­de ge­le­cek­te çok da­ha iyi iş kur­ma­sı için, ya­ban­cı ül­ke ta­bi­i­ye­ti­ne geç­me­si­nin da­ha ko­lay ol­ma­sı için, ya­ban­cı ül­ke­de­n…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

RAH­Mİ GÜ­NER (De­vam­la) – Bi­ti­ri­yo­rum efen­dim.

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Gü­ner.

RAH­Mİ GÜ­NER (De­vam­la) – Bir cüm­le ama...

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim. Usu­lü boz­mu­yo­ruz.

RAH­Mİ GÜ­NER (De­vam­la) – Efen­dim, ya­ban­cı ül­ke­den, ço­cuk­la­rı­na do­ğum yap­tı­rıp bel­ge alan­lar da var, onu da be­lirt­mek is­ti­yo­rum.

He­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu adı­na To­kat Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Re­şat Doğ­ru.

Bu­yu­run Sa­yın Doğ­ru. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz on da­ki­ka.

MHP GRU­BU ADI­NA RE­ŞAT DOĞ­RU (To­kat) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın bi­rin­ci bö­lüm mad­de­le­ri hak­kın­da Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce Mec­li­si say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Söz­le­ri­me baş­la­ma­dan ön­ce, 24 Ka­sım­da kut­la­ya­ca­ğı­mız Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­nü can­dan kut­lar, tüm öğ­ret­men­le­ri­mi­ze say­gı­lar su­na­rım.

Ay­rı­ca, dün ak­şam Av­ru­pa Şam­pi­yo­na­sı fi­nal­le­ri­ne ka­tıl­ma ba­şa­rı­sı gös­te­ren fut­bol millî ta­kı­mı­mı­za şam­pi­yo­na­da ba­şa­rı­la­rı­nın de­va­mı­nı di­le­rim.

Ül­ke­mi­zin ku­ru­cu­su Bü­yük Ön­der Mus­ta­fa Ke­mal Ata­tür­k’­ün şu an­da içe­ri­sin­de bu­lun­du­ğu­muz Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin ku­ru­lu­şu olan 23 Ni­san gü­nü kut­la­nan bay­ra­mı ço­cuk­la­ra ar­ma­ğan et­miş ol­ma­sı­nın bu ya­sa ta­sa­rı­sı­nın gö­rü­şül­me­sin­de ay­rı bir öne­mi ol­ma­sı ge­re­kir. Top­lum­la­rın ge­le­ce­ği­ni oluş­tu­ra­cak olan ço­cuk­lar için her dev­let, imkânla­rı öl­çü­sün­de, ken­di ge­le­ce­ği için ge­rek­li ön­lem­le­ri al­mak­ta­dır. Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti de Türk top­lu­mu­nun te­me­li olan ai­le­nin bir bi­re­yi olan ço­cuk­lar için ge­rek­li ted­bir­le­ri­ni baş­ta Ana­ya­sa­sı ol­mak üze­re hu­kuk sis­te­mi­ne yer­leş­tir­miş­tir.

Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti, ge­rek ken­di ül­ke­sin­de­ki ge­rek­se ya­ban­cı ül­ke­ler­de­ki Türk va­tan­daş­la­rı­nın ço­cuk­la­rı için Ana­ya­sa­’­mı­zın 41, 61 ve 62’nci mad­de­le­rin­de, ço­cuk­la­rın ko­run­ma­sın­dan eği­ti­mi­ne, kül­tü­rel ih­ti­yaç­la­rın­dan sos­yal gü­ven­lik­le­ri­nin sağ­lan­ma­sı­na ka­dar ge­rek­li ted­bir­le­ri alın­mış­tır.

Bu ka­nu­nun ama­cı, ve­la­yet hak­kı ih­lal edi­le­rek, söz­leş­me­ye ta­raf bir ül­ke­den di­ğer bir ta­raf ül­ke­ye gö­tü­rü­len ve­ya alı­ko­nu­lan ço­cu­ğun, mu­tat mes­ke­ni­nin bu­lun­du­ğu ül­ke­ye ia­de­si­ne ve­ya şah­si iliş­ki kur­ma hak­kı­nın kul­la­nıl­ma­sı­na da­ir 25/10/1980 ta­rih­li Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me­’­nin uy­gu­lan­ma­sı­nı sağ­la­ma­ya yö­ne­lik usul ve esas­la­rı dü­zen­le­mek­tir.

Tür­ki­ye adı­na 21/01/1998 ta­ri­hin­de im­za­la­nan Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me, ge­rek­li hu­ku­ki pro­se­dür­le­rin ta­mam­lan­ma­sın­dan son­ra ül­ke­miz açı­sın­dan 01/08/2000 ta­ri­hin­de yü­rür­lü­ğe gir­miş­tir. Söz­leş­me, ço­cuk­la­rın, ve­la­yet hak­kı­na sa­hip ol­ma­yan ki­şi­ler­ce bir ül­ke­den di­ğe­ri­ne hak­sız ola­rak gö­tü­rül­me­si olay­la­rı­nın art­ma­sı ve bu olay­la­rın yol aç­tı­ğı so­run­la­ra et­ki­li çö­züm­ler ge­ti­ri­le­bil­me­si için ulus­la­ra­ra­sı dü­zey­de hu­ku­ki iş bir­li­ği­ne du­yu­lan ih­ti­yaç so­nu­cun­da ha­zır­lan­mış­tır.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, bi­zim ka­nun­la­rı­mı­za gö­re on se­kiz yaş ve al­tı, re­şit ol­ma­yan bi­rey­ler ola­rak ta­nım­lan­mak­ta­dır. Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti  va­tan­daş­la­rı an­cak on se­kiz ya­şın­da ken­di ge­le­cek­le­riy­le il­gi­li ka­rar­la­rı ve­re­bil­me yet­ki­si­ne sa­hip­tir. O za­man ka­mu hak­la­rı­nı tek ba­şı­na kul­la­na­bil­mek­te­dir­ler. An­cak, gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz ka­nun ta­sa­rı­sı­nın 3’ün­cü mad­de­sin­de­ki ta­nı­ma gö­re on al­tı ya­şı­nı ta­mam­la­ma­mış ki­şi­ler “ço­cuk” ola­rak ta­nım­lan­mış­tır. Do­la­yı­sıy­la, bu iki yıl far­kı, bi­zim ka­nun­la­rı­mız ile bu ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­le­re uyum ama­cıy­la çı­kar­dı­ğı­mız bu ta­sa­rı­nın çe­liş­ki arz et­ti­ği­ni dü­şü­nü­yo­ruz. Bu ko­nu­da ye­ni dü­zen­le­me­le­re de ih­ti­yaç ola­bi­lir.

Ay­rı­ca, bu ka­nu­nun 12, 13, 14 ve 15’in­ci mad­de­le­ri be­ra­ber in­ce­len­di­ğin­de, Türk in­san­la­rı hak­kın­da aleyh­te so­nuç do­ğu­ra­bi­le­cek ko­nu­lar ol­du­ğu gö­rü­le­cek­tir. Tür­ki­ye­’­ye ge­len ço­cuk hak­kın­da ge­ti­ri­len ül­ke­de mah­ke­me ka­ra­rı var­sa bu ge­çer­li ol­mak­ta­dır, Türk mah­ke­me­le­ri bu ko­nu­da ka­rar ve­re­me­ye­cek­tir. Hat­ta bu ko­nuy­la il­gi­li da­va­cı Türk va­tan­da­şı ol­sa bi­le, ço­cuk, gel­miş ol­du­ğu ül­ke­ye ia­de edi­le­cek­tir. Türk mah­ke­me­si­nin va­tan­da­şı hak­kın­da ka­rar ver­me hak­kı­nı sı­nır­la­yan dü­zen­le­me­ye kar­şı­yız. Bu ko­nu tek­rar de­ğer­len­di­ri­le­bi­lir mi? Bu du­ru­mun hü­küm­ran­lık hak­kı­na mü­da­ha­le ola­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yo­ruz.

Gö­rüş­tü­ğü­müz bu ko­nuy­la or­ta­ya çı­kan bir hu­ku­ki du­ru­mun so­nuç­lan­dı­rıl­ma­sı­na yö­ne­lik mev­zu­at dü­zen­le­me­si­ni ger­çek­leş­ti­ri­yo­ruz. Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si, el­bet­te bu tür ka­nun­lar gö­rü­şe­cek­tir. An­cak, ina­nı­yo­rum ki bu ça­tı al­tın­da bu­lu­nan her­kes, ço­cuk ka­çır­ma ey­le­mi­nin yüz kı­zar­tı­cı bir in­san­lık su­çu ol­du­ğu­nu dü­şün­mek­te­dir. İnşal­lah, böy­le­si­ne acı bir du­ru­mu hiç­bir an­ne-ba­ba, ya­ni hiç­bir ai­le ya­şa­maz. UNI­CEF ve­ri­le­ri­ne gö­re 1 mil­yo­nun üze­rin­de ço­cuk ka­çır­ma ey­le­mi dün­ya­da ger­çek­leş­mek­te­dir. Ka­çı­rı­lan ço­cuk sa­yı­sı­nın da ne ka­dar ol­du­ğu bi­lin­mi­yor.

Ço­cuk ka­çır­ma ey­lem­le­ri­nin se­bep ve mü­seb­bip­le­ri dün­ya ge­ne­lin­de in­ce­len­di­ğin­de kar­şı­mı­za çok fark­lı, çok yön­lü tab­lo­lar çık­mak­ta­dır. Kı­sa­ca bak­tı­ğı­mız­da şun­lar sı­ra­la­na­bi­lir: Mis­yo­ner teş­ki­lat­la­rı, or­gan maf­ya­sı, fid­ye ama­cıy­la ço­cuk ka­çır­ma, kap­kaç, fu­huş (özel­lik­le Gü­ney­do­ğu As­ya ül­ke­le­rin­de), ev­lat­lık edin­me ve ben­ze­ri amaç­lı ola­rak kul­lan­ma için özel­lik­le çe­te­ler ta­ra­fın­dan ya­pı­lan ka­çır­ma­lar, te­rör ör­güt­le­rin­ce ele­man ka­zan­mak için ya­pı­lan ka­çır­ma­lar, ço­cuk­la­rın ça­lış­tı­rıl­ma­sı ama­cıy­la, ya­ni ço­cuk iş­çi­li­ği ko­nu­lu ka­çır­ma­lar, ai­le içi şid­det, ge­çim­siz­lik ve par­ça­lan­mış ai­le­ler so­nu­cu boş­lu­ğa dü­şen ço­cuk­la­rın du­ru­mun­dan ya­rar­lan­mak su­re­tiy­le ka­çır­ma­lar gö­rül­mek­te­dir. Bu­ra­da say­dı­ğı­mız hu­sus­la­rın ta­ma­mı­nı, gö­rü­şül­mek­te olan ka­nun­la doğ­ru­dan il­gi­si ol­ma­mak­la bir­lik­te önem­li ol­du­ğu dü­şün­ce­siy­le ha­tır­lat­mak­ta ya­rar gö­rü­yo­rum.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, mis­yo­ner teş­ki­lat­la­rı için ka­çı­rı­lan ço­cuk­la­rın yurt için­de ya da yurt dı­şın­da tu­tul­duk­la­rı bi­lin­mek­te­dir. Son gün­ler­de Dar­fur­lu ço­cuk­la­rın Çad üze­rin­den Fran­sa­’­ya ka­çı­rıl­mak is­ten­me­si ha­fı­za­la­rı­mız­da­dır. Mo­dern, uy­gar di­ye bi­li­nen Av­ru­pa­lı­la­rın yap­tık­la­rı ha­fı­za­la­rı­mız­da. Ba­sın­da yer alan ha­ber­le­re gö­re, Çad po­li­si, ço­cuk­la­rın te­da­vi et­ti­ril­me­si ba­ha­ne­si ile Fran­sa­’­ya gö­tü­rül­mek is­ten­di­ği­ni söy­le­me­si­ne rağ­men, an­cak, tu­tuk­la­nan ki­şi­le­rin asıl ama­cı­nın bu 103 ço­cu­ğu pa­ra kar­şı­lı­ğın­da Fran­sız ai­le­le­re sat­mak ol­du­ğu be­lir­til­miş­tir.

Ül­ke­miz­de de bu amaç­la kul­la­nı­lan ço­cuk ka­çır­ma ey­lem­le­ri mev­cut ola­bi­lir, çün­kü ül­ke­miz­de de ar­tık mis­yo­ner­lik fa­a­li­yet­le­ri kon­trol edi­le­mez hâle gel­miş, hiç Hris­ti­yan va­tan­da­şı­mız ol­ma­yan yer­ler­de, âde­ta yer­den ot bi­ter gi­bi, ki­li­se­le­rin açıl­mak­ta ol­du­ğu gö­rül­mek­te­dir. Bun­la­rın sa­yı­sı bi­lin­me­mek­le bir­lik­te, bun­la­ra ruh­sat ve­ril­mi­yor di­ye, Tür­ki­ye, son açık­la­nan Av­ru­pa Bir­li­ği iler­le­me ra­por­la­rın­da da şid­det­li şekil­de eleş­ti­ril­mek­te­dir.

Ay­rı­ca, or­gan maf­ya­sı­nın da yi­ne ço­cuk ka­çır­ma ey­le­me­le­rin­de bu­lun­du­ğu bi­lin­mek­te­dir. Son za­man­lar­da, özel­lik­le böb­rek nak­li ame­li­yat­la­rın­da, yurt dı­şın­dan ge­len ba­zı ha­ber­ler in­san­la­rı­mı­zı deh­şe­te dü­şür­mek­te­dir. Ço­cuk­la­rın or­gan maf­ya­sı çe­te­ler ta­ra­fın­dan kul­la­nıl­dı­ğı, çe­şit­li ba­sın or­gan­la­rın­da da bil­di­ril­mek­te­dir.

Ay­rı­ca, fid­ye ama­cıy­la ço­cuk ka­çır­ma, ai­le içi şid­det ve ge­çim­siz­lik so­nu­cu boş­lu­ğa dü­şen ço­cuk­la­rın du­ru­mun­dan ya­rar­lan­ma su­re­tiy­le ka­çır­ma­lar ve kap­kaç ve ben­ze­ri amaç­lar­da kul­lan­mak için çe­te­ler ta­ra­fın­dan ya­pı­lan ço­cuk ka­çır­ma ey­lem­le­ri ise ge­nel ola­rak yurt için­de de önü­mü­ze çı­kan, kar­şı­la­şı­lan prob­lem­ler ara­sın­da­dır. Fa­kat en önem­li bir ko­nu da te­rör ör­güt­le­rin­ce ele­man ka­zan­mak için ya­pı­lan ka­çır­ma­lar ise ül­ke­mi­zi ya­kın­dan il­gi­len­dir­mek­te­dir. PKK te­rör ör­gü­tü ta­ra­fın­dan ka­çı­rı­lıp Kan­dil Da­ğı­’­na gö­tü­rü­len –bu ko­nu, İsveç ga­ze­te­sin­de rö­por­taj ve­ren, ba­sın­da da çık­mış­tır- yaş­la­rı on beş ile on se­kiz ara­sın­da de­ği­şen ço­cuk­lar ol­du­ğu dik­ka­te alın­dı­ğın­da -gö­rü­şül­mek­te olan ka­nun on al­tı yaş al­tı ço­cuk­la­rı il­gi­len­di­ri­yor- ko­nu­nun va­ha­me­ti or­ta­ya çık­mak­ta­dır. Te­rör ör­güt­le­ri­nin elin­de on se­kiz ya­şın­dan kü­çük ço­cuk­lar ol­du­ğu bil­di­ril­mek­te­dir. Aca­ba, bu ço­cuk­lar, ai­le­le­ri­nin bil­gi­si dâhi­lin­de mi te­rör yu­va­la­rı­na gö­tü­rül­müş­ler­dir? Bir ba­sın or­ga­nın­da yer alan ha­be­re gö­re, Di­yar­ba­kı­r’­da­ki ço­cuk ka­çır­ma id­di­a­la­rı­na iliş­kin ola­rak İl Va­li­si­nin “Ço­cuk ka­çır­ma olay­la­rı yok, an­cak on dört ila on ye­di yaş ara­sın­da­ki ço­cuk­la­rın ev­le­ri­ni terk et­me gi­bi olay­la­rı var, ama bun­la­rın ne­re­de ol­du­ğu, biz­ler ve ai­le­le­ri ta­ra­fın­dan bi­li­ni­yor.” şek­lin­de­ki be­ya­nı­nın an­la­mı da hep be­ra­ber, her­ke­si dü­şün­dür­me­li­dir. Bu ko­nu­da bir olum­suz­luk var­sa ko­nu­nun de­tay­lı bir şekil­de araş­tı­rıl­ma­sı ge­re­kir.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; bun­la­rı açık­la­mak ih­ti­ya­cı his­set­me­min bir ne­de­ni de ka­nu­nun uy­gu­la­ma aşa­ma­sı­na gel­me­si­ni ge­rek­ti­ren olay­lar kar­şı­sın­da, ül­ke­miz­de­ki du­ru­mun da or­ta­ya kon­ma­sı nok­ta­sın­da­dır.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Bir da­ki­ka ek sü­re ve­re­ce­ğim, ta­mam­la­yın lüt­fen.

RE­ŞAT DOĞ­RU (De­vam­la) – Bu ko­nu, dün­ya­da ne­den ge­rek­li gö­rül­mek­te­dir? Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğü­nün is­ta­tis­tik­le­ri­ne bak­tı­ğı­mız­da, Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğü­nün 2006 yı­lı fa­a­li­yet ra­po­ru­na da­ya­na­rak ra­kam­la­rı ve­ri­yo­rum: Gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz ta­sa­rı­nın ko­nu­su­nu oluş­tu­ran ço­cuk ka­çır­ma ile il­gi­li ola­rak ül­ke­miz­de 2006 yı­lın­da ger­çek­le­şen ço­cuk ka­çır­ma olay sa­yı­sı 546 adet­tir. Ta­bi­i, bu­ra­da, 546 olay­da kaç ço­cuk ka­çı­rıl­dı, bu bi­lin­mi­yor. Ra­kam olay ba­zın­da ve­ril­miş. En az 546 ol­du­ğu ke­sin. 2 Tem­muz ta­ri­hin­de bu ra­por ya­yın­lan­dı­ğın­da ga­ze­te­le­rin man­şe­ti ay­nen şöy­le­dir: “Suç Pat­la­dı, Em­ni­yet Üze­ri­ne Alın­ma­dı” şek­lin­dey­di. Ra­por­da di­ğer suç­lar ile il­gi­li ra­kam­lar da var­dır. An­cak önem­li bir hu­sus var­dı ki bu­ra­da esas ko­nuş­ma­mız ge­re­ken odur. 2005 yı­lın­da ger­çek­le­şen ço­cuk ka­çır­ma ey­lem sa­yı­sı 429, 2006’da 546, ar­tış yüz­de 27’dir. Ço­cuk ka­çır­ma ey­lem­le­rin­de­ki ar­tı­şı her­ke­sin dik­ka­ti­ne su­nu­yo­rum.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Doğ­ru.

RE­ŞAT DOĞ­RU (De­vam­la) – Bu ko­nu­la­rı da ko­nuş­ma­mın di­ğer bö­lüm­le­rin­de, da­ha son­ra sun­mak is­ti­yo­rum. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Şim­di söz sı­ra­sı De­mok­ra­tik Top­lum Par­ti­si Gru­bu adı­na Şır­nak Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ha­sip Kap­la­n’­da.

Bu­yu­run Sa­yın Kap­lan. (DTP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

DTP GRU­BU ADI­NA HA­SİP KAP­LAN (Şır­nak) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li üye­ler; bu­gün bu ço­cuk ka­çır­ma söz­leş­me­siy­le il­gi­li ko­nuş­mak is­te­me­min ken­dim­ce çok hak­lı ne­den­le­ri var. Çün­kü, bu ko­nuy­la mil­let­ve­ki­li ol­ma­dan ön­ce en çok so­run ya­şa­mış, hat­ta bu ko­nu­da ki­tap yaz­mak nok­ta­sı­na ka­dar gel­miş bir ar­ka­da­şı­nız ola­rak si­zi bir­kaç önem­li nok­ta­da, fark­lı nok­ta­lar­da bil­gi­len­dir­mek is­ti­yo­rum.

Ya­kın za­ma­na dö­nün ve Ben Bel­la­’­nın -Ce­za­yir kur­tu­luş li­de­ri- bir gün Lib­ya­’­dan Mı­sı­r’­a uçak­la gi­der­ken ha­va­a­la­nın­dan Fran­sız jet­le­ri ta­ra­fın­dan alı­nıp bir şato­ya hap­se­dil­dik­ten son­ra 1,5 mil­yon in­sa­nı­nın öl­dü­ğü ça­tış­ma sü­re­cin­de Fran­sız ve Ce­za­yir uy­ruk­lu olan yurt­taş­la­rı­nın par­ça­la­nan ai­le­le­ri­nin ya­şa­dı­ğı dram, ar­ka­sın­dan Ka­na­da­’­da çok­ça ya­şa­nan ço­cuk ka­çır­ma olay­la­rı ve ya­kın ta­ri­hi­miz­de Or­ta Av­ru­pa­’­nın mer­ke­zin­de, Bos­na-Her­se­k’­te ve Yu­gos­lav­ya­’­da ya­şa­nan so­run­lar. İsmi üs­tün­de, ulus­la­ra­ra­sı, ya­ni an­ne ve ba­ba­nın fark­lı ül­ke­ler­den ol­du­ğu ko­nu­la­rı özel­lik­le içe­ren bir söz­leş­me.

Bu­nun bi­raz da­ha ön­ce­si­ne gi­de­lim. Ha­gu­e Söz­leş­me­si, Hag di­ye bi­li­nen, Hag Söz­leş­me­si. İş­te, bu olay­lar son­ra­sı, 80 yı­lın­da Por­te­ki­z’­in de ka­tı­lı­mıy­la im­za­la­nan ço­cuk ka­çır­ma söz­leş­me­si­dir. Bu­nu 88’de ABD, bir yıl son­ra, 89’da Al­man­ya im­za­la­dı.

Bu söz­leş­me­nin baş­ya­za­rı -be­nim de ta­nı­ma fır­sa­tı­nı bul­du­ğum- Ame­ri­ka­’­dan Pro­fe­sör Ada­ir Dyer -ki, ya­kın za­ma­na ka­dar, Sa­ban­cı Üni­ver­si­te­sin­de ulus­la­ra­ra­sı hu­kuk ko­nu­la­rın­da çok­ça gü­zel ça­lış­ma­la­rı hâlâ de­vam edi­yor- 16 ya­şın­dan kü­çük ço­cuk­la­rın baş­ka bir ül­ke­ye hak­sız­ca gö­tü­rül­me­si, alış­kın ol­ma­dık­la­rı yer­ler­de ika­me­te zor­lan­ma­la­rı kar­şı­sın­da hü­küm­ler içe­ren bu söz­leş­me­nin mi­ma­rı­dır.

Söz­leş­me, ve­la­yet da­va­la­rı­nı çöz­mek için ce­za ver­mek ye­ri­ne ka­çı­rıl­ma olay­la­rı­na et­ki­li bir çö­züm ge­tir­me­yi amaç­lı­yor­du. Do­la­yı­sıy­la, söz­leş­me­nin ama­cı, ve­la­yet hu­ku­ku­nun uy­gar­ca çö­zü­mü­nü sağ­la­mak­tı, çün­kü ait ol­duk­la­rı ül­ke mah­ke­me­le­ri­ne git­me­le­ri ge­re­ken in­san­lar, bu­nun ye­ri­ne ka­çır­ma ey­le­mi­ne baş­vu­ru­yor ve git­tik­le­ri ül­ke­de et­ki­li bir hu­kuk yo­lu ol­ma­ma­sın­dan ya­rar­la­nı­yor­lar­dı.

De­ğer­li üye­ler, ya­kın za­ma­nın si­ne­ma, ma­ga­zin dün­ya­sı­na da bir göz atar­sa­nız, Betty Mah­mu­di­’­nin “Kı­zım Ol­ma­dan As­la” ki­ta­bı ve fil­mi­nin ar­ka­sın­dan, bu Ha­gu­e Söz­leş­me­si­’y­le Ame­ri­ka­’­da oluş­tur­du­ğu kam­pan­ya­la­rı da gö­rür­sü­nüz. Ya­kın za­man­da Tür­ki­ye­’­nin, ül­ke­mi­zin de ba­şı­nı ağ­rı­tan da­va­lar ol­du, çok­ça yan­sı­dı, bir­çok ar­ka­da­şı­mız bu­ra­da açık­la­dı­lar. Bun­lar­dan bi­ri­si de İzlan­da­lı bir an­ne­nin da­va­sıy­dı. İş­te, bu da­va­lar­da tek bo­yut yok. Ada­let Ba­kan­lı­ğı­nı il­gi­len­di­ri­yor ulus­la­ra­ra­sı hu­kuk iş­le­ri­ni, İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­nı il­gi­len­di­ri­yor gü­ven­lik bo­yu­tu­nu, Dı­şiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­nı il­gi­len­di­ri­yor, ulus­la­ra­ra­sı hu­kuk söz­leş­me­le­ri­ni il­gi­len­di­ri­yor, ad­li yar­dım söz­leş­me­le­ri­ni il­gi­len­di­ri­yor, kon­so­los­luk ev­rak­la­rı­nın tas­dik ve de­po edil­me­si­ni il­gi­len­di­ri­yor, ül­ke­ler ara­sın­da kar­şı­lık­lı­lı­ğı il­gi­len­di­ri­yor ve bir­çok bo­yu­tu var.

İş­te, iki ül­ke ara­sın­da söz­leş­me ol­ma­dı­ğı za­man ve böy­le­si bir söz­leş­me ol­ma­dı­ğı za­man sı­kın­tı­nın bo­yu­tu bü­yü­yor. Ül­ke­miz­de Os­man­lı­’­dan cum­hu­ri­ye­te, bu ya­na -resmî ra­kam­la­rı­nı bil­mi­yo­ruz ama- 5-6 mil­yon yurt­ta­şı­mı­zın yurt dı­şın­da ya­şa­dı­ğı, bun­la­rın bü­yük ço­ğun­lu­ğu­nun da ya­ban­cı uy­ruk­lu ki­şi­ler­le ev­li ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor.

Ba­zı ar­ka­daş­la­rı­mız ör­nek ver­di­ler. Ben bu Söz­leş­me­’­nin an­la­şı­lır kı­lın­ma­sı açı­sın­dan ba­sit bir ör­nek ver­mek is­ti­yo­rum. Bu Ha­gu­e Söz­leş­me­si­’­nin te­me­li­ni oluş­tur­du­ğu Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı, bi­raz da ül­ke­mi­zin so­mut şart­la­rı­na, ulu­sal ya­sa­la­rı­mı­za et­kin bir şekil­de adap­te edil­miş bir söz­leş­me, an­cak, ku­su­ru, ye­di se­ne bek­le­miş ol­ma­sın­da­dır. Ya­ni, bu Söz­leş­me­’­nin im­za­lan­dık­tan he­men son­ra çık­ma­sı ge­re­ki­yor­du.

Bu­nun et­ki­si­ni şöy­le izah ede­bi­li­rim: Eğer, bir ço­cuk ka­çır­ma var­sa, o ço­cu­ğu en kı­sa sü­re­de, anın­da alıp, ka­çı­rıl­dı­ğı ye­re tes­lim et­mek esas­tır bu Söz­leş­me­’­de. İkin­ci­si, ve­la­yet da­va­sı ko­nu­su­dur. Üçün­cü­sü, en önem­li­si, ki­şi­sel iliş­ki­nin, ya­ni ebe­veyn­le­rin gö­rüş­me­si­nin sağ­lan­ma­sı­dır. Ne ya­zık ki, az ge­liş­miş ül­ke­ler­de bu et­ki­li ola­mı­yor ve ka­çı­rı­lan ço­cu­ğun git­ti­ği yurt­taş, ken­di ül­ke­sin­de ko­ru­ma bu­lu­yor. Ço­cu­ğu mah­ke­me ka­ra­rı­na gö­re gö­rüş­tür­me­me­nin Tür­ki­ye­’­de ce­za­sı otuz gün­dür. Bu­nu pa­ra­ya çe­vir­di­ği­niz za­man ko­mik­tir. Ya­ban­cı uy­ruk­lu bi­ri­si 10 bin do­lar uçak pa­ra­sı ve­rir ge­lir. Ye­di de­fa mah­ke­me ka­ra­rı­nı ih­lal eden bir ki­şi ise, sa­nık ola­rak çık­tı­ğı za­man 45 do­lar pa­ra ce­za­sı­na çarp­tı­rı­lır. İş­te, bu ada­let­siz­li­ği bu gi­de­ri­yor bir ya­nıy­la.

Di­ğer ya­nıy­la bir ör­nek ve­re­ce­ğim. Fran­sa Henry ve Mic­he­le Tyszka  da­va­sı Ame­ri­ka­’­da ör­nek bir da­va ola­rak çok an­la­tı­lır. Mic­he­le Fran­sız, Henry AB­D’­li. Bu çif­tin, bi­ri do­kuz ay­lık, di­ğe­ri on dört ya­şın­da ço­cuk­la­rı var. Bü­yük ço­cuk bu­lun­du­ğu yer­de, Fran­sa­’­da eği­ti­me baş­lı­yor. 90 ya­zın­da, Henry, ken­di­si ve ço­cuk­la­rı için Mic­hi­ga­n’­a gi­diş dö­nüş uçak bi­le­ti alı­yor. Mic­he­le de on­la­rı ha­va­a­la­nı­na gö­tü­rü­yor.  Üç ay son­ra Henry dön­mek ye­ri­ne Mic­hi­ga­n’­da bo­şan­ma da­va­sı açı­yor ve iş­te bu söz­leş­me uya­rın­ca Mic­he­le Fran­sa­’­da mah­ke­me­ye baş­vu­ru­yor ve mah­ke­me he­men ka­rar ve­ri­yor: “Henr­y’­nin ço­cuk­la­rı hak­sız ye­re AB­D’­de de tu­tu­lu­yor. ABD, ve­la­yet ko­nu­sun­da yar­gı hu­ku­ku­nu iş­le­te­mez, derhâl ço­cuk­la­rı tes­lim et­sin.” Ve alı­yor.

Bir baş­ka ör­nek da­ha ve­re­ce­ğim va­tan­daş­la­rı­mız­la il­gi­li. AB­D’­de ya­şa­yan -çok da ba­sı­na yan­sı­yan bir olay bu- bir Türk yurt­ta­şı -bir ai­le­de Türk yurt­ta­şı an­ne, ba­ba Ame­ri­ka­lı- an­ne kı­zı­nı Tür­ki­ye­’­ye ka­çı­rı­yor, ba­ba­nın gö­rüş­me­si­ni en­gel­li­yor. Ba­ba, bu söz­leş­me­ye da­ya­na­rak baş­vu­ru­yor, Ame­ri­ka­’­da hak­kın­da tu­tuk­la­ma ka­ra­rı çı­ka­rı­yor­lar. Bir gün ai­le­si ba­na gel­di, In­ter­pol ya­ka­la­mış, “Ne ya­pa­ca­ğız?” di­ye. Ya­pa­cak hiç­bir şey yok, çün­kü Tür­ki­ye­’­nin böy­le bir söz­leş­me­si yok, Tür­ki­ye­’­nin hu­ku­ku yok.

MHP’­den bir ar­ka­da­şı­mız  de­min, bir ön­ce­ki gün bir ola­yı ör­nek­le­di Ame­ri­ka­’­da bir pro­fe­sör­le il­gi­li. Eğer va­tan­daş­la­rı­mı­zı ko­ru­mak is­ti­yor­sak, on­la­rın mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk­tan do­ğan hak­la­rı­nı ko­ru­mak is­ti­yor­sak, eğer kül­tü­rü­nü, eğer kim­li­ği­ni, eğer di­ni­ni ya­şa­ma­sı­nı is­ti­yor­sak öz­gür­ce, eğer mi­ras hu­ku­ku­nu, hak­kı­nı ya­şa­ma­sı­nı is­ti­yor­sak, ta­bii ki bu yurt­taş­la­rı­mı­za böy­le­si gü­ven­ce­le­ri ka­zan­dır­ma­mız ge­rek­ti­ği­ni dü­şü­nü­yo­rum.

98 yıl­la­rı­na ba­kı­yo­rum, im­za­la­nan ta­rih ve bu im­za­la­nan ta­rih­te ben tam 7 ba­kan­la, 16 dip­lo­mat­la ve sa­yı­sız mil­let­ve­ki­liy­le gö­rüş­mü­şüm bu ko­nu­lar­da. İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­mız 95 yı­lın­da ya­zı ya­zı­yor, “Mil­let­le­ra­ra­sı Ah­va­li Şah­si­ye Ko­mis­yo­nu­na üye mi­yiz de­ğil mi­yiz?” Bir sü­rü şeyi so­ru­yor. Ar­ka­sın­dan, Dı­şiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­mız, 97’de so­ru­yor Kon­so­los­luk, Hu­kuk ve Em­lak Ge­nel Mü­dür­lü­ğü­ne, ka­şe­li ya­zıy­la. Ge­len ce­vap­lar var. Ar­ka­sın­dan, 98 yı­lın­da, ağus­tos ayın­da yi­ne İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

HA­SİP KAP­LAN (De­vam­la) – Bir da­ki­ka sü­rem var mı Sa­yın Baş­kan?

BAŞ­KAN – Ta­bi­i. Bir da­ki­ka sü­re­niz var, ta­mam­la­yın lüt­fen.

HA­SİP KAP­LAN (De­vam­la) – Ar­ka­sın­dan ay­nı ta­rih­te Dı­şiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­mız ve ben Nor­ve­ç’­te o Os­lo Bü­yü­kel­çi­li­ği­ne git­ti­ğim za­man, Bü­yü­kel­çi ba­na sa­rıl­mış­tı, önü­me üç kla­sör ko­yup “Ne olur, Kap­lan, söy­le­yin yet­ki­li­le­re bi­zi bun­dan kur­tar­sın­lar.” de­miş­ler­di. O yıl, iş­te 98 ya­zın­da bu söz­leş­me­yi im­za­la­dık, bu­gün de ona­yı­nı­za gel­di. Umu­yo­rum, sa­nı­yo­rum, onay­la­na­cak­tır. Va­tan­daş­la­rı­mı­zın böy­le bir hu­ku­ka ih­ti­ya­cı var.

Te­şek­kür edi­yo­rum. (DTP ve AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Kap­lan.

Şim­di, söz, Ada­let ve Kal­kın­ma Par­ti­si Gru­bu adı­na, Adı­ya­man Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ah­met Ay­dı­n’­da.

Bu­yu­run Sa­yın Ay­dın. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz on da­ki­ka.

AK PAR­Tİ GRU­BU ADI­NA AH­MET AY­DIN (Adı­ya­man) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; 33 sı­ra sa­yı­lı Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ta­sa­rı­’­nın bi­rin­ci bö­lü­mü üze­ri­ne Ada­let ve Kal­kın­ma Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

As­lın­da, dün­den iti­ba­ren gö­rü­şül­mek­te olan söz ko­nu­su ta­sa­rı, ifa­de edil­di­ği gi­bi, mev­cut ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­le­rin ge­tir­di­ği bir ge­rek­li­lik ve zo­run­lu­luk. Söz ko­nu­su bu ta­sa­rı, bir ta­raf­tan Tür­ki­ye­’­nin de im­za at­tı­ğı, 21 Ocak 1998’de im­za­la­dı­ğı ve 1 Ağus­tos 2000 ta­ri­hin­de yü­rür­lü­ğe gi­ren Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me­’­ye is­ti­na­den ha­zır­lan­mış, Ada­let Ko­mis­yo­nu­na ve aka­bin­de Ge­nel Ku­ru­la gel­miş ve şu an­da mev­cut ka­nun ta­sa­rı­sı­nı hep bir­lik­te gö­rü­şü­yo­ruz.

Yi­ne, ay­nı şekil­de söz ko­nu­su ta­sa­rı, yi­ne Tür­ki­ye­’­nin ta­raf ol­du­ğu Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’­nin 9, 10 ve 11’in­ci mad­de­le­ri­nin tat­bik edil­me­si açı­sın­dan da ge­rek­li­lik arz et­mek­te­dir.

İzah et­me­ye ça­lış­tı­ğım üze­re, gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz ve ka­nun­laş­ma­sı­na ça­lış­tı­ğı­mız ka­nun ta­sa­rı­sı, as­lın­da Tür­ki­ye­’­nin ta­raf ol­du­ğu ve za­ten Ana­ya­sa­’­mı­za gö­re uy­gu­la­mak zo­run­da ol­du­ğu­muz ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­nin ge­tir­di­ği bir ge­rek­li­lik. Böy­le­ce, Türk hu­kuk mev­zu­a­tı ile uyum sağ­lan­ma­sı amaç­lan­mış­tır ve bu çer­çe­ve­de de özel ni­te­lik­li bu dü­zen­le­me­ye ih­ti­yaç var­dır.

İş­te bu ne­den­ler­le ahdî yü­küm­lü­lü­ğü­mü­zün ge­re­ği­ni as­lın­da ye­ri­ne ge­ti­ri­yo­ruz ve bu ma­na­da da özel dü­zen­le­me­ler ge­ti­ren bu söz­leş­me­nin ama­cı­na uy­gun ve her yer­de ay­nı şekil­de uy­gu­lan­ma­sı­nı sağ­la­mak üze­re, Söz­leş­me­’­ye ta­raf ül­ke­le­rin uy­gu­la­ma­la­rın­dan da is­ti­fa­de edil­mek su­re­tiy­le söz ko­nu­su ta­sa­rı­nın ya­sa­laş­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

Ta­bi­i, ta­sa­rı­da özel­lik­le söz al­mış ol­du­ğum bi­rin­ci bö­lüm ilk 17 mad­de­yi kap­sa­mak­ta­dır. Bu­ra­da ka­nu­nun ama­cı izah edil­di, kap­sa­mı izah edil­di. Ka­nun ta­sa­rı­sın­da ge­çen ta­nım­lar bir bir yer alı­yor. Ay­rı­ca, mer­kezî ma­kam ola­rak ta­sa­rı­da be­lir­ti­len ta­bi­i ki Ada­let Ba­kan­lı­ğı­dır. Ada­let Ba­kan­lı­ğı­nın bu ko­nu­da üst­len­miş ol­du­ğu gö­rev­ler sı­ra­la­nı­yor. “Gö­rev­li ve yet­ki­li mah­ke­me­ler” ifa­de­si var ve ai­le hu­ku­ku kap­sa­mın­da de­ğer­len­di­ril­me­si ge­rek­ti­ği, yi­ne öne­mi­ne bi­na­en ad­li ta­til­de da­hi ba­kıl­dı­ğı, ara ve­ril­mek­si­zin ba­kıl­dı­ğı, ba­sit yar­gı­la­ma usu­lü­ne ta­bi ol­du­ğu, iş­te bü­tün bu hu­sus­lar ka­nu­nun öne­mi­ni bi­ze izah et­me­ye ça­lış­mak­ta­dır.

Ay­nı za­man­da, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, as­lın­da bu hu­sus­lar­la il­gi­li de pek bir tar­tış­ma yok. Ya­ni, ge­ne­li iti­ba­rıy­la bü­tün -zan­ne­di­yo­rum- grup­lar bu ta­sa­rı­nın çık­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni dü­şü­nü­yor. An­cak, ih­ti­laf ko­nu­su bir­ta­kım hu­sus­lar var.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ba­kın “ve­la­yet” hu­su­su­nu özel­lik­le di­le ge­tir­di­ler ve ay­nı za­man­da da herhâlde tar­tı­şı­lan bir baş­ka hu­sus “ege­men­lik” hu­su­su. Ta­bi­i, biz­le­rin ka­tıl­ma­dı­ğı bu tar­tış­ma­lar, ben­ce ve Ada­let ve Kal­kın­ma Par­ti­si Gru­bun­ca ye­rin­de de­ğil­dir. Zi­ra, biz şunu ifa­de et­tik: Bu Söz­leş­me, ya­ni Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me ta­raf bü­tün ül­ke­le­ri bağ­lar. Siz, hem o Söz­leş­me­’­ye im­za ata­cak­sı­nız hem o Söz­leş­me­’­ye bo­yun eğe­cek­si­niz bir ba­kı­ma ve ay­nı za­man­da da ye­rel­de ya­sal dü­zen­le­me ya­par­ken de bu söz­leş­me­ye ay­kı­rı hü­küm­ler ge­ti­re­cek­si­niz. Bu, ka­bul edi­le­mez. Bu ta­sa­rı­nın 12’nci, 13’ün­cü ve 14’ün­cü mad­de­le­ri bu­nu çok açık bir şekil­de izah edi­yor. Ve­la­yet hu­su­su­na iliş­kin dü­zen­le­me­nin im­za­la­mış bu­lun­du­ğu­nuz Söz­leş­me­’­ye ay­kı­rı­lık teş­kil ede­ce­ği, Söz­leş­me­’­nin 17’nci ve 19’un­cu mad­de­le­ri­ne ay­kı­rı­lık teş­kil ede­ce­ği çok açık­tır ve bu ne­den­le, za­ten bu Söz­leş­me­’­ye gö­re siz ve­la­ye­te iliş­kin ka­rar al­sa­nız da­hi, bu, ia­de ta­le­bi­nin red­di­ne ge­rek­çe ol­mu­yor. Bu yüz­den, ön­ce­lik­le ia­de ka­ra­rı gö­rü­şü­le­cek, ia­de da­va­sı so­nuç­lan­dı­rı­la­cak, ia­de da­va­sı­nı so­nuç­lan­dır­dık­tan son­ra siz ve­la­ye­te iliş­kin dü­zen­le­me­ye ge­çe­bi­le­cek­si­niz. Eğer ço­cu­ğun ia­de­si­ne ka­rar ve­ril­miş­se, za­ten ve­la­yet hu­su­su­nu dü­zen­le­me­ye de ge­rek kal­mı­yor.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar -ben az ön­ce de ifa­de et­tim, as­lın­da ko­nuş­ma­cı ar­ka­daş­la­rı­mız da ifa­de et­ti de- bu Söz­leş­me han­gi ta­rih­te yü­rür­lü­ğe gir­miş? 1 Ağus­tos 2000 ta­ri­hin­de. Pe­ki, bu Söz­leş­me yü­rür­lü­ğe gir­di­ği ta­rih­te kim­ler ik­ti­dar­day­dı? Biz ik­ti­dar­da de­ğil­dik ve şu an­da en çok ege­men­lik tar­tış­ma­sı­na ta­kı­lan, zan­ne­di­yo­rum, yan­lış ha­tır­la­mı­yor­sam Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si herhâlde o dö­nem­de ik­ti­dar­dı. O dö­nem­de ik­ti­dar­sı­nız. Ma­dem ege­men­li­ği­ni­zi ze­de­li­yor­sa pe­ki ni­ye im­za­la­dı­nız? Ni­ye Tür­ki­ye­’­yi böy­le bir dü­zen­le­me yap­mak zo­run­da bı­rak­tı­nız?

Ba­kın, ben ka­tıl­mı­yo­rum, par­tim ka­tıl­mı­yor. An­cak, siz­le­rin id­di­a et­ti­ği böy­le bir ege­men­lik hu­su­sun­da, hü­küm­ran­lık hu­su­sun­da Tür­ki­ye aley­hi­ne hü­küm­ler var­sa ne­den im­za­la­dı­nız?

Bir ikin­ci hu­sus, de­ğer­li ar­ka­daş­lar, biz­le­r… Bu Söz­leş­me ay­nı za­man­da ka­çı­rı­lan Türk ço­cuk­la­rı­nın hak­la­rı için de ge­çer­li. Hep eleş­ti­ril­di. Söz­leş­me­’y­le san­ki Tür­ki­ye bir yü­küm­lü­lük al­tı­na so­ku­lu­yor ve sa­de­ce ve sa­de­ce Tür­ki­ye­’­yi bağ­la­yan bir hü­küm ola­rak gös­te­ri­li­yor. Bu, ta­raf olan bü­tün ül­ke­le­ri bağ­lar. Bu söz­leş­me­ye eğer ta­raf­sa­nız, si­zi bağ­la­dı­ğı gi­bi, ta­raf olan di­ğer ül­ke­yi de bağ­lar; kar­şı­lık­lı­dır, mü­te­ka­bil­dir. Bu ma­na­da da bu ko­nu­da ben­ce eleş­ti­ri­ler ke­sin­lik­le yer­siz ve hak­sız­dır. Bu Söz­leş­me­’­yi de­di­ğim gi­bi, za­ten siz ge­tir­me­se­niz, bu­ra­da bu ka­nu­nu çı­kar­ma­sa­nız da­hi, Ana­ya­sa­’­mı­za gö­re uy­gu­la­mak zo­run­da­sı­nız. Sa­de­ce yü­rür­lük­te­ki bir­ta­kım ek­sik­le­ri gi­der­mek, uy­gu­la­ma­da bir­lik­te­li­ği sağ­la­mak adı­na siz bu ta­sa­rı­yı çı­kar­mak du­ru­mun­da­sı­nız.

Bu ma­na­da da ben bu eleş­ti­ri­le­rin ye­rin­de ol­ma­dı­ğı ka­na­a­tiy­le, şah­sım ve par­tim adı­na bu ta­sa­rı­nın ka­nun­la­şa­ca­ğı ümi­diy­le yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Ay­dın.

Şahıs­la­rı adı­na söz ta­lep­le­ri var­dır. İlk söz, Or­du Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Rah­mi Gü­ne­r’­in­dir.

Bu­yu­run Sa­yın Gü­ner.

Sü­re­niz beş da­ki­ka.

RAH­Mİ GÜ­NER (Or­du) – Sa­yın Baş­kan, sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri; ge­çen ko­nuş­mam­da bu ya­sa­nın bi­zim va­tan­daş­la­rı­mı­zın ege­men­lik hak­la­rı­na ger­çek­ten bir en­gel­le­me ol­du­ğu­nu be­lirt­miş­tim. De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu ya­sa­nın ön­gör­dü­ğü mad­de­le­re bi­zim mah­ke­me­le­ri­miz ve Ada­let Ba­kan­lı­ğı­mız, ma­hal­li sav­cı­lık­la­rı­mız uy­ma zo­run­da ve ger­çek­ten de uy­gu­la­ma du­rum­la­rı var. Yal­nız şu var: Türk va­tan­da­şı olup da mah­ke­me­ye ço­cu­ğu­nun ve­la­ye­ti­ni al­mak için mü­ra­ca­at et­me­si de, san­ki ba­sit, usu­lü bir mah­ke­me ka­ra­rı­nın en­gel ol­ma­sı da o va­tan­da­şı­mı­zın ya­sal hak­la­rı­nı en­gel­le­di­ği gi­bi, Tür­ki­ye­’­nin ege­men­lik hak­la­rı­nı da en­gel­le­mek­te­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, elim­de bir bel­ge var. Bu bel­ge: Nor­ve­ç’­te ya­şa­yan bir ai­le­nin 2 ta­ne ço­cu­ğu alı­ko­nul­muş elin­den, bir ko­ru­yu­cu ai­le­ye ve­ril­miş. Bu ai­le ço­cuk­la­rı al­mış, Tür­ki­ye'ye ge­tir­miş. Ma­nav­gat 1. As­li­ye Hu­kuk Mah­ke­me­sin­de de esas ço­cu­ğun an­ne­si, ba­ba­sı mah­ke­me­ye baş­vur­muş ve­la­yet için. Mah­ke­me derhâl bu ço­cuk­la­rın pa­sa­port­la­rı­na el ko­nul­ma­sı­na ve bu ço­cuk­la­rın da Sos­yal Hiz­met­le­re  tes­lim edil­me­si­ne da­ir bir ted­bir ka­ra­rı ver­miş, bu ka­ra­rı da tüm yet­ki­li ma­kam­la­ra, çı­kış yap­ma­ma­sı için il­gi­li mer­ci­le­re de bil­dir­miş­tir. Fa­kat her na­sıl­sa bu ço­cuk­lar Nor­ve­ç’­e ka­çı­rıl­mış.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, Nor­ve­ç’­te, ai­le­nin id­di­a­sı­na gö­re, ço­cuk­lar, ta­ciz­ci bir ai­le­nin ya­nın­da ol­du­ğu­nu söy­lü­yor­lar ve mah­ke­me­ye baş­vu­ru­yor­lar, mah­ke­me hiç cid­di­ye al­mı­yor. Nor­veç asıl­lı bu Türk ai­le­si­nin avu­ka­tı şöy­le bir şey söy­lü­yor: “Türk hükûme­ti­nin, Türk dev­le­ti­nin ege­men­li­ği ve ba­ğım­sız­lı­ğıy­la açık­ça alay edi­li­yor.” Nor­veç mah­ke­me­sin­de, Nor­ve­ç’­te.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bi­zim en­di­şe­le­ri­miz bu­ra­dan ge­li­yor. Biz bu mad­de­le­re uyu­yo­ruz, ama kar­şı­mı­za ida­ri ni­te­lik­te, mah­ke­me­le­rin üs­tün­de bir ta­lep­le ge­li­ni­yor. Ba­sit usu­lü mu­ha­ke­mey­le yar­gı­la­nı­yor ve ay­nı za­man­da, dik­kat edin, mad­de­de, bu ile­ri sü­rü­len bel­ge­le­rin onay­sız, tas­dik­siz ol­du­ğu da be­lir­til­miş­tir. Bu, bi­zim hu­kuk sis­te­mi­mi­ze yüz­de yüz ters, hu­kuk sis­te­mi­miz­le bağ­daş­ma­yan bir uy­gu­la­ma­dır.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ço­cuk­la­rı­mız ge­le­ce­ği­miz­dir. İster­se yurt dı­şın­da ol­sun is­ter­se Tür­ki­ye'de ol­sun, biz bun­la­rı en iyi şekil­de ye­tiş­tir­mek zo­run­da­yız. Ama şunu da be­lirt­mek is­ti­yo­rum: Bi­zim ço­cuk­la­rı­mı­zı, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­’­nin millî duy­gu­la­rı, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­’­nin örf ve âdet­le­ri­ne gö­re ye­tiş­tir­mek de zo­run­da­yız. Ya­ban­cı bir ül­ke­de, ta­ma­men el ko­nu­lan, ya­ban­cı ül­ke­nin örf ve âdet­le­ri­ne gö­re, ya­ban­cı ül­ke­nin kül­tü­rü­ne gö­re ye­tiş­miş genç­le­ri­mi­zin Tür­ki­ye ge­le­ce­ği açı­sın­dan hiç­bir fay­da­sı ol­ma­ya­ca­ğı gö­rü­şün­de­yim.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, biz, ya­ban­cı ül­ke­le­re gi­den bu ça­lı­şan in­san­la­rı­mı­zın sos­yal hak­la­rı­nı, ge­le­ce­ği­ni en iyi şekil­de ko­ru­mak, on­la­rı en iyi du­ru­ma ge­tir­mek zo­run­da­yız. Bi­zim, bu, Hükûmet ola­rak, dev­let ola­rak en bü­yük gö­re­vi­miz­dir. Çün­kü, o gi­den ki­şi­ler, Tür­ki­ye­’­nin en dar za­man­la­rın­da -ça­lış­ma­la­rıy­la Tür­ki­ye­’­ye ge­tir­miş ol­du­ğu bi­ri­kim­ler- Tür­ki­ye­’­de her za­man ön pla­na çık­mış­tır.  Şunu da söy­lü­yo­rum: Bu yurt dı­şın­da ça­lı­şan ki­şi­ler hiç­bir za­man ben­lik­le­ri­ni yi­tir­me­miş, her za­man bu ül­ke­nin en iyi va­tan­da­şı ol­muş­lar­dır. Biz de on­la­rın bu mağ­du­ri­ye­ti­ni, ya­ban­cı ül­ke­le­rin uy­gu­la­ma­la­rıy­la ez­me­mek du­ru­mun­da­yız, ko­ru­mak du­ru­mun­da­yız.

Bu ko­nu­da en­di­şe­le­ri­mi yi­ne söy­lü­yo­rum: Tür­ki­ye dev­le­ti­nin, va­tan­da­şı­mı­zın hu­kuk­sal hak­kı gasp edil­mek­te­dir. Onu da ay­rı­ca be­lir­ti­yor, he­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Gü­ner.

İkin­ci söz, To­kat Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Re­şat Doğ­ru­’­ya ait­tir.

Bu­yu­run Sa­yın Doğ­ru. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Beş da­ki­ka sü­re­niz var.

RE­ŞAT DOĞ­RU (To­kat) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın bi­rin­ci bö­lü­mü hak­kın­da söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi en de­rin say­gı­la­rım­la se­lam­lı­yo­rum.

Doğ­ru­dur, bu ka­nun, Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si­nin de or­tak ol­du­ğu, 2000 ta­ri­hin­de çı­kar­tıl­mış­tır. An­cak, çı­kar­tı­lan ka­nun­da ek­sik­lik­ler var­sa bu ek­sik­lik­le­rin ta­mam­lan­ma­sı da ge­rek­mez mi?

Tür­ki­ye­’­nin dı­şın­da, yak­la­şık ola­rak, baş­ta Al­man­ya ol­mak üze­re dün­ya­nın bir­çok ye­rin­de Türk­ler ya­şa­mak­ta­dır. Ya­şa­yan Türk­le­rin de en faz­la so­run­la­rı­nın ba­şın­da bun­lar gel­mek­te­dir. Ya­ni, ço­cuk­la­rı­nı ken­di ül­ke­le­ri­ne ge­tir­me nok­ta­sın­da çok bü­yük sı­kın­tı­lar­la kar­şı kar­şı­ya­dır. Ta­bi­i ora­lar­da ka­nun­lar nok­ta­sın­da ba­zı ka­rar­lar ve­ri­li­yor, ama Tür­ki­ye­’­ye ge­ti­ril­me nok­ta­sın­da ve­ya­hut ge­ti­ril­di­ği za­man da bun­la­rı, bu­ra­ya ge­le­rek, o ül­ke­nin va­tan­daş­la­rı, bu­ra­dan alıp gö­tü­re­bi­li­yor­lar ve o an­ne ve ba­ba –an­ne ise ve­ya­hut ba­bay­sa- çok bü­yük sı­kın­tı­lar içe­ri­sin­de ka­lı­yor. İna­nı­yo­rum ki, bu ka­nun­da­ki ek­sik­lik­le­rin ta­mam­lan­ma­sıy­la be­ra­ber bu ko­nu­lar­da da cid­di ma­na­da me­sa­fe­ler alın­mış olur. Ulus­la­ra­ra­sı ko­num­da da ya­pıl­ma­sı ge­re­ken bir şey var­sa, Türk va­tan­daş­la­rı­nın hak­kı­nın ko­run­ma­sı nok­ta­sın­da da o tür­lü ça­lış­ma­la­rın ya­pıl­ma­sı ge­re­kir di­ye de dü­şü­nü­yo­rum.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, em­ni­ye­tin bil­gi­le­ri dı­şın­da, ay­rı­ca jan­dar­ma­nın elin­de de ço­cuk ka­çır­ma­lar­la il­gi­li çok çe­şit­li bil­gi­ler var­dır. Jan­dar­ma­nın yap­mış ol­du­ğu gö­rev sa­ha­sı içe­ri­sin­de ger­çek­le­şen olay­la­rı in­ce­le­miş ol­du­ğu­muz za­man da ya­sa dı­şı göç ve in­san ti­ca­re­ti ola­rak ve­ril­miş çok önem­li gös­ter­ge­le­rin ol­du­ğu da gö­rül­mek­te­dir. Bir fi­kir ver­me­si açı­sın­dan ra­kam­la­ra bak­tı­ğı­mız­da, 2005 yı­lın­da jan­dar­ma böl­ge­sin­de de 2.713 olan olay sa­yı­sı, 2006 yı­lın­da 3.795’e çık­mış­tır, bu­ra­da ra­kam­la­rın ay­rın­tı­sı yok­tur. Bu olay­la­rın bir kıs­mı ulus­la­ra­ra­sı şebe­ke­ler ta­ra­fın­dan ül­ke­mi­zin tran­sit ola­rak kul­la­nıl­ma­sın­dan kay­nak­la­nan ra­kam­lar ola­bi­lir. An­cak bu olay­la­rın içe­ri­sin­de ço­cuk­la­rın ol­du­ğu da bi­lin­mek­te­dir. Bu­ra­da da ger­çek­le­şen olay sa­yı­sın­da yıl­lar iti­ba­rıy­la ar­tış söz ko­nu­su­dur. 2005 yı­lı­na gö­re yüz­de 40 ar­tış söz ko­nu­su ol­mak­la bir­lik­te, ya­ka­la­na­ma­yıp ara­nan­lar­da­ki ar­tış ise 3 kat­tan faz­la­dır.

Ay­rı­ca, ül­ke­miz­de ço­cuk­la­ra kar­şı iş­le­nen suç sa­yı­sın­da göz­le gö­rü­len, in­sa­nı­mı­zı deh­şe­te dü­şür­me­si ge­re­ken ar­tış­lar da gö­rül­mek­te­dir. Okul­la­rı­mız­da öğ­ren­ci­ler ara­sın­da ya­şa­nan şid­det olay­la­rı sa­yı­sı gün geç­tik­çe ar­tı­yor. Tür­ki­ye­’­miz­de ön­lem alın­maz ise her gün on­lar­ca ço­cu­ğun ka­çı­rıl­dı­ğı Mek­si­ka gi­bi ül­ke­le­ri biz çok sü­rat­li bir şekil­de ge­çe­bi­li­riz. Bu­gün Mek­si­ka­’­da or­ta ve yük­sek ge­lir­li ai­le­ler ço­cuk­la­rı­nı okul­la­ra özel gü­ven­lik men­sup­la­rıy­la gön­de­ri­yor­lar. 03/07/2005 ta­ri­hin­de ka­bul edi­len Ço­cuk Ko­ru­ma Ka­nu­nu iyi dü­şün­ce­ler­le çı­ka­rıl­mış­tır. An­cak, alt­ya­pı­sı­nın ye­ter­siz ol­ma­sı ko­nu­nun fay­da­la­rı­nı ka­mu­o­yu­na ge­ti­re­me­miş­tir. Ço­cuk­la­rın ko­run­ma­sı, suç ör­güt­le­ri­nin eli­ne geç­me­me­si, top­lu­mun do­ku­su­nun bo­zul­ma­sı­na en­gel olun­ma­sı ge­rek­mek­te­dir. Bu ka­nu­nun 21’in­ci mad­de­si, ço­cuk­la­ra ha­pis ce­za­sı ve­ril­me­si­ni en­gel­le­yip top­lu­ma ka­zan­dı­rıl­ma­sı­nı sağ­lar­ken, da­ha bü­yük suç­la­ra ka­rış­ma­sı­nı da sağ­la­mak­ta­dır. Hır­sız­lı­ğı ço­cuk­la­ra yap­tı­rı­yor­lar, ya­ka­la­nın­ca da ser­best ka­lı­yor­lar, ço­cuk­la­rın ce­za al­ma­dı­ğı­nı gö­ren ba­zı ai­le­ler ken­di ya­pa­cak­la­rı­nı bun­la­ra yap­tı­rı­yor­lar. Ül­ke­miz­de ya­şa­nan iş­siz­lik, ge­lir da­ğı­lı­mın­da­ki uçu­rum gi­bi eko­no­mik prob­lem­ler or­ga­ni­ze suç­la­rı ar­tır­mak­ta­dır. Ço­cuk­la­rın or­gan ti­ca­re­ti, fu­huş, por­nog­ra­fi­de kul­la­nıl­ma­sı gi­bi olay­lar ko­nu­sun­da, AB ül­ke­le­ri de dâhil acil önem­ler alı­yor­lar. Bu ko­nu­da bi­zim ül­ke­miz­de de acil ön­lem­ler alın­ma­lı­dır. Uyuş­tu­ru­cu kul­la­nım ya­şı on bir ya­şı­na in­miş­tir. So­kak­lar mad­de ba­ğım­lı­sı ço­cuk­lar­la do­lu­dur. Yu­va­lar kim­se­siz ço­cuk­lar­la do­lu­dur. Ço­cuk­lar te­ca­vüz­ler, in­ti­har­lar ve ni­ce­le­riy­le top­lum­da kar­şı­la­şı­yor­lar. Bu gü­ven­siz­lik ve hu­zur­suz­luk or­ta­mı­nın ve­ba­li­nin, herhâlde, mev­cut ik­ti­dar­da ol­ma­sı ge­re­kir ve ge­re­ken ön­le­mi de ik­ti­da­rın al­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, ya­sa­ma or­ga­nı ola­rak de­ne­tim gö­re­vi­miz­den bi­ri­si de yü­rüt­me­nin de­ne­ti­mi­dir. 2006 yı­lı­na gö­re iş­le­nen suç­lar­da su­çun ay­dın­la­tıl­ma oran­la­rın­da cid­di ma­na­da dü­şüş­ler var­dır. Bu­nun da cid­di ola­rak de­ğer­len­di­ril­me­si­ni bek­li­yo­ruz. Hükûmet­ten is­te­di­ği­miz, ül­ke­miz­de ya­şa­yan va­tan­daş­la­rı­mı­zın kar­şı kar­şı­ya kal­dı­ğı asa­yiş prob­lem­le­ri­nin çö­zü­mün­de da­ha ti­tiz ça­lı­şıl­ma­sı­dır. Bu­ra­da, Par­la­men­to ola­rak yap­ma­mız ge­re­ken ney­se ge­re­ği­ni yap­mak, her tür­lü des­te­ği ver­mek gö­re­vi­miz­dir.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Bir da­ki­ka ek sü­re ve­ri­yo­rum.

RE­ŞAT DOĞ­RU (De­vam­la) – Ar­tık suç­la­rın ay­dın­la­tıl­ma­sı için tek­no­lo­ji kul­la­nıl­mak­ta­dır.

Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si ola­rak bu ül­ke­de hu­zu­run sağ­lan­ma­sı için is­te­ne­cek des­te­ğe ha­zı­rız, ye­ter ki hu­zur ol­sun, in­san­lar ak­şam ev­le­ri­ne dö­ne­cek­le­rin­den en­di­şe et­me­sin, çar­şı­ya pa­za­ra çı­kan­lar kap­kaç en­di­şe­si ya­şa­ma­sın­lar. Çün­kü, asa­yiş ve hu­zu­run ol­ma­dı­ğı yer­de hiç­bir şeyi ko­nuş­ma­ya ge­rek yok­tur. He­le he­le gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz ta­sa­rı­nın ko­nu­su­nu oluş­tu­ran ço­cuk ka­çır­ma ey­lem­le­rin­de­ki ar­tı­şın ön­len­me­si­ni, bel­ki de hiç ol­ma­ma­sı­nı ya­sa­ma or­ga­nı ola­rak yü­rüt­me or­ga­nın­dan is­te­me­nin her­ke­sin hak­kı ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yo­rum. Ko­nu ma­sum ço­cuk­lar olun­ca, Tür­ki­ye­’­ye ve di­ğer ül­ke­le­re her ne se­bep­le, ken­di rı­za­sı dı­şın­da ge­ti­ri­len ço­cuk­lar, ve­la­ye­ti­ne sa­hip kim­se­le­re tes­lim edil­me­li­dir. Bu ka­nun, ço­cuk­la­rı ko­ru­mak için ha­zır­lan­mış­tır. Dev­let de ço­cuk­la­ra sa­hip çı­kar­ken gü­ven­li bir şekil­de ai­le­le­ri­ne tes­lim et­mek mec­bu­ri­ye­tin­de­dir. An­cak, ço­cuk­la­rın ha­yat ka­li­te­si­ni iyi­leş­tir­mek, ge­le­cek­le­ri­ni te­mi­nat al­tı­na al­mak, ai­le­le­ri­ne, top­lu­ma ve  dev­le­te kar­şı­…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Doğ­ru.

RE­ŞAT DOĞ­RU (De­vam­la) - …so­rum­lu­luk duy­gu­la­rı­nın ge­liş­ti­ril­me­si yo­lun­da ça­ba sarf et­me­li­dir.

Ço­cuk ka­çır­ma ey­le­mi­nin yüz kı­zar­tı­cı bir in­san­lık su­çu ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yor, bu tür olay­la­rın ger­çek­leş­me­me­si ve bu ka­nu­nun uy­gu­lan­ma­sı­na ge­rek kal­ma­ma­sı te­men­ni­si ile yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gı ile se­lam­lı­yo­rum. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Doğ­ru.

Bi­rin­ci bö­lüm üze­rin­de­ki gö­rüş­me­ler ta­mam­lan­mış­tır.

Şim­di, bi­rin­ci bö­lüm­de yer alan mad­de­le­ri, var­sa o mad­de üze­rin­de­ki öner­ge iş­lem­le­ri­ni yap­tık­tan son­ra ay­rı ay­rı oy­la­rı­nı­za su­na­ca­ğım.

Her­han­gi bir öner­ge yok­tur.

1’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

ULUS­LA­RA­RA­SI ÇO­CUK KA­ÇIR­MA­NIN HU­KUKÎ YÖN VE KAP­SA­MI­NA DA­İR

KA­NUN TA­SA­RI­SI

 

Bİ­RİN­Cİ BÖ­LÜM

Amaç, Kap­sam ve Ta­nım­lar

Amaç

Mad­de 1-

BAŞ­KAN – Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r…

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Ka­rar ye­ter sa­yı­sı is­ti­yo­rum Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

2’nci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Kap­sam

Mad­de  2-

BAŞ­KAN – Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za­…

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Ka­rar ye­ter sa­yı­sı is­ti­yo­rum.

BAŞ­KAN – Şim­di ara­ya­ca­ğım.

Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­rar ye­ter sa­yı­sı yok­tur.

Bir­le­şi­me on da­ki­ka ara ve­ri­yo­rum.

 

Ka­pan­ma Sa­a­ti: 15.56

 

 

 

 

İKİN­Cİ OTU­RUM

Açıl­ma Sa­a­ti: 16.13

BAŞ­KAN: Baş­kan Ve­ki­li Me­ral AK­ŞE­NER

KÂTİP ÜYE­LER : Fa­toş GÜR­KAN (Ada­na), Ha­run TÜ­FEK­Cİ (Kon­ya)

BAŞ­KAN – Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 24’ün­cü Bir­le­şi­mi­nin İkin­ci Otu­ru­mu­nu açı­yo­rum.

33 sı­ra sa­yı­lı Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın gö­rüş­me­le­ri­ne kal­dı­ğı­mız yer­den de­vam ede­ce­ğiz.

Ko­mis­yon ve Hükûmet bu­ra­da.

Ta­sa­rı­nın 2’nci mad­de­si­nin oy­la­ma­sın­da ka­rar ye­ter sa­yı­sı bu­lu­na­ma­mış­tı. Şim­di 2’nci mad­de­yi tek­rar oy­la­rı­nı­za su­na­ca­ğım ve ka­rar ye­ter sa­yı­sı­nı ara­ya­ca­ğım.

2’nci mad­de­yi ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Mad­de ka­bul edil­miş­tir, ka­rar ye­ter sa­yı­sı var­dır.

3’ün­cü mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Ta­nım­lar

MAD­DE 3 –

BAŞ­KAN – Mad­de üze­rin­de iki öner­ge var­dır. Öner­ge­le­ri ön­ce ge­liş sı­ra­sı­na gö­re oku­ta­ca­ğım, son­ra ay­kı­rı­lık sı­ra­sı­na gö­re iş­le­me ala­ca­ğım.

İlk öner­ge­yi oku­tu­yo­rum:

TBMM Baş­kan­lı­ğı­na

Gö­rü­şül­mek­te olan 33 Sı­ra Sa­yı­lı Ka­nun Ta­sa­rı­sı­nın 1. Bö­lüm 3. Mad­de­si (c) ben­din­de yer alan “Onal­tı” iba­re­si­nin “On­se­kiz” ola­rak de­ğiş­ti­ril­me­si­ni öne­ri­riz.

Say­gı­la­rı­mız­la.

 

Hak­kı Su­ha Okay

Enis Tü­tün­cü

Ali İhsan Kök­türk

 

An­ka­ra

Te­kir­dağ

Zon­gul­dak

 

Bir­gen Ke­leş

R. Ke­rim Öz­kan

 

 

İstan­bul

Bur­dur

 

BAŞ­KAN – Şim­di en ay­kı­rı öner­ge­yi oku­tu­yo­rum ve iş­le­me ala­ca­ğım.

Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na

Gö­rü­şül­mek­te olan 33 sı­ra sa­yı­lı ka­nun ta­sa­rı­sı­nın 3. mad­de­si­nin (c) ve (h) bent­le­ri­nin aşa­ğı­da­ki şekil­de de­ğiş­ti­ril­me­si­ni arz ve ta­lep ede­riz.

 

Se­va­hir Ba­yın­dır

Sır­rı Sa­kık

Ben­gi Yıl­dız

 

Şır­nak

Muş

Bat­man

 

Şera­fet­tin Ha­lis

Nu­ri Ya­man

 

 

Tun­ce­li

Muş

 

c- Onal­tı yaş ye­ri­ne 18 yaş kul­la­nıl­ma­lı­dır.

h- Pe­da­gog ta­bi­ri, ço­cuk ge­li­şim uz­ma­nı ile de­ğiş­ti­ril­me­li­dir.

BAŞ­KAN – Ko­mis­yon öner­ge­ye ka­tı­lı­yor mu?

ADA­LET KO­MİS­YO­NU BAŞ­KA­NI AH­MET İYİ­MA­YA (An­ka­ra) – Efen­dim, ta­sa­rı­da­ki on al­tı yaş, Söz­leş­me­’­nin 4’ün­cü mad­de­si­nin uyar­lan­ma­sın­dan iba­ret­tir. Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’n­de­ki on se­kiz ya­şa gön­der­me yap­ma­mak ge­re­kir. Çün­kü, ka­çır­ma, ve­la­yet hak­kı­nın ih­la­lin­de, on al­tı yaş, ço­cu­ğun ken­di­si­nin men­fa­a­ti­ni ko­ru­ma­sı ba­kı­mın­dan ye­ter­li bir yaş­tır. Öner­ge­ye ka­tıl­mı­yo­ruz.

Son­ra, ter­mi­no­lo­ji­… “Pe­da­gog” ta­bi­ri­nin kon­ma­sı de­ği­l… İfa­de­yi ve ama­cı kar­şı­la­yan me­tin­ler var­dır, sos­yo­log ça­lış­ma gi­bi, (h) ben­di.

Ka­tıl­mı­yo­ruz.

BAŞ­KAN – Hükûmet?

TA­RIM VE KÖ­YİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI MEH­MET MEH­Dİ EKER (Di­yar­ba­kır) – Ka­tıl­mı­yo­ruz Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Ge­rek­çe­yi mi oku­ta­lım, ko­nu­şa­cak mı­sı­nız?

SE­VA­HİR BA­YIN­DIR (Şır­nak) – Ge­rek­çe­yi­…

Mad­de ge­rek­çe­si:

c- Ço­cuk ya­şı Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si, TMK, ILO Söz­leş­me­si ve Ço­cuk Ko­ru­ma Ya­sa­sı gi­bi ulu­sal ya­sa­la­rı­mız­da 18 ola­rak ka­bul edil­miş­tir. Bu ya­şın bu söz­leş­me­ler ve ya­sa­lar­la uyum­lu ola­rak 18 ola­rak dü­zel­til­me­si ge­rek­mek­te­dir.

h- Bu mad­de­de bah­si ge­çen uz­man­lar ara­sın­da­ki pe­da­gog mes­lek gru­bu ar­tık ül­ke­miz­de bu­lun­ma­mak­ta­dır. Üni­ver­si­te­le­rin bu ko­nuy­la il­gi­li ola­rak “ço­cuk ge­li­şi­mi” bö­lüm­le­ri var­dır. Bu yüz­den pe­da­gog ye­ri­ne ço­cuk ge­li­şim uz­ma­nı ta­bi­ri da­ha ye­rin­de ola­cak­tır.

BAŞ­KAN – Öner­ge­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Öner­ge ka­bul edil­me­miş­tir.

Di­ğer öner­ge­yi iş­le­me al­dı­rı­yo­rum:

TBMM Baş­kan­lı­ğı­na

Gö­rü­şül­mek­te olan 33 Sı­ra Sa­yı­lı Ka­nun Ta­sa­rı­sı­nın 1. Bö­lüm 3. Mad­de­si (c) ben­din­de yer alan “Onal­tı” iba­re­si­nin “On­se­kiz” ola­rak de­ğiş­ti­ril­me­si­ni öne­ri­riz.

Say­gı­la­rı­mız­la.

 Hak­kı Su­ha Okay (An­ka­ra) ve ar­ka­daş­la­rı

BAŞ­KAN – Ko­mis­yon öner­ge­ye ka­tı­lı­yor mu?

ADA­LET KO­MİS­YO­NU BAŞ­KA­NI AH­MET İYİ­MA­YA (An­ka­ra) – Ay­nı ge­rek­çe­ler­le ka­tıl­mı­yo­ruz, bi­raz ön­ce­ki be­ya­nım­la.

BAŞ­KAN – Hükûmet öner­ge­ye ka­tı­lı­yor mu?

TA­RIM VE KÖ­YİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI MEH­MET MEH­Dİ EKER (Di­yar­ba­kır) – Ka­tıl­mı­yo­ruz Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Öner­ge hak­kın­da­…

HAK­KI SU­HA OKAY (An­ka­ra) – Sa­yın Enis Tü­tün­cü ko­nu­şa­cak.

BAŞ­KAN – Bu­yu­run Sa­yın Tü­tün­cü.

Ko­nuş­ma sü­re­niz beş da­ki­ka.

ENİS TÜ­TÜN­CÜ (Te­kir­dağ) – Te­şek­kür ede­rim.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; he­pi­ni­zi sev­giy­le, say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Öner­gey­le il­gi­li gö­rüş­le­ri­mi­ze geç­me­den ön­ce, gö­rüş­tü­ğü­müz bu ta­sa­rı­nın in­san hak­la­rı ta­ri­hin­de üçün­cü ku­şak in­san hak­la­rı kap­sa­mın­da ol­du­ğu­nu dik­kat­le­ri­ni­ze sun­mak is­ti­yo­rum. Bil­di­ği­niz gi­bi, in­san­lık ta­ri­hin­de üç ku­şak hâlin­de in­san hak­la­rı ge­liş­miş. Bi­rin­ci ku­şak in­san hak­la­rı 1789 Fran­sız Dev­ri­mi­’n­den son­ra gün­de­me gel­miş ve bil­di­ği­miz kla­sik te­mel hak ve öz­gür­lük­le­ri içe­ri­yor, mül­ki­yet hak­kı, seç­me-se­çil­me hak­kı, dü­şün­ce öz­gür­lü­ğü gi­bi. İnsan­lık bu hak­la­rı kul­la­na­rak Bi­rin­ci Dün­ya Sa­va­şı­’­nın o yı­kı­mı­na ka­dar gel­miş. Çün­kü bu hak­la­rı kul­la­na­rak İtal­ya­’­da Na­zizm, da­ha doğ­ru­su Av­ru­pa­’­da fa­şizm yük­sel­miş, an­cak İkin­ci Dün­ya Sa­va­şı­’n­dan son­ra ku­ru­lan ye­ni dün­ya­da ikin­ci ku­şak in­san hak­la­rı gün­de­me gel­miş, top­lu söz­leş­me hak­kı, sen­di­ka kur­ma hak­kı, sağ­lık hak­kı, sos­yal gü­ven­lik hak­kı gi­bi ve 20’nci yüz­yı­lın ikin­ci, üçün­cü ya­rı­sın­dan iti­ba­ren da­ha doğ­ru­su, in­san­lık ta­ri­hin­de üçün­cü ku­şak in­san hak­la­rı gün­de­me gel­me­ye baş­la­mış. Bun­lar çev­re hak­kı, ço­cuk hak­la­rı, ka­dın hak­la­rı, hay­van hak­la­rı gi­bi hak­lar.

Şim­di, üç ku­şak in­san hak­la­rın­dan olan ço­cuk hak­la­rıy­la il­gi­li bir ya­sa ta­sa­rı­sı­nı gö­rü­şü­yo­ruz. Vur­gu­la­mak is­te­di­ğim ko­nu şudur: Tür­ki­ye, ne ya­zık ki, için­de bu­lun­du­ğu­muz ko­şul­lar­da, üç ku­şak in­san hak­la­rıy­la il­gi­li so­run­lar­la uğ­ra­şı­yor ve Ba­tı dün­ya­sı­nın çok ge­ri­de bı­rak­tı­ğı bi­rin­ci ve ikin­ci ku­şak in­san hak­la­rı­nı da ya­şa­ma ge­çir­me mü­ca­de­le­si­ni ve­ri­yor.

Bu ge­nel gö­rüş­ten son­ra, öner­ge­miz, bu ta­sa­rı­da ge­ti­ri­len ço­cuk kav­ra­mı­nın, Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’n­de­ki ço­cuk kav­ra­mı­na otur­tul­ma­sı­nı amaç­lı­yor.

Ba­kı­nız Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ko­mis­yon ve Hükûmet ka­tıl­ma­dı. Elim­de Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si var. Bu söz­leş­me­nin 1’in­ci mad­de­si ço­cuk kav­ra­mı­nı dü­zen­le­miş ve on se­kiz ya­şı­na ka­dar olan in­san­la­rı ço­cuk ola­rak ka­bul et­miş. Tür­ki­ye, bu söz­leş­me­yi, ya­ni, Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’­ni 1990 yı­lın­da im­za­la­mış­tır ve gö­rüş­tü­ğü­müz bu ta­sa­rı ise, esas­ta bu söz­leş­me­nin 9’un­cu, 10’un­cu ve 11’in­ci mad­de­le­ri­ni ya­şa­ma ge­çir­me ama­cı­nı ta­şı­mak­ta­dır. Bu çer­çe­ve­de Tür­ki­ye, 21 Ocak 1988’de, Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me­’­yi im­za­la­dı ve bu söz­leş­me, Tür­ki­ye ba­kı­mın­dan 1 Ağus­tos 2000 yı­lın­da yü­rür­lü­ğe so­kul­du.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; iş­te, bu ne­den­le ver­miş ol­du­ğu­muz öner­ge, gö­rüş­tü­ğü­müz bu ta­sa­rı­nın özü­ne dö­nük, ya­ni Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’­ne dö­nük, özü­ne, esa­sı­na dö­nük bir dü­zen­le­me­yi ön­gör­mek­te­dir. Az ön­ce de be­lirt­ti­ğim gi­bi, bu Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si, on se­kiz ya­şı­na ka­dar olan her in­sa­nı ço­cuk sa­yı­yor. Oy­sa ge­ti­ri­len ta­sa­rı on al­tı ya­şı­na ka­dar olan in­san­la­rı ço­cuk sa­yı­yor. Böy­le­ce bu ta­sa­rıy­la Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’n­de ka­bul edi­len “ço­cuk” kav­ra­mı­nı de­ğiş­ti­ri­yo­ruz ve ço­cuk­la­rın yaş açı­sın­dan kap­sa­mı­nı da­ral­tı­yo­ruz. Bu­nu doğ­ru bul­mu­yo­ruz. He­le he­le Tür­ki­ye­’­de, he­le he­le Tür­ki­ye­’­de­… Ge­liş­miş ül­ke­ler­de on al­tı yaş ço­cuk­la­rı­nın ge­liş­miş­lik, ken­di­ne gü­ven, eko­no­mik öz­gür­lük­ler açı­sın­dan be­lir­li bir fark­lı­lık­ta ol­du­ğu­nu ka­bul edi­yo­ruz ama Tür­ki­ye­’­de on se­kiz ya­şı­nın ço­cuk açı­sın­dan mu­ha­fa­za edil­me­si­nin, bu ta­sa­rı­da da mu­ha­fa­za edil­me­si­nin ya­rar­lı ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yo­ruz.

Bu çer­çe­ve­de öner­ge­mi­zin ka­bu­lü­nü di­li­yo­ruz. Ar­tık top siz­de.

He­pi­ni­zi sev­giy­le, say­gıy­la se­lam­lı­yo­ruz. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Tü­tün­cü.

Öner­ge­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Öner­ge ka­bul edil­me­miş­tir.

3’ün­cü mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

4’ün­cü mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

İKİN­Cİ BÖ­LÜM

Mer­kezî Ma­ka­mın Ala­ca­ğı Ted­bir­ler

Mer­kezî Ma­kam

MAD­DE 4-

BAŞ­KAN – Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

5’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Mer­kezî Ma­ka­mın gö­rev­le­ri

MAD­DE 5-

BAŞ­KAN – Mad­de üze­rin­de bir öner­ge var­dır, oku­tu­yo­rum:

Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si Baş­kan­lı­ğı­na

Gö­rü­şül­mek­te olan 33 sı­ra sa­yı­lı ka­nun ta­sa­rı­sı­nın 5. mad­de­si­nin (c) ben­di­nin aşa­ğı­da­ki şekil­de de­ğiş­ti­ril­me­si­ni arz ve ta­lep ede­riz.

 

Sır­rı Sa­kık

Ben­gi Yıl­dız

Nu­ri Ya­man

 

Muş

Bat­man

Muş

 

Şera­fet­tin Ha­lis

Se­va­hir Ba­yın­dır

 

 

Tun­ce­li

Şır­nak

 

Mad­de 5:

c- “Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­la­rı­nın en kı­sa sü­re­de (1 ay) da­va aç­ma­sı sağ­lan­ma­lı­dır.” iba­re­si ek­len­me­li­dir.

BAŞ­KAN – Ko­mis­yon öner­ge­ye ka­tı­lı­yor mu?

ADA­LET KO­MİS­YO­NU BAŞ­KA­NI AH­MET İYİ­MA­YA (An­ka­ra) – Efen­dim, da­va yo­lu ay­rı bir mad­de­de dü­zen­len­miş. Ay­rı­ca bu­ra­da­ki dü­zen­le­me fark­lı bir ama­ca yö­ne­lik, ko­ru­ma ön­le­mi. Ka­tı­la­mı­yo­ruz.

BAŞ­KAN – Hükûmet ka­tı­lı­yor mu?

TA­RIM VE KÖ­YİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI MEH­MET MEH­Dİ EKER (Di­yar­ba­kır) – Ka­tıl­mı­yo­ruz Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Ge­rek­çe mi okun­sun?

SE­VA­HİR BA­YIN­DIR (Şır­nak) – Ge­rek­çe okun­sun.

BAŞ­KAN – Ge­rek­çe­yi oku­tu­yo­rum:

Mad­de ge­rek­çe­si:

Ta­sa­rı­nın 5. mad­de­sin­de ya­pı­la­cak iş­lem­ler için Cum­hu­ri­yet baş­sav­cı­sı­na 1 ay gi­bi kı­sa bir sü­re ta­nın­ma­sı ge­rek­mek­te­dir. Zi­ra iş­le­min hız­la ve ba­sit yar­gı­la­ma sis­te­miy­le çö­züm­len­me­si dü­şü­nül­dü­ğü­ne gö­re mer­ke­zi ma­kam adı­na ha­re­ket ede­cek Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­la­rı en geç bir ay için­de iş­le­mi bi­tir­me­ye ve da­va aç­ma­ya zor­lan­ma­lı­dır. Be­lir­le­nen bu sü­re İngil­te­re­’­de de bir ay­dır.

BAŞ­KAN – Öner­ge­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Öner­ge ka­bul edil­me­miş­tir.

Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

6’ncı mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

ÜÇÜN­CÜ BÖ­LÜM

Usul  Hü­küm­le­ri

Gö­rev ve yet­ki

MAD­DE 6-

BAŞ­KAN – Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

7’nci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Baş­vu­ru usu­lü

MAD­DE 7-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Mad­de ka­bul edil­miş­tir.

8’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Sulh yo­luy­la çö­züm

MAD­DE 8-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

9’un­cu mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Yar­gı­la­ma usu­lü

MAD­DE 9-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

10’un­cu mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Ge­çi­ci ko­ru­ma ted­bir­le­ri

MAD­DE 10-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

11’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Şahsî iliş­ki ku­rul­ma­sı

MAD­DE 11-

BAŞ­KAN – Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

12’nci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

İade da­va­sın­da velâyet

MAD­DE 12-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

13’ün­cü mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Velâyet ka­ra­rı­nın ia­de da­va­sı­na et­ki­si

MAD­DE 13-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

14’ün­cü mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Bek­le­ti­ci me­se­le

MAD­DE 14-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

15’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Da­va­la­rın ay­rıl­ma­sı

MAD­DE 15-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

16’ncı mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Adlî ta­til

MAD­DE 16-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

17’nci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Ka­ra­rın ke­sin­leş­me­si

MAD­DE 17-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

Bi­rin­ci bö­lüm­de yer alan mad­de­le­rin oy­la­ma­la­rı ta­mam­lan­mış­tır.

Şim­di ikin­ci bö­lü­mün gö­rüş­me­le­ri­ne baş­lı­yo­ruz.

İkin­ci bö­lüm, ge­çi­ci 1’in­ci mad­de dâhil, 18 ila 31’in­ci mad­de­le­ri kap­sa­mak­ta­dır.

İkin­ci bö­lüm üze­rin­de söz is­te­yen, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na Zon­gul­dak Mil­let­ve­ki­li Ali İhsan Kök­türk.

Bu­yu­run Sa­yın Kök­türk. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz on da­ki­ka.

CHP GRU­BU ADI­NA ALİ İHSAN KÖK­TÜRK (Zon­gul­dak) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın ikin­ci bö­lü­mü hak­kın­da Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu­mu­zun gö­rüş­le­ri­ni açık­la­mak üze­re söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Ön­ce­lik­le siz­le­ri say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Ay­rı­ca, için­de bu­lun­du­ğu­muz haf­ta­nın Diş He­kim­le­ri Haf­ta­sı ol­ma­sı ne­de­niy­le diş he­kim­le­ri­mi­zi ve 24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü ne­de­niy­le de tüm öğ­ret­men­le­ri­mi­zi bu­ra­dan sev­gi ve say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, he­pi­ni­zin bil­di­ği ve dün ta­sa­rı­nın ge­ne­li üze­rin­de gö­rüş­le­ri­ni bil­di­ren de­ğer­li mil­let­ve­ki­li­miz Sa­yın Ca­nan Arıt­ma­n’­ın da ifa­de et­ti­ği gi­bi, 20 Ka­sım ta­ri­hi Dün­ya Ço­cuk Hak­la­rı Gü­nü­’y­dü.

Ya­sa ta­sa­rı­sı hak­kın­da­ki gö­rüş­le­ri­mi­zi açık­la­ma­dan ön­ce, tüm dün­ya ço­cuk­la­rı­nın bu an­lam­lı gü­nü­nü yü­rek­ten kut­lu­yor ve ko­nu­muz­la il­gi­si ne­de­niy­le söz­leş­me hak­kın­da ve ül­ke­miz ço­cuk­la­rı­nın ger­çek­li­ği hak­kın­da, kı­sa­ca da ol­sa, bu­ra­da de­ğin­me­yi bir gö­rev sa­yı­yo­rum.

Bir­leş­miş Mil­let­ler Ge­nel Asamb­le­si ta­ra­fın­dan 20 Ka­sım 1989 ta­ri­hin­de ka­bul edi­len ve 2 Ey­lül 1990 ta­ri­hin­de yü­rür­lü­ğe gi­ren bu Söz­leş­me, üze­rin­de pa­zar­lık ya­pıl­ma­sı ola­nak­lı ol­ma­yan stan­dart­lar ve yü­küm­lü­lük­ler içer­mek­te­dir. Ne­re­de doğ­duk­la­rı­na, kim ol­duk­la­rı­na, cin­si­yet­le­ri­ne, din­le­ri­ne ya da sos­yal kö­ken­le­ri­ne ba­kıl­mak­sı­zın tüm dün­ya ço­cuk­la­rı­nın ya­şa­ma hak­kı, ek­sik­siz bi­çim­de ge­liş­me hak­kı, za­rar­lı et­ki­ler­den, is­tis­mar ve sö­mü­rü­den ko­run­ma hak­kı, ai­le, kül­tür ve sos­yal ya­şa­ma ek­sik­siz ka­tıl­ma hak­kı ve di­ğer vaz­ge­çil­mez, dev­re­dil­mez hak­la­rı­nı dü­zen­le­mek­te ve gü­ven­ce al­tı­na al­ma­yı amaç­la­mak­ta­dır.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, biz­ler dün­ya­da, ilk ço­cuk bay­ra­mı­nı kut­la­yan, bu­nu ulus­la­ra­ra­sı bir şen­li­ğe dö­nüş­tü­ren bir Mec­li­sin üye­le­ri ola­rak, ço­cuk hak­la­rı­nı aza­mi öl­çü­de ger­çek­leş­tir­me­yi as­li so­rum­lu­lu­ğu­muz ve gö­re­vi­miz ola­rak ka­bul et­me­li, bu­nun için de, ön­ce­lik­le, ül­ke­miz ço­cuk­la­rı­nın için­de bu­lun­du­ğu şart­la­rı ger­çek­çi bir şekil­de or­ta­ya koy­ma­lı­yız.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, An­ka­ra­’­nın mer­ke­zi Kı­zı­la­y’­a doğ­ru in­di­ği­miz­de, bir yan­da Gü­ven­park, di­ğer yan­da Sa­kar­ya Cad­de­si ve Ko­nur So­kak; gi­dip bak­tı­ğı­mız­da, on­lar­ca ço­cu­ğun o so­kak­lar­da ça­lış­tı­rıl­dı­ğı­nı, di­len­di­ril­di­ği­ni ve so­kak­ta ya­şam­la­rı­nı sür­dür­dük­le­ri­ni gör­mek­te­yiz. Ay­rı­ca, bu du­rum sa­de­ce o so­kak ve cad­de­le­ri­mi­ze has bir tab­lo de­ğil­dir. Ül­ke­miz­de, ül­ke­mi­zin pek çok ye­rin­de bu gö­rün­tü­le­re ta­nık ol­mak­ta­yız. Bu tab­lo­da di­ğer et­ken­le­rin ya­nı sı­ra en te­mel et­ken, yok­sul­luk ola­rak ka­rı­şı­mı­za çık­mak­ta­dır. Tür­ki­ye­’­de, tah­min­le­re gö­re, 9 mil­yon ço­cu­ğu­muz yok­sul­luk sı­nı­rı­nın al­tın­da ya­şa­mı­nı sür­dür­mek­te­dir. Ül­ke­miz­de her 3 ço­cuk­tan 1’i de, ne ya­zık ki, ge­liş­me çağ­la­rın­da ye­te­rin­ce bes­le­ne­mi­yor. Ye­te­rin­ce bes­le­ne­me­dik­le­ri için, boy­la­rı uza­ya­mı­yor, ke­mik­le­ri ge­li­şe­mi­yor ve be­den­sel ge­li­şim­le­ri ta­mam­la­na­mı­yor. 500 bin ka­dar da so­kak ço­cu­ğu­muz ve­ya so­kak­ta ça­lı­şan gen­ci­miz var. Yok­sul bir ai­le­nin ço­cu­ğu ol­mak, ço­cuk­lar için pek çok ola­nak­tan yok­sun ol­ma­nın ya­nı sı­ra, oku­la git­mek ye­ri­ne er­ken yaş­ta ça­lış­ma­ya baş­la­mak an­la­mı­na da ge­li­yor. Ço­cuk Vak­fı­nın ha­zır­la­dı­ğı 23 Ni­san 2007’de Tür­ki­ye­’­nin Ço­cuk Ger­çe­ği Ra­po­ru­’­na gö­re, 6-14 yaş gru­bun­da                    1 mil­yo­nun üze­rin­de­ki ço­cuk fi­i­len ça­lış­mak­ta­dır. Bu ço­cuk­lar her tür­lü is­tis­mar ve ih­ma­le açık ço­cuk­lar­dır ve bu du­rum, hem top­lum­sal hem de ki­şi­sel ola­rak vic­dan­la­rı­mı­zı cid­di an­lam­da ra­hat­sız et­mek­te­dir. Bu ço­cuk­la­rın yüz­de 71’i okul­la­rı­nı bı­rak­mak­ta, si­ga­ra­ya ve uyuş­tu­ru­cu­ya alış­mak­ta­dır. Ay­rı­ca, ça­lı­şan 420 bin ci­va­rın­da­ki ço­cu­ğu­muz da yap­mış ol­du­ğu iş­le­rin kar­şı­lı­ğın­da her­han­gi bir üc­ret al­ma­mak­ta­dır. Yi­ne ül­ke­miz­de ço­ğu za­man şid­de­tin bir ter­bi­ye bi­çi­mi ola­rak al­gı­lan­ma­sı, bu­nun hem ai­le için­de hem de ka­mu­sal alan­lar­da meş­ru ola­rak gö­rül­me­si, şid­de­tin hem giz­len­me­si­ne hem de tek­rar­lan­ma­sı­na yol aç­mak­ta­dır. Sa­yın Dev­let Ba­ka­nı­mız Ni­met Çu­buk­çu ta­ra­fın­dan da ül­ke­miz­de ço­cu­ğa yö­ne­lik şid­de­tin yüz­de 46 ora­nın­da ol­du­ğu açık bir şekil­de ifa­de edil­miş­tir.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, Em­ni­yet Ge­nel Mü­dür­lü­ğü­nün 2006 yı­lı ve­ri­le­ri, ba­li, ti­ner gi­bi uyuş­tu­ru­cu mad­de kul­la­nan ço­cuk sa­yı­sı­nın 31.761 ol­du­ğu­nu or­ta­ya koy­muş­tur. Söz ko­nu­su ve­ri­ler, si­ga­ra­ya baş­la­ma ya­şı­nın 9 ile 10 yaş­la­rı­na ka­dar ge­ri­le­di­ği­ni, al­kol kul­lan­ma ya­şı­nın da 14 ve 12 yaş­la­rı­na ka­dar ge­ri­le­di­ği­ni or­ta­ya ko­yu­yor. Ay­rı­ca, ço­cuk­la­rı­mız, eği­tim ve öğ­re­tim hak­kın­dan da ge­rek­ti­ği gi­bi ya­rar­la­na­ma­mak­ta­dır. 2006-2007 eği­tim-öğ­re­tim dö­ne­min­de, il­köğ­re­tim ça­ğı nü­fu­sun­da olup il­köğ­re­ti­me de­vam ede­me­yen 667 bin kız, 444 bin er­kek ço­cu­ğu­muz bu­lun­mak­ta­dır. Yi­ne Tür­ki­ye­’­de ço­cuk­la­rı­mı­zın an­cak dört­te 1’i okul ön­ce­si eği­ti­me ula­şa­bil­mek­te­dir.

AÇEV Yö­ne­tim Ku­ru­lu Baş­kan Yar­dım­cı­sı Ay­la Gök­sel Gö­çe­r’­in yap­mış ol­du­ğu araş­tır­ma­lar­la okul ön­ce­si eği­tim ko­nu­sun­da dün­ya­da­ki du­rum ile ül­ke­mi­zi kar­şı­laş­tır­dı­ğı­mız­da Fa­s’­tan bi­le ge­ri­de ol­du­ğu­mu­zun or­ta­ya çık­ma­sı ül­ke­miz adı­na ol­duk­ça üzün­tü ve­ri­ci­dir.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; so­nuç ola­rak ül­ke­miz açı­sın­dan ço­cuk hak­la­rı­na bak­tı­ğı­mız­da, övü­nü­le­cek bir du­rum­da ol­ma­dı­ğı­mız açık bir şekil­de gö­rül­mek­te­dir. Bu du­ru­mu dü­zelt­mek Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin, ya­ni biz­ler baş­ta ol­mak üze­re dev­le­ti­mi­zin tüm ku­rum­la­rı­nın te­mel gö­re­vi­dir.

Bu duy­gu ve dü­şün­ce­ler­le tüm ço­cuk­la­rı­mı­zın in­san­ca ya­şam­la­rı­nı sür­dü­re­bi­le­cek­le­ri bir ge­le­ce­ğe ulaş­ma­la­rı­nı di­li­yo­rum.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, bu­gün Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­sin­de gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru­’­na bak­tı­ğı­mız da ise ge­rek kul­la­nı­lan ba­zı ke­li­me­ler ge­rek­se içe­rik açı­sın­dan Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu ola­rak uy­gun bul­ma­dı­ğı­mız yön­le­ri var­dır.

He­pi­mi­zin bil­di­ği gi­bi ai­le bir­li­ği­nin çe­şit­li ne­den­ler­le bo­zul­ma­sı, müş­te­rek ço­cuk­la­ra yö­ne­lik ola­rak ve­la­yet, ve­sa­yet, ki­şi­sel iliş­ki ku­rul­ma­sı ço­cu­ğun ia­şe ve gö­ze­ti­mi gi­bi so­run­la­rı be­ra­be­rin­de ge­tir­mek­te­dir. Bu so­run­lar ulus­la­ra­ra­sı ni­te­li­ğe bü­rün­dü­ğün­de ise da­ha ka­rı­şık bir du­rum arz et­mek­te ve ül­ke­ler açı­sın­dan da önem­li bir so­run hâli­ne gel­mek­te­dir. Bu da ül­ke­ler açı­sın­dan ulus­la­ra­ra­sı ant­laş­ma­la­ra ta­raf ol­ma­yı zo­run­lu kıl­mak­ta­dır. Ül­ke­miz de bu ne­den­ler­le 25 Ekim 1980 ta­rih­li Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Yön­le­ri­ne İliş­kin La­hey Söz­leş­me­si­’­ni 21 Ocak 1988 ta­ri­hin­de im­za­la­mış ve 3/11/1999 ta­rih ve 4461 sa­yı­lı Ka­nu­n’­la onay­lan­ma­sı uy­gun bu­lun­muş­tur. Ge­nel Ku­rul­da gö­rüş­tü­ğü­müz ka­nun ta­sa­rı­sı da bu Söz­leş­me­’­yi uy­gu­la­na­bi­lir kıl­mak ama­cıy­la ha­zır­lan­mış­tır. An­cak yu­ka­rı­da da ifa­de et­ti­ği­miz gi­bi, ta­sa­rı­ya, Ana­ya­sa­’­mı­zın 90’ın­cı, son mad­de­si gö­ze­ti­le­rek iç hu­ku­ku­mu­za uy­gun­lu­ğu açı­sın­dan bak­tı­ğı­mız­da uy­gun bul­ma­dı­ğı­mız ta­nım­la­ma­lar ve mad­de dü­zen­le­me­le­ri mev­cut­tur. Ön­ce­lik­le, ka­nun ta­sa­rı­sı­nın baş­lı­ğın­da bu­lu­nan “ço­cuk ka­çır­ma” te­ri­mi yan­lış an­la­şıl­ma­ya ma­hal ve­re­bi­le­cek ma­hi­yet­te­dir. La­hey Söz­leş­me­si ku­ru­cu­la­rı da­hi, med­ya ve halk ara­sın­da ge­liş­ti­ril­miş “ço­cuk ka­çır­ma” te­ri­mi­nin kul­la­nıl­ma­sı hâlin­de, Söz­leş­me­’­nin, ce­za hu­ku­ku­na iliş­kin ol­du­ğu yo­lun­da yan­lış bir ka­nı olu­şa­bi­le­ce­ği­nin an­la­şıl­mış ol­ma­sı ne­de­niy­le “ço­cuk ka­çır­ma” te­ri­mi­ni sa­de­ce Söz­leş­me baş­lı­ğın­da kul­lan­mış­lar, Söz­leş­me met­nin­de ise bu te­ri­me hiç yer ver­me­miş­ler­dir. Bu ne­den­ler­le, ka­nun ta­sa­rı­sı­nın baş­lı­ğı, Söz­leş­me içe­ri­ğin­de ol­du­ğu üze­re “ço­cu­ğun hak­sız ola­rak ye­ri­nin de­ğiş­ti­ril­me­si” ve­ya “alı­ko­nul­ma­sı­nın hu­kuk­sal yön­le­ri­ne iliş­kin ka­nun ta­sa­rı­sı” ola­rak dü­zel­til­me­li­dir.

Ay­rı­ca, dün Sa­yın Arıt­ma­n’­ın da ifa­de et­ti­ği gi­bi “veç­he” ke­li­me­si yi­ne ay­nı an­lam­da fa­kat gü­nü­müz Türk­çe­si­ne da­ha uy­gun, da­ha an­la­şı­la­bi­lir olan “yön” ke­li­me­siy­le de­ğiş­ti­ril­me­li “yön” ke­li­me­si kul­la­nıl­ma­lı­dır.

Ta­sa­rı­nın 20, 21 ve 25’in­ci mad­de­le­ri 2004 sa­yı­lı İcra İflas Ka­nu­nu­’­nun 25/B, 81 ve 341’in­ci mad­de­le­ri kar­şı­sın­da mü­ker­rer dü­zen­le­me­ler olup ge­rek­siz olan bu mad­de­ler me­tin­den çı­ka­rıl­ma­lı­dır.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Bu­yu­run.

ALİ İHSAN KÖK­TÜRK (De­vam­la) – Yi­ne, ge­çi­ci 1’in­ci mad­de, ka­nu­nun 1/8/2000 ta­ri­hin­den son­ra mey­da­na ge­len ka­nun kap­sa­mın­da­ki da­va ve iş­ler­de uy­gu­la­na­ca­ğı­nı be­lirt­mek­te­dir.

Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Yön­le­ri­ne Da­ir La­hey Söz­leş­me­si ül­ke­miz açı­sın­dan 01/08/2000 ta­ri­hin­de yü­rür­lü­ğe gir­miş ol­mak­la bir­lik­te, Söz­leş­me­’­nin 35 ve 38’in­ci mad­de­le­ri uya­rın­ca ül­ke­miz açı­sın­dan yü­rür­lü­ğe gir­di­ği ta­rih­ten iti­ba­ren mey­da­na ge­len Söz­leş­me kap­sa­mın­da­ki tüm olay­la­ra uy­gu­lan­ma­sı söz ko­nu­su de­ğil­dir. Söz­leş­me, ta­raf dev­let­ler ara­sın­da söz­leş­me­nin iki dev­let ba­kı­mın­dan yü­rür­lü­ğe gir­me­sin­den son­ra mey­da­na ge­le­bi­le­cek hak­sız yer de­ğiş­tir­me ve­ya alı­ko­nul­ma olay­la­rı­na uy­gu­la­na­cak­tır. Öte yan­dan, söz­leş­me­ye ka­tı­lan dev­let­ler ba­kı­mın­dan, Söz­leş­me, ka­tı­lan dev­let­le ka­tıl­ma­yı ka­bul et­ti­ği­ni be­yan eden dev­let ara­sın­da ka­bul be­ya­nı­nın tev­di­in­den son­ra­ki üçün­cü ayın ilk gü­nü yü­rür­lü­ğe gi­re­cek­tir. Bu iti­bar­la­…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

 BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Kök­türk.

ALİ İHSAN KÖK­TÜRK (De­vam­la) – Bu duy­gu ve dü­şün­ce­ler­le, sev­gi ve say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Grup­lar adı­na ikin­ci söz, Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu adı­na Ka­ra­man Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ha­san Ça­lı­ş’­ta.

Bu­yu­run Sa­yın Ça­lış (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz on da­ki­ka.

MHP GRU­BU ADI­NA HA­SAN ÇA­LIŞ (Ka­ra­man) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; 33 sı­ra sa­yı­lı Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru­’­nun ikin­ci bö­lü­mü hak­kın­da Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, bu­gün iti­ba­rıy­la Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­nü kut­la­ya­bi­le­ce­ği­miz da­ha uy­gun bir gün  ol­ma­dı­ğı için, öğ­ret­men oku­lu sı­ra­la­rın­dan ye­ti­şip bu­ra­la­ra gel­miş bir kar­de­şi­niz ola­rak bü­tün öğ­ret­men­le­ri­mi­zin Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­nü kut­lu­yo­rum; bü­tün öğ­ret­men­le­ri­mi­ze mut­lu­luk, ba­şa­rı ve sağ­lık do­lu bir ha­yat di­li­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, Söz­leş­me, ço­cuk­la­rın, ve­la­yet hak­kı­na sa­hip ol­ma­yan ki­şi­ler­ce ül­ke dı­şı­na ka­çı­rıl­ma olay­la­rı­nın art­ma­sı üze­ri­ne, bu olay­la­rın yol aç­tı­ğı so­run­la­rın et­ki­li bir şekil­de çö­zül­me­si ve ya­sal boş­luk­la­rın dol­du­rul­ma­sı için ulus­la­ra­ra­sı iş bir­li­ği ih­ti­ya­cı­nın art­ma­sın­dan do­la­yı ha­zır­lan­mış­tır.

Söz­leş­me, ay­nı za­man­da, Tür­ki­ye­’­nin de ta­raf ol­du­ğu Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’­nin, âkit dev­let­le­re ço­cu­ğun ana ve ba­ba­sın­dan onun rı­za­sı ol­ma­dan ay­rı­la­ma­ya­ca­ğı hak­kı­nı gü­ven­ce al­tı­na al­mak­ta, an­ne­sin­den ve­ya ba­ba­sın­dan ve­ya her iki­sin­den bir­den ay­rıl­ma du­ru­mu vu­ku bu­lur­sa, ruh­sal ge­li­şi­mi­ne ve ço­cu­ğun çı­kar­la­rı­na ay­kı­rı bir du­rum yok­sa, ebe­veyn­le­riy­le dü­zen­li gö­rüş­me hak­kı­nı gü­ven­ce al­tı­na al­mak­ta­dır.

Yi­ne, Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si, ço­cu­ğun, han­gi bi­çim­de olur­sa ol­sun ay­rım­cı­lık­tan ko­run­ma­sı ve hak­la­rı­nın sa­vu­nul­ma­sı­nı, ço­cuk­la il­gi­li bü­tün gi­ri­şim­ler­de ço­cu­ğun ya­ra­rı­nın gö­ze­til­me­si­ni, ve­li­le­rin  bu gö­re­vi ye­ri­ne ge­tir­me­de ac­zi­yet içi­ne düş­me­si hâlin­de, dev­le­tin so­rum­lu­lu­ğu­nu, ana-ba­ba­la­rın ve ge­niş ai­le­le­rin ço­cu­ğun ye­te­nek­le­ri­nin ge­liş­me­si açı­sın­dan uy­gun bi­çim­de yön­len­di­ri­ci­lik yap­ma hak ve so­rum­lu­luk­la­rı­nı, ya­şam ve ge­liş­me­si­ne, isim ve va­tan­daş­lık hak­kı­na, kim­li­ği­ni ko­ru­ma hak­kı­nı, ana ba­ba ile be­ra­ber ya­şa­ma hak­kı­nı, ya­sa dı­şı yol­lar­dan yurt dı­şı­na çı­ka­rı­lır­sa ge­ri dön­me hak­kı­nı, ken­di­siy­le il­gi­li iş­lem­ler­de gö­rü­şü­nün dik­ka­te alın­ma­sı­nı; ifa­de, din, vic­dan, dü­şün­ce öz­gür­lü­ğü­nü; der­nek kur­ma hak­kı­nı, özel ya­şan­tı­sı­nın  ko­run­ma­sı­nı, ge­rek­li bil­ge­le­re ulaş­ma hak­kı­nı, ana ve ba­ba­nın so­rum­lu­luk­la­rı­nı, su­is­ti­mal ve ih­mal­den ko­run­ma hak­kı­nı, sos­yal gü­ven­lik ve as­ga­ri ya­şam stan­dar­dı hak­kı­nı, eği­tim hak­kı­nı gü­ven­ce al­tı­na al­mış­tır. Özür­lü ço­cuk­la­rın müm­kün olan en üst dü­zey­de öz­gü­ve­ne ve sos­yal gü­ven­ce­ye ka­vuş­ma hak­kı­nı, ço­cuk iş­çi­lik­ten, ço­cuk as­ker­lik­ten, uyuş­tu­ru­cu ve psi­kot­rop mad­de kul­la­nıl­ma­sın­dan ve bu tür mad­de­le­rin üre­ti­mi­ne, ka­çak­çı­lı­ğı­na alet ol­mak­tan; fu­huş, por­nog­ra­fi dâhil cin­sel sö­mü­rü ve su­is­ti­mal­ler­den, ço­cuk­la­rın sa­tıl­ma, ka­çı­rıl­ma, fuh­şa zor­lan­ma, iş­ken­ce ve öz­gür­lük­ler­den yok­sun bı­ra­kıl­ma, si­lah­lı ça­tış­ma­lar­dan ko­run­ma, suç­lu du­ru­ma düş­tü­ğü za­man özel yar­gı­lan­ma hak­kı­na sa­hip ol­ma gi­bi önem­li gü­ven­ce­ler sağ­lan­mış­tır.

Kı­sa­ca, Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si ço­cu­ğun ana rah­mi­ne düş­tü­ğü an­dan iti­ba­ren do­ğum ve son­ra­sın­da re­şit ola­na ka­dar mut­lu­luk, sev­gi ve an­la­yış ha­va­sı için­de, ai­le or­ta­mın­da öz­gür­ce ge­liş­me­si­ni sağ­la­ma­sı­nı gü­ven­ce al­tı­na al­mak­ta­dır.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; bu ko­nu­da Ço­cu­ğun Ko­run­ma­sı ve Esen­li­ği­ne İliş­kin Top­lum­sal ve Hu­kuk­sal İlke­ler Bil­di­ri­si, Ço­cuk Mah­ke­me­le­ri­nin Yö­ne­ti­mi Hak­kın­da Bir­leş­miş Mil­let­ler As­ga­ri Stan­dart Ku­ral­la­rı ve Acil Du­rum ve Si­lah­lı Ça­tış­ma­lar­da Ka­dın ve Ço­cuk­la­rın Ko­run­ma­sı­na İliş­kin Bil­di­ri ve ulus­la­ra­ra­sı ve ulu­sal dü­zey­de de­ği­şik ted­bir­le­re rağ­men, ne ya­zık ki dün­ya ge­ne­lin­de ço­cuk­la­rın pek çok prob­le­mi de­vam et­mek­te­dir. Var olan prob­lem­le­ri as­ga­ri­ye in­dir­mek için ya­pı­lan bu dü­zen­le­me­le­rin mev­cut prob­lem­le­ri çöz­me­si­ni te­men­ni edi­yo­ruz. Çün­kü, her ne ka­dar ya­sal dü­zen­le­me­ler ol­sa da, bu alan­da cid­di bir rant ve bu rant­tan ya­rar­lan­mak is­te­yen kö­tü ni­yet­li in­san­lar ve suç ör­güt­le­ri var ol­duk­ça, bu in­san­lar her­ke­sin ço­cu­ğu­nu ken­di ço­cu­ğu gi­bi gö­re­cek bir vic­dan ve an­la­yış man­ta­li­te­si­ne ulaş­ma­dık­ça olay­lar var ol­ma­ya de­vam ede­cek­tir, ta­bi­i ki mü­ca­de­le ve ya­sal dü­zen­le­me­ler de de­vam ede­cek­tir.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, da­ha ön­ce di­ğer mil­let­ve­ki­li ar­ka­daş­la­rı­mı­zın da üze­rin­de dur­du­ğu gi­bi, ço­cuk ta­nı­mı­nı bi­raz­cık ir­de­le­mek is­ti­yo­rum.

Ço­cuk ta­nı­mın­da, Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’­nin 1’in­ci mad­de­si, ulu­sal ya­sa­lar­ca re­şit sa­yıl­ma ya­şı ha­riç, ya­ni ulu­sal ya­sa­lar­da re­şit sa­yıl­ma ya­şı fark­lı ka­bul edil­me­miş­se, on se­kiz ya­şın­da­ki in­san­la­rı, ya­ni on se­kiz ya­şı­na ka­dar ço­cuk ka­bul et­mek­te­dir. Bi­zim hu­ku­ku­muz da bu yön­de­dir. Ay­rı­ca, ILO söz­leş­me­le­ri de bu yön­de­dir. Ama, bu ka­nun ta­sa­rı­sı­nın 3’ün­cü mad­de­si­nin (c) fık­ra­sın­da da “onal­tı yaş” ola­rak ta­rif edil­mek­te­dir.

Bi­raz ön­ce de­ğer­li mil­let­ve­ki­li ar­ka­da­şı­mın öner­ge­si gö­rü­şül­dü, ne ya­zık ki ka­bul edil­me­di. Bu te­za­dın, özel­lik­le bi­zim iliş­ki­le­ri­mi­zin AB ül­ke­le­riy­le bu ko­nu­da ola­ca­ğı­nı dü­şü­nür­sek, ile­ri­de ai­le bü­tün­lü­ğü­nün bo­zul­ma­sı du­ru­mun­da, özel­lik­le ya­ban­cı ev­li­lik­ler­den, ya­ban­cı­lar­la ev­li­lik­ler­den do­ğan ço­cuk­lar­la il­gi­li an­laş­maz­lık­lar­da, va­tan­daş­la­rı­mı­zın hak­kı­nı ko­ru­ma yö­nün­den bir risk ya­ra­ta­bi­le­ce­ği­ni dü­şü­nü­yo­ruz. Bu ko­nu­da Sa­yın Ba­ka­nın biz­le­ri ay­dın­lat­ma­sı­nı bek­li­yo­ruz.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; ulus­la­ra­ra­sı ço­cuk ka­çır­ma olay­la­rı­nı se­bep­le­ri iti­ba­rıy­la iki­ye ayı­ra­bi­li­riz: Be­bek ka­çır­ma ve ço­cuk ka­çır­ma.

Be­bek ka­çır­ma, ai­le bir­li­ği­nin bo­zul­ma­sı so­nu­cu ço­cu­ğun ki­min ya­nın­da ka­la­ca­ğı ko­nu­sun­da eş­le­rin an­la­şa­ma­ma­sı ve ço­cuk sa­hi­bi ola­ma­yan ba­zı ai­le­le­rin ya­sal yol­lar­dan ev­lat edi­ne­me­me du­ru­mun­da gay­ri ya­sal yol­lar­dan ev­lat edin­me ça­ba­la­rıy­la kar­şı­mı­za gel­mek­te­dir. Ta­bi­i ki, iş­te bu­ra­da bi­raz ön­ce işa­ret et­ti­ği­miz du­rum önem­li ol­mak­ta­dır, ama ya­sal ve gay­ri ya­sal yol­lar­la ço­cuk edin­me gay­re­ti kar­şı­mı­za gel­di­ği za­man, böy­le ai­le­le­rin ta­lep­le­ri­nin kar­şı­lan­ma­sı için, hâliy­le suç ör­güt­le­riy­le iş bir­li­ği du­ru­mu or­ta­ya çı­ka­bi­li­yor. Ger­çi tıp­ta­ki hız­lı ge­liş­me­ler, ka­mu­o­yun­da “tüp be­bek yön­te­mi” ola­rak bi­li­nen yön­tem gi­bi ge­liş­me­ler bu tür ai­le­le­rin ta­lep­le­ri­ni önem­li öl­çü­de azalt­mış­tır.

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Sa­yın Ça­lış, bir da­ki­ka sü­re ve­ri­yo­rum, ta­mam­la­yın lüt­fen.

HA­SAN ÇA­LIŞ (De­vam­la) – Ta­bii ki, böy­le ör­güt­le­rin he­de­fi, ka­yıt­la­rın düz­gün tu­tul­ma­dı­ğı has­ta­ne­ler ve ka­mu­o­yun­ca is­ten­me­yen be­bek du­ru­mu­na düş­müş olan ço­cuk­lar­dır. Bu­ra­da önem­li bir hu­sus önü­mü­ze çı­ka­bil­mek­te­dir: Bu tür ço­cuk­lar ka­çı­rıl­dı­ğı za­man sah­te bel­ge tan­zi­mi söz ko­nu­su ol­mak­ta­dır. İş­te, sah­te bel­gey­le ka­çı­rı­lan ve izi kay­bet­ti­ri­len ço­cuk­lar bu­lun­duk­tan son­ra, ön­ce­lik­le ço­cu­ğun kim­li­ği­nin tes­pi­ti ko­nu­sun­da önem­li ça­lış­ma­la­ra ih­ti­yaç var­dır. Bu ko­nu­da da ger­çek­ten bu ya­sa­da ek­sik­lik var­dır. Bun­la­rın ta­mam­lan­ma­sı yö­nün­de ça­lış­ma­la­ra Tür­ki­ye­’­nin ön­cü­lük yap­ma­sı da­ha iyi olur di­ye dü­şü­nü­yo­rum. İle­ri­ki kı­sım­da­ki söz­le­rim­de de ka­lan bö­lüm­ler­de­ki fi­kir­le­ri­mi söy­le­me­ye de­vam ede­ce­ğim.

Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gı­la­rım­la se­lam­lı­yo­rum. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Ça­lış.

Grup­lar adı­na üçün­cü söz, Ada­let ve Kal­kın­ma Par­ti­si Gru­bu adı­na Bar­tın Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Yıl­maz Tun­ç’­a ait­tir.

Bu­yu­run Sa­yın Tunç.

On da­ki­ka sü­re­niz var.

AK PAR­Tİ GRU­BU ADI­NA YIL­MAZ TUNÇ (Bar­tın) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Yön ve Kap­sa­mı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın 18’in­ci mad­de­sin­den 31’in­ci mad­de­si­ne ka­dar olan ikin­ci bö­lü­mü hak­kın­da AK Par­ti Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Bu ve­si­ley­le yü­ce Mec­li­si say­gı­la­rım­la se­lam­lı­yo­rum.

Bir hu­su­su da dü­zelt­mek ih­ti­ya­cı his­set­tim. Bi­raz ön­ce Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na ko­nu­şan ar­ka­da­şı­mız, ka­nun ta­sa­rı­sı­nın adın­da­ki “veç­he” ye­ri­ne “hu­ku­ki yön” şek­lin­de ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti. Ko­mis­yon­da bu hu­sus za­ten dü­zel­til­miş ve ya­sa ta­sa­rı­sı­nın adı Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Yön ve Kap­sa­mı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı ola­rak dü­zel­til­miş ol­du.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me           1 Ağus­tos 2000 ta­ri­hin­de yü­rür­lü­ğe gir­miş­tir. Söz­leş­me, ço­cuk­la­rın ve­la­yet hak­kı­na sa­hip ol­ma­yan ki­şi­ler­ce bir ül­ke­den di­ğe­ri­ne hak­sız ola­rak gö­tü­rül­me­si olay­la­rı­nın art­ma­sı ve bu olay­la­rın yol aç­tı­ğı so­run­la­ra et­ki­li çö­züm­ler ge­ti­ri­le­bil­me­si, ulus­la­ra­ra­sı dü­zey­de hu­ku­ki iş­bir­li­ği­ne bu nok­ta­da du­yu­lan ih­ti­yaç so­nu­cun­da ha­zır­lan­mış­tır.

Söz­leş­me uya­rın­ca, Ada­let Ba­kan­lı­ğı­nın üst­len­di­ği gö­rev­ler kap­sa­mın­da, ço­cu­ğun ia­de­si ve­ya ço­cuk­la şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı da­va­sı­nın açıl­ma usu­lü, ta­raf eh­li­ye­ti ve tem­sil, da­va­nın açı­la­ca­ğı mah­ke­me­nin gö­rev ve yet­ki­si, yar­gı­la­ma usu­lü, da­va­la­rın en hız­lı usul­ler­le gö­rü­lüp so­nuç­lan­dı­rıl­ma­sı, ia­de da­va­sı­nın hu­ku­ki ni­te­li­ği, ço­cu­ğun bu­lun­du­ğu ye­rin tes­pi­ti, rı­za ile tes­li­mi, ya­rar­la­rı­nın ko­run­ma­sı ve ço­cu­ğun ye­ri­nin de­ğiş­ti­ril­me­me­si için alı­na­cak ida­ri ted­bir­ler gi­bi hu­sus­lar­da iç hu­ku­ku­muz­da dü­zen­le­me boş­lu­ğu bu­lun­mak­ta­dır. Bu ne­den­le, Ada­let Ba­kan­lı­ğı­mı­zın söz­leş­mey­le üst­len­di­ği gö­rev ve iş­le­rin ya­sal çer­çe­ve­si­ni oluş­tur­mak ve bu su­ret­le Türk hu­kuk mev­zu­a­tıy­la uyum sağ­la­mak ama­cıy­la bir uy­gu­la­ma ka­nu­nu çı­ka­rıl­ma­sın­da za­ru­ret gö­rül­müş­tür. Söz­leş­me­nin ama­cı­na uy­gun, et­kin, sü­rat­li ve yek­ne­sak bir şekil­de uy­gu­lan­ma­sı­nı sağ­la­mak üze­re, baş­ta söz­leş­me­ye ta­raf Av­ru­pa Bir­li­ği üye­si ül­ke­ler ol­mak üze­re, ta­raf dev­let­le­rin bu ko­nu­ya iliş­kin uy­gu­la­ma ka­nun­la­rı da göz önün­de tu­tu­la­rak ha­zır­la­nan bu ta­sa­rıy­la, ve­la­yet hak­kı ih­lal edi­le­rek söz­leş­me­ye ta­raf bir ül­ke­ye gö­tü­rü­len ve­ya alı­ko­nu­lan ço­cu­ğun, mu­tat mes­ke­ni­nin bu­lun­du­ğu ül­ke­ye ia­de­si­ne ve­ya şah­si iliş­ki kur­ma hak­kı­nın kul­la­nıl­ma­sı­na da­ir Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­ku­ki Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me­’­nin uy­gu­lan­ma­sı­nı sağ­la­ma­ya yö­ne­lik usul ve esas­la­rın dü­zen­len­me­si amaç­lan­mış­tır.

Ta­sa­rı­nın 18’in­ci mad­de­siy­le, ulus­la­ra­ra­sı ni­te­lik ta­şı­yan ço­cu­ğun ia­de­si ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı hak­kın­da ilam­la­rın ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si 2004 sa­yı­lı Ka­nu­n’­un hü­küm­le­ri­ne ta­bi tu­tul­muş­tur. Mad­de­nin bi­rin­ci fık­ra­sın­da 2004 sa­yı­lı Ka­nu­n’­un 25’in­ci mad­de­si kıs­men de­ğiş­ti­ril­mek su­re­tiy­le, ço­cu­ğun ia­de­si­ne ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı­na da­ir ilam­la­rın ic­ra em­ri teb­liğ edil­mek­si­zin ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si uy­gun gö­rül­müş­tür. Bu su­ret­le, ço­cu­ğun ia­de­si ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı ka­rar­la­rı­nın söz­leş­me­ye uy­gun ola­rak en hız­lı usul­ler­le ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si ve uy­gu­la­ma­da za­man za­man şikâyet­le­re se­bep olan ic­ra em­ri sü­re­si için­de ço­cu­ğun tek­rar ka­çı­rıl­ma­sı­nın önü­ne ge­çil­me­si­nin sağ­lan­ma­sı açı­sın­dan fay­da­lı bir dü­zen­le­me­dir.

Ta­sa­rı­nın 19’un­cu mad­de­siy­le, ço­cu­ğun ia­de­si ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı­na da­ir ila­mın ic­ra­sı sı­ra­sın­da ço­cu­ğun ya­nın­da bu­lun­du­ğu ki­şi bu­lun­maz ve­ya he­men bu­lun­du­rul­ma­sı müm­kün ol­maz ise ila­mın gı­ya­bın­da ye­ri­ne ge­ti­ri­le­ce­ği, ço­cu­ğu alı­ko­yan ki­şi ço­cu­ğun bu­lu­na­bi­le­ce­ği yer­le­ri gös­ter­mek­le zo­run­lu tu­tul­muş ve ic­ra mü­dü­rü­nün bu yer­le­ri ge­rek­ti­ğin­de zor­la aç­tır­ma yet­ki­si­ne sa­hip ol­du­ğu be­lir­til­miş; 20’nci mad­dey­le de kol­luk kuv­vet­le­ri­nin ic­ra mü­dür­lü­ğü­nün emir­le­ri­ni ye­ri­ne ge­tir­me­sin­de yar­dım­cı ola­ca­ğı dü­zen­len­miş­tir.

21’in­ci mad­de ço­cu­ğun ko­run­ma­sı açı­sın­dan önem­li­dir. İcra ve İflas Ka­nu­nu­’­nun ço­cuk­la­rın tes­li­mi­ne ve ço­cuk­la şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı­na da­ir ilam­la­rın ic­ra­sın­da ic­ra mü­dü­rü ile bir­lik­te Sos­yal Hiz­met­ler ve Ço­cuk Esir­ge­me Ku­ru­mu ta­ra­fın­dan gö­rev­len­di­ri­len sos­yal hiz­met uz­ma­nı, pe­da­gog, psi­ko­log ve­ya ço­cuk ge­li­şim­ci­si bir uz­ma­nın bu­lun­ma­sı zo­run­lu­lu­ğu, ço­cuk­la­rın ko­run­ma­sı­nı amaç­la­mak­ta­dır.

22’nci mad­de­de, ço­cu­ğun ia­de­si ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı hak­kın­da­ki ka­ra­rın ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si, ço­cu­ğun fi­zik­sel ve duy­gu­sal yön­den ge­li­şi­mi­ni ağır bir teh­li­ke içe­ri­sin­de bı­rak­ma­sı du­ru­mun­da ic­ra­nın er­te­len­me­si hük­mü, ço­cuk­la­rın bir me­ta ola­rak de­ğil, bir in­san ol­du­ğu dü­şün­ce­si­ne da­yan­mak­ta­dır.

23’ün­cü mad­de, ia­de ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı­na da­ir ka­rar­la­rın ic­ra­sı su­re­tiy­le ço­cu­ğun ia­de­si, baş­vu­ru­da bu­lu­na­nın ve­ya ta­yin ede­ce­ği ki­şi ya­hut ku­rum yet­ki­li­si­nin ha­zır bu­lun­ma­sı şar­tı­na bağ­la­na­rak, uy­gu­la­ma­da ge­nel­lik­le baş­vu­ran şahıs ve­ya ku­rum, ya­ban­cı ül­ke­de bu­lun­du­ğu için ia­de ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı­na da­ir ka­ra­rın ic­ra­sın­da ço­cu­ğun ki­me tes­lim edi­le­ce­ği so­ru­nu­nu or­ta­dan kal­dı­ran olum­lu bir dü­zen­le­me­dir.

Ço­cu­ğun ia­de­si ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı iş­lem­le­ri de­vam eder­ken ve­ya ia­de sü­re­cin­de ço­cu­ğun ya­nın­da bu­lun­du­ğu ki­şi ta­ra­fın­dan kö­tü ni­yet­li ola­rak ad­re­si­nin de­ğiş­ti­ril­me­si, hat­ta ka­çı­rıl­ma­sı se­be­biy­le tes­lim edi­le­me­me­si, uy­gu­la­ma­da cid­di so­run­la­rın or­ta­ya çık­ma­sı­na yol aç­mak­ta­dır. 24’ün­cü mad­de­de ge­ti­ri­len ted­bir­ler­le bu so­run­la­rın çö­zül­me­si sağ­lan­mış ol­mak­ta­dır.

25’in­ci mad­de ile ço­cu­ğun ia­de­si ve­ya şah­si iliş­ki ku­rul­ma­sı ko­nu­sun­da ve­ril­miş bir ka­ra­ra ay­kı­rı ola­rak ço­cu­ğu giz­le­yen ve­ya ila­mın ic­ra­sın­dan son­ra, tek­rar ka­çı­ran ta­raf ile bu ey­lem­le­re iş­ti­rak eden­le­rin İcra ve İflas Ka­nu­nu­’­nun 341’in­ci mad­de­si­ne gö­re yap­tı­rı­ma ta­bi tu­tul­ma­sı, ilam­la­rın ic­ra­sı­nı da ko­lay­laş­tı­ra­cak­tır.

Ta­sa­rı­nın 26’ncı mad­de­sin­de, kü­çü­ğün gi­der­le­ri­nin dev­let ta­ra­fın­dan kar­şı­la­na­ca­ğı, 27’nci mad­de­sin­de de bu ka­nu­nun uy­gu­lan­ma­sın­dan do­ğan da­va ve iş­le­rin har­ca ta­bi ol­ma­dı­ğı ve 28’in­ci mad­de­de de bu ka­nu­nun uy­gu­lan­ma­sın­da baş­vu­ru­da bu­lu­na­nın ad­li yar­dım­dan ya­rar­la­na­bi­le­ce­ği, 29’un­cu mad­de­de de usul hü­küm­le­ri dü­zen­len­miş­tir.

Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Söz­leş­me­’­nin uy­gu­lan­ma­sı­nı sağ­la­ma­ya yö­ne­lik olan bu ka­nun ta­sa­rı­sı­nın ha­yır­lı ol­ma­sı­nı te­men­ni edi­yor; öğ­ret­men­le­ri­mi­zin Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­nü, diş he­kim­le­ri­mi­zin de Diş He­kim­le­ri Haf­ta­sı­’­nı kut­lu­yor, yü­ce Mec­li­si sev­giy­le, say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Tunç.

Şahıs­la­rı adı­na söz ta­lep­le­ri var­dır.

İlk söz, Mer­sin Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Va­hap Se­çe­r’­e ait­tir.

Bu­yu­run Sa­yın Se­çer. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz beş da­ki­ka.

VA­HAP SE­ÇER (Mer­sin) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Veç­he­le­ri­ne Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın ikin­ci bö­lü­müy­le il­gi­li, şah­sım adı­na söz al­mış bu­lun­mak­ta­yım. He­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Bu ve­si­ley­le, ya­rı­nı­mı­zın gü­ven­ce­si ço­cuk­la­rı­mı­zın eği­ti­mi­ni on­la­rın el­le­ri­ne tes­lim et­ti­ği­miz de­ğer­li öğ­ret­men­le­ri­min 24 Ka­sım Öğ­ret­men­ler Gü­nü­’­nü kut­lu­yo­rum. Ay­rı­ca, geç­ti­ği­miz 20 Ka­sım, Ço­cuk Hak­la­rı Gü­nü idi. Ge­le­ce­ği­mi­zin te­mi­na­tı olan ço­cuk­la­rı­mı­zın Ço­cuk Hak­la­rı Gü­nü­’­nü kut­lu­yor, ço­cuk­la­rı­mı­zı sev­giy­le ku­cak­lı­yo­rum.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, ço­cuk­la­rı­mı­zı ko­ru­mak, hem vic­da­ni hem de Ana­ya­sal bir so­rum­lu­lu­ğu­muz­dur. An­cak, ço­cuk­la­rı­mız­la il­gi­li son yıl­lar­da ar­tan so­run­lar ulu­sal bir ger­çek­tir. Ço­cuk­la­rı­mız, âde­ta, ya­sa dı­şı iş­ler­de kul­la­nı­lan bir ma­şa ko­nu­mu­na gel­miş­tir. Ül­ke­miz­de son yir­mi-yir­mi beş yıl­lık sü­reç­te ya­şa­nan bir­ta­kım ya­pı­sal de­ği­şik­lik­ler ço­cuk­la­rı­mız üze­rin­de ma­a­le­sef olum­suz et­ki­ler mey­da­na ge­tir­miş­tir. Bu ya­pı­sal de­ği­şik­lik­ler, göç, hız­lı kent­leş­me, de­ne­tim­siz nü­fus ar­tı­şı, ge­lir da­ğı­lı­mın­da­ki ada­let­siz­lik ola­rak sı­nıf­lan­dı­rı­la­bi­lir.

Özel­lik­le son on yıl içe­ri­sin­de, Av­ru­pa Bir­li­ği­ne uyum sü­re­ci içe­ri­sin­de ta­rım po­li­ti­ka­la­rın­da­ki bir­ta­kım de­ği­şik­lik­ler kır­sal­da ya­şa­yan in­san­la­rı­mı­zı iş­siz ko­nu­ma ge­tir­miş­tir. Ni­te­kim, bu po­li­ti­ka­lar, hız­la Tür­ki­ye­’­de ta­rım­dan ge­çi­nen nü­fu­sun ora­nı­nın yüz­de 30’lar­dan yüz­de 10 se­vi­ye­le­ri­ne dü­şü­rül­me­siy­le il­gi­li bir­ta­kım ted­bir­ler­di. Ta­bi­i ki bu alı­nan ted­bir­ler bir­den­bi­re or­ta­ya çı­kın­ca, kır­sal­da­ki köy­lü in­sa­nı­mız ta­rım­dan ge­çi­mi­ni sağ­la­ya­maz du­ru­ma gel­di ve ken­te göç et­mek zo­run­da kal­dı. Ay­rı­ca, Do­ğu ve Gü­ney­do­ğu Ana­do­lu­’­da son otuz yıl­dır ba­şı­mı­za mu­sal­lat olan te­rör be­la­sı ora­da köy­le­ri­mi­zin bo­şal­tıl­ma­sı­na se­bep ol­du ve va­tan­daş­la­rı­mız, is­te­me­ye­rek de ol­sa, iş bul­ma umu­duy­la bü­yük kent­le­re göç et­mek zo­run­da kal­dı­lar. Bu­na, en­düs­tri­leş­me sü­re­ci de kat­kı yap­tı, kır­sal­da­ki yok­sul­luk da kat­kı yap­tı. Do­la­yı­sıy­la, özel­lik­le bü­yük kent­ler, İstan­bul, İzmir, Ada­na, Mer­sin, An­ka­ra gi­bi bü­yük kent­ler bun­dan na­si­bi­ni alan il­le­ri­miz ol­du.

Bu ço­cuk­la­rı­mız, bu ai­le­le­rin ço­cuk­la­rı, ta­bii ki ai­le ken­di ge­çim der­di içe­ri­sin­de, sı­kın­tı­sı içe­ri­sin­de bu ço­cuk­la­rı­mı­za ge­rek­li il­gi ve şef­ka­ti gös­te­re­me­di­ler ve ço­cuk­lar so­kak­lar­da ça­lış­ma­ya terk edil­di, ço­cuk­lar so­kak­lar­da ya­şa­ma­ya terk edil­di, bun­lar da be­ra­be­rin­de bir­ta­kım so­run­la­rı ge­tir­di. Ne­dir on­lar?

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Bir da­ki­ka ek­li­yo­rum, ta­mam­la­yın lüt­fen.

VA­HAP SE­ÇER (De­vam­la) – To­par­lı­yo­rum.

Özel­lik­le ya­sa dı­şı bir­ta­kım or­ga­ni­ze suç ör­güt­le­ri, te­rör ör­güt­le­ri, ço­cuk­la­rı, âde­ta, ya­sa dı­şı iş­le­rin­de bir ma­şa gi­bi kul­lan­ma­ya baş­la­dı­lar, bu ço­cuk­la­rın ya­rın­la­rı teh­li­ke al­tı­na gir­di.

Ta­bii ki bu­ra­da, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti dev­le­ti üze­ri­ne dü­şen gö­re­vi yap­tı mı, bu­nu sor­gu­la­mak la­zım. As­lın­da, ya­sa­lar in­ce­len­di­ğin­de, ba­kı­yor­su­nuz, bu me­se­ley­le il­gi­li bü­tün de­tay­lar dü­şü­nü­le­rek ge­rek­li za­man­da ge­rek­li ya­sa­lar çı­kar­tıl­mış ama ma­a­le­sef, bu ya­sa­la­rın uy­gu­la­ma­sın­da, ha­ya­ta tat­bi­kin­de sı­kın­tı­lar ol­du­ğu or­ta­ya çı­kı­yor. Di­le­rim, bu sü­reç­te ve bun­dan son­ra­ki sü­reç­te, mev­cut Hükûmet bu işin cid­di­ye­ti­ni kav­rar ve bu hu­sus­ta ge­rek­li ted­bir­le­ri alır di­ye dü­şü­nü­yo­rum.

He­pi­ni­ze say­gı­la­rı­mı su­nu­yo­rum. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Se­çer.

Şim­di Ko­mis­yo­na söz ve­re­ce­ğim.

Ko­mis­yon adı­na, Ko­mis­yon Baş­ka­nı Sa­yın Ah­met İyi­ma­ya.

Bu­yu­run Sa­yın İyi­ma­ya.

On da­ki­ka sü­re­niz var.

ADA­LET KO­MİS­YO­NU BAŞ­KA­NI AH­MET İYİ­MA­YA (An­ka­ra) – Sa­yın Baş­ka­nım, yü­ce ku­ru­lun de­ğer­li üye­le­ri; söz­le­ri­min ba­şın­da he­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Ge­nel ve bö­lüm­ler üze­rin­de­ki gö­rüş­me­ler­de or­ta­ya atı­lan dü­şün­ce­ler üze­ri­ne, yan­lış an­la­şıl­ma­ya ma­hal ver­me­mek ve uy­gu­la­ma­ya ışık tut­mak sı­nı­rın­da, bir­kaç nok­ta­da kur­mak­ta ol­du­ğu­muz hu­ku­kun muh­te­va­sı­nı siz­ler­le pay­laş­mak is­ti­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­lar, ge­rek 2005 yı­lın­da ge­rek da­ha ön­ce­ki yıl­lar­da de­ği­şik­lik ya­pıl­ma­sı­… De­ğiş­ti­ri­len, Ana­ya­sa­’­mı­zın 90’ın­cı mad­de­si hük­mü­ne gö­re in­san hak­la­rı­na, te­mel hak ve hür­ri­yet­le­re iliş­kin ka­tıl­dı­ğı­mız söz­leş­me­ler iç hu­ku­kun bir par­ça­sı­dır ve 1 Ağus­tos 2000 yı­lın­da bu Söz­leş­me onay­la­na­rak yü­rür­lü­ğe gir­miş­tir, o za­man­dan bu za­ma­na za­ten uy­gu­la­nı­yor­du. Pe­ki, ne­den bu ka­nun çı­ka­rı­lı­yor? Ta­bi­i, o Söz­leş­me bir ahdî mü­kel­le­fi­yet ve iç so­run­lar­dan kay­nak­la­nan uy­gu­la­ma prob­lem­le­ri­miz var. Siz, bu Söz­leş­me­’­ye gö­re, içe­ri­de, Söz­leş­me kap­sa­mın­da kur­mak zo­run­da ol­du­ğu­nuz or­gan­la­rı an­cak ya­say­la ku­ra­bi­lir­si­niz, Ana­ya­sa mad­de 6. Yi­ne, bu­ra­da yar­gı or­gan­la­rı­nı yet­ki­len­di­ri­yor, gö­rev­len­di­ri­yor ve­ya yar­gıy­la il­gi­li usul hü­küm­le­ri üre­ti­yor­sa­nız, mec­bu­ren Ana­ya­sa­’­mı­zın 142’nci mad­de­si­ne gö­re ya­say­la çı­ka­ra­cak­tık. Hem bu boş­luk­la­rı gi­der­mek hem ge­nel­ge­ler­le -tam be­lir­li­lik de­ğil- ya­pı­lan uy­gu­la­ma be­lir­siz­lik­le­ri­ni or­ta­dan kal­dır­mak için, yü­ce Ku­rul, bu ko­nu­da­ki ih­ti­ya­cı kar­şı­la­mak­ta, bu amaç­la da bu hu­ku­ku kur­mak­ta.

Ad üze­rin­de tar­tış­ma­lar ya­pıl­dı. Doğ­ru­dur. Biz­den ön­ce­ki Ko­mis­yon, bun­dan ön­ce­ki ya­sa­ma dö­ne­min­de­ki Ko­mis­yon, Ko­mis­yon ra­po­ru­muz­da­ki adı kur­du, “Veç­he­ler” ye­ri­ne “Yön ve Kap­sam” iba­re­si­ni ge­liş­ti­re­rek adı­nı de­ğiş­tir­di. As­lın­da, Söz­leş­me­’­nin uy­gu­lan­ma­sı an­la­mın­da­ki ka­nun­da, Söz­leş­me­’­nin adı­nı Türk­çe­leş­ti­re­rek ve­ya kav­ram­sal ola­rak ay­nen tek­rar et­me­nin bir ge­re­ği de yok. Bu­ra­da ve­la­yet hu­ku­ku­na ay­kı­rı ola­rak “bir ül­ke­den di­ğer ül­ke­ye yer­le­ri de­ğiş­ti­ri­len ço­cuk­lar hak­kın­da ka­nun” ve­ya “ço­cuk­la­rı ko­ru­ma ka­nu­nu” di­ye­bi­lir­dik. Bi­zim Tü­zü­k’­ü­­mü­zün 77’nci mad­de­si kap­sa­mın­da, muh­te­va­ya mü­da­ha­le et­me­di­ği­miz için, Ada­let Ko­mis­yo­nu­mu­zun ön­ce­den be­nim­se­di­ği adı be­nim­se­dik.

Yi­ne, ba­zı ar­ka­daş­la­rı­mız ia­de da­va­sı ile ve­la­yet da­va­sı­nın ça­kış­ma­sın­da millî ege­men­li­ğe hü­küm­ran­lık hak­kı­na ay­kı­rı dav­ra­nıl­dı­ğı gö­rü­şü­nü or­ta­ya at­tı­lar. Bu­ra­da, ka­ti­yen, ia­de hâlin­de za­ten ia­de edi­le­cek ül­ke­nin hu­ku­ku uy­gu­lan­dı­ğı için, biz bu­ra­da bir ve­la­yet hak­kı kur­sak, ni­ha­yet güm­rük ka­pı­la­rı­mı­zın ter­kin­den son­ra o hük­mün bir an­la­mı ol­ma­ya­cak­tı. O da ege­men­li­ğe de­ğil, bi­la­kis mil­let­le­ra­ra­sı hu­ku­kun ve ço­cuk ko­ru­ma hu­ku­ku­nun ya­pı­sı­na uy­gun bir dü­zen­le­me­dir.

On al­tı ya­şa çok ta­kı­nıl­dı. Bu­ra­da, ya­sa­nın ve Söz­leş­me­’­nin te­mel ama­cı ve­la­yet hak­kın­da ça­tı­şan ki­şi­le­rin, ge­nel­lik­le an­ne ba­ba­nın men­fa­at­le­ri­ni de­ğil ço­cu­ğun men­fa­at­le­ri­ni ko­ru­mak. Ta­bi­i, Bir­leş­miş Mil­let­ler Ço­cuk Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’­nin dü­zen­le­di­ği ta­rih ile şu an­da ka­tıl­dı­ğı­mız Söz­leş­me­’­nin dü­zen­len­di­ği ta­rih ara­sın­da epey­ce fark var, ge­liş­me var; ço­cuk ge­li­şi­min­de, tıp­ta, de­ğer­ler­de ge­liş­me­ler var ve hem söz­leş­me ko­yu­cu hem ya­sa ko­yu­cu ola­rak, on al­tı ya­şın­da bir ço­cu­ğun an­ne ba­ba­sı­nın tel­kin­le­ri­ne ve­ya ih­ti­ras­la­rı­na ve­ya de­ğer­len­dir­me­le­ri­ne bağ­lı kal­mak­sı­zın da­ha doğ­ru ka­rar ve­re­bi­le­ce­ğin­den ha­re­ket­le -Söz­leş­me de öy­le- biz de on al­tı ya­şı be­nim­se­dik ve ay­rı­ca, ge­çen dö­nem­de ya­sa­ma or­ga­nı­nın bu fi­il­le­ri suç sa­yan Ce­za Ka­nu­nu­’n­da­ki dü­zen­le­me­sin­de, zan­ne­di­yo­rum 234’ün­cü mad­de­nin bi­rin­ci ben­din­de de on al­tı yaş be­nim­sen­di.

Bil­has­sa Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na ko­nu­şan de­ğer­li ar­ka­da­şı­mız ge­çi­ci mad­de­nin ge­rek­siz ol­du­ğu­nu ifa­de et­ti­ler ve­ya Söz­leş­me­’y­le ça­tış­ma için­de ol­du­ğu­nu ifa­de et­ti­ler. As­lın­da, bu­ra­da bir­lik­te yü­rü­yen hu­kuk var, mil­let­le­ra­ra­sı hu­kuk ile iç hu­ku­kun bir­lik­te yü­rü­me­si so­ru­nu var. Bi­zim norm­la­rın za­man ba­kı­mın­dan et­ki do­ğur­ma­sı ve­ya yü­rür­lü­ğü so­ru­nun­da te­mel il­ke, ya­sa­nın yü­rür­lü­ğe gir­di­ği an­da derhâl et­ki do­ğur­ma­sı -in­ti­kal hu­ku­ku­nun te­mel pren­sip­le­rin­den bi­ri­si- ge­le­ce­ği er­te­le­ye­bi­lir­si­niz, geç­mi­şi er­te­le­ye­bi­lir­si­niz. Ge­çi­ci mad­de, Söz­leş­me­’­nin yü­rür­lü­ğü ta­ri­hi­ne, ge­ri­ye git­ti. As­lın­da, ih­ti­laf hâlen var­sa, an­laş­maz­lık hâlen var­sa, za­ten, bu ka­nu­nun Resmî Ga­ze­te­’­de ya­yı­mı anın­da bu ka­nun uy­gu­la­na­ca­ğı için, ge­çi­ci 1’in­ci mad­de­nin var­lı­ğı za­rar de­ğil, yok­lu­ğu da ge­rek­li de­ğil, ya­ni var­lı­ğı ge­rek­li de­ğil yok­lu­ğu da bir boş­luk do­ğur­mu­yor ama bir faz­la­lık, fay­da­lı bir faz­la­lık­tır.

Yü­ce Ku­ru­lu, sa­de­ce bu ko­nu­da tek­nik ola­rak bil­gi­len­dir­mek is­te­dim, say­gı­lar su­nu­yo­rum. (Al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın İyi­ma­ya.

Şahıs­lar adı­na son söz, Ka­ra­man Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ha­san Ça­lı­ş’­ta.

Bu­yu­run Sa­yın Ça­lış. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz beş da­ki­ka.

HA­SAN ÇA­LIŞ (Ka­ra­man) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; tek­rar, yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Bi­rin­ci bö­lüm­de, be­bek ka­çır­ma ve ço­cuk ka­çır­ma ola­rak, ne­den­le­ri iti­ba­rıy­la, ka­çır­ma­la­rı izah et­me­ye ça­lış­mış­tım. Ço­cuk ka­çır­ma ola­yın­da da be­bek ka­çır­ma­da­ki ne­den­le­rin ya­nın­da, kar­şı­mı­za, or­gan ka­çak­çı­lı­ğı, uyuş­tu­ru­cu ti­ca­re­ti, sa­vaş, te­rör, fu­huş, por­nog­ra­fi gi­bi alan­lar­da fa­a­li­yet gös­te­ren suç ör­güt­le­ri çık­mak­ta­dır.

Ta­bii ki bu ya­sa­nın özü iti­ba­rıy­la, ikin­ci bö­lüm­de, söz ko­nu­su olan ço­cu­ğun ia­de ka­ra­rı ve­ril­di­ği an­dan iti­ba­ren, ve­la­yet hak­kı sa­hi­bi olan ki­şi­ye tes­li­mi­ne ka­dar olan iş­le­ri, ya­pı­la­cak ted­bir­le­ri ar­ka ar­ka­ya sı­ra­la­mış­tır mad­de­ler hâlin­de ya­ni ço­cu­ğun na­sıl tes­lim alı­na­ca­ğı, na­sıl tes­lim edi­le­ce­ği, bu aşa­ma­da na­sıl mu­ha­fa­za edi­le­ce­ği ve­sa­ir. An­cak, an­laş­maz­lık du­ru­mun­da eğer kim­lik de­ğiş­ti­ril­miş­se kim­li­ğin an­laş­maz­lı­ğı­nın tes­pi­ti, ger­çek­ten, bel­ki de bu ulus­la­ra­ra­sı Söz­leş­me­’­nin ya­yın­lan­dı­ğı ta­rih iti­ba­rıy­la, tıp­ta­ki ge­liş­me­le­rin göz­den kaç­ma­sıy­la il­gi­li ola­rak, bu­nu ben bir ek­sik­lik ola­rak gö­rü­yo­rum. Bu ko­nu­da, Bir­leş­miş Mil­let­ler nez­din­de, yet­ki­li­le­ri­mi­zin gi­ri­şim­de bu­lun­ma­sı­nın in­san­lı­ğa fay­da­lı bir iş ola­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yo­rum.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ne ya­zık ki bu­gün iti­ba­rıy­la, Bir­leş­miş Mil­let­le­rin, ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı dü­zey­de pek çok gö­nül­lü ku­ru­lu­şun ça­lış­ma­sı­na ve ya­sal dü­zen­le­me­le­re rağ­men, otuz­dan faz­la ül­ke­de, UNI­CEF ka­yıt­la­rı­na gö­re, 2007 yı­lı ka­yıt­la­rı­na gö­re, 246 mil­yon ço­cu­ğun eme­ği sö­mü­rü­lü­yor; 1,2 mil­yon ço­cuk, ço­cuk ti­ca­re­ti­ne ma­ruz ka­lı­yor; 2 mil­yon ço­cuk, seks ti­ca­re­tin­de kul­la­nı­lı­yor; 300 bin­den faz­la ço­cuk sa­vaş­tı­rı­lı­yor. Ço­cuk­la­rın ba­zı­la­rı ka­çı­rı­lır­ken ba­zı­la­rı ya­ban­cı yer­ler­de iş ve eği­tim va­a­diy­le kan­dı­rı­lı­yor.

Ulus­la­ra­ra­sı ço­cuk ka­çak­çı­lı­ğı­nı ön­le­ye­bil­mek için alı­nan ya­sal ted­bir­le­rin ya­nın­da, bu alan­da fa­a­li­yet gös­te­ren suç ör­güt­le­ri­nin bes­len­di­ği ba­tak­lık­la­rı ku­rut­mak, sos­yo­e­ko­no­mik ve sos­yo­kül­tü­rel prob­lem­le­ri hız­la çöz­mek ve bu ko­nu­da top­lu­mun bi­lin­ci­ni yük­selt­mek, son de­re­ce önem­li­dir an­cak top­lum bi­lin­ci ve top­lum yön­len­di­ril­me­si açı­sın­dan, te­le­viz­yon­la­rın, ga­ze­te­le­rin, ile­ti­şim or­gan­la­rı­mı­zın so­rum­lu­lu­ğu bü­yük­tür. Ne ya­zık ki bu­gün iti­ba­rıy­la oluş­tur­ma gay­re­tin­de ol­duk­la­rı po­pü­ler top­lum, po­pü­ler kül­tür özen­ti­sin­den, ço­cuk­la­rın ev­den kaç­ma se­bep­le­ri­nin de ar­ka­sın­da so­rum­suz ya­yın an­la­yı­şı var­dır ar­ka­daş­lar ama bu­nun öte­sin­de, top­lum bi­lin­ci­ni yük­selt­mek açı­sın­dan da ile­ti­şim or­gan­la­rı­mı­za, ger­çek­ten, çok önem­li gö­rev­ler düş­mek­te­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, bu ço­cuk ka­çak­çı­lı­ğın­da, yu­ka­rı­da söy­le­di­ği­miz se­bep­le­rin ya­nın­da, sa­va­şın ya­rat­tı­ğı or­ta­mı ve te­rör or­ta­mı­nı da dik­ka­te al­mak du­ru­mun­da­yız. Ya­kın ta­rih­te, göz­le­ri­mi­zin önün­de, Bos­na­’­da sey­ret­tik­le­ri­mi­zin, Ira­k’­ta sey­ret­tik­le­ri­mi­zin ço­cuk ka­çak­çı­lı­ğı için ne ka­dar uy­gun bir or­tam ol­du­ğu­nu he­pi­miz, yü­re­ği­miz sız­la­ya­rak iz­le­dik de­ğer­li ar­ka­daş­lar. He­pi­mi­zin bil­di­ği gi­bi, ma­sum is­tek­ler­le çı­kan te­rör ör­güt­le­ri, bir gün, yav­ru­la­rı­mı­zı al­dı, sı­nır­la­rın öte­si­ne gö­tür­dü, so­kak­ta kul­lan­dı, kap­kaç çe­te­sin­de kul­lan­dı, her tür­lü suç ma­ki­ne­si hâli­ne ge­tir­di. Bu­nu da bi­tir­me­miz çok önem­li­dir de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım.

Bu ara­da, bü­tün bun­la­rın ya­nın­da, ço­cuk­la­rı­mı­zın ne ka­dar kıy­met­li ol­du­ğu­nu gö­zü­mü­zün önü­ne ge­ti­rip ted­bir­ler alır­ken bu­nu hiç unut­ma­ma­mız ge­rek­mek­te­dir de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım. Bu bi­lin­ci yük­selt­ti­ği­miz za­ma­n…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Bir da­ki­ka sü­re ve­ri­yo­rum Sa­yın Ça­lış.

HA­SAN ÇA­LIŞ (De­vam­la) - … in­şal­lah, ge­le­cek za­man içe­ri­sin­de, bu alan­da fa­a­li­yet gös­te­ren suç ör­güt­le­ri­nin vic­dan­la­rı­nı sız­la­ta­cak bir top­lum­sal an­la­yış oluş­tu­ra­bi­li­riz. Bu an­la­yı­şın oluş­tur­du­ğu re­fah top­lu­mu or­ta­mın­da bu suç­la­rı, bu suç­lu­la­rı in­şal­lah bu kür­sü­ler­de ko­nuş­ma­ya­ca­ğı­mız bir or­tam olu­şur di­yo­rum.

Bu ka­nu­nun ha­yır­la­ra ve­si­le ol­ma­sı­nı, ha­yır­lı uğur­lu ol­ma­sı­nı di­li­yo­rum. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Ça­lış.

Şim­di, so­ru-ce­vap iş­le­mi ya­pa­ca­ğız.

İlk so­ru Sa­yın Tü­tün­cü­’­ye ait.

ENİS TÜ­TÜN­CÜ (Te­kir­dağ) – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan.

Şim­di, bu bö­lüm­de­ki 29’un­cu mad­de­ye gö­re, bu ka­nun­da hü­küm bu­lun­ma­yan hâller­de Sos­yal Hiz­met­ler ve Ço­cuk Esir­ge­me Ku­ru­mu ile Ço­cuk Ko­ru­ma Ka­nu­nu hü­küm­le­ri uy­gu­la­nı­yor. Bu ka­nun­lar­da­ki ço­cuk ya­şı sı­nı­rı kaç­tır; on se­kiz mi­dir, on al­tı mı­dır? On se­kiz yaş ise, bu Söz­leş­me­’­nin uy­gu­lan­ma­sı ço­cuk on al­tı ya­şı­na gel­di­ğin­de so­na ere­ce­ği­ne gö­re, Sos­yal Hiz­met­ler ve Ço­cuk Esir­ge­me Ku­ru­mu Ka­nu­nu ile Ço­cuk Ko­ru­ma Ka­nu­nu na­sıl uy­gu­la­na­cak­tır?

Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Ko­mis­yon mu ce­vap ve­re­cek, Sa­yın Ba­kan mı?

TA­RIM VE KÖ­YİŞ­LE­Rİ BA­KA­NI MEH­MET MEH­Dİ EKER (Di­yar­ba­kır) – Ko­mis­yon ce­vap ver­sin Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Bu­yu­run Sa­yın İyi­ma­ya.

ADA­LET KO­MİS­YO­NU BAŞ­KA­NI AH­MET İYİ­MA­YA (An­ka­ra) – Bu bir atıf mad­de­si­dir. On al­tı yaş ko­nu­sun­da bu ya­sa­da bir du­rak­sa­ma ol­ma­dı­ğı için atıf ko­nu­su ol­maz.

Te­şek­kür edi­yo­rum.

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim.

Baş­ka so­ru yok­tur.

İkin­ci bö­lüm üze­rin­de­ki gö­rüş­me­ler ta­mam­lan­mış­tır.

Şim­di, ikin­ci bö­lüm­de yer alan mad­de­le­ri, var­sa o mad­de üze­rin­de­ki öner­ge iş­lem­le­ri­ni yap­tık­tan son­ra ay­rı ay­rı oy­la­rı­nı­za su­na­ca­ğım.

18’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

DÖR­DÜN­CÜ BÖ­LÜM

Ka­rar­la­rın Ye­ri­ne Ge­ti­ril­me­si

Ka­ra­rın ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si

MAD­DE 18-

BAŞ­KAN – Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

19’un­cu mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

İc­ra mü­dür­lüðünün yet­ki­si

MAD­DE 19-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

20’nci mad­de­yi oku­tu­yo­rum:

Kol­luk kuv­vet­le­ri­nin gö­rev­le­ri

MAD­DE 20-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

21’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Ko­ru­ma ted­bir­le­ri­nin ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si

MAD­DE 21-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

22’nci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

İc­ra­nın er­te­len­me­si

MAD­DE 22-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

23’ün­cü mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Ço­cuðun ia­de­si

MAD­DE 23-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

24’ün­cü mad­de­nin  baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Ço­cuðun ye­ri­nin deðiş­ti­ril­me­me­si

MAD­DE 24-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

25’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Yap­tı­rım

MAD­DE 25-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

26’ncı mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Ço­cu­ğun gi­der­le­ri

MAD­DE 26-

BAŞ­KAN – Ko­mis­yon Baş­ka­nı­nın dü­zelt­mey­le il­gi­li bir ta­le­bi var, ken­di­si­ne söz ve­ri­yo­rum.

Bu­yu­run Sa­yın İyi­ma­ya.

ADA­LET KO­MİS­YO­NU BAŞ­KA­NI AH­MET İYİ­MA­YA (An­ka­ra) – Sa­yın Baş­ka­nım, 26’ncı mad­de­nin (1)’in­ci fık­ra­sın­da yer alan “kü­çü­ğün” iba­re­si, “ço­cu­ğun” ola­rak dü­zel­ti­le­cek­tir.

Te­şek­kür edi­yo­rum.

BAŞ­KAN – Bu dü­zelt­mey­le mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

27’nci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Yar­gı­la­ma mas­raf­la­rı

MAD­DE 27-

BAŞ­KAN – Mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

28’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Adlî yar­dım

MAD­DE 28-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

29’un­cu mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

BE­ŞİN­Cİ BÖ­LÜM

Son Hü­küm­ler

Usul hü­küm­le­ri

MAD­DE 29-

BAŞ­KAN – Ko­mis­yo­nun söz ta­le­bi var­dır.

Bu­yu­run Sa­yın İyi­ma­ya.

ADA­LET KO­MİS­YO­NU BAŞ­KA­NI AH­MET İYİ­MA­YA (An­ka­ra) – Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Baş­ka­nım.

Yi­ne, bu mad­de­de yer alan “9.1.2001” ra­kam­lı iba­re­le­ri “9.1.2003” ola­rak dü­zel­ti­le­cek­tir.

Te­şek­kür edi­yo­rum.

BAŞ­KAN – Dü­zel­til­mey­le bir­lik­te mad­de­yi oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

GE­Çİ­Cİ MAD­DE 1.-

BAŞ­KAN – Ge­çi­ci mad­de 1’i oy­lu­yo­rum: Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

30’un­cu mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Yü­rür­lük

MAD­DE 30-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

31’in­ci mad­de­nin baş­lı­ğı­nı oku­tu­yo­rum:

Yü­rüt­me

MAD­DE 31-

BAŞ­KAN – Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

İkin­ci bö­lüm­de yer alan mad­de­le­rin oy­la­ma­la­rı ta­mam­lan­mış­tır.

Ta­sa­rı­nın gö­rüş­me­le­ri ta­mam­lan­mış­tır.

Ta­sa­rı­nın tü­mü açık oy­la­ma­ya ta­bi­dir.

Açık oy­la­ma­nın şek­li hak­kın­da Ge­nel Ku­ru­lun ka­ra­rı­nı ala­ca­ğım.

Açık oy­la­ma­nın elek­tro­nik oy­la­ma ci­ha­zıy­la ya­pıl­ma­sı­nı oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum: Ka­bul eden­ler… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir.

Oy­la­ma için 3 da­ki­ka sü­re ve­re­ce­ğim. Bu sü­re için­de sis­te­me gi­re­me­yen üye­le­rin tek­nik per­so­nel­den yar­dım is­te­me­le­ri­ni, bu yar­dı­ma rağ­men de sis­te­me gi­re­me­yen üye­le­rin, oy pu­su­la­la­rı­nı, oy­la­ma için ön­gö­rü­len 3 da­ki­ka­lık sü­re için­de Baş­kan­lı­ğa ulaş­tır­ma­la­rı­nı ri­ca edi­yo­rum.

Ay­rı­ca, vekâle­ten oy kul­la­na­cak sa­yın ba­kan­lar var ise, han­gi ba­ka­na vekâle­ten oy kul­lan­dı­ğı­nı, oyu­nun ren­gi­ni ve ken­di­si­nin ad ve so­ya­dı ile im­za­sı­nı da ta­şı­yan oy pu­su­la­sı­nı, yi­ne, oy­la­ma için ön­gö­rü­len 3 da­ki­ka­lık sü­re içe­ri­sin­de Baş­kan­lı­ğa ulaş­tır­ma­la­rı­nı ri­ca edi­yo­rum.

Oy­la­ma iş­le­mi­ni baş­la­tı­yo­rum.

(Elek­tro­nik ci­haz­la oy­la­ma ya­pıl­dı)

BAŞ­KAN – Ulus­la­ra­ra­sı Ço­cuk Ka­çır­ma­nın Hu­kukî Yön ve Kap­sa­mı­na Da­ir Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­nın açık oy­la­ma so­nu­cu­nu açık­lı­yo­rum:

Kul­la­nı­lan oy sa­yı­sı :  229

Ka­bul                         :  229 (x)

Ta­sa­rı ka­bul edil­miş­tir, ka­nun­laş­mış­tır, ha­yır­lı ol­sun.

2’nci sı­ra­da yer alan, Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru­’­nun gö­rüş­me­le­ri­ne baş­la­ya­ca­ğız.

 

2 - Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nun Ta­sa­rı­sı ve Ada­let Ko­mis­yo­nu Ra­po­ru (1/337) (S. Sa­yı­sı: 47) (xx)

BAŞ­KAN – Ko­mis­yon? Bu­ra­da.

Hükûmet? Bu­ra­da.

Ko­mis­yon ra­po­ru 47 sı­ra sa­yı­sıy­la bas­tı­rı­lıp da­ğı­tıl­mış­tır.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, alı­nan ka­rar ge­re­ğin­ce, bu ta­sa­rı, İç Tü­zük'ün 91'in­ci mad­de­si kap­sa­mın­da gö­rü­şü­le­cek­tir. Bu ne­den­le, ta­sa­rı, tü­mü üze­rin­de­ki gö­rüş­me­ler ta­mam­la­nıp mad­de­le­ri­ne ge­çil­me­si ka­bul edil­dik­ten son­ra, bö­lüm­ler hâlin­de gö­rü­şü­le­cek ve bö­lüm­ler­de yer alan mad­de­ler ay­rı ay­rı oy­la­na­cak­tır.

Ta­sa­rı­nın tü­mü üze­rin­de söz is­te­yen, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na, Ma­ni­sa Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Şahin Men­gü.

Bu­yu­run Sa­yın Men­gü.

CHP GRU­BU ADI­NA ŞAHİN MEN­GÜ (Ma­ni­sa) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; 2675 sa­yı­lı Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nu­n’­un de­ğiş­ti­ril­me­si yö­nün­de­ki ta­sa­rı ve ko­mis­yon ra­po­ru hak­kın­da Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si­nin gö­rüş­le­ri­ni sun­mak üze­re hu­zur­la­rı­nız­da­yım.

BAŞ­KAN – Sa­yın Men­gü, bir sa­ni­ye­…

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, lüt­fen Ha­ti­bi din­ler mi­si­niz.

Bu­yu­run Sa­yın Men­gü.

ŞAHİN MEN­GÜ (De­vam­la) – De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, hu­zu­ru­nuz­da­ki ta­sa­rı, hu­ku­kun çok özel kı­sım­la­rı­nı il­gi­len­di­ren bir ya­sa ta­sa­rı­sı. Bu ne­den­le, bu­nun bir te­mel ya­sa ola­rak da­hi tar­tı­şıl­ma­ma­sı, gö­rü­şül­me­me­si ge­re­kir­di. An­cak, ko­mis­yon­dan böy­le geç­ti­ği için, bu ta­sa­rı­ya bir te­mel ya­sa gi­bi ba­ka­rak tar­tı­şa­ca­ğız.

Top­lum­la­rın ge­liş­me­si, de­ği­şen eko­no­mik ve sos­yal şart­lar, za­man za­man ya­sa­la­rın de­ğiş­me­si za­ru­re­ti­ni ya­ra­tır.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, 2675 sa­yı­lı Ya­sa, ya­ni şu an­da yü­rür­lük­te olan, ka­bul ede­ce­ği­miz ta­sa­rı, gö­rü­şe­ce­ği­miz ta­sa­rı ka­bul edil­di­ği tak­dir­de yü­rür­lük­ten kal­ka­cak olan ta­sa­rı, ev­ve­la 1976 yı­lın­da, İstan­bul Üni­ver­si­te­sin­de bir bi­lim bö­lü­mü ta­ra­fın­dan üs­tün­de ça­lış­ma­lar ya­pı­lan, 1978’de bir sem­poz­yum­da tar­tı­şı­lan, aka­bin­de An­ka­ra Üni­ver­si­te­si Hu­kuk Fa­kül­te­si, Si­ya­sal Bil­gi­ler Fa­kül­te­si ve Ada­let Ba­kan­lı­ğın­da da ça­lış­ma­lar ya­pı­la­rak gün­de­me ge­ti­ri­len, son şek­li ve­ri­len İstan­bu­l’­da­ki ta­sa­rı­nın, İstan­bul ta­sa­rı­sı­nın esas me­tin ka­bul edil­di­ği ve bu ne­den­le an­cak ta 2002 yı­lın­da ka­nun­la­şa­bi­len bir ya­sa ta­sa­rı­sı­dır ve hu­zur­la­rı­mız­da ka­nun ola­rak bu­lun­mak­ta­dır. Ya­ni, bir ya­sa ta­sa­rı­sı­nın ha­zır­lan­ma­sı, ne­re­den ba­kar­sa­nız ba­kın çok uzun sü­re al­mış­tır.

Bü­tün bun­lar, bu ya­sa ta­sa­rı­sı­nın el­len­me­ye­ce­ği an­la­mı­na gel­mez. El­bet­te 2002’den gü­nü­mü­ze ka­dar de­ği­şen sos­yal ve eko­no­mik şart­lar, hu­ku­ki şart­lar, Tür­ki­ye­’­nin yap­tı­ğı iki­li an­laş­ma­lar, çok ta­raf­lı an­laş­ma­lar za­man za­man ka­nun­la­rın de­ğiş­me­si ge­rek­ti­ği­ni bi­ze gös­te­rir. İş­te sö­zü edi­len, hu­zur­la­rı­nız­da tar­tı­şı­lan ya­sa ta­sa­rı­sı da bir de­ği­şik­lik ih­ti­ya­cın­dan doğ­du­ğu ile­ri sü­rül­mek­te­dir. An­cak, ge­rek bi­lim adam­la­rıy­la yap­tı­ğı­mız ko­nuş­ma­lar­da ge­rek bu iş­ler­le uğ­ra­şan bir avu­kat mes­lek­li ar­ka­da­şı­nız ola­rak ben, he­nüz, bu ya­sa­nın bir tı­ka­nık­lı­ğa se­bep ol­du­ğu­nu, mah­ke­me­le­rin uza­ma­sı­na ne­den ol­du­ğu­nu ke­sin ola­rak biz­le­re ve­re­cek ve­ri­le­rin or­ta­ya çık­ma­dı­ğı inan­cın­da­yım. Ma­a­le­sef, 2000’li yıl­lar­dan iti­ba­ren Tür­ki­ye­’­de yay­gın bir ya­sa­laş­ma ola­yın­da ba­zı in­san­la­rın ka­nun­la­ra adı­nı ver­dir­mek gi­bi bir özel ça­ba­la­rı ol­du. Ör­ne­ğin, dün­ya­nın her ta­ra­fın­da te­mel ya­sa­lar biz­de­ki gi­bi tüm­den de­ğiş­ti­ri­lip ye­ni bir ka­nun hâli­ne ge­ti­ril­mez­ler. Ör­nek, biz Türk Me­de­ni Ka­nu­nu­’­nu sil baş­tan yaz­dık. Türk Me­de­ni Ka­nu­nu­’­nun ek­sik ta­ra­fı yok muy­du? El­bet­te var­dı. An­cak, 1800’lü yıl­lar­da yü­rür­lü­ğe gi­ren Co­de Na­pol­yon, Fran­sa­’­da hâlâ ay­nı Co­de Na­pol­yo­n’­dur. Fran­sa­’­da de­ği­şik­lik ih­ti­ya­cı ol­ma­dı mı? Ga­yet ta­bii ol­du. Ne yap­tı Fran­sız­lar? O mad­de­le­re za­man za­man A, B, C, D gi­bi harf­ler ve­re­rek ek­ler yap­tı­lar. Biz böy­le yap­mı­yo­ruz, biz ka­nun­la­rı ol­du­ğu gi­bi tüm­den de­ğiş­ti­ri­yo­ruz.

İş­te, hu­zu­ru­nu­za ge­len ka­nun da İstan­bul Üni­ver­si­te­sin­den ba­zı bi­lim adam­la­rı­nın –ta­bi­ri­mi ma­zur gör­sün­ler- ki­şi­sel kap­ris­le­ri, ki­şi­sel ar­zu­la­rıy­la ha­zır­lan­mış bir ya­sa­dır. Şim­di, ta­bi­i, bi­li­yo­rum, Sa­yın Ko­mis­yon Baş­ka­nı, Sa­yın Ba­kan he­men di­ye­cek­ler ki: “Olur mu efen­dim? Ada­let Ba­ka­nı sa­hip­len­di.” Doğ­ru­dur, Ada­let Ba­kan­lı­ğı sa­hip­len­miş­tir, çün­kü ta­sa­rı hâli­ne gel­di­ği­ne gö­re. An­cak, her­ke­sin bil­di­ği, ni­te­kim ken­di­le­ri­nin da­hi da­ya­na­ma­yıp Ko­mis­yon­da tar­tı­şır­ken bir­çok mad­de­le­ri­ni de­ğiş­tir­dik­le­ri bir ta­sa­rı­dır. Hâlen bu ta­sa­rı -şu an­da dı­şa­rı­da on­lar­ca de­ği­şik­lik öner­ge­si ha­zır­lan­mak­ta­dır- ya­ni, çok cid­di tar­tı­şıl­ma­dan, bir grup pro­fe­sö­rün ken­di ar­zu­la­rıy­la yap­tık­la­rı bir ya­sa ta­sa­rı­sı­dır. 2675 sa­yı­lı Ya­sa­’­da de­ği­şik­lik ih­ti­ya­cı var mı­dır? Var­dır. Ama böy­le, tüm­den ya­sa­yı ata­lım, ye­ni bir ya­sa ya­pa­lım de­ne­cek du­rum­da de­ği­liz. Ön­ce­lik­le 2675 sa­yı­lı Ya­sa­’­nın –za­ten bu ta­sa­rı­da da öy­le- ilk yir­mi mad­de­sin­de bir de­ği­şik­lik yok, ya­ni mad­de­nin sı­ra­la­ma­sın­da yok. Aka­bin­de ge­len mad­de­ler­de de­ği­şik­lik ya­pıl­mış.

Şim­di, yıl­lar­dır, çok özel bir ka­nun ol­du­ğu için, hâkim­le­rin bu ka­nu­na da­hi, 2675’e in­ti­bak et­me­le­ri da­hi çok uzun za­man al­dı. Hâkim­le­rin ye­ni öğ­ren­di­ği, ye­ni uy­gu­la­ma­ya baş­la­dı­ğı­… Çün­kü, bir ya­ban­cı hu­ku­kun uy­gu­lan­ma­sı ka­nu­nu bu ka­nun. Bu, her mah­ke­me­nin, her il­çe mah­ke­me­si­nin uy­gu­la­dı­ğı bir ka­nun de­ğil­dir. Da­ha çok bü­yük kent­ler­de­ki hâkim­le­rin uy­gu­la­dı­ğı bir ya­sa­dır. Bu ne­den­le uy­gu­lan­ma­sı an­cak otur­muş bir ka­nun ta­sa­rı­sı­dır. Tüm yü­rür­lük sü­re­si yir­mi beş se­ne­dir. Dün­ya­nın her ta­ra­fın­da ka­nun­lar es­ki­dik­çe kıy­met ka­za­nır­lar. Bu, ana­ya­sa­lar için de böy­le­dir, ka­nun­lar için de böy­le­dir. Çün­kü, ka­nu­nun uy­gu­lan­ma­sı uza­dık­ça, üs­tün­de­ki tat­bi­kat ge­liş­tik­çe yo­rum­lan­ma­sı da gün­lük fark­lı­lık­lar gös­ter­me­ye baş­lar. An­cak, Ba­kan­lık ye­ni bir ta­sa­rı ha­zır­lan­ma­sı­na ka­rar ver­miş, ta­sa­rı hu­zur­la­rı­mı­za gel­di.

El­bet­te, mad­de­ler hak­kın­da gö­rüş­me­ler ya­pı­la­ca­ğı za­man her mad­de hak­kın­da da bir­çok şey söy­le­ne­cek. An­cak, ba­zı şey­le­ri çok ka­ba hat­la­rıy­la söy­le­ye­rek geç­mek is­ti­yo­rum. Ör­ne­ğin, bu ya­sa­nın te­me­li­ni oluş­tu­ran ya­ban­cı ka­nun­la­rın Tür­ki­ye­’­de uy­gu­lan­ma­sın­da 2’nci mad­de sa­de­ce ki­şi­nin hu­ku­kuy­la ai­le hu­ku­ku­nun uy­gu­lan­ma­sın­da ya­ban­cı ya­sa­nın uy­gu­la­na­ca­ğı­nı ön­gör­müş. Şim­di, ya­sa­nın ge­rek­çe­si­ne bak­tı­ğı­nız za­man, iş­te, Av­ru­pa Bir­li­ği­ne uyum de­ni­li­yor, tı­ka­nık­lık de­ni­li­yor, Tür­ki­ye­’­nin ih­ti­yaç­la­rı de­ni­li­yor; ar­ka­sın­dan da bir baş­ka mad­de ge­rek­çe­sin­de hâkim­le­rin ya­ban­cı ka­nun­la­ra ula­şa­bil­me­sin­de­ki zor­luk­tan bah­se­di­li­yor. Şim­di, bi­li­şim tek­no­lo­ji­le­ri­nin bu ka­dar hız­lı ge­liş­ti­ği, ar­tık, ev­de­ki ço­luk ço­cu­ğun da­hi bil­gi­sa­yar­lar­dan dün­ya­nın her ta­ra­fın­da­ki bil­gi­ye ula­şa­bil­di­ği bir dö­nem­de bir mah­ke­me­nin –ki, bu­gün he­men he­men, bil­di­ğim ka­da­rıy­la, bü­tün mah­ke­me­ler­de bil­gi­sa­yar ağı var- bir hâki­min her­han­gi bir ya­sa­ya ula­şa­ma­ya­ca­ğı­nı dü­şün­mek müm­kün de­ğil.

Ay­rı­ca, özel hu­kuk­ta da­va­nın, dos­ya­nın ta­raf­la­rı var, da­va­lı­sı var, da­va­cı­sı var. Uy­gu­lan­ma­sı ge­re­ken ya­sa mad­de­si­ni za­ten bun­lar si­zin önü­nü­ze ge­ti­re­cek­tir. Bu ne­den­le, bu ya­sa ta­sa­rı­sın­da sa­de­ce in­ce­le­me­yi ki­şi hu­ku­ku­na in­dir­mek, ai­le hu­ku­ku­na iliş­kin ya­sa­lar­da ya­ban­cı hu­ku­kun uy­gu­la­na­ca­ğı­nı, di­ğer iş­lem­ler­de uy­gu­lan­ma­ya­ca­ğı­nı söy­le­mek çok da ma­kul gel­me­mek­te.

Bu ya­sa­da be­ni çok ra­hat­sız eden bir baş­ka şey var. Es­ki ka­nun­da, ya­ni, şu an­da yü­rür­lük­te olan ka­nun­da açık­ça bir ka­nun se­çi­lir­di, uy­gu­la­na­cak ka­nun ta­raf­lar­ca açık­ça tes­pit edi­lir­di. Bu ka­nu­na bak­tı­ğı­nız za­man üs­tü ka­pa­lı, ör­tü­lü de bir hu­kuk se­çi­mi söz ko­nu­su. Ay­nen şu: Söz­leş­me hü­küm­le­rin­den ve­ya  hâlin  şart­la­rın­dan te­red­dü­de yer ver­me­ye­cek bi­çim­de, an­la­şı­la­bi­len hu­kuk se­çi­mi de ge­çer­li­dir. Bu çok sub­jek­tif bir şey. Ba­na gö­re çok açık olan bir şey, bir baş­ka­sı­na gö­re çok müp­hem ola­bi­lir. Bu tip, ya­sa­yı ile­ri­de uy­gu­la­ya­cak olan in­san­la­rı sı­kın­tı­ya so­ka­cak, da­va­la­rı uza­ta­cak bir­çok sa­kın­ca­sı var gi­bi ge­li­yor.

 Bir baş­ka teh­li­ke­li bö­lüm: Za­man za­man, çok ulus­lu şir­ket­le­rin ken­di ara­la­rın­da yap­tı­ğı söz­leş­me­ler­de gö­rü­len bir şey var­dır; bu söz­leş­me­nin şura­sı­na İspan­yol hu­ku­ku, bu­ra­sı­na İsviç­re hu­ku­ku uy­gu­la­nır de­nir. Biz, her yurt dı­şın­da olan şeyin, san­ki çok doğ­ruy­muş­ça­sı­na, uy­gu­la­ma­la­rı­na bak­ma­dan, ken­di­mi­ze adap­te et­me­ye ça­lı­şı­yo­ruz. Ör­ne­ğin -bu söy­le­di­ğim şey, ta­sa­rı­nın 23’ün­cü mad­de, 2’nci fık­ra­sı- “Ta­raf­lar, se­çi­len hu­ku­kun söz­leş­me­nin ta­ma­mı­na ve­ya bir kıs­mı­na uy­gu­la­na­ca­ğı­nı ka­rar­laş­tı­ra­bi­lir­ler.” di­yor. Özel­lik­le, ta­raf­lar ara­sın­da ya­pı­lan söz­leş­me­nin tüm mad­dey­le bü­tün­lük arz et­ti­ği du­rum­lar­da böy­le bir bö­lün­me­nin çok cid­di sa­kın­ca­lar ya­rat­tı­ğı­nı ka­bul et­mek la­zım.

Ay­rı­ca ar­ka­daş­lar, bu ya­sa­nın di­lin­de de bü­yük so­run­lar var. Öy­le ke­li­me­ler kul­la­nıl­mış ki, Türk hu­ku­kun­da da bu­gün, da­ha he­nüz ge­çer­li ol­ma­yan, ya­ni uy­gu­la­ma­da da ka­bul edil­di­ği şüp­he­li olan, tam kar­şı­lı­ğı­nı bu­la­ma­dı­ğı­mız ke­li­me­ler var. Hat­ta o ka­dar var ki, ta­sa­rı­nın ge­rek­çe­si­ni in­ce­ler­se­niz, bir ke­li­me var bu­ra­da, ta­sa­rı­da yaz­dı­ğı için bu­nu kul­lan­mak is­ti­yo­rum, bi­zim hu­ku­ku­muz­da “ika­metgâh” di­ye ge­çen -es­ki ta­bir­le ika­metgâh, ye­ni ta­bi­riy­le Me­de­ni Ka­nu­n’­da baş­ka şey- ke­li­me­nin İngi­liz­ce di­lin­de­ki söy­le­mi -siz­ler­den çok özür di­le­ye­rek söy­lü­yo­rum- do­mi­ci­le. Ama biz bu­nu ge­tir­mi­şiz, o an­lam­dan, ya­ni bu do­mi­ci­le­’­ın an­la­mın­dan çı­kart­mış baş­ka bir ke­li­me koy­mu­şuz. Bu ko­nu­yu tek­nik ola­rak bi­len ar­ka­daş­la­rım bi­lir, bi­zim kul­lan­dı­ğı­mız, ya­ni şu an­da ka­nun­da adap­te edi­len hü­küm -ge­ne özür di­le­ye­rek ta­sa­rı­da ol­du­ğu için söy­lü­yo­rum- “es­tab­lish­men­t“ ke­li­me­si­nin kar­şı­lı­ğı. Ama unut­ma­yın ki bu ya­sa­yı sa­de­ce biz­ler uy­gu­la­ma­ya­ca­ğız, bu ya­sa­yı ya­ban­cı­lar da uy­gu­la­ya­cak.

Şim­di, bu tür, böy­le bir ke­li­me sı­kın­tı­sı var. Onun dı­şın­da, iş­te -bi­raz ev­vel de tek tek çı­kart­tım bun­la­rı siz­le­re arz et­mek üze­re- bir­çok ke­li­me­yi, Tür­ki­ye'de da­ha hu­ku­ku­muz­da yer­leş­me­miş ke­li­me­le­ri biz bu ya­sa ta­sa­rı­sı­na adap­te et­mi­şiz

Şim­di, bü­tün bu sı­kın­tı­lar, bu ya­sa ta­sa­rı­sı­nın çok ale­la­ce­le ge­ti­ril­di­ği­ni­… Ar­ka­daş­lar ku­su­ra bak­ma­sın­lar, çok ça­lış­mış­lar, ba­kar­sa­nız da lis­te­ye, bir sü­rü ilim ada­mı­nın adı ge­çi­yor, an­cak bu ta­sa­rı, Ko­mis­yon­da -ge­ne söy­lü­yo­rum- be­nim par­ti­min de kat­kı­la­rıy­la, bir te­mel ka­nun gi­bi -es­ki­den gö­rü­şül­müş- 77’nci mad­de­ye gö­re ge­ti­ril­miş, ge­çi­ril­miş, ama bu mad­de­le­rin otu­ru­lup tek tek tar­tı­şı­la­rak ya­pıl­ma­sı la­zım, tek­rar Ko­mis­yo­na ia­de­si ge­re­ki­yor.

Şu an­da dı­şa­rı­da 2 ta­ne ar­ka­da­şım -gel­miş­ler herhâlde bu­ra­ya- ge­rek Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­sin­den bir ar­ka­da­şım ge­rek­se Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­sin­den ar­ka­da­şım, herhâlde on ka­dar de­ği­şik­lik öner­ge­si ha­zır­la­dı­lar. Dü­şü­ne­bi­li­yor mu­su­nuz, kırk al­tı-el­li mad­de­lik bir ya­sa ta­sa­rı­sın­da en az on-on iki ta­ne de­ği­şik­lik öner­ge­si ve­re­ce­ğiz. Böy­le bir ya­sa ta­sa­rı­sı, baş­tan, çok cid­di sı­kın­tı­lar ya­ra­tır. Ben­ce, Ko­mis­yo­nun yap­ma­sı ge­re­ken, Ba­kan­lı­ğın yap­ma­sı ge­re­ken, bu ta­sa­rı­yı çe­kip ev­ve­la Ko­mis­yo­na ia­de edip, tek­rar -bü­tün bu yap­tı­ğı­mız, ak­sak­lık­la­rı, bir­çok “ak­sak­lık” di­ye ge­tir­di­ği­miz ve öner­ge ha­zır­la­nan ko­nu­lar ha­ki­ka­ten cid­di ko­nu­lar- bu ko­nu­la­rın aşı­la­bil­me­si, bun­la­rın tek tek tar­tı­şı­la­rak, dü­zel­ti­le­rek ge­çi­ril­me­si.

Bu ka­nun si­ya­si bir ka­nun de­ğil; bu ka­nun, hiç­bir si­ya­si par­ti­nin ken­di­ne bir si­ya­si prim ya­pa­ca­ğı bir ka­nun de­ğil. Bu, çok tek­nik bir ka­nun. Ya­rın, avu­ka­tıy­la hâki­miy­le uy­gu­la­na­cak bir ka­nun. El­bet­te, her ka­nu­nu hâkim, avu­kat uy­gu­lar, tat­bi­ka­tı böy­le­dir ama bu ka­nun, ya­ni, bir si­ya­si çı­ka­rı olan, bir si­ya­si alt­ya­pı­sı olan, bir si­ya­si ko­nuş­ma­nın ya­pı­la­bi­le­ce­ği bir ka­nun de­ğil. Bu ka­nun, çok tek­nik, ya­ban­cı hu­ku­kun Türk mah­ke­me­le­ri ta­ra­fın­dan, ya­ni Türk mah­ke­me­le­ri­nin yet­ki­si açı­sın­dan ha­zır­la­nan bir ya­sa ta­sa­rı­sı, usul ka­nu­nu gi­bi. O ne­den­le, bu ya­sa ta­sa­rı­sı­nın, tek­rar tek­rar göz­den ge­çi­ri­le­rek uy­gu­lan­ma­sı ge­re­kir.

Ör­ne­ğin, öy­le ta­bir­ler var ki de­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, 47’nci mad­de­de -he­men ak­lı­ma, şura­da, önüm­de no­tum­da gör­düm de- “ya­ban­cı ger­çek ve tü­zel ki­şi­ler” di­yor. Pe­ki, ya­ban­cı olan ger­çek ve tü­zel ki­şi­le­rin dı­şın­da, o ül­ke­nin ka­mu ku­ru­mu, ör­nek, o ül­ke­nin de­mir yol­la­rı ku­ru­mu, onu na­sıl ta­rif ede­ce­ğiz? Es­ki ka­nun­da da yan­lış­tı bu ke­li­me, ora­ya “ya­ban­cı­lar” ta­bi­ri­ni ko­yar­sı­nız, “ya­ban­cı” de­di­ği­niz za­man, bu­nun içi­ne hep­si bir­den gi­rer. Ya­ni, bu­ra­da­ki kim­se­yi sı­kın­tı­ya sok­maz. Ya­rın her­han­gi bir da­va­da ya­ban­cı­la­rın ba­zı şey­ler­den kur­tul­ma­sı için imkân sağ­la­ma­mış olu­ruz. Bu ne­den­le bu ya­sa ta­sa­rı­sı­nı baş­tan tek­rar bir göz­den ge­çir­me­miz ge­re­ki­yor. Her ka­nun gi­bi –baş­tan da ay­nı şey­le­ri söy­le­dim- çok te­mel bir ka­nun, ama te­mel ka­nun der­ken, bir Me­de­ni Ka­nun, bir Borç­lar Ka­nu­nu, bir Ti­ca­ret Ka­nu­nu de­ğil, özel­li­ği olan Türk mah­ke­me­le­ri­nin ulus­la­ra­ra­sı yet­ki­si­ni tar­tış­tı­ğı­mız bir ya­sa ta­sa­rı­sı. Bu ne­den­le, hem ken­di hü­küm­ran­lık hak­la­rı­mı­za sa­hip çı­ka­rak hem de bu ya­sa­yı uy­gu­la­ya­cak in­san­la­rın bu işi ra­hat uy­gu­la­ma­sı için ge­re­ken imkânı sağ­la­ya­lım.

Ya­sa ta­sa­rı­sı­nın tü­mü­ne ba­kar­sa­nız -içi­niz­de bir­çok çok de­ğer­li avu­kat ar­ka­da­şım var, on­la­rın da bu ya­sa­yı tat­bik eden­le­ri­ni bi­li­yo­rum- geç­ti­ği­miz, şu an­da yü­rür­lük­te ki olan 2675 sa­yı­lı Ya­sa­’yla il­gi­li hiç­bi­ri­mi­zin bir der­di yok, kim “var” di­yor­sa ola­yı bi­raz abar­tı­yor. Şim­di, bu­ra­da, bun­la­rı hiç söy­le­mek is­te­mez­dim ama, bir İstan­bul­lu pro­fe­sö­rün, ta Pa­kis­tan dev­le­ti­nin avu­ka­tı ola­rak Tür­ki­ye­’­de aç­tı­ğı bir da­va­da­ki ar­zu­la­rı yö­nün­de ha­zır­lan­mış bir ta­sa­rı­dır. Sağ ol­sun­lar, son­ra o ko­mis­yon­da bu ta­sa­rı­dan o ar­zu­la­rı çı­kart­mış­lar, ama ta­sa­rı­nın te­me­lin­de ya­tan ar­zu, İstan­bul Hu­kuk Fa­kül­te­sin­den bir pro­fe­sö­rün ken­di ar­zu­suy­la, ken­di kap­ri­siy­le hu­zur­la­rı­mı­za ge­tir­di­ği bir ta­sa­rı. Bu ka­dar tek­nik bir ta­sa­rı­da, lüt­fet­sin­ler, bu ta­sa­rı­yı ge­ri çe­ke­lim –yi­ne söy­lü­yo­rum si­ya­si bir ta­sa­rı de­ğil, bu çok tek­nik bir ta­sa­rı- ya­rın üç gün­de bir ya­sa de­ğiş­tir­mek mec­bu­ri­ye­tin­de kal­ma­ya­lım. Ya­rın, yi­ne sı­kı­şa­ca­ğız –Sa­yın İyi­ma­ya da avu­kat­lık­tan gel­me bir ar­ka­da­şım­dır- de­fa­lar­ca ya­sa mad­de­si de­ğiş­tir­me­ye­lim, Tür­ki­ye bu­nu ya­şa­dı. Bu 12 Ey­lül as­kerî re­jim­de de sa­bah­le­yin ka­nun çı­kar­dı, üç gün son­ra kö­tü ol­du­ğu an­la­şı­lır­dı. İş­te, hep be­ra­ber ya­şa­dık, şim­di­ki 301’le il­gi­li bir araş­tır­ma yap­tım, bu­gü­ne ka­dar 12 ke­re mi,15 ke­re mi ne de­ğiş­miş. Ne­den de­ğiş­miş? Çün­kü, biz hiç­bir şeyi in­ce­le­me­den, o gün­kü at­mos­fe­re gö­re, o gün­kü si­ya­sal kon­jonk­tü­re gö­re, rüzgâra gö­re ya­sa ya­pı­yo­ruz. Şim­di, bu ya­sa­la­rı da –lüt­fen bu çok tek­nik bir ko­nu- ge­ri­ye çe­ke­lim, çün­kü bu ya­sa­nın ge­cik­me­sin­de hiç­bi­ri­mi­zin ne men­fa­a­ti var ne bun­dan bir kay­bı var. Türk mah­ke­me­le­ri­nin ulus­la­ra­ra­sı yet­ki­si­ni ko­nu­şu­yor­sak bu­nu çok sağ­lık­lı ve sağ­lam ya­pa­lım. Eğer bu­nu sağ­lık­lı yap­mı­yor­sak ya­rın çok da­ha bü­yük so­run­la­ra, mah­ke­me­le­ri çok da­ha bü­yük tı­ka­nık­lık­la­ra se­be­bi­yet ve­re­ce­ğiz, Söy­lü­yo­rum: Ka­nun­da da­ha Türk hu­ku­kun­da yer­leş­me­miş te­rim­ler kul­la­nı­lı­yor. Çok ko­mik ge­len bir ke­li­me var­dı ba­na, “en ya­kın hu­kuk” fa­lan gi­bi, “en ala­ka­dar hu­kuk” gi­bi. Böy­le bir kav­ram yok Türk hu­ku­kun­da, han­gi­si­nin var ol­du­ğu­nu da söy­le­ye­me­yiz. Da­ha hâlâ hu­kuk­çu­la­rın tar­tış­tı­ğı kav­ram­la­rı ya­sa ta­sa­rı­sı­nın içi­ne koy­mu­şuz. Bu ka­dar tek­nik bir ya­sa­nın bu ka­dar ol­du­bit­ti­ye ge­ti­ril­me­me­si la­zım. Ba­kın, 2675 ha­zır­la­nır­ken al­tı yıl ça­lı­şıl­mış. “Al­tı yıl ça­lı­şa­lım.” de­mi­yo­rum, ama en azın­dan bir müd­det da­ha, Ko­mis­yon­da bu­nun mad­de­le­ri­ni tek tek ya­pa­lım. Şim­di, bu­ra­da ha­zır­la­nan öner­ge­le­ri gün­de­me ge­tir, her da­ki­ka ko­nuş, her öner­ge­de öner­ge sa­hi­bi beş da­ki­ka ko­nuş­su­n… Bun­la­rı ya­pa­ca­ğı­mı­za, yü­ce he­ye­ti bu­nun­la iş­gal ede­ce­ği­mi­ze, hiç ol­maz­sa Ko­mis­yon­da otu­ra­lım, hep be­ra­ber dir­sek dir­se­ğe ve­re­lim, bu işi uy­gar ül­ke­le­rin uy­gar ev­lat­la­rı gi­bi, yü­ce Mec­li­sin ça­tı­sı­na ya­kı­şan bir şekil­de çö­ze­lim.

Bu ne­den­le, bu ko­nu­da­ki dü­şün­ce­le­ri­mi arz et­tim. He­pi­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (CHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Men­gü.

Grup­lar adı­na baş­ka söz ta­le­bi yok­tur.

MEH­MET ŞAN­DIR (Mer­sin) – Var efen­di­m…

BE­KİR BOZ­DAĞ (Yoz­gat) – Var efen­dim, va­r…

MEH­MET ŞAN­DIR (Mer­sin) – Biz bil­dir­miş­tik, Sa­yın Fa­ruk Bal bi­zim gru­bu­muz adı­na ko­nu­şa­cak­lar.

BAŞ­KAN – Söz ta­lep­le­ri­ni di­ğer grup­lar da lüt­fen ya­zı­lı ola­rak ile­tir­ler­se yan­lış yap­ma­yız.

Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu adı­na Kon­ya Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Fa­ruk Bal. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Bu­yu­run Sa­yın Bal.

Yir­mi da­ki­ka sü­re­niz var.

MHP GRU­BU ADI­NA FA­RUK BAL (Kon­ya) – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­kan.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si adı­na gö­rü­şül­mek­te olan ka­nun ta­sa­rı­sıy­la il­gi­li ol­mak üze­re dü­şün­ce­le­ri­mi­zi açık­la­mak için söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce he­ye­ti say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Ta­bi­i, mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ve usul hu­ku­ku de­di­ği­miz za­man, hız­la ge­li­şen bil­gi­nin ve tek­no­lo­ji­nin kü­çült­tü­ğü dün­ya­nın ya­rat­mış ol­du­ğu iç içe gir­miş, be­şerî, ti­ca­ri, si­ya­si ve ik­ti­sa­di olay­la­rın çö­zü­müy­le il­gi­li yar­gı­sal so­run­la­rı gö­rü­şü­yor olu­yo­ruz.

Böy­le bir kap­sam­lı iş­te te­men­ni edi­lir­di ki, bu ka­nun  ta­sa­rı­sı ko­mis­yon­lar­da çok cid­di bir şekil­de gö­rü­şül­sün, tar­tı­şıl­sın; ül­ke­mi­zin ya­ban­cı bir ül­ke mah­ke­me­sin­de mü­te­bes­sim yüz ile kar­şı­la­şıl­ma­dan, eleş­ti­ril­me­den, va­kur bir şekil­de tem­si­li­ne imkân sağ­la­yan bir ya­sa ha­zır­la­ya­bi­le­lim.

Bu ka­nun ta­sa­rı­sı, İç Tü­zü­k’­ün 77’nci mad­de­sin­de geç­ti­ği­miz ha­zi­ran ayı içe­ri­sin­de ya­pı­lan bir de­ği­şik­lik ne­ti­ce­sin­de Ada­let Ko­mis­yo­nun­da cid­di bir şekil­de gö­rü­şü­le­me­miş­tir. İç Tü­zü­k’­ün 77’nci mad­de­sin­de ya­pı­lan de­ği­şik­li­ğin so­nun­da, bir ön­ce­ki dö­nem­den ka­lan ka­nun ta­sa­rı ve tek­lif­le­ri bü­tü­nüy­le Ko­mis­yon­da be­nim­sen­mek su­re­tiy­le Ge­nel Ku­ru­la in­di­ri­le­bi­lir hâle gel­miş­tir. Do­la­yı­sıy­la, Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si ge­çen dö­nem­de Mec­lis­te bu­lun­ma­dı­ğı için, bu ka­nun hak­kın­da­ki dü­şün­ce­le­ri­ni mad­de­le­ri iti­ba­rıy­la ko­mis­yon­da de­ğer­len­di­re­me­miş du­rum­da­dır. O ba­kım­dan, Ge­nel Ku­ru­la gel­dik­ten son­ra ay­rın­tı­lı bir in­ce­le­me ve ne­ti­ce iti­ba­rıy­la bu ka­nu­nu de­ğer­len­dir­me imkânı­nı bu­la­bil­dik. Şim­di, sı­ra­sıy­la bun­la­rı yü­ce he­ye­ti­ni­ze sun­ma­ya ça­lı­şa­ca­ğım.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, sa­na­yi top­lu­mu­nu ta­rım top­lu­mun­dan te­va­rüs eden dün­ya 21’nci yüz­yı­lın ba­şın­dan iti­ba­ren de bil­gi top­lu­mu­na geç­miş­tir. Ara­da­ki ta­rım top­lu­mu­nun, sa­na­yi top­lu­mu­nun dün­ya ül­ke­le­ri ve o ül­ke­ler­de ya­şa­yan va­tan­daş­la­rın bir­bir­le­riy­le mü­na­se­bet­le­ri açı­sın­dan de­ğer­len­dir­di­ği­miz­de, bu mü­na­se­bet­ler çok da­ha gi­rift, çok da­ha de­rin, çok da­ha ge­niş bir hâle gel­miş­tir. İnsan­lar ve ül­ke­ler ara­sın­da­ki bu de­rin, gi­rift ve ge­niş iliş­ki­ler mu­hak­kak ki ih­ti­laf­la­ra se­bep ol­muş­tur. Do­ğan ih­ti­laf­la­rın çö­züm ye­ri de hu­ku­kun üs­tün­lü­ğü il­ke­si­ni ka­bul et­miş olan bü­tün ül­ke­ler­de ol­du­ğu gi­bi bi­zim ül­ke­miz­de de yar­gı ye­ri­dir. Fa­kat, bu­gün gün­de­mi­miz­de bu­lu­nan yar­gı ya­ban­cı un­sur ta­şı­yan ih­ti­laf­lar­la il­gi­li bir yar­gı­dır, do­la­yı­sıy­la özel­li­ği bi­raz da­ha fark­lı­dır. Ni­çin fark­lı­dır? Çün­kü “ya­ban­cı un­sur ta­şı­yan ih­ti­laf­la­rın çö­zü­mün­de han­gi ka­nun uy­gu­la­na­cak­tır” sö­zü­nün ce­va­bı, bi­zi, “ka­nun­lar ih­ti­la­fı” de­di­ği­miz çet­re­fil­li bir me­se­le­ye gö­tü­rür. Ka­nun­lar ih­ti­la­fı, hu­kuk ta­ri­hi bo­yun­ca ül­ke­ler ara­sın­da ve ül­ke­le­rin bi­lim adam­la­rı ara­sın­da tar­tış­ma mev­zu­su ol­muş­tur. Bu tar­tış­ma­lar be­lir­li an­la­yış­la­ra doğ­ru yö­nel­miş ve ne­ti­ce­sin­de de ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­ler doğ­muş­tur.

Ka­nun­la­rın ara­sın­da­ki ih­ti­la­fı bu söz­leş­me­ler­le hal­le­den hu­kuk dün­ya­sı, da­ha son­ra ikin­ci bir so­run­la kar­şı kar­şı­ya kal­mış­tır. Bu ih­ti­la­fı han­gi ül­ke­de çö­ze­ce­ğiz, ya­ni “ül­ke­ler ara­sı yet­ki” de­di­ği­miz kav­ram kar­şı­lı­ğın­da çık­mak­ta­dır. “Ül­ke­ler ara­sı yet­ki” de­di­ği­miz kav­ram da, yi­ne ül­ke­le­rin men­fa­at­le­ri ve o ül­ke­le­rin ken­di va­tan­daş­la­rı­nı ve ken­di va­tan­daş­la­rı­nın kur­muş ol­du­ğu hük­mi şah­si­yet­le­ri ko­ru­ma iç­gü­dü­süy­le dav­ran­ma­la­rı­na ne­den ol­muş­tur. Uzun sü­ren hu­kuk ta­ri­hi bo­yun­ca tar­tış­ma­la­rın ne­ti­ce­sin­de, yet­ki mev­zu­sun­da da ulus­la­ra­ra­sı an­la­yış­lar be­lir­gin­leş­me­ye baş­la­mış ve bu çer­çe­ve içe­ri­sin­de de ulus­la­ra­ra­sı yet­ki ku­ral­la­rı­nı dü­zen­le­yen an­laş­ma­lar gün­de­me gel­miş ve pek çok iki­li ve çok ta­raf­lı an­laş­may­la bun­lar da, ül­ke­mi­zin de ta­raf ol­du­ğu söz­leş­me­ler­le hal­le­di­le­bil­miş­tir.  

Bu şekil­de yet­ki ve ka­nun­lar ih­ti­la­fı­nı hal­let­tik­ten son­ra, ül­ke­le­rin ken­di iç­le­rin­de bu so­run­la­rı han­gi usul ve esas­la­ra gö­re tan­zim ede­cek­le­ri ve han­gi söz­leş­me­le­rin han­gi hü­küm­le­ri­ni ken­di iç hu­kuk­la­rı­na na­sıl yan­sı­ta­cak­la­rı so­ru­su­nun ce­va­bı­na ge­li­yo­ruz ki, önü­müz­de­ki ka­nun da iş­te bu­nu dü­zen­le­mek­te­dir.

Ba­şın­dan be­ri ifa­de et­ti­ğim gi­bi, bu ya­sa ta­sa­rı­sın­da cid­di ek­sik­lik­ler, cid­di yan­lış­lık­lar bu­lun­mak­la be­ra­ber, bu ya­sa ta­sa­rı­sı, 21’in­ci yüz­yı­la gi­ren Tür­ki­ye­’­de ar­tık mo­dern bir mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ve usul hu­ku­ku ka­nu­nu­na ih­ti­ya­cı­mı­zın bu­lun­du­ğu ger­çe­ği­ni giz­le­me­mek­te­dir.

Bun­dan ön­ce kı­sa­ca bil­gi­ni­ze sun­mak is­ti­yo­rum: Ge­rek ulus­la­ra­ra­sı yet­ki ge­rek ka­nun­lar ih­ti­la­fı ve ge­rek­se ya­ban­cı un­sur ta­şı­yan ih­ti­laf­lar­da, 17’nci yüz­yı­la ka­dar ko­lo­ni­ci­lik an­la­yı­şı­na sa­hip olan ül­ke­ler -baş­ta İngil­te­re, Por­te­kiz, İspan­ya, İtal­ya, Fran­sa, Hol­lan­da, Bel­çi­ka gi­bi ül­ke­ler- be­nim de­di­ğim de­dik­tir di­ye­rek, ken­di usul­le­ri­ni di­ğer ül­ke­le­re ka­bul et­tir­miş­tir. An­cak, 17’nci yüz­yıl­dan son­ra İngil­te­re­’­de “com­mon law” de­di­ği­miz “hâkim­le­rin hu­ku­ku” an­la­mı­na ge­len ye­ni bir an­la­yış be­lir­miş­tir. Bu an­la­yış da İngi­liz mah­ke­me­si ka­rar­la­rı­nın di­ğer ül­ke­ler­de ta­nın­ma­ma­sı en­di­şe­sin­den kay­nak­la­nan bir an­la­yış­tır. Ya­ni, İngil­te­re­’­de­ki bu an­la­yış o de­re­ce­de ken­di mah­ke­me­si­ne, ken­di hâki­mi­nin ka­ra­rı­na ina­nı­yor ve iti­bar edi­yor ki, bu­nun bü­tün dün­ya­da ka­bul­le­nil­me­si ve uy­gu­la­nıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne ina­nı­yor. Bu­nun uy­gu­lan­ma­ma­sı­nın do­ğu­ra­ca­ğı so­nuç­tan kur­tu­la­bil­mek için ya­ban­cı mah­ke­me ka­rar­la­rı­nın da İngil­te­re­’­de ta­nın­ma­sı ve ten­fi­zi nok­ta­sı­na ka­dar ge­le­bi­le­cek bir yar­gı sü­re­ci­ni baş­lat­mış bu­lu­nu­yor­lar. İş­te, 17’nci yüz­yıl­da İngil­te­re­’­de baş­la­yan bu an­la­yış da­ha son­ra di­ğer ül­ke­ler ta­ra­fın­dan da ön­ce iç­ti­hat­lar şek­lin­de, da­ha son­ra da ka­nun­lar ve ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­ler şek­lin­de ge­liş­miş­tir.

Ta­ri­hi­mi­ze bak­tı­ğı­mız za­man, Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu­’­nun böy­le bir şan­sı ol­ma­mış­tır. Çün­kü Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu ko­lo­ni­ci ve sö­mür­ge­ci bir an­la­yı­şa sa­hip ol­ma­dı­ğı için ve hu­kuk dü­ze­ni iti­ba­rıy­la da di­ğer ül­ke­le­re zor­la ka­bul et­ti­re­bi­le­cek bir an­la­yı­şı be­nim­se­me­di­ği için bu hu­kukî ge­liş­me­le­rin ge­ri­sin­de kal­mış­tır. Ta­bi­i ki, bu boş­luk mut­la­ka dol­du­ru­la­cak­tı, ni­te­kim dol­du­rul­muş­tur. Na­sıl 16, 17’nci yüz­yıl­dan son­ra ge­li­şe­rek Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu­nu ön­ce du­rak­la­ma, son­ra ge­ri­le­me, da­ha son­ra çö­küş se­vi­ye­si­ne gö­tü­ren ka­pi­tü­las­yon­lar ha­sıl ol­muş ise, hu­kuk sis­te­mi­miz­de de bu ka­pi­tü­las­yon­lar ken­di­si­ni gös­ter­miş­tir.

Ne­ti­ce iti­ba­rıy­la, Os­man­lı, ba­ğım­sız bir dev­let ol­ma­sı­na rağ­men, üç kı­ta­da al­tı yüz yıl hü­küm­ran ol­ma­sı­na rağ­men, bu hu­kuk ala­nı­nı ge­liş­ti­re­me­di­ği için bu hu­kuk ala­nın­da­ki boş­luk­lar so­nuç iti­ba­rıy­la kon­so­los­luk mah­ke­me­le­riy­le dol­du­rul­muş­tur. Kon­so­los­luk mah­ke­me­le­ri öy­le va­him ne­ti­ce­le­re ül­ke­yi gö­tür­müş­tür ki, ar­tık, Os­man­lı va­tan­daş­la­rı bi­le ya­ban­cı­la­rın hu­ku­ku­na ve ada­le­ti­ne sı­ğı­nır hâle gel­miş­ler, ya­ban­cı­la­rın kon­so­los­luk mah­ke­me­le­rin­de­ki im­ti­yaz­lı du­rum­la­rın­dan ya­rar­la­na­bil­mek için Os­man­lı­nın te­ba­a­sın­dan olan ta­cir­ler, tüc­car­lar, vel­ha­sıl ya­ban­cı­lar­la iliş­ki­li ti­ca­ret ve be­şerî mü­na­se­bet kur­muş olan ki­şi­ler de Os­man­lı hu­ku­kun­dan uzak­laş­mış ve bu ül­ke­le­rin, ya­ni ka­pi­tü­las­yon sa­hi­bi olan ül­ke­le­rin hu­ku­ki hi­ma­ye­si­ne sı­ğın­mak su­re­tiy­le kon­so­los­luk mah­ke­me­le­rin­de da­va açar hâle gel­miş­ler­dir. Ne za­ma­na ka­dar? 1330 yı­lı­na ka­dar. 1330 yı­lı 1914 yı­lı­na te­ka­bül et­mek­te­dir. 1914 yı­lın­da Os­man­lı, çö­kü­şün bir ne­de­ni­nin de bu ol­du­ğu­nu fark et­miş, iş­te Bi­rin­ci Dün­ya Sa­va­şı­’­nın ba­şın­da bir Ec­ne­bi­le­rin Hak ve Ve­za­i­fi­ne Mü­te­da­ir Mu­vak­kat Ka­nun adı al­tın­da beş mad­de­lik ka­nun çı­kar­mış­tır. İş­te, o dö­nem­de­ki beş mad­de­lik Ka­nun, ka­pi­tü­las­yon­la­ra ve kon­so­los­luk mah­ke­me­le­ri­nin gö­rev­le­ri­ne bir öl­çü­de son ve­re­bil­miş ve bu Ka­nun, iki ku­tup­lu dün­ya­da da hük­mü­nü ca­ri kı­la­rak 1982 yı­lı­na ka­dar yü­rür­lük­te kal­mış­tır. 1982 yı­lın­da, 2675 sa­yı­lı Ka­nun –ki, ha­len yü­rür­lük­te olan ka­nun­dur- çı­ka­rıl­mış­tır ve bu 2675 sa­yı­lı Ka­nun, da­ha ön­ce­ki 1330 ta­rih­li Ka­nu­nu Mu­vak­ka­t’­a gö­re da­ha et­raf­lı, da­ha dü­zen­li, da­ha çer­çe­ve­yi be­lir­le­yen bir an­la­yış­la yü­rür­lü­ğe ko­nul­muş ol­ma­sı­na rağ­men -söz­le­ri­min ba­şın­da ifa­de et­ti­ğim- dün­ya­nın ge­liş­me­si, bir baş­ka ifa­dey­le ilim­de, tek­no­lo­ji­de­ki ge­liş­me­le­rin dün­ya­yı kü­çült­me­si ne­ti­ce­sin­de, be­şerî mü­na­se­bet­le­rin, ti­ca­ri mü­na­se­bet­le­rin, ik­ti­sa­di mü­na­se­bet­le­rin sık­laş­ma­sı, ma­hi­yet­le­ri­nin ge­niş­le­me­si, iliş­ki­le­rin de­rin­leş­me­si ne­ti­ce­sin­de bu­gün­kü mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ve hu­kuk usu­lü­ne iliş­kin an­la­yı­şa ce­vap ve­re­mez hâle gel­miş­tir.

El­bet­te ki kül­li­yen red­det­me­nin bir an­la­mı yok­tur, mut­la­ka mu­ha­fa­za edi­le­cek olan hü­küm­le­ri var­dır, an­cak ye­ni ta­sa­rı­nın da 1982 yı­lın­dan son­ra ge­li­şen ulus­la­ra­ra­sı iliş­ki­ler­de or­ta­ya çı­kan söz­leş­me­ler çer­çe­ve­si içe­ri­sin­de ye­ni­len­me­si ge­rek­mek­te­dir. Ye­ni­le­nir­ken, bu ka­nun ha­zır­la­nır­ken cid­di bir aka­de­mik des­tek alın­dı­ğı bel­li­dir, cid­di bir bü­rok­ra­tik des­tek alın­dı­ğı bel­li­dir, an­cak bu be­lir­li­li­ği olan hu­sus­la­ra rağ­men cid­di ha­ta­la­rın ve ek­sik­lik­le­rin de var­lı­ğı bir ger­çek­tir. Ben, iz­ni­niz­le, mad­de baş­lık­la­rı hâlin­de bun­la­rı yü­ce he­ye­tin bil­gi­si­ne sun­mak ve bö­lüm­le­re iliş­kin gö­rüş­me­ler­de de bu­na iliş­kin öner­ge­le­ri­miz­le bu ek­sik­lik­le­ri gi­der­mek ve yan­lış­lık­la­rı dü­zelt­mek az­mi içe­ri­sin­de bu­lun­du­ğu­mu­zu ifa­de et­mek is­ti­yo­rum. Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu ola­rak ama­cı­mız bu ka­nu­nu mü­kem­mel­leş­tir­mek­tir. Mü­kem­me­li el­de ede­me­sek bi­le mü­kem­me­le ya­kın bir nok­ta­ya ge­ti­re­bil­mek­tir.

Ön­ce­lik­le, bu ka­nun­da çok be­lir­gin bir dil ha­ta­sı bu­lun­mak­ta­dır. Bu dil ha­ta­sı, ağır­lık­lı ola­rak eleş­ti­ri ko­nu­su olan “ika­metgâh” ke­li­me­sin­den kay­nak­lan­mak­ta­dır.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, bu “ika­metgâh” ke­li­me­si, esa­sen ta­sa­rı­nın ge­rek­çe­sin­de de yan­lış­lı­ğı ifa­de edil­mek­te ve san­ki ta­sa­rı­nın ge­rek­çe­si ba­ğı­ra ba­ğı­ra be­ni bu­ra­dan de­ğiş­ti­rin di­yor.

Ama ben si­ze bu “ika­metgâh” ke­li­me­si­nin ne­re­den ne­re­ye gel­di­ği­ni izin ve­rir­se­niz an­lat­mak is­ti­yo­rum.

Me­de­ni Ka­nun Ta­sa­rı­sı Ada­let Ba­kan­lı­ğın­da tar­tı­şı­lır iken o za­ma­nın Ko­mis­yon Baş­ka­nı Pro­fe­sör Dok­tor Tur­gut Akın­türk idi. O za­ma­nın he­ye­ti teş­kil edi­lir­ken Dil Ku­ru­mun­dan da bu he­ye­tin içe­ri­si­ne bir­kaç ta­ne uz­man alın­mış­tı. Bu uz­man­lar o ta­rih­te ne­re­de bir ya­ban­cı ke­li­me di­ye ifa­de et­tik­le­ri Arap­ça ve­ya Fars­ça­’­dan ge­len ke­li­me var­sa, onun ye­ri­ne bul­duk­la­rı bir ke­li­me­yi ika­me et­mek üze­re gay­ret içe­ri­sin­de­dir­ler. Baş­ka da bir, Me­de­ni Ka­nu­n’­un ha­zır­lan­ma­sı­na kat­kı­la­rı ol­ma­mış­tır. Bu­ra­da çok gü­lünç ke­li­me­ler de ifa­de edil­miş ol­mak­la be­ra­ber “ika­metgâh” ke­li­me­si bu uy­gu­la­ma­ya kur­ban edil­miş, ne­ti­ce iti­ba­rıy­la “yer­le­şim ye­ri” ola­rak Me­de­ni Ka­nu­n’­a gir­miş­tir.

Ta­sa­rı­nın ge­rek­çe­sin­de açık­lan­dı­ğı üze­re “yer­le­şim ye­ri” ulus­la­ra­ra­sı hu­kuk ter­mi­no­lo­ji­sin­de “es­tab­lish­ment” di­ye İngi­liz­ce ifa­de edi­len bir ke­li­me­ye te­ka­bül et­mek­te­dir. An­cak ulus­la­ra­ra­sı hu­kuk ter­mi­no­lo­ji­sin­de “ika­metgâh”ın kar­şı­lı­ğı bu ke­li­me de­ğil­dir, onun kar­şı­lı­ğı yi­ne İngi­liz­ce ifa­de­siy­le “do­mi­ci­le” de­ni­len bir baş­ka ke­li­me­dir.

İş­te bu Ka­nu­n’­da “ika­metgâh” ke­li­me­si kul­la­nıl­ma­sı ge­re­kir iken ta­sa­rı­da Me­de­ni Ka­nu­n’­a uyum sağ­la­ya­lım dü­şün­ce­si ile “yer­le­şim ye­ri” ka­bul edil­miş­tir. Me­de­ni Ka­nu­n’­da “yer­le­şim ye­ri” ka­bul edil­me­si bir açı­dan ma­zur gö­rü­le­bi­lir. Ne­den? Çün­kü, ya­ni bu, Tür­ki­ye­’­de uy­gu­la­nan bir ka­nun fi­lan de­ni­le­bi­lir, bu­ra­da an­la­şı­la­bi­lir de­ne­bi­lir, fa­kat bu ka­nun­lar Türk­le­rin iliş­ki­li bu­lun­du­ğu bir da­va­da ya­ban­cı bir ül­ke­ye ter­cü­me edi­lir­ken “yer­le­şim ye­ri” bi­raz ön­ce de ifa­de et­ti­ğim “es­tab­lish­ment” ke­li­me­si ola­rak ter­cü­me edi­le­cek­tir ve o ke­li­me­nin do­ğur­du­ğu hu­ku­ki so­nu­ca gö­re bir çö­züm bu­lu­na­cak­tır. Oy­sa­ki “ika­met” ke­li­me­si­nin do­ğur­du­ğu hu­ku­ki so­nuç çok da­ha fark­lı­dır. Bu ka­dar ba­riz bir ha­ta­nın bu ta­sa­rı­da yer al­ma­ma­sı­nı di­ler­dik, an­cak yer al­mış­tır, dü­zel­til­me­si ge­re­kir.

Muh­te­lif mad­de­le­rin­de bu tek­rar­lan­mak­ta­dır. Her mad­de için ge­rek­çe­li öner­ge­mi­zi su­na­ca­ğız. Bu öner­ge­le­rin di­ğer par­ti grup­la­rın­ca da olum­lu kar­şı­la­na­ca­ğı­nı ümit edi­yo­rum.

Bir baş­ka dil ha­ta­sı, “ül­ke hu­ku­ku­…” Ka­nun­lar uy­gu­la­nır­ken, ka­nun ih­ti­laf­la­rı doğ­du­ğun­da “ül­ke hu­ku­ku” ta­bi­ri kul­la­nıl­ma­sı ge­re­kir. Ba­zı mad­de­ler­de “ül­ke hu­ku­ku” ta­bi­ri kul­la­nıl­mış ol­mak­la be­ra­ber, baş­ka mad­de­ler­de “yer hu­ku­ku” ta­bi­ri kul­la­nıl­mış­tır ki yer hu­ku­ku­nu ya­ban­cı bir ül­ke­nin li­sa­nı­na çe­vir­di­ği­niz za­man “ül­ke hu­ku­ku” ta­nı­mı­nı or­ta­ya ko­ya­bi­le­cek bir ke­li­me bu­lun­mak­ta müş­kü­lat çe­ki­le­bi­lir.

Ay­rı­ca ka­nu­nun di­lin­de bir­li­ğin ol­ma­ma­sı da, bu ka­nu­nun baş­ka bir za­fi­yet yö­nü­dür.

Ka­nun ta­sa­rı­sın­da ge­rek­siz tek­rar­lar bu­lun­mak­ta­dır de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri. Bu, öner­ge­ler sı­ra­sın­da tar­tı­şı­la­cak­tır. Bi­ze gö­re, ka­nun ta­sa­rı­sı­nın 13/1 mad­de­sin­de Ko­mis­yon ta­ra­fın­dan ila­ve edi­len me­tin, 12’nci mad­de­nin üçün­cü fık­ra­sı­nın ay­nen tek­ra­rı­dır. Bir mad­de üs­tün­de­ki hük­mün bir mad­de al­tın­da tek­rar edil­me­si, o ka­nu­nun bi­lim­sel de­ğe­ri­ne bir za­fi­yet yük­ler ki yü­ce he­yet­ten böy­le bir de­ğe­ri za­fi­ye­te uğ­ra­mış ka­nu­nun çık­ma­sı­nı bek­le­mek müm­kün de­ğil. Ay­nı tek­rar 14’ün­cü mad­de­nin bi­rin­ci fık­ra­sın­da da ya­pıl­mış­tır.

Ta­sa­rı­nın 20’nci mad­de­sin­de gay­ri­men­kul­le­re iliş­kin yet­ki ku­ra­lı be­lir­le­nir­ke­n… “Gay­ri­men­ku­lün bu­lun­du­ğu yer mah­ke­me­si yet­ki­li­dir” ku­ra­lı ge­nel bir ku­ral ola­rak bel­li­dir. Fa­kat bu ku­ral, mi­ras­la il­gi­li 14’ün­cü mad­de­ye ay­nen tek­rar edil­mek üze­re alın­mış­tır.

Bir ek­sik­lik, ki va­him bir ek­sik­lik­tir biz­de, bi­zim hu­ku­ku­muz­da ko­ru­yu­cu ku­ral­lar var­dır. Ka­mu ku­ral­la­rı ni­te­li­ğin­de­dir bun­lar, ka­mu dü­ze­ni­ne iliş­kin­dir. Ka­mu dü­ze­ni­ne iliş­kin ku­ral­lar re­sen hâkim ta­ra­fın­dan uy­gu­la­nır. Bu ka­mu dü­ze­ni­ne iliş­kin ku­ral­lar uy­gu­la­nır­ken ya­ban­cı hu­kuk ne di­yor ne de­mi­yor ona ba­kıl­maz, çün­kü bu bi­zim ka­mu dü­ze­ni­miz­le il­gi­li­dir, bu­nu uy­gu­la­rız. İş­te, bu ka­mu ku­ral­la­rı­nın ya­nın­da, ka­mu ku­ral­la­rı ka­dar hu­ku­ki güç­te ol­ma­mak­la be­ra­ber, hâki­min uy­gu­la­dı­ğı mü­da­ha­le­ci ku­ral­lar var­dır. Bu mü­da­ha­le­ci ku­ral­lar da, ken­di­si­ni, en ağır­lık­lı ola­rak, 6570 sa­yı­lı Gay­ri­men­kul Ki­ra­sı Hak­kın­da­ki Ka­nu­n’­da gös­ter­mek­te­dir. İş­te, mü­da­ha­le­ci ku­ral­lar, bü­tün ül­ke­le­rin mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ve usul hu­ku­ku ku­ral­la­rın­da yer al­ma­sı­na rağ­men, bi­zim ta­sa­rı­mız­da sa­de­ce 30’un­cu mad­de­de yer al­mış­tır. An­cak 30’un­cu mad­de­de de üçün­cü ül­ke­le­rin ko­ru­yu­cu ku­ral­la­rı­nın Türk hâki­mi üze­rin­de­ki et­ki­si ka­rar­laş­tı­rıl­mış­tır. Türk ko­ru­yu­cu, mü­da­ha­le­ci ku­ral­la­rı bir mad­de hâlin­de dü­zen­le­me­miş­tir. Biz bu­nun, ta­sa­rı­nın ge­nel hü­küm­ler mad­de­si­ne ye­ni bir mad­de ola­rak ila­ve edil­me­si­ni öne­re­ce­ğiz. Te­men­ni edi­yo­ruz ki, Türk hu­ku­ku­nun uy­gu­la­ma­sın­da bir boş­luk var­sa­yı­la­rak, o boş­lu­ğu hâkim ka­ra­rıy­la dol­dur­mak gi­bi do­lay­lı bir yol­dan gi­de­rek so­nu­ca ulaş­mak ye­ri­ne, doğ­ru­dan ka­nu­nun içe­ri­si­ne Türk hu­ku­ku­nun mü­da­ha­le­ci ku­ral­la­rı­nı da koy­mak su­re­tiy­le ta­sa­rı­yı ol­gun hâle ge­ti­re­bi­li­riz.

Bir di­ğer ek­sik olan hu­sus ise, hu­kuk­ta­ki ge­çi­ci hi­ma­ye ted­bir­le­ri de­di­ği­miz ama bi­li­nen adıy­la ih­ti­ya­ti ted­bir di­ye ni­te­le­di­ği­miz hu­su­sun, sa­de­ce 18’in­ci mad­de­de­ki na­fa­ka ve 32’nci mad­de­de­ki borç ifa­sı­na iliş­kin hu­sus­lar­da yer al­mış ol­ma­sı­dır. Hal­bu­ki ge­çi­ci­…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Bir da­ki­ka ek­li­yo­rum.

FA­RUK BAL (De­vam­la) – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Baş­ka­nım.

…hi­ma­ye ted­bir­le­ri hu­ku­kun bü­tün alan­la­rı­nı il­gi­len­di­rir. Do­la­yı­sıy­la, bir ge­nel hü­küm ola­rak 8’in­ci mad­de şek­lin­de ta­sa­rı­ya ila­ve edil­me­si ge­rek­mek­te­dir.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ta­bii ki, bu sı­ra­la­ya­ca­ğım hu­sus­lar bi­raz lis­te ola­rak ka­ba­rık. Sa­nı­yo­rum za­ma­nı­mız yet­me­ye­cek ama yet­ti­ği öl­çü­de ben bun­la­rı siz­le­re arz et­me­ye de­vam ede­ce­ğim.

Ama asıl üze­rin­de dur­ma­mız ge­re­ke­n… Sa­yın Baş­ka­nım, eğer bir­kaç sa­ni­ye da­ha sö­zü­me ila­ve ede­bi­li­yor­sa­nız, önem­li bir hu­su­su açık­la­ya­ca­ğım de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri­ne.

De­ğer­li ar­ka­daş­la­rım, ta­nı­ma, ten­fiz ve ya­ban­cı un­sur­lu mah­ke­me ka­rar­la­rı özel bir bil­gi­yi ve tec­rü­be­yi ge­rek­ti­ren da­va­lar­dır. Bi­zim şim­di­ye ka­dar­ki uy­gu­la­ma­mız­da Şem­din­li­’­de­ki mah­ke­me, İpsa­la­’­da­ki mah­ke­me, Pat­no­s’­da­ki mah­ke­me, Ana­mu­r’­da­ki mah­ke­me ve An­ka­ra, İstan­bul, İzmi­r’­de­ki mah­ke­me­ler­le eşit dü­zey­de ka­bul edil­miş ve bu mah­ke­me­ler­de­ki mes­le­ğe da­ha ye­ni baş­la­mış, bil­gi­si, tec­rü­be­si ye­ter­li ol­ma­yan hâkim­le­ri­mi­zin omu­zu­na ağır bir yük ve­ril­miş­tir. Do­la­yı­sıy­la, bu gi­bi yer­ler­de­ki­…

(Mik­ro­fon oto­ma­tik ci­haz ta­ra­fın­dan ka­pa­tıl­dı)

BAŞ­KAN – Lüt­fen ta­mam­la­yın.

FA­RUK BAL (De­vam­la) – …bu­ra­lar­da­ki ağır yü­kü Türk hâki­mi­nin üze­rin­den al­ma­mız la­zım. Bu, Tür­ki­ye­’­nin ne­vi şah­sı­na mün­ha­sır bir dü­zen­le­me ol­ma­ya­cak­tır. İngil­te­re gi­bi bir ül­ke, bu gi­bi da­va­la­rı yük­sek mah­ke­me­de tek mer­ci­de çöz­mek­te­dir. O za­man, biz­de -sa­nı­yo­rum di­ğer par­ti­le­rin grup baş­kan ve­kil­le­riy­le de ya­pı­lan gö­rüş­me­ler olum­lu so­nuç ve­re­cek­tir- bu­nu il dü­ze­yin­de­ki mah­ke­me­le­re yan­sıt­mak su­re­tiy­le, il dü­ze­yin­de­ki mah­ke­me­le­ri gö­rev­li ve yet­ki­li kıl­mak su­re­tiy­le bir dü­zen­le­me ya­pıl­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

Bu ka­dar­lık açık­la­ma sa­nı­yo­rum ye­ter­li ol­ma­ya­bi­lir, ama mad­de­le­rin gö­rü­şül­me­si sı­ra­sın­da, bö­lüm­le­rin gö­rü­şül­me­si sı­ra­sın­da, bun­la­rı, ay­rın­tı­lı ge­rek­çe­le­ri yü­ce he­ye­ti­ni­ze sun­mak­tan mut­lu­luk du­ya­ca­ğım. Ben Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si adı­na gö­rüş­me­le­ri­mi­zi sun­duk, din­le­di­ği­niz için te­şek­kür edi­yo­rum.

Sa­yın Baş­kan, sab­rı­nı­za da te­şek­kür edi­yo­rum, sağ olun efen­dim. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür edi­yo­rum Sa­yın Bal.

Ada­let ve Kal­kın­ma Par­ti­si Gru­bu adı­na Bur­sa Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Meh­met Tun­çak.

Bu­yu­run Sa­yın Tun­çak.(AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Yir­mi da­ki­ka sü­re­niz var.

AK PAR­Tİ GRU­BU ADI­NA MEH­MET TUN­ÇAK (Bur­sa) – De­ğer­li Baş­ka­nım, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; 47 sı­ra sa­yı­lı Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nun Ta­sa­rı­sı üze­rin­de AK Par­ti Gru­bu adı­na söz al­mış bu­lu­nu­yo­rum. Yü­ce Mec­li­si, bu ve­si­ley­le, say­gıy­la se­lam­la­rım.

Mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ve usul hu­ku­ku ala­nın­da ne­den bir re­form ih­ti­ya­cı­nın ol­du­ğu, ta­sa­rı­nın he­def­le­ri ve içe­rik ola­rak da ulus­la­ra­ra­sı stan­dart­la­ra uyan il­ke­ler, ku­ral­lar, mil­let­le­ra­ra­sı söz­leş­me­ler­de gö­rüş ve il­ke­le­rin ana çe­kir­de­ği, çağ­daş dok­trin ve yak­la­şım­la­ra uy­gun dü­zen­le­me­ler hak­kın­da ve ge­nel an­lam­da fev­ka­la­de önem­li ta­sa­rı hak­kın­da ba­zı bil­gi­le­ri siz­ler­le pay­laş­mak is­te­rim. Biz­ler­den ön­ce ko­nu­şan de­ğer­li ko­nuş­ma­cı­la­rın de­ğer­len­dir­me ve kat­kı­la­rı­na te­şek­kür edi­yo­ruz.

Ba­zı mad­de­ler hak­kın­da te­red­düt ifa­de­le­ri­ne ge­re­ken ce­vap­la­rın mad­de­ler sı­ra­sın­da ve­ri­le­ce­ği­ni, ter­mi­no­lo­ji ko­nu­sun­da ve mad­de içe­rik­le­ri ko­nu­sun­da Ko­mis­yon­da ve aka­de­mis­yen­ler ara­sın­da uzun tar­tış­ma­lar ne­ti­ce­si uz­laş­ma­lar­la ta­sa­rı­nın oluş­tu­rul­du­ğu­nu, ka­nun­la­rın es­ki­me­siy­le ka­li­te­le­ri­nin art­ma­dı­ğı­nı, ek­sik­le­rin gi­de­ril­me­di­ği­ni, tam ter­si­ne ulus­la­ra­ra­sı an­laş­ma­lar ve ge­liş­me­le­rin, ulus­la­ra­ra­sı iliş­ki­le­rin gün­cel­le­me­yi ge­rek­li kıl­dı­ğı­nı be­lir­te­rek, ön­ce­lik­le, ne­den böy­le bir re­for­ma ih­ti­yaç du­yul­du­ğu­nu arz et­mek is­ti­yo­rum.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; hâlen yü­rür­lük­te bu­lu­nan 20/5/1982 ta­rih ve 2675 sa­yı­lı Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nun, Tür­ki­ye­’­de mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ko­nu­su­nu ko­di­fi­ye eden ilk ka­nun­dur. Bu Ka­nu­n’­dan ön­ce, Tür­ki­ye­’­de mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­ku­kun tek kay­na­ğı Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu za­ma­nın­da çı­ka­rıl­mış, 1914-1915 ta­rih­li beş mad­de­lik Ec­ne­bi­le­rin Hak Ve Va­zi­fe­le­ri Hak­kın­da Ge­çi­ci Ka­nu­n’­un 4’ün­cü mad­de­siy­di. Söz ko­nu­su Ge­çi­ci Ka­nu­n’un bu tek mad­de­sin­de, ya­ban­cı un­sur­lu uyuş­maz­lık­lar­da hem mah­ke­me­le­rin yet­ki­si­ne hem de uy­gu­la­na­cak hu­ku­ku tes­pit et­me­ye iliş­kin ku­ral­la­rı be­lir­le­me­ye yö­ne­lik te­mel­le­ri bul­mak ge­re­ki­yor­du. Bu be­lir­le­me ve ni­te­len­dir­me ça­lış­ma­sı o ta­rih­ler­de bi­lim adam­la­rı­nın ve uy­gu­la­yı­cı­la­rın zor­lu bir uğ­raş ala­nıy­dı. Za­man­la Yar­gı­ta­yın em­sal ka­rar­la­rı ve özel­lik­le aka­de­mis­yen­le­rin yo­rum­la­rıy­la ge­li­şen bir mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk dok­tri­ni doğ­du ve uy­gu­la­ma­ya yar­dım­cı ol­du. 1982 ta­rih­li ve 2675 sa­yı­lı Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk Ka­nu­nu, bir ta­raf­tan bu bi­ri­ki­mi kul­la­na­rak, di­ğer ta­raf­tan da Al­man­ya, İsviç­re, Fran­sa ve İtal­ya baş­ta ol­mak üze­re, çe­şit­li Av­ru­pa ül­ke­le­ri­nin bu alan­da­ki dü­zen­le­me­le­ri ile ba­zı so­run­lu ve tar­tış­ma­lı ko­nu­lar­da ge­nel ka­bul gö­ren gö­rüş­ler­den ve ni­ha­yet o yıl­lar­da bu alan­da hâkim olan bi­lim­sel ge­liş­me­ler­den ya­rar­la­na­rak ha­zır­lan­mış­tır. Bu Ka­nun, mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­ku­kun sa­de­ce ana ku­rum ve ko­nu­la­rı­nı dü­zen­le­yen, men­fa­at­ler den­ge­si­ni iyi bir şekil­de kur­muş bu­lu­nan, nes­nel  ada­let  an­la­yı­şı­na  da­ya­lı  ve te­o­rik  te­mel­le­riy­le dog­ma­tik ya­pı­sı bir­bi­riy­le uyum­lu bir ka­nun­dur. Yir­mi beş yıl­dan be­ri uy­gu­la­nan bu Ka­nun, sis­te­ma­ti­ği, kul­lan­dı­ğı dil, sağ­lam ve çağ­daş ya­pı­sıy­la Türk te­mel ka­nun­la­rı ara­sın­da say­gın bir ye­re sa­hip ol­muş­tur. Anı­lan Ka­nun bağ­la­mın­da ge­niş bi­lim­sel ya­yın ya­pıl­mış, öz­gün gö­rüş­ler ile­ri sü­rül­müş ve sağ­lam öğ­re­ti­ler oluş­tu­rul­muş­tur. An­cak ara­dan ge­çen yir­mi­den faz­la yıl için­de hem kar­şı­lan­ma­sı ge­rek­li ba­zı ih­ti­yaç­lar or­ta­ya çık­mış hem tüm uy­gar ül­ke­ler­de mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ala­nın­da önem­li bi­lim­sel açı­lım­lar ol­muş hem de ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı dü­zey­de ak­si­yon plan­la­rı ya­yım­lan­mış ve bo­yut ka­zan­dı­rı­cı açı­lım­lar ile il­gi­li ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­ler­de ye­ni­leş­tir­me­ler ya­pıl­mış­tır. Bu ge­liş­me­ler 2675 sa­yı­lı Ka­nu­n’­un da re­for­ma ta­bi­i tu­tul­ma­sı­nı ge­rek­li hâle ge­tir­miş­tir.

Söz ko­nu­su ge­liş­me­le­re Av­ru­pa Bir­li­ği bağ­la­mın­da he­men he­men her hu­kuk bran­şın­da et­ki­li olan, bu ara­da da mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ala­nın­da baş­la­yan ve iler­le­yen Av­ru­pa­lı­laş­ma akı­mı­nı ek­le­mek ge­re­kir. Av­ru­pa­lı­laş­ma hâlen de­vam eden bir sü­reç­tir.

Mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ile il­gi­li ola­rak bir ta­raf­tan Av­ru­pa Bir­li­ği dü­ze­yin­de or­tak hu­kuk ya­rat­mak ve millî hu­kuk­lar ara­sın­da­ki uyum­laş­ma­yı sağ­la­mak, di­ğer ta­raf­tan da çe­şit­li so­run­la­rın çö­zü­mün­de uz­laş­ma me­tin­le­ri or­ta­ya koy­mak fa­a­li­ye­ti de hız ka­zan­mış­tır. Bu fa­a­li­yet de Tür­ki­ye­’­yi de ya­kın­dan il­gi­len­dir­miş ve et­ki­le­miş­tir, çün­kü Tür­ki­ye, Av­ru­pa Bir­li­ği­nin Hel­sin­ki Zir­ve­sin­de tam üye aday­lı­ğı­na ka­bul edil­miş­tir. Bu ko­nu­mu­nun so­nu­cu ola­rak, top­lu­luk mük­te­se­ba­tı ile Türk hu­ku­ku­nun uyum­laş­tı­rıl­ma­sı bir ge­rek­li­lik ol­muş, tam üye­lik mü­za­ke­re­le­ri­nin baş­la­ma­sı da bu ge­rek­li­li­ği pe­kiş­tir­miş­tir.

Bu­ra­da bir hu­su­sun açık­lı­ğa ka­vuş­tu­rul­ma­sı ge­rek­li­dir, o da Av­ru­pa usul hu­ku­ku­nun bir par­ça­sı olan 1968 ta­rih­li Brük­sel Söz­leş­me­si. Bu Söz­leş­me 1978, 82, 89 ve 97 ta­rih­le­rin­de ger­çek­le­şen, top­lu­lu­ğa ye­ni üye­le­rin ka­tı­lı­mı es­na­sın­da de­ği­şik­lik­le­re uğ­ra­mış ve so­nun­da bir tü­zük hâli­ne gel­miş­tir. Bu önem­li dü­zen­le­me­nin hü­küm­le­riy­le bu­nun son şek­li dik­ka­te alın­mış ol­ma­la­rı­na rağ­men bun­lar ta­sa­rı­ya doğ­ru­dan yan­sı­tıl­ma­mış­tır. Çün­kü, özel­lik­le mez­kur söz­leş­me­le­rin, mah­ke­me­le­rin yet­ki­si­ne iliş­kin hü­küm­ler iç hu­kuk­ta yer al­mak­la be­ra­ber dev­let­le­rin ege­men­lik hak­la­rıy­la iliş­ki­li­dir. Söz­leş­me hü­küm­le­ri­nin bu ni­te­lik­le­ri on­la­rın an­cak üye dev­let­ler ara­sın­da uy­gu­lan­ma­sı­na imkân ver­mek­te­dir. Şu an Tür­ki­ye­’­nin bu hü­küm­le­ri hu­ku­ku­na ak­tar­ma­sı müm­kün de­ğil­dir. Di­ğer ta­raf­tan, Tür­ki­ye Av­ru­pa Bir­li­ği­ne tam üye olun­ca her tür­lü dü­zen­le­me­le­rin uy­gu­lan­ma­sı za­ten ken­di­li­ğin­den ger­çek­le­şe­cek­tir.

Bu­gün yü­rür­lük­te olan Ka­nun, uy­gu­lan­mak­ta ol­du­ğu yir­mi beş yıl için­de hiç­bir de­ği­şik­li­ğe uğ­ra­ma­mış­tır. Oy­sa, bu sü­re için­de dün­ya­da, özel hu­kuk ala­nın­da, hak­sız re­ka­bet­te, tü­ke­ti­ci­nin ko­run­ma­sın­da, ta­şın­ma hu­ku­kuy­la özel si­gor­ta ko­nu­la­rın­da ye­ni açı­lım­lar ol­muş, mo­dern yak­la­şım­lar ka­bul edil­miş, her alan­da de­ği­şik­lik­ler ger­çek­leş­miş­tir. Bun­lar mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­ku­ku zo­run­lu ola­rak ve ba­zen de esas­lı şekil­de et­ki­le­miş­tir. Av­ru­pa Bir­li­ği ül­ke­le­ri, mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ile usul hu­ku­ku­na iliş­kin ve ken­di ara­la­rın­da uy­gu­la­dık­la­rı söz­leş­me­ler çer­çe­ve­sin­de ka­nun­la­rı­nı ve hat­ta anı­lan söz­leş­me­le­ri de­ğiş­tir­miş­ler ve­ya de­ği­şik­lik için ça­lış­ma­lar yap­mış­lar­dır. Av­ru­pa Top­lu­lu­ğu­nun 1980 ta­rih­li borç iliş­ki­le­ri hak­kın­da­ki Ro­ma-1 Söz­leş­me­si­nin tü­zük­leş­ti­ril­me­si­ne iliş­kin ça­lış­ma­lar­la söz­leş­me dı­şı borç­la­ra iliş­kin AT tü­zü­ğü ta­sa­rı­la­rı ve ko­mis­yo­nun çe­şit­li ko­nu­lur­la il­gi­li ola­rak ha­zır­la­dı­ğı gre­en bo­o­k’­lar bu­nun en açık ör­nek­le­ri­dir. Tü­zük ça­lış­ma­la­rın­da sa­de­ce söz­leş­me dı­şı borç­la­ra iliş­kin dü­zen­le­me 11/07/2007’de onay­lan­mış ol­mak­la be­ra­ber 2009 yı­lın­da yü­rür­lü­ğe gi­re­cek­tir.

Mev­cut Ka­nu­n’­un uy­gu­lan­mak­ta ol­du­ğu yir­mi beş yıl için­de mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk­la il­gi­li bir­çok mil­let­le­ra­ra­sı söz­leş­me yü­rür­lü­ğe gir­miş­tir. Kü­re­sel­leş­me­nin bir ürü­nü olan World Tra­de Or­ga­ni­za­ti­o­n’­ın (Dün­ya Ti­ca­ret Ör­gü­tü­nün) bu ala­nı et­ki­le­di­ğin­den şüp­he edil­me­me­li­dir.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; şim­di de ta­sa­rı­nın he­def­le­ri üze­rin­de kı­sa­ca dur­mak is­ti­yo­rum.

Ulus­la­ra­ra­sı stan­dart­la­ra uyan il­ke­ler ve ku­ral­lar açı­sın­dan Tür­ki­ye­’­de ya­pı­lan son Ana­ya­sa de­ği­şik­lik­le­ri­nin he­def­le­ri ile ha­zır­la­nan Türk Ti­ca­ret Ka­nu­nu Ta­sa­rı­sı­’­nın, Borç­lar Ka­nu­nu Ta­sa­rı­sı­’­nın, Hu­kuk Usu­lü Mu­ha­ke­me­le­ri Ka­nu­nu Ta­sa­rı­sı­’­nın, ya­ni, baş­lı­ca te­mel ka­nun­la­rın ta­sa­rı­la­rı­nın he­def­le­ri bu ta­sa­rı­da da dik­ka­te alın­mış­tır.

Ana he­def şudur: Tür­ki­ye, ulus­la­ra­ra­sı top­lu­mun gü­ve­ni­lir bir üye­si ola­rak, ka­nun­la­rın­da ulus­la­ra­ra­sı stan­dart­la­ra, il­ke­le­re, hü­küm­le­re ve me­ka­niz­ma­la­ra yer ver­me­li­dir. Çün­kü, ba­sit bir ko­ru­yu­cu­luk an­la­yı­şı ye­ri­ne ta­raf­sız­lı­ğa ve nes­nel ada­le­te da­ya­nan, in­san ve hu­ku­ka say­gı­lı ev­ren­sel bir yak­la­şı­mın dü­zen­len­di­ği ka­nun­la­rın hâkim kı­lın­ma­sı Türk ka­nun ko­yu­cu­nun da vaz­ge­çe­me­ye­ce­ği ön­ce­lik­ler­den­dir. Ar­tık ulu­sal bir dü­zen­le­me, ulus­la­ra­ra­sı stan­dart­lar­la ör­tüş­tü­ğü oran­da sür­dü­rü­le­bi­lir bir stra­te­jik he­def ve amaç ola­bi­lir. Bu ne­den­le ka­nun­da, ki­şi­nin ve ai­le­nin ko­run­ma­sın­dan mi­ras ve eş­ya hu­ku­ku­na, ti­ca­ri ve eko­no­mik iliş­ki­ler­den fikrî mül­ki­yet il­ke­le­ri­ne ka­dar her ye­ni ka­nun­da ye­ni gö­rüş­le­re ve açı­lım­la­ra iliş­kin dü­zen­le­me­ler ya­pıl­ma­sı, ön­ce­lik­li ve ağır­lık­lı he­def­ler ara­sın­da yer al­mış­tır.

Mil­let­le­ra­ra­sı söz­leş­me­ler­de­ki gö­rüş ve il­ke­le­rin ana çe­kir­de­ği oluş­tu­rul­ma­sı açı­sın­dan ka­nu­nun ikin­ci he­de­fi, mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­kuk ala­nın­da, özel­lik­le son yıl­lar­da çı­ka­rıl­mış bu­lu­nan mil­let­le­ra­ra­sı söz­leş­me­ler­de hâkim olan ana fel­se­fe­nin ve ter­cih edi­len il­ke­le­rin Türk hu­ku­ku­na ge­re­ği gi­bi yan­sı­tıl­ma­sı­dır.

Bu bağ­lam­da, di­ğer­le­ri ara­sın­da ta­sa­rı­ya ak­ta­rı­lan şu söz­leş­me­le­ri sa­ya­bi­li­riz:

Na­fa­ka­ya Uy­gu­la­na­cak Hu­kuk Hak­kın­da Söz­leş­me: 02/10/1973 ta­rih­li. 1982 ta­ri­hin­de Tür­ki­ye ta­ra­fın­dan onay­lan­mış­tır.

Acen­ta­lık İliş­ki­si­ne Uy­gu­la­nan Hu­kuk Hak­kın­da Söz­leş­me: 14/03/1978 ta­rih­li.

Borç Söz­leş­me­le­ri­ne Uy­gu­la­na­cak Hu­kuk Hak­kın­da Av­ru­pa Top­lu­lu­ğu Söz­leş­me­si (Ro­ma I): 1980 ta­rih­li. 1990’da yü­rür­lü­ğe gir­miş­tir.

Ço­cuk­la­rın Ko­run­ma­sı­na ve Ül­ke­le­ra­ra­sı Ev­lat Edin­me İş­bir­li­ği­ne Da­ir Söz­leş­me: 29/05/1993 ta­rih­li. 2004 yı­lın­da Tür­ki­ye ta­ra­fın­dan onay­lan­mış­tır.

Söz ko­nu­su söz­leş­me­ler, bir yan­dan Tür­ki­ye ta­ra­fın­dan ka­bul edil­me­miş ol­sa­lar bi­le, ko­lek­tif ak­lı yan­sıt­ma­la­rı, ge­nel ola­rak üze­rin­de uyum sağ­lan­mış me­tin­ler ol­ma­la­rı ve ba­şa­rı­lı bir or­tak uy­gu­la­ma­ya sa­hip bu­lun­ma­la­rı se­be­biy­le ya­rar­lan­ma­ya de­ğer ni­te­lik­te­dir­ler. Di­ğer yan­dan, anı­lan mil­let­le­ra­ra­sı söz­leş­me­ler­den Tür­ki­ye ta­ra­fın­dan ka­bul edil­miş olan­la­rın ta­sa­rı­ya da yan­sı­tıl­mış ol­ma­la­rı se­be­biy­le, iç ve dış ka­nun­lar uyu­mu­nu sağ­la­ya­rak ola­sı çe­li­şik mah­ke­me ka­rar­la­rıy­la kar­şı­laş­mak ris­ki­ni mi­ni­mu­ma in­di­re­cek, ya­ni iç ve dış mah­ke­me ka­rar­la­rı ara­sın­da uyu­mu sağ­la­ya­cak­tır.

Çağ­daş dok­trin ve yak­la­şım­la­ra uy­gun dü­zen­le­me­le­re yer ve­ril­me­si açı­sın­dan da, özel­lik­le bağ­la­ma se­bep­le­ri­nin, gö­rüş­le­rin ve sis­tem­le­rin ya fark­lı al­gı­lan­ma­la­rı­na ve­ya ta­ma­men de­ğiş­me­le­ri­ne se­bep ol­mak­ta­dır. Bu ge­li­şim de ka­nun­lar­da re­form ya­pıl­ma­sı­nı zo­run­lu hâle ge­tir­mek­te­dir. Ye­ni dü­zen­le­me de bu ni­te­lik­te olup, özel­lik­le il­ke ve an­la­yış  de­ği­şik­lik­le­ri­ne işa­ret edil­me­si ya­rar­lı ola­cak­tır di­ye dü­şü­nü­yo­rum.

Ai­le hu­ku­ku ve yer­le­şim ye­ri kri­ter­le­ri­nin terk edil­me­si bağ­la­mın­da, özel­lik­le ai­le hu­ku­ku ala­nın­da mev­cut Ka­nu­n’­da dü­zen­le­nen ba­sa­mak­lı bağ­la­ma ku­ral­la­rı sis­te­mi ye­ni dü­zen­le­me­de de ay­nen ko­run­muş­tur. An­cak, ba­sa­mak­lar­dan ikin­ci­si olan yer­le­şim ye­ri bağ­la­ma kri­te­ri­ne ye­ni ka­nun­da yer ve­ril­me­miş­tir. Çün­kü, bu kri­te­rin mu­tat mes­ken ya­nın­da, özel­lik­le ai­le hu­ku­kun­da fi­ilî du­ru­ma uy­ma­dı­ğı, eşit­lik­çi ve ger­çek­çi bir uy­gu­la­ma­yı ön­le­di­ği fik­ri ge­nel ka­bul gör­müş­tür. Böy­le­ce, ta­sa­rı­da, ev­len­me­nin hü­küm­le­ri­ne mad­de 12/3, bo­şan­ma­da mad­de 13/1 ve 3, ev­li­lik mal­la­rın­da 14/1, soy ba­ğın­da mad­de 15/1 ve na­fa­ka­da mad­de 18... Yü­rür­lük­te­ki ka­nun­da yer ve­ri­len “ika­metgâh” -ya­ni “yer­le­şim ye­ri” ye­ni ta­bi­riy­le- kav­ra­mı ka­nun­da her­han­gi bir iş­le­ve ha­iz de­ğil­dir. Açık bir ifa­dey­le, ta­sa­rı­da müş­te­rek millî hu­ku­kun ar­dın­dan ikin­ci sı­ra­da müş­te­rek millî hu­kuk yok­sa, uy­gu­lan­mak üze­re ger­çek ve fi­ilî du­rum­la öz­deş­le­şen müş­te­rek, mu­tat mes­ken hu­ku­ku yer al­mış­tır.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; borç­lar hu­ku­ku an­la­mın­da, özel­lik­le de borç söz­leş­me­le­ri ve ifa ye­ri kri­te­ri­nin terk edil­me­si ve ye­ni dü­zen­le­me­le­ri içe­ren ta­sa­rı­da borç söz­leş­me­le­ri on mad­dey­le dü­zen­len­miş­tir. Bu hü­küm­ler bir ge­nel hü­küm ya­nın­da özel­li­ği olan ba­zı borç söz­leş­me­le­ri hak­kın­da ön­gö­rül­müş­tür. Ay­rı­ca, sus­ma­nın hu­ku­ki so­nuç­la­rı, mü­da­ha­le­ci ku­ral­lar gi­bi ba­zı hu­ku­ki so­run­lar­la il­gi­li hü­küm­ler de sevk edil­miş­tir.

Borç söz­leş­me­le­ri­ne iliş­kin ge­nel hü­küm olan 23’ün­cü mad­de­de bir kon­sept de­ği­şik­li­ği ya­pıl­mış­tır. Bu de­ği­şik­lik Av­ru­pa Top­lu­lu­ğun­da üye dev­let­ler ara­sın­da 1990 ta­ri­hin­den iti­ba­ren yü­rür­lü­ğe gi­re­rek uy­gu­la­nan borç söz­leş­me­le­ri­ne da­ir Ro­ma Söz­leş­me­si­’n­den esin­le­ne­rek ta­sa­rı ka­le­me alın­mış­tır. Ro­ma I’­in te­mel kri­ter­ler iti­ba­rıy­la ka­nu­na yan­sı­dı­ğı­na işa­ret edil­me­li­dir. Tür­ki­ye he­nüz Av­ru­pa Bir­li­ği­ne dâhil de­ğil­dir ve Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk Ka­nu­nu, Av­ru­pa Bir­li­ği üye­si dev­let va­tan­da­şı ol­sun ol­ma­sın tüm mil­let­le­ra­ra­sı iliş­ki­ler­de uy­gu­la­na­cak­tır.

Mev­cut Ka­nu­n’­u­muz­da yer al­ma­yan, bu ne­den­le uy­gu­la­ma­da ek­sik­li­ği du­yu­lan ve dok­trin­de de eleş­ti­ri ko­nu­su ya­pı­lan bir­çok ko­nu ye­ni ka­nun­da dü­zen­le­me­ye ka­vuş­tu­rul­muş­tur. Bu ko­nu­la­rın baş­lı­ca­la­rı­nı şöy­le sı­ra­la­ya­bi­li­riz: Ta­şı­ma araç­la­rı­nın mül­ki­ye­ti, fikrî mül­ki­ye­te iliş­kin hak­lar, ta­şın­maz­la­ra iliş­kin borç söz­leş­me­le­ri, ta­şı­ma söz­leş­me­le­ri, tü­ke­ti­ci söz­leş­me­le­ri, iş söz­leş­me­le­ri, tem­sil yet­ki­si, mü­da­ha­le­ci ku­rul­lar, ki­şi­lik hak­la­rı­nın ih­la­lin­de so­rum­lu­luk, üre­ti­ci­nin so­rum­lu­lu­ğu, hak­sız re­ka­bet ve re­ka­be­tin ko­run­ma­sı gi­bi.

Hak­sız fi­il­ler­le il­gi­li ola­rak da, mev­cut Ka­nu­n’­u­muz­da hak­sız fi­il­ler tek bir mad­de ile dü­zen­len­miş­ken, ta­sa­rı­da bir ge­nel mad­de ya­nın­da ki­şi­lik hak­la­rı­nın ih­la­li hâlin­de so­rum­lu­luk, tü­ke­ti­ci­nin söz­leş­me dı­şı so­rum­lu­lu­ğu, hak­sız re­ka­bet ve re­ka­be­tin ko­run­ma­sı ko­nu­la­rın­da ye­ni hü­küm­ler ve bağ­la­ma ku­ral­la­rı ge­ti­ril­miş­tir.

Mil­let­le­ra­ra­sı usul hu­ku­ku ve ya­ban­cı mah­ke­me ve ha­kem ka­rar­la­rı­nın ta­nın­ma­sı ve ten­fi­zi ile il­gi­li ola­rak -özel­lik­le mil­let­le­ra­ra­sı usul hu­ku­kun­da yet­ki­li mah­ke­me­ler- ta­sa­rı­da mil­let­le­ra­ra­sı usul hu­ku­ku ala­nın­da bü­yük de­ği­şik­lik­ler ya­pıl­ma­mış­tır. Tat­bi­ka­tın ih­ti­yaç­la­rı göz önün­de tu­tu­la­rak yan­lış an­la­şıl­ma­ya el­ve­riş­li ba­zı te­rim­le­rin ve kav­ram­la­rın ye­ri­ne ye­ni­le­ri ko­nul­muş, so­run ya­ra­tan ifa­de­ler dü­zel­til­miş ve yo­rum güç­lük­le­ri­ne yol açan dü­zen­le­me­le­re açık­lık ge­ti­ril­miş­tir.

Mil­let­le­ra­ra­sı usul hu­ku­kun­da yet­ki­li mah­ke­me­ler­le il­gi­li ola­rak anıl­ma­sı ge­re­ken en önem­li ye­ni­lik, ta­sa­rı­da bi­rin­ci kı­sım ikin­ci bö­lüm­de dü­zen­le­nen iş söz­leş­me­le­ri­ne, tü­ke­ti­ci söz­leş­me­le­ri­ne, ta­şın­maz söz­leş­me­le­ri­ne ve ben­ze­ri ko­run­ma­sı ge­rek­li ki­şi­ler­le il­gi­li özel­lik­li ba­zı söz­leş­me­ler hak­kın­da yet­ki­li mah­ke­me­le­ri be­lir­le­yen özel hü­küm­ler ko­nul­muş ol­ma­sı­dır.

Ya­ban­cı mah­ke­me ve ha­kem ka­rar­la­rı­nın ta­nın­ma­sı ve ten­fi­zi, özel­lik­le mev­cut Ka­nu­n’­u­muz uy­gu­la­nır­ken zor­luk do­ğu­ran ko­nu­lar­da ba­zı de­ği­şik­lik­ler ya­pıl­mış­tır. Bun­la­ra iliş­kin ba­zı ör­nek­le­ri şu şek­liy­le sa­ya­bi­li­riz: Ta­sa­rı­da, mev­cut Ka­nu­n’­u­muz­da bu­lun­ma­yan “ih­ti­laf­sız ka­za” ko­nu­sun­da özel bir hü­küm ön­gö­rül­müş­tür. Ye­ni hük­me gö­re, ih­ti­laf­sız ka­za ka­rar­la­rı da ta­nı­ma ve ten­fiz hü­küm­le­ri­ne ta­bi ola­cak­tır. An­cak ha­sım­sız, ih­ti­laf­sız ka­za ka­rar­la­rın­da teb­li­ga­ta da­ir hü­küm­ler uy­gu­lan­ma­ya­cak­tır.

Ta­sa­rı­nın 58’in­ci mad­de­sin­de, ya­ban­cı ila­mın, han­gi an­dan iti­ba­ren ke­sin hü­küm ve ke­sin de­lil et­ki­si gös­te­re­ce­ği­ne iliş­kin ye­ni bir hük­me de yer ve­ril­miş­tir. Böy­le­ce tat­bi­kat­ta du­yu­lan te­red­düt­ler gi­de­ril­miş, ta­sa­rı­ya gö­re ya­ban­cı mah­ke­me ka­ra­rı ken­di hu­ku­ku­na gö­re ke­sin­leş­ti­ği an­dan iti­ba­ren ke­sin hü­küm ve ke­sin de­lil yet­ki­si­ne, et­ki­si­ne sa­hip ola­cak­tır.

Ta­sa­rı­nın 59’un­cu ve di­ğer mad­de hü­küm­le­rin­de, ke­sin­leş­miş ve ic­ra ka­bi­li­ye­ti ka­zan­mış ha­kem ka­rar­la­rı ya­nın­da, ta­raf­lar için bağ­la­yı­cı olan ha­kem ka­rar­la­rı­nın da ten­fiz edi­le­ce­ği­ne iliş­kin ye­ni bir hük­me yer ve­ril­miş­tir. “Ta­raf­lar için bağ­la­yı­cı olan ha­kem ka­ra­rı” te­ri­mi, Ha­kem Ka­rar­la­rı­nın Ten­fi­zi Hak­kın­da­ki New York Söz­leş­me­si­’n­den be­ri kul­la­nıl­dı­ğı ve ge­nel bir ge­çer­li­li­ği ha­iz bu­lun­du­ğu hâlde, 2675 sa­yı­lı Ka­nu­n’­da sa­de­ce “ke­sin­leş­miş ve ic­ra ka­bi­li­ye­ti ka­zan­mış ha­kem ka­rar­la­rı” te­ri­miy­le yer alı­yor­du. Bu te­rim de Türk hu­kuk tat­bi­ka­tın­da de­ği­şik te­red­düt­le­re yol aç­mış­tır.

Ta­sa­rı­nın bu ko­nu­da­ki bir di­ğer ye­ni­li­ği de, ya­ban­cı ha­kem ka­rar­la­rı­nın ta­nın­ma­sı­na, hü­küm bu­lun­ma­yan mev­cut Ka­nu­n’­un bu boş­lu­ğu­nu dol­dur­muş bu­lun­ma­sın­da­dır. Ya­ban­cı ha­kem ka­rar­la­rı­nın ta­nın­ma­sı­na da, ten­fi­zi­ne de iliş­kin hü­küm­ler bu şekil­de uy­gu­la­na­cak­tır.

So­nuç ola­rak, ta­sa­rıy­la özel hu­kuk ala­nın­da ya­kın in­sa­ni ve ti­ca­ri iliş­ki­le­ri­miz bu­lu­nan ül­ke­le­rin ka­nun­la­rıy­la, mil­let­le­ra­ra­sı uy­gu­la­may­la ve Av­ru­pa Bir­li­ğiy­le uyu­mu sağ­la­yan, ar­tan ih­ti­yaç­la­ra ce­vap ve­ren, mo­dern açı­lım­la­rı içe­ren, ba­zı ko­nu­lar­da du­yu­lan te­red­düt­le­ri or­ta­dan kal­dı­ran çağ­daş bir dü­zen­le­me ge­ti­ril­me­ye ça­lı­şıl­mak­ta­dır.

Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; söz­le­ri­min so­nun­da, re­form ni­te­li­ğin­de ve fev­ka­la­de önem ta­şı­yan bu ka­nu­nun ha­zır­lık ça­lış­ma­la­rın­da eme­ği ge­çen tüm aka­de­mis­yen­le­re, özel­lik­le Sa­yın Pro­fe­sör Gü­lö­ren Te­ki­nalp Ha­nı­me­fen­di­’­ye, Ada­let Ba­kan­lı­ğı ve Dı­şiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı bü­rok­ra­si­si­ne, es­ki ve ye­ni dö­nem Ada­let Ko­mis­yo­nu Baş­kan ve üye­le­ri­ne te­şek­kür­le­ri­mi­zi bir borç bi­li­yor, ül­ke­mi­ze ve hu­kuk sis­te­mi­mi­ze ha­yır­lı ol­ma­sı te­men­ni­siy­le yü­ce Mec­li­si say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Tun­çak.

Şim­di, şahıs­la­rı adı­na söz ta­lep­le­ri var­dır.

Sa­yın Su­at Kı­lıç, Sam­sun Mil­let­ve­ki­li? Yok.

Sa­yın Azi­ze Si­bel Gö­nül, Ko­ca­e­li Mil­let­ve­ki­li, bu­yu­run. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

Sü­re­niz beş da­ki­ka.

AZİ­ZE Sİ­BEL GÖ­NÜL (Ko­ca­e­li) – Sa­yın Baş­kan, say­gı­de­ğer mil­let­ve­kil­le­ri; 47 sı­ra sa­yı­lı Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nun Ta­sa­rı­sı üze­rin­de söz al­mış bu­lun­mak­ta­yım. Yü­ce he­ye­ti­ni­zi say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, 1982 yı­lın­da ka­bul edi­len ve ay­nı yıl yü­rür­lü­ğe gi­ren 2675 sa­yı­lı Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nu­n’­un, yir­mi yı­lı aşan tat­bi­ka­tın­da ba­zı ih­ti­yaç­la­rı kar­şı­la­mak­ta ye­ter­siz kal­dı­ğı gö­rül­müş­tür. Söz ko­nu­su ye­ter­siz­li­ğin gi­de­ril­me­si­nin, ar­tan mil­let­le­ra­ra­sı iliş­ki­le­rin yo­ğun­lu­ğu da göz önün­de tu­tul­du­ğun­da, zo­run­lu hâle gel­di­ği bir ger­çek­tir.

Bu­nun ya­nı sı­ra, ha­zır­la­nan ça­lış­ma­lar­da, ko­mis­yo­nun ça­lış­ma­la­rın­da, baş­lan­gı­cın­da uy­gu­la­yı­cı­lar ba­kı­mın­dan ve ya­zıl­mış eser­ler­le il­gi­li, ye­ni ya­zı­la­cak­lar açı­sın­dan Ka­nu­n’­un mad­de nu­ma­ra­la­rı­nın ay­nen ko­run­ma­sı ve ye­ni mad­de­le­ri­nin a, b, c gi­bi harf­ler­le ifa­de edil­me­si dü­şü­nül­müş, an­cak, Ka­nu­n’­un bö­lüm ve kı­sım sis­te­mi de­ğiş­me­mek­le be­ra­ber, yü­rür­lük ve yü­rüt­me mad­de­le­ri ha­riç, 46 mad­de­sin­den sa­de­ce 10 mad­de­si­nin ay­nen alın­ma­sı, 29 mad­de­si­nin de­ğiş­ti­ril­me­si ve Ka­nu­n’­a 23 ye­ni mad­de ek­len­me­si kar­şı­sın­da du­yu­lan te­red­düt­ler, ta­sa­rı­nın ye­ni bir ka­nun ta­sa­rı­sı ola­rak tak­di­mi­ni zo­run­lu hâle ge­tir­miş­tir.

Bu ma­na­da, gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz bu ka­nu­nun mil­le­ti­mi­ze ha­yır­lı ol­ma­sı­nı te­men­ni edi­yo­rum.

Yü­ce he­ye­ti­ni­ze say­gı­lar su­nu­yo­rum. (AK Par­ti sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Gö­nül.

İzmir Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Re­cai Bir­gün? Yok.

İstan­bul Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ufuk Uras? Yok.

Ba­lı­ke­sir Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Hü­se­yin Pa­zar­cı, bu­yu­run.

Beş da­ki­ka sü­re­niz var.

HÜ­SE­YİN PA­ZAR­CI (Ba­lı­ke­sir) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; bu Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Ka­nun Ta­sa­rı­sı hak­kın­da söz al­ma­ya ni­yet et­ti­ğim­de çok geç öğ­ren­dim bu­nun gün­de­me gel­di­ği­ni. Ay­rı­ca AB Uyum Ko­mis­yo­nun­da­yım. Bu­nun, ta­li ko­mis­yon ola­rak ön­ce­den, Ada­let Ko­mis­yo­nun­dan ön­ce bi­ze gel­me­si ge­re­kir­di. AB uyu­muy­la il­gi­li çok bü­yük so­run­lar söz ko­nu­su ol­ma­ya­cak bu ka­nun içe­ri­ği iti­ba­rıy­la, ama yi­ne de bel­ki biz­le­re ba­zı gö­rüş­le­ri ifa­de et­me ola­na­ğı ta­nın­mış ola­cak­tı, bu da ger­çek­leş­me­di. Çün­kü, Ada­let Ko­mis­yo­nu ka­ra­rı­nı al­dık­tan son­ra, bu, ta­li ko­mis­yo­nun önü­ne gel­di ve ta­li ko­mis­yo­na -İç Tü­zü­k’­e ay­kı­rı bir şekil­de- da­nı­şıl­ma­dan bu ka­nun ta­sa­rı­sı geç­miş ol­du. Do­la­yı­sıy­la, bu du­ru­mu bil­gi­le­ri­ni­ze arz et­mek is­ti­yo­rum ve Sa­yın Ko­mis­yo­nu­mu­zun bi­raz da­ha dik­kat et­me­si­ni ve bu tür, son de­re­ce önem­li ya­sa­la­rın ge­re­ği gi­bi in­ce­len­dik­ten son­ra Ge­nel Ku­ru­lun önü­ne gel­me­si­nin çok önem­li ol­du­ğu­nu ifa­de et­mek is­ti­yo­rum.

Ni­te­kim, ben­den ön­ce­ki ko­nuş­ma­cı­lar, ge­rek Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si tem­sil­ci­si ge­rek Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si tem­sil­ci­si, es­ki ya­sa­nın bir hay­li iyi ya­pıl­dı­ğı­nı, ba­zı nok­san­la­rı ol­du­ğu­nu, bu­nun gün­cel­leş­ti­ril­me­si­nin, mo­dern­leş­ti­ril­me­si­nin ya­rar­lı ola­ca­ğı­nı ifa­de et­ti­ler, ama bir­ta­kım ku­sur­la­rın ve­ya­hut iyi in­ce­len­me­den ve­ril­miş ka­rar­la­rın bu­lun­du­ğu­nu da be­lirt­ti­ler.

Bu çer­çe­ve­de, ben, ko­nu­nun ge­ne­lin­de bir nok­ta­ya dik­kat çek­mek is­ti­yo­rum: Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku Hak­kın­da Ka­nun, ya­ban­cı­lık un­su­ru içe­ren hu­kuk ko­nu­la­rın­da -ce­za da­va­la­rı, ce­za ko­nu­la­rı bu­nun dı­şın­da- han­gi dev­le­tin ya­sa­la­rı­nın uy­gu­la­na­ca­ğı­nı, özel­lik­le ka­nun­lar ça­tış­ma­sı çer­çe­ve­sin­de dü­zen­ler. Bu açı­dan da son de­re­ce önem­li­dir.

Şim­di, özel­lik­le Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si­nin tem­sil­ci­si, dev­rin­de bu usul­le­rin oluş­ma­sın­da sö­mür­ge­ci dö­ne­min dev­let­le­ri­nin ko­lo­ni­ci, sö­mür­ge­ci yak­la­şım­la­rı­nın da bir­ta­kım et­ki­le­ri ol­du­ğu­nu ve bun­la­rı ken­di viz­yon­la­rı çer­çe­ve­sin­de et­ki­le­dik­le­ri­ni ifa­de et­ti­ler.

Şim­di, bu­gün bu ka­nun­la il­gi­li de­ğer­len­dir­me­le­ri­mi­zi ya­par­ken mo­dern­le­şe­ce­ğiz, gün­cel­le­şe­ce­ğiz, gün­cel dün­ya­nın so­run­la­rı­nı iyi in­ce­le­ye­ce­ğiz ve ona gö­re, ha­ki­ka­ten, mev­zu­a­tı­mı­zı oluş­tu­ra­ca­ğız yak­la­şı­mı doğ­ru­dur. Ama, bu­nu, po­li­tik viz­yo­nu göz önün­de bu­lun­du­ra­rak yap­ma­mız ge­rek­mek­te­dir. Do­la­yı­sıy­la, sa­de­ce uz­man hu­kuk­çu­la­rın de­ğil, si­ya­set­çi­nin de dev­re­ye gir­me­si ge­rek­ti­ği nok­ta­lar var­dır.

Bi­li­yor­su­nuz, gü­nü­müz kü­re­sel­leş­me dö­ne­mi. Kü­re­sel­leş­mey­le bir­lik­te ki­şi­ler ara­sın­da­ki iliş­ki­ler­de, dev­let­le­rin bir hu­kuk dü­ze­ni için­de kal­ma ye­ri­ne, ken­di ulu­sal dev­let­le­ri­nin hu­kuk dü­ze­ni için­de kal­ma ye­ri­ne baş­ka dev­let­le­rin ulu­sal hu­kuk dü­zen­le­ri­nin de uy­gu­lan­ma­sı­na ola­nak ve­re­cek şekil­de dü­zen­le­me­ye gi­dil­mek­te­dir bu kü­re­sel­leş­me çer­çe­ve­sin­de. Bu kü­re­sel­leş­me çer­çe­ve­sin­de biz va­tan­da­şı­mı­zın hak­la­rı­nı en iyi ko­ru­ya­bi­le­cek şekil­de bu mil­let­le­ra­ra­sı özel hu­ku­ku ve usul hu­ku­ku­nu dü­zen­le­mek zo­run­da­yız. Bir­çok da­va­da ar­tık es­ki­den mah­ke­me­le­rin yet­ki­si var­ken, bu­gün ulus­la­ra­ra­sı ha­kem­lik or­gan­la­rı­nın yet­ki­si ta­nın­ma yo­lu­na gi­ril­mek­te­dir ve bu ba­zen eko­no­mik ola­rak ba­zen de hu­kuk bil­gi­si­nin va­tan­da­şı­mız­da ye­te­rin­ce yer­leş­me­miş ol­ma­sı­na bağ­lı ola­rak bi­zim va­tan­da­şı­mı­zı da­ha kay­be­den ko­nu­mu­na ge­ti­re­bil­mek­te­dir. Do­la­yı­sıy­la, bu hu­su­sa dik­ka­ti­ni­zi çek­me­yi ve bu ya­sa­da, eğer za­man olup da­ha iyi in­ce­len­sey­di, çok da­ha olum­lu bir de­ğer­len­dir­me­ye gi­di­le­bi­le­ce­ği­ni dik­kat­le­ri­ni­ze bu ve­si­ley­le sun­mak is­ti­yo­rum.

Bir­ta­kım tek­nik ko­nu­lar var. Sa­de­ce bi­ri­siy­le il­gi­li bir de­ği­şik­lik öner­ge­si ver­dim. O za­man gö­re­cek­si­niz, ha­kem­lik­le il­gi­li ör­ne­ğin, bir nok­sa­nı­nı da -en azın­dan be­nim an­la­yı­şı­ma gö­re- siz­le­re tak­dim ede­ce­ğim ve de­ğer­len­dir­me­le­ri­ni­ze su­na­ca­ğım.

Say­gı­la­rı­mı su­nu­yo­rum. (DSP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Pa­zar­cı.

Ta­sa­rı­nın tü­mü üze­rin­de­ki gö­rüş­me­ler ta­mam­lan­mış­tır.

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Ka­rar ye­ter­sa­yı­sı­nın aran­ma­sı­nı is­ti­yo­rum.

BAŞ­KAN – Mad­de­le­ri­ne ge­çil­me­si­ni oy­la­rı­nı­za su­nu­yo­rum.

Ka­rar ye­ter­sa­yı­sı ara­ya­ca­ğım Sa­yın Genç.

Ka­bul eden­le­r… Ka­bul et­me­yen­le­r… Ka­bul edil­miş­tir, ka­rar ye­ter­sa­yı­sı­…

KA­MER GENÇ (Tun­ce­li) – Ka­rar ye­ter­sa­yı­sı yok Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Sa­yın Genç lüt­fe­n… Ka­rar ye­ter­sa­yı­sı var­dır.

Bir­le­şi­me beş da­ki­ka ara ve­ri­yo­rum.

 

Ka­pan­ma Sa­a­ti: 18.41

 

ÜÇÜN­CÜ OTU­RUM

Açıl­ma Sa­a­ti: 18.50

BAŞ­KAN: Baş­kan Ve­ki­li Me­ral AK­ŞE­NER

KÂTİP ÜYE­LER : Fa­toş GÜR­KAN (Ada­na), Ha­run TÜ­FEK­Cİ (Kon­ya)

BAŞ­KAN – Sa­yın mil­let­ve­kil­le­ri, Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si­nin 24’ün­cü Bir­le­şi­mi­nin Üçün­cü Otu­ru­mu­nu açı­yo­rum.

47 sı­ra sa­yı­lı ta­sa­rı­nın gö­rüş­me­le­ri­ne kal­dı­ğı­mız yer­den de­vam ede­ce­ğiz.

Ko­mis­yon? Bu­ra­da.

Hükûmet? Bu­ra­da.

Şim­di bi­rin­ci bö­lü­mün gö­rüş­me­le­ri­ne baş­lı­yo­ruz.

Bi­rin­ci bö­lüm 1 ila 20’nci mad­de­le­ri kap­sa­mak­ta­dır.

Bi­rin­ci bö­lüm üze­rin­de söz is­te­yen, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na Af­yon­ka­ra­hi­sar Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Ha­lil Ün­lü­te­pe.

Bu­yu­run Sa­yın Ün­lü­te­pe.

RAH­Mİ GÜ­NER (Or­du) – Efen­dim, Sa­yın Ha­lil Ün­lü­te­pe ye­ri­ne ben ko­nu­şa­ca­ğım.

BAŞ­KAN – Grup Baş­kan Ve­ki­li­niz bu­ra­da mı?

RAH­Mİ GÜ­NER (Or­du) – Ge­li­yor efen­dim.

BAŞ­KAN – Yet­ki­len­dir­me­niz ge­re­ki­yor.

Di­ğer gru­ba söz ve­re­lim.

Grup­lar adı­na ikin­ci söz, Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu adı­na Kon­ya Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Fa­ruk Ba­l’­da.

Bu­yu­run Sa­yın Bal. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

MHP GRU­BU ADI­NA FA­RUK BAL (Kon­ya) – Sa­yın Baş­kan, de­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri; yü­ce he­ye­ti­ni­zi tek­rar say­gıy­la se­lam­lı­yo­rum.

Gö­rüş­mek­te ol­du­ğu­muz Mil­let­le­ra­ra­sı Özel Hu­kuk ve Usul Hu­ku­ku  Hak­kın­da Ka­nun Ta­sa­rı­sı­’­na iliş­kin ol­mak üze­re Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si­nin bi­rin­ci bö­lüm­le il­gi­li dü­şün­ce­le­ri­ni açık­la­mak üze­re hu­zur­la­rı­nız­da­yım.

Ka­nu­nun ge­ne­li üze­ri­ne yap­tı­ğım ko­nuş­ma­da ifa­de et­ti­ğim gi­bi, bu ta­sa­rı, Tür­ki­ye­’­nin dün­ya­ya açı­lan pen­ce­re­si ola­cak­tır. Bu ta­sa­rı ka­nun­laş­tı­ğı tak­dir­de Tür­ki­ye­’­nin hu­kuk dün­ya­sın­da mu­a­sır me­de­ni­yet se­vi­ye­si­ne ula­şa­bil­me he­de­fi­ne bir adım ola­cak­tır. Do­la­yı­sıy­la, bu ta­sa­rı­nın yü­ce Mec­li­sin elin­den gel­di­ği çer­çe­ve içe­ri­sin­de mü­kem­mel hâli­ne ge­ti­ri­le­bil­me­si için Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si ola­rak kat­kı­la­rı­mı­zı su­na­ca­ğız, eleş­ti­ri­le­ri­mi­zi ya­pa­ca­ğız.

Şim­di, bu çer­çe­ve içe­ri­sin­de dil me­se­le­si­ne tek­rar dön­mek is­ti­yo­rum. “İ­kametgâh” ye­ri­ne “yer­le­şim ye­ri” ta­bi­ri­nin kul­la­nıl­mış ol­ma­sı, hu­kuk dün­ya­sın­da, Tür­ki­ye­’­yi, te­bes­süm­le kar­şı­la­na­bi­le­cek, alay­lı söz­ler­le eleş­ti­ri­le­bi­le­cek bir nok­ta­ya gö­tü­re­bi­lir. Bu ba­kım­dan, mut­la­ka bu dil me­se­le­si­nin çö­züm­len­me­si ge­rek­mek­te­dir. Bi­zim, bu­ra­da, Me­de­ni Ka­nu­n’­a de­ğil, ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­le­re ve ulus­la­ra­ra­sı ka­bul gör­müş ter­cü­me­le­re uy­gun bir ka­nun yap­ma­mız ge­rek­mek­te­dir. Me­de­ni Ka­nu­n’­da­ki “ika­metgâh” ye­ri­ne ka­im edil­miş olan “yer­le­şim ye­ri”­nin dü­zel­til­me­si de in­şal­lah bu Mec­li­se na­sip olur ve bu şekil­de de ya­pıl­mış bir ha­ta dü­zel­til­miş ola­cak­tır.

De­ğer­li mil­let­ve­kil­le­ri, bu bö­lüm­de, yi­ne ül­ke hu­ku­ku, yer hu­ku­ku, hu­kuk ve ka­nun gi­bi fark­lı fark­lı an­lam­la­ra ge­le­bi­le­cek, fa­kat ay­nı amaç için ya­zıl­mış olan, dil bir­li­ği­nin sağ­lan­ma­sı nok­ta­sın­da da kat­kı­la­rı­mı­zı öner­ge­ler­le sür­dü­re­ce­ğiz. An­cak, asıl ola­rak, bu bö­lü­me, Mil­li­yet­çi Ha­re­ket Par­ti­si Gru­bu adı­na, iki ye­ni mad­de­nin ek­len­me­si için öner­ge ve­re­ce­ğiz, grup­la­rın bu­na des­te­ği­ni ta­lep edi­yo­ruz.

Bun­lar­dan bir ta­ne­si: Türk hu­ku­ku­nun mü­da­ha­le­ci ku­ral­la­rı­nın, bu ka­nu­nun “Ge­nel Hü­küm­ler” bö­lü­mü­ne uy­gu­la­na­bi­lir bir şekil­de yer­leş­ti­ril­me­si ge­rek­mek­te­dir. Ger­çek­ten, ta­sa­rı­nın 30’un­cu mad­de­sin­de üçün­cü ül­ke­le­rin mü­da­ha­le­ci ku­ral­la­rı­nın, hâki­min, özel­lik­le Türk hâki­mi­nin ya­ban­cı un­sur­lu ka­rar­la­rın­da dik­ka­te ala­ca­ğı ya­zı­lı ol­ma­sı­na rağ­men, “Türk hu­ku­kun mü­da­ha­le­ci ku­ral­la­rı” ya­zıl­mış ol­ma­ma­sı ile­ri­de sı­kın­tı ya­ra­ta­bi­lir. Ka­nun­da bu­lun­ma­yan bir hâlin uy­gu­lan­ma­sı iç­ti­ha­da bı­ra­kı­la­bi­lir, iç­ti­hat­lar da za­man kay­bı­na ne­den olur, o za­man içe­ri­sin­de­ki hak kay­bı­nın ve­ba­li de bu Mec­li­sin üze­rin­de olur. Mü­da­ha­le­ci ku­ral­lar, ta­bii ki ka­mu men­fa­a­ti­nin eş de­ğe­rin­de de­ğil­dir, ama hâki­min mü­da­ha­le­si­ni ge­rek­ti­ren Tür­ki­ye­’­nin yük­sek men­fa­at­le­ri, eko­no­mik, sos­yal ve si­ya­si açı­dan dik­ka­te al­ma­sı ge­re­ken de­ğer­ler ola­rak anıl­mak­ta­dır ve bu de­ğer­le­rin ulus­la­ra­ra­sı ih­ti­laf­lar­da göz ar­dı edil­me­me­si için ge­nel hü­küm­ler çer­çe­ve­si içe­ri­sin­de ye­ni bir mad­de­nin te­si­si ge­rek­mek­te­dir. Bu mad­de­nin de di­ğer mad­de­ler te­sel­sül et­ti­ril­mek su­re­tiy­le ka­nun met­nin­de yer al­ma­sı için eli­miz­den ge­len gay­re­ti gös­ter­dik ve öner­ge­ler hâlin­de su­nu­yo­ruz.

Bir di­ğer ila­ve edil­me­si ge­re­ken mad­de ise ge­çi­ci hi­ma­ye ted­bir­le­ri­dir. Ge­çi­ci hi­ma­ye ted­bir­le­ri bu ya­sa­da iki mad­de­de yer al­mış­tır, na­fa­kay­la il­gi­li 18’in­ci mad­de­de ve borç ifa­sı­na iliş­kin 32’nci mad­de­de yer al­mış­tır. Ya­ni ge­çi­ci hi­ma­ye ted­bi­ri, bu iki mad­de­de yer al­dı­ğı­na gö­re, ge­nel hü­küm­ler içe­ri­sin­de de ya­zıl­ma­mış ol­du­ğu­na gö­re, ile­ri­de uy­gu­la­yı­cı­lar ta­ra­fın­dan, ka­nun ta­ra­fın­dan dü­zen­len­me­miş bir hu­sus ola­rak de­ğer­len­di­ri­le­bi­lir ve ulus­la­ra­ra­sı hu­kuk­la il­gi­li ya­ban­cı un­sur ta­şı­yan da­va­lar­da, ih­ti­ya­ti ted­bir ko­nu­sun­da hâkim­ler te­red­dü­de dü­şe­bi­lir. Bu te­red­dü­dün iza­le edil­me­si ge­rek­mek­te­dir. İza­le edi­le­bil­me­si için de ka­nu­nun tü­mü­nü kap­sa­yan gi­riş bö­lü­mün­de, umu­mi hü­küm­ler bö­lü­mün­de ge­çi­ci hi­ma­ye ted­bir­le­ri­nin yer al­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

Bu bö­lüm­de bir di­ğer ek­sik ise mi­ras­la il­gi­li 19’un­cu mad­de­nin ikin­ci fık­ra­sın­da­dır. Mi­ras­la il­gi­li 19’un­cu mad­de­nin ikin­ci fık­ra­sı mi­ra­sın açıl­ma­sı­nı, ik­ti­sa­bı­nı dü­zen­ler iken usu­li hü­küm­le­ri hü­küm al­tı­na, ka­nun hâli­ne ge­tir­mek­te­dir, fa­kat usu­li hü­küm­ler ka­nun hâli­ne ge­ti­ri­lir­ken “hü­küm” ifa­de­si ya da “ku­ral” ifa­de­si kul­la­nıl­mış. Onun ba­şın­da usu­li hü­küm an­la­mı­na ge­len bir sı­fat, bir ta­nım­la­ma ya­pıl­ma­dı­ğı için usul hük­mü, ar­tı, mad­di hu­ku­ku kap­sar bir şekil­de al­gı­la­na­bi­lir, an­la­şı­la­bi­lir. Bu, za­ten es­ki Ya­sa­’­mız­da da, ya­ni şu an­da yü­rür­lük­te olup da de­ğiş­tir­mek üze­re bu­lun­du­ğu­muz Ya­sa­’­mız­da da bu şekil­de­dir. Bu şekil­de ol­du­ğu için­dir ki dok­trin­de bü­yük bir tar­tış­ma var­dır. Bu tar­tış­ma hal­le­di­le­me­miş du­rum­da­dır, iş­te hâl ye­ri bu­ra­sı­dır. Yü­ce Mec­lis bir tek ke­li­me­yi, ya­ni “usu­li” ke­li­me­si­ni 19’un­cu mad­de­nin ikin­ci fık­ra­sı­na ila­ve et­mek su­re­tiy­le dok­trin­de­ki tar­tış­ma or­ta­dan kalk­mış ola­cak­tır, dok­trin­de­ki tar­tış­ma­ya da­ya­lı ola­rak fark­lı hu­ku­ki yo­rum­lar or­ta­dan kalk­mış ola­cak­tır ve bu­na da­ya­lı ola­rak da fark­lı fark­lı mah­ke­me ka­rar­la­rı, ar­tık bir doğ­ru­dan ha­re­ket ede­rek, bir doğ­ru ku­ral­dan ha­re­ket ede­rek hak­kı ma­kul sü­re­de tes­lim ede­bi­le­cek bir hâle ge­le­cek­tir.

Bu bö­lüm­le il­gi­li ol­mak üze­re, be­nim yü­ce Mec­li­se arz et­mek is­te­di­ğim hu­sus­lar bun­dan iba­ret­tir. Yü­ce Mec­li­se say­gıy­la te­şek­kür­le­ri­mi su­nu­yo­rum. (MHP sı­ra­la­rın­dan al­kış­lar)

BAŞ­KAN – Te­şek­kür ede­rim Sa­yın Bal.

Grup­lar adı­na ikin­ci söz, Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si Gru­bu adı­na Or­du Mil­let­ve­ki­li Sa­yın Rah­mi Gü­ne­r’­e ait­tir.

Bu­yu­run.

HAK­KI SU­HA OKAY (An­ka­ra) – Yok, ko­nuş­ma­ya­ca­ğız Sa­yın Baş­kan.

BAŞ­KAN – Şahıs­la­rı adı­na söz ta­lep­le­ri var.

Sa­yın Ha­lil Ün­lü­te­pe, Af­yon­ka­ra­hi­sar Mil­let­ve­ki­li­…

Sa­yın Su­at Kı­lıç, Sam­sun Mil­let­ve­ki­li­…

Sa­yın Azi­ze Si­bel Gö­nül, Ko­ca­e­li Mil­let­ve­ki­li­…

Sa­yın Fa­ruk Bal, Kon­ya Mil­let­ve­ki­li­…

MEH­MET ŞAN­DIR (Mer­sin) – Yok efen­dim, ko­nuş­ma­ya­ca­ğız.

BAŞ­KAN – Bi­rin­ci Bö­lüm üze­rin­de­ki gö­rüş­me­ler ta­mam­lan­mış­tır.

Bir­le­şi­me beş da­ki­ka ara ve­ri­yo­rum.

Ka­pan­ma Sa­a­ti: 18.59

 

 

DÖRDÜNCÜ OTURUM

Açılma Saati: 19.10

BAŞKAN: Başkan Vekili Meral AKŞENER

KÂTİP ÜYELER : Fatoş GÜRKAN (Adana), Harun TÜFEKCİ (Konya)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 24’üncü Birleşiminin Dördüncü Oturumunu açıyorum.

47 sıra sayılı Tasarı’nın görüşmelerine kaldığımız yerden devam edeceğiz.

Komisyon? Yok.

Ertelenmiştir.

Gündemin 3’üncü sırasında yer alan, Tanık Koruma Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu’nun görüşmelerine başlayacağız.

 

3.- Tanık Koruma Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/346) (S. Sayısı: 34)

BAŞKAN - Komisyon? Yok.

Ertelenmiştir.

4’üncü sırada yer alan, Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı ve İçişleri Komisyonu Raporu’nun görüşmelerine başlayacağız.

 

4.- Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı ve İçişleri Komisyonu Raporu (1/437) (S. Sayısı: 54)

BAŞKAN – Komisyon? Yok.

Ertelenmiştir.

Komisyonların bulunmayacağı anlaşıldığından, alınan karar gereğince, sözlü soru önergeleri ile kanun tasarı ve tekliflerini sırasıyla görüşmek için, 27 Kasım 2007 Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere, birleşimi kapatıyorum.

 

Kapanma Saati: 19.12